«Жайық Пресс» медиахолдингінде ұйымдастырылатын дәстүрлі «Жұмадағы жүздесуге» еліміздегі ең жас «Білім беру саласының үздігі», «Тоғыз толғаныс» кітабының авторы, жаңашыл  ұстаз Дәурен Сағынғалиев келген болатын. Жас та болса, жаңашылдығымен көзге түскен Дәуреннің шәкірттері бірнеше жыл қатарынан  ҰБТ-дан  ең  жоғары  балл  жинап, үздік  нәтиже  көрсеткен. Жиырма  жасында  Қазақстан тарихы  пәні  бойынша  оқу-әдістемелік  құрал  дайындаған жас  ұстаз  бен  редакция  қызметкерлері  арасында  тартымды  әңгіме  өрбіді.

–  Дәурен мырза, сіздің замандастарыңыздың көбі қаржыгер, заңгер немесе мемлекеттік қызметкер болуды қалайды. Ал сіз заң саласында білім алғаныңызбен, педагогикаға бет бұрыпсыз.

– Расымен, көпшілік мені педагогикалық оқу орнын тәмамдады деп ойлайды. Ал мен облыстық дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-интернатты «Алтын белгімен» бітірген соң, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде заңгерлік мамандықты игердім. Қатарластарым секілді заң саласында қызмет етемін деп ойлаушы едім. Алайда үшінші курста оқып жүрген кезімде университеттегі ұстазым мені Алматыдағы М. Мақатаев атындағы №140 мектеп-гимназияға алып барды. Аталған мектеп басшылығы оқушыларды ҰБТ-ға дайындайтын маман керектігін айтып, қолқа салды. Бірақ құжат жүзінде заң факультетінде оқитын студентті мектепке қабылдау мүмкін емес жағдай  болса да, аталған мектепте еңбек етуіме Алматы қалалық білім басқармасы да қарсылық білдірмеді. Өйткені оларға нәтиже қажет болды. Осылайша сол ортада бүгінге дейін үздіксіз бес жыл қызмет еттім. Жетістік те өзін көп күттірмеді. Сонымен қатар мен мұғалімдер отбасында тәрбиелендім. Әсіресе, нағашы жұртымның көбі ұстаздық қызметте. Мүмкін, бала кезімнен мұғалім мәдениетін сіңіріп өскен соң, осы ортаға келу аса қиындық туғызбаған шығар.

– Білім министрлігі қолға алып жатқан жаңа реформалар өміршең бе? Бүгінде ұстаз  беделін арттыру үшін не істеу қажет?

– Реформаның түпкі мағынасы түсінікті болғанымен, ол ылғи қоғамның сынына ұшырайды. Өйткені асығыс жасалады. Жалпы, ұстазға деген құрметті министрліктен күтудің қажеті жоқ. Бұрын ұстазымыз «Әке-шешеңді шақырамын!» деп, бір-ақ ауыз сөзбен қорқытушы еді ғой. Ал бүгінде ата-ананың мұғалімнің ісіне араласуы тіптен жиілеп кетті. Одан білімнің сапасы ешуақытта өзгеріп кетпесі анық. Ал ұстазға құрметті қалыптастыратын – шәкірт. Шәкірттің сана-сезімі жоғары болмаса, ұстаздың беделі де ешуақытта қалыптаспайды. Өзіміз мектеп бітіргенде ұстазымызға бір гүл апарып бермеппіз. Өйткені барлық жетістікке өз қарым-қабілетімізбен жеткендей көріндік. Ал енді мектептің қазанында қайнап жүрген соң әр соңғы қоңырауда шәкірттеріңнен бір жылы сөз күтіп тұрады екенсің. Ұстаздарды өзіміз құрметтеп, олардың аман-саулығын біліп, дәріптеуді қазірден үйренсек, ұстаздықтың құны жоғарылайды.

– Жуырда Ұлттық бірыңғай тестілеу академиясын аштыңыз. Академияның қаламыздағы өзге орталықтардан қандай ерекшелігі бар?

– Өзім М. Өтемісов атындағы БҚМУ-да және облыстық дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-интернатта сабақ беремін. Сонымен қатар жуырда ҰБТ академиясын аштым. «Қойға қарағанда шопан көп» демекші, Оралда оқушыларды ҰБТ-ға дайындайтын бірнеше орталық

бар екен. Алайда оның басында жүрген азаматтардың білім саласына мүлдем қатысы жоқ екенін білдім. Ал біздің бұл салада азды-көпті жинақтаған тәжірибеміз бар. Өзімді мықтымын демеймін. Бірақ маған сабақ берген ұстаздарым мықты еді. Сонымен қатар өзім ҰБТ сарапшысымын. Облысымыздың үздік мұғалімдерін орталығымызға топтастырдық. Академияның негізгі қызметі – ауыл баласы мен қаладағы үздік мұғалімнің арасын жалғау. Сол себепті онлайн жобаны да іске қостық. Орталық әлі ашылмай жатып, оған сұраныс өте жоғары болды. Сөзіңнің арық, ісіңнің семіз болғаны жақсы ғой. Сондықтан нәтижемізді  уақыт  көрсетер.

– Мұғалімнің сабақтан бөлек қоғамдық жұмыстармен және толтыратын құжаттармен шектен тыс жүктелуі білімнің сапасына әсер етіп жатқан жоқ па? Оқулықтарда жіберілетін қателер  туралы  не  айтар  едіңіз?

– Қағазбастылық жоқ десем, бүкіл мұғалімнің проблемасын жасырып қалғандай боламын. Мұғалімдіктің бәсі жоғарылап, шектен тыс жүктемесі азаюы үшін әр ұстаз алдымен өзінің деңгейін көтеріп алуы керек. Дәл қазір педагогтер арасында анау айтқандай бәсекелестік жоқ дер едім. Мүмкін, бұл сөзіммен біреулер келіспейтін шығар. Олай дейтінім – қазір мектепті «Алтын белгімен» бітірген жастар бұл салаға келе қоймайды.

Бүгін ҰБТ кітапшаларының ішіндегі қателерді түзетуге шамам жетеді. Ал болашақта бір оқулыққа сараптама жасайтындай деңгейге шықсам, оны да түзер едім.

Кітаптардың негізгі кемшілігі сапасыз аудармасында. Оның үстіне мұғалімдердің арасында талқыға салынбастан, бірден қолданысқа  енгізіліп  кетеді.

– Елімізде жеті мыңға жуық жалпы білім беретін мектеп болса, ең жас мектеп директоры 26 жаста екен. Ол – Астанадағы №54 мектепті басқаратын Шәкәрім Сейсенбай. Ал сізге мектеп директоры болу туралы  ұсыныс  түсті  ме?

– Алматыда өте білікті басшының қарамағында бес жыл жұмыс істедім. Ол кісі «Оқу ісінің меңгерушісі де болдың. Тәжірибең бар. Енді бір мектептің директоры болатын уақытың жақындаған шығар» деп, ұсынысын білдірген болатын. Алайда мен Алматыда мектеп директоры бола алмайтынымды айттым. Ал туған өлкем Оралда директор болу туралы ұсыныс түсіп жатса, жауапкершіліктен қашпас едім. Бүгінде қоғамдық сананың шеңберінде қалып қоймау үшін өзің новатор болуың керек.

– ХХІ ғасырдың мінсіз педагогінің портретін сипаттаңызшы.

– Әлихан Бөкейхановша айтсам, ұстазға терең ілім-білім және көркем мінез керек. Бүгінгінің әр педагогі осы қасиетті бойына сіңірсе екен.

Сұхбатты  жазып  алған   Айым ТӨЛЕУҒАЛИ

Орал  қаласындағы  Темір  Масин  көшесі бойында  салынған  жаңа  тынымбақ  жуырда  қолданысқа  берілмек.  Аталған  жобаны «Рухани  жаңғыру»  бағдарламасы  аясында  жүзеге  асырған – «БККС» ЖШС  бас  директоры, облыстық  мәслихаттың  депутаты  Жасұлан  Жақыпов.

Аумағы 540 шаршы метрді құрайтын жаңа саябақта балалар алаңқайы, орындықтар, жарықшамдар орнатылып, жаяу жүргіншілер жолы төселген. Кәсіпкер Жасұлан Жақыповтың мәлімдеуінше, демалыс алаңының бой көтеруі үшін 34 млн. теңге жұмсалып, мұндағы құрылыс-монтаждау жұмыстарын  «Эркер»  ЖШС  жүргізген.

– Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «Болашаққа  бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында «Патриотизм, ең алдымен, туған жерге, өз ауылына, қаласына, өңіріне және кіші Отанына деген сүйіспеншіліктен бастау алады» деген болатын. Осы сөзді алға тартып, қала тұрғындарының игілігіне саябақ салуды жөн көрдім. Демалыс алаңын келушілерге барынша ыңғайлы етуге тырыстық, – дейді Жасұлан Қабиболлаұлы.

Таза ауамен тыныстап, серуендеуге мүмкіндік туғызған оралдық кәсіпкердің жомарттығы қала тұрғындарын қуантты.

– Біз отбасымызбен Темір Масин көшесі арқылы жиі жүреміз. Өйткені үйіміз осы маңда орналасқан. Бұрын бұл жерде ескі саябақ болатын. Оның балалар ойнайтын ауласы болмады. Ал енді жаңа тынымбақ, әсіресе, жас аналар үшін өте қолайлы болды. Өйткені олар кішкентай бүлдіршіндерін су жаңа ойын алаңында ойнатып, өздері де тыныға алады. Ескірген орындықтар жаңаларымен алмастырылған екен. Жалпы, бақтағы абаттандыру жұмыстары көз тартады. Саябақ Орал газ, мұнай және салалық технологиялар колледжі маңында орналасқан. Демек, студенттер де бос уақыттарын осында келіп өткізе алады. Туған жеріне қайырымдылық жасаған азамат үшін іштей мақтанып қойдық. Осындай ел азаматтары көбейсін деп тілейміз, – дейді қала тұрғыны  Фарида Сағынғалиева.

Орал қалалық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы және тұрғын үй инспекциясы бөлімінің бас маманы Орынбасар Бисенғалиевтің айтуынша, биыл демеушілер қаражатына үш тынымбақ салынған. Оның біреуі Еуразия даңғылы бойында, ал екіншісі Ет комбинаты ауданында  бой  көтерген  болатын.

Айым  ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал  өңірі»

Орал қаласындағы Достық үйінде Қариялар күніне орай мерекелік шара ұйымдастырылды. Аталған  шараға  облыс әкімінің орынбасары Ғабидолла Оспанқұлов қатысып, облыс ардагерлерін айтулы мерекемен құттықтады.

– Құрметті ардагерлер, сіздерді бүгінгі мерекемен шын жүректен құттықтаймын! Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген ереже бойынша зейнеткерлікке шыққан азаматтарымыз әрқашан мемлекет қамқорлығында болады. Біз де облысымыздағы барлық ардагерге ерекше көңіл бөліп, оларды түрлі шараларға шақырып, қонақ қыламыз. Бүгінде облысымызда 88 мыңға жуық зейнеткер, 90-нан астам Ұлы Отан соғысының ардагері бар. Еңбектеріңізді бағалап, алдарыңызда басымызды иіп, сіздерге қызмет ету – қасиетті борышымыз. Өйткені сіздер адал еңбектеріңізбен қиын замандардан мойымай өтіп, ұрпағыңызға бейбіт өмір сыйладыңыздар. Қариясы бар елдің қазынасы бар, сондықтан біз бақыттымыз, – деді Ғабидолла Абдоллаұлы.

Шара барысында ардагерлер назарына концерт ұйымдастырылды. «Әдемі» би тобы «Ерке самалы» биімен сахнаға көрік беріп, Тимур Мусин және Артем Мукатаев «Қырманға кел, қалқатай» әнін орындады. Ал апалы-сіңлілі Маркиналар «В избе» әнімен ардагерлердің көңілін көтере білді. «Қара жорға» биін орындаған «Step up» би тобы сахнаны жандандырып жіберді.

Биыл мерейлі 85 жасын тойлаған ардагер, қоғам қайраткері Софья Иманғалиева көрсетілген сый-құрмет үшін алғыс білдірді.

– Жыл сайын ардагерлер ерекше құрметке бөленеді. Батыс Қазақстан облысының дамуы үшін әр салада еңбек еткен ардагерлердің ұмытылмайтынын осыдан-ақ білуге болады. Ал енді біздің басты міндетіміз – Отанын сүйетін ұрпақ тәрбиелеу. Немерелерімізбен бірге үш тілді меңгеріп, қайта жасарып жатқандаймыз, – дейді Софья Шаймарданқызы.

Айым ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал  өңірі»

Дәрігерлер  қазан  айынан  бастап   тұмаудың  эпидемиологиялық  маусымы  басталып, мамырға  дейін  созылатынын  айтып  ескертуде. Жұқпалы  аурудың  алдын  алу мақсатында  бюджет  есебінен  51  млн. теңгеге  Ресейде  өндірілген  «Гриппол+»  вакцинасының  60  мың дозасы  облысымыздағы  емханаларға  әкелінген.

Бұл туралы №1 қалалық емханада өткен баспасөз брифингінде облыстық қоғамдық денсаулық сақтау департаментінің басшысы Жайдар Құрманов мәлімдеді. Биыл өңірімізде тұмаудың қауіпті А(Н1N1), A(H3N2) және В түрлері тарауы мүмкін. Сондықтан дәрігерлер қазан айында жұқпалы вирусқа қарсы екпе салу науқанын бастамақ. Балалар, жүкті әйелдер, созылмалы ауруы бар адамдар және медицина қызметкерлері екпені тегін егіле алады. Ал бұл топқа жатпайтын тұрғындар Орал қаласының Е. Орақбаев көшесіндегі «Талап» ашық акционерлік қоғамына және аудандық ауруханаларға барып, 1500-2000 теңгеге вакцина жасата алады.

– Біздің қоғамда екпенің қай-қайсысын да пайдасыз көретін адамдар бар. Әрине, вакцина тұмаудан толықтай қорғайды деу қиын. Алайда екпе жасатқан азамат жұқпалы вирусқа шалдықса да, оның жеңіл түрімен ғана ауырады. Сондықтан аурудың алдын алып, тұмауға қарсы күресті күшейтуге шақырамын, – деген Жайдар Бисенбайұлы екпені алғашқы болып өзі жасатты.

Айым  ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал   өңірі»

Көкөніс  қымбатшылығы  – жыл  сайын  күн суытқанда  қайталанатын  құбылыс.  Соның  ішінде  «екінші  нан»  атанып  кеткен  картоп  бүгінде  80-110  теңгеге  сатылғанымен,  алдағы  уақытта оның  бағасы  да  күрт  жоғарылайтыны  бесенеден  белгілі.

Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының берген мәліметіне сүйенсек, биыл осы уақытқа дейін  1822 гектар жерден 21 577 тонна картоп жиналып үлгерген. Бұл барлық егілген картоптың 42 пайызын ғана құрайтынын ескерсек, облыс халқының жылдық сұранысын өтеуге жетерлік картоп өнімі бар деуге болады. Әйтсе де, қыс ортасы ауғанда көкөніс «жыры» міндетті түрде басталады. Сонда күзде жинаған мол өніміміз алты ай өтер-өтпестен таусылып қалатыны қалай?

Мамандар жыл сайын күзде сұранысты артығымен өтейтіндей өнім жиналатынын айтты. Тіпті облысымызда сол өнімді сақтайтын ауыл шаруашылығы кәсіпкерлерінің қоймалары  да баршылық. Дегенмен жеке кәсіпкерлер өз қоймаларындағы өнімнің басым бөлігін шетелге сатып жіберуге мәжбүр. Өйткені өнімді бір жыл бойы бұзып алмай сақтау үшін біраз шығындануға тура келеді. Ал еркін сауда заманында әркімнің бас пайдасын ойлайтыны хақ. Дегенмен кәсіпкерлер белгілі өнім қорын қоймаларында сақтаудай-ақ сақтайды. Кейін өңірде картоп азайғанда қоймаларын ашып, оның бағасын шарықтатып сатады. Осылайша шаруалар шығынын ақтап алуға тырысады. Орал қаласында тұрақтандыру қоры бар. Осы қор кәсіпкерлерден бірнеше тонна өнім сатып алады. Өнім азайғанда қордағы өнім шығарылып, төмен бағамен сатылады. Міне, кейде картоптың бағасы әр жерде әр түрлі болатыны сондықтан болса керек. Негізі, өзге елге сатылғаннан қалған картоп келесі жылдың ақпан-наурыз айларына дейін жетеді екен. Ал көктем мезгілінде Ресейден, соның ішінде Татарстан, Башқұртстаннан тасымалданады. Жазда Мысыр және Пәкістанның картобы келеді. Осы бірізділік жыл сайын қайталанады. Осының бәрі тұтынушыларды баға қымбатшылығына әкеп ұрындыратыны  өкінішті.

– Апта сайын «Мирлан», «Алтын алма», «Керуен» базарларына және 90 азық-түлік дүкеніне мониторинг жүргіземіз. Әзірге еш жерде негізсіз қымбатшылықты байқамадық. Егер ондай жағдай болса, Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау комитетіне тиісті хат жолдаймыз. Сонымен қатар бағаны тұрақтандыру мақсатында қала әкімдігі ауыл шаруашылығы өндірушілерінің жәрмеңкесін ұйымдастырып келеді. Жәрмеңкеде 10-15 пайызға дейін арзандатылған өнімді сатып алуға мүмкіндік бар. Әзірге бағаларды қымбат  деуге еш негіз жоқ. Маусымға байланысты бағалар да ауытқып тұрады, – дейді Орал қалалық кәсіпкерлік бөлімінің  меңгерушісі  Мейрам  Хаиров.

Айым  ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал  өңірі»

Жуырда  «Google trends»  сайты  арқылы батысқазақстандықтардың  ғаламтордан  нені көп  іздейтіндерін  қызықтап  көрген  болатынбыз.  Ең  көп  сұранысқа  ие  «Футболдан  әлем чемпионаты»,  «ауа райы»,  «аудармашы»  деген сөздердің  арасынан  «Момо»  деген  түсініксіз сөзді  көрдік.  Әсіресе, 5-11  тамыз аралығында  жерлестеріміз  «Момоны»  ерекше  «жоқтапты».

Момоның не екенін біздің де білгіміз келіп, ол туралы ақпарат іздей бастадық. Іздеуіміз мұң екен, шашы жалбыраған, көздері бадырайған, аузы құстың тұмсығындай  құбыжық қыздың суреті алдымыздан шыға келгенде отырған орнымыздан ауып түсе жаздадық. Сөйтсек, бұл «қыз» адамдарды авадағы суретімен ғана қорқытып қоймай, телефонға қорқынышты хаттар жазып, қоңырау шалып, түрлі дыбыстар шығарады екен. Есі дұрыс адамдар оны қалжың ретінде қабылдайды. Ал егер Момо  жасөспірімге немесе жүйкесі жұқарған адамға жазатын болса, соңы қайғылы жағдайға дейін жетуі әбден мүмкін.

Жалпы, Момо туралы ғаламторда түрлі алыпқашпа әңгіме тарап жатыр. Ол ең алғаш рет жапондық +81345102539 нөмірі арқылы Жапония, АҚШ, Мексика тұрғындарының «Whatsapp»  нөмірлеріне жаза бастаған. Санаулы сағатта Ресей арқылы Қазақстанға да келіп үлгерді. Бүгінде Момоның бір емес, бірнеше нөмірі бар. Ол кез келген «Whatsapp» қолданушысына жазып, ол адам туралы барлық ақпаратты білетінін ескертеді екен. Тіпті мекенжайына дейін біліп тұратын Момо жазған адамына түрлі тапсырмалар береді. Егер тапсырмалары орындалмаса, ол адамды өлтіретінін айтып қорқытады.

Момо тірі жан болмағандықтан, ол физикалық тұрғыда ешкімге зақым келтіре алмайды. Оның әдісі – сөйлесу арқылы адамның психикасына әсер ету. Ол үшін зорлық-зомбылықты насихаттайтын суреттер жіберіп, суицидке итермелейтін түрлі ауыр сөздер айтады. Ал егер қоңырау арқылы хабарласса, шыңғырған, қырылдаған дауыстар шығарады. Ең қызығы, Момоға қай тілде жазсаңыз, сізбен сол тілде сөйлесе береді.

2016 жылы пайда болып, елді шулатқан «Синий кит» ойынына ұқсайтын Момо да хакерлердің кезекті ойыны болса керек. Қулықтарына құрық бойламайтын хакерлердің қақпанына жастар оңай түсуде. Өйткені бірнеше жасөспіріммен жүргізген әңгімемізден түйгеніміз – олар Момоның нөмірін іздеп жүріп, қызықтап, оған өздері жазатын көрінеді.

– Бұл Момо ұлымның телефонына бірнеше рет өзінен-өзі қосылды. Мен кетірген сайын қайта қосылады. Тіпті түннің бір уағында екі рет қоңырау шалды. Тұтқаны көтергенімде, арғы жақтан қырылдаған жиіркенішті дауыстар шығып жатты. Нөмірі – Теле2 абоненті. Енді нөмірдің иесін анықтау үшін прокуратураға барғалы отырмын, – дейді Орал қаласының тұрғыны Айнұр Сағындықова.

Төтенше қырсықтың сыры қайда екенін бағамдадық. Сөйтсек, Момоны арнайы эффектілер жасаумен айналысатын Link Factory жапон компаниясы шығарған екен.

Момоның мүсін бейнесі тұңғыш рет 2016 жылы өткен Vanilla Gallery көрмесінде көрсетілген.

Бұл мүсіннің атауы – «Құс әйел».

Қытай мен жапон аңыздары бойынша жүкті кезінде қайтыс болған әйел енді жартылай құсқа айналып, жаңа бейнеде балаларды қорғап жүреді-міс.

Желідегі жеткіншектер жайы жақаурата салатын жәйт емес. Әлі де уыз езу балалар не көрсе, соның шалғайына жармасып кетуге дайын тұрады. Сондықтан ұл-қызыңыздың желіде кіммен, қандай тақырыпта әңгімелесіп, не көріп жүргенін қадағалағаныңыз жөн. Сақтықты сұңқардан үйрен деген. Әйтпесе, Момо ғаламтордағы қауіпті жағдайлардың біреуі ғана…

Айым  ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал  өңірі»

Биыл  12  мыңнан  астам  бүлдіршін  мектеп  табалдырығын аттап отыр.  Қазіргі таңда облысымыздағы  380  мектепте  жүз  мыңнан  астам  оқушы  білім  алуда.

Бұл туралы жаңа  оқу  жылының  басталуына орай  шаһарымыздағы  №4  мектепте  соғылған  алғашқы  қоңырау  салтанатында  облыс  әкімінің  орынбасары  Ғабидолла  Оспанқұлов  мәлімдеді.

– Бүгін барлық мектепте алғашқы қоңырау соғылуда. Бұл дегеніміз – жаңа оқу жылының басталғанының көрінісі. Баршаңызды білім күнімен құттықтаймын! Балалардың болашағы жарқын болсын.Оқушыларға білім беруде ұстаздар қауымының еңбегі орасан. Сіздерге тек табыс тілеймін, – деді салтанатты шарада сөз алған Ғабидолла Абдоллаұлы.

Мұнан соң мектеп директоры Мәулен Ділмағамбетов «Мектепке жол» акциясына  демеушілік танытқан азаматқа алғысхат табыстады. Былтырғы желтоқсан айында жаңа ғимаратқа көшкен мектепте биыл 405 оқушы білім алмақ, соның 52-сі – мектеп табалдырығын  енді  аттап  отырған  жас  балдырғандар.

– Ескі мектептің орнына жаңа білім ошағының салынуына зор септігін тигізген облыс әкімі Алтай Көлгіновке алғысым шексіз. Бұрын оқушылар саны 250-280 болатын. Енді, міне, бала саны  көбейіп отыр.  Мектепте «ақылды кабинет», ІТ-сыныбы жұмыс істейді, – дейді  мектеп  директоры  Мәулен  Ермекұлы.

Есенжол   ЕЛЕКЕНОВ,

«Орал   өңірі»

Темірболат   ТОҚМАМБЕТОВ

*  *  *

1  қыркүйекте  Орал  қаласындағы  Назарбаев  Зияткерлік мектебінде  алғашқы  қоңырау  соғылды.  Мектеп  ұжымын  жаңа  оқу жылымен  облыс  әкімінің  орынбасары  Ғабидолла  Оспанқұлов  құттықтады.

– Құрметті ұстаздар, ардагерлер, ата-аналар, оқушылар, бүгін еліміздегі 7 мыңнан астам білім беру ұйымында алғашқы қоңырау соғылуда. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Жолдауында ең басты ресурсымыз – адами капитал, соның ішінде білім екенін айтты. Ал Назарбаев Зияткерлік мектептерінен түлеп ұшқан шәкірттер әлемнің дамыған мемлекеттерінде білімдерін шыңдап, еліміздің дамуына өз үлестерін қосуда.

Баршаңызды жаңа оқу жылымен құттықтаймын! Әсіресе, сынақтан сүрінбей өтіп, мектеп табалдырығын жаңадан аттаған 7-сынып оқушыларына сәттілік тілеймін. Сіздер бақыттысыздар, өйткені білім беру деңгейі жоғары ортаға келдіңіздер. Мектептерде цифрландыру жүйесі жүзеге асып келеді. Облыс қаражатының жартысынан астамы, яғни 60 миллиардқа жуық теңге білімге арналуда.

Биыл 11 мектеп құрылысы жүріп, олардың екеуі жаңа оқу жылында есіктерін айқара ашты. Мұғалімдердің де жалақылары жоғарылады. Білімге жұмсалған инвестиция бірнеше жылдан соң елге артығымен қайтарылатынына бек сенімдіміз. Жаңа оқу жылы сәтті өтсін! – деді Ғабидолла Абдоллаұлы.

Салтанатты шарада Ту көтеру рәсімі роботтеxника жарыстарының жеңімпаздары, 12-сынып оқушысы Сабыр Арыстанға және 10-сынып оқушысы Серік Даниярға берілді. Ал 12-сынып оқушысы, роботтеxника жарыстарының жеңімпазы Динара Алманова және іріктеуде 891 ұпаймен ең жоғары нәтиже көрсеткен 7-сынып оқушысы Ерген Серікбаев алғашқы қоңырауды сыңғырлатты. Назарбаев Зияткерлік мектебінің 7-сыныбына қабылданған Ділназ өз қуанышымен бөлісті.

– Мен осыған дейін №42 «Ақниет» гимназиясында білім алдым. Назарбаев Зияткерлік мектебіне ауысуды бір жыл бұрын жоспарлап, алдын ала дайындалдым. Математика, ағылшын тілі, қазақ тілі және орыс тілі пәндерінен емтихан тапсырып, логикалық сұрақтарға жауап бердім. Мен үшін мұндай мектепте білім алу зор мәртебе, – дейді   Ділназ  Шыниязова.

Алғашқы қоңырау салтанаты аяқталған соң, облыс әкімінің орынбасары және 7-сынып оқушыларының қатысуымен дәстүрлі алма ағашын отырғызу рәсімі өтті.

Орал қаласындағы физика-математикалық бағыттағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2012 жылдың 1 қазанында ашылған болатын. Мектеп директоры Тимур Нұркешовтің мәлімдеуінше, биыл 7-12-сынып аралығындағы 29 сыныпжиынтығында 586 оқушы білім алмақ. Оның 112-сі 7-сыныпқа жаңадан қабылданған. 117 жергілікті және бес шетелдік педагог қызмет ететін Зияткерлік мектеп халықаралық мектептер кеңесінің аккредитациясынан  абыроймен  өткен.

Назарбаев Зияткерлік мектебі өткен оқу жылын сәтті аяқтаған. Мәселен, шәкірттердің бесеуі xалықаралық, 31-і республикалық, 38-і облыстық олимпиадаларда, ғылыми жобаларда және түрлі  сайыстарда жеңімпаз атанған. Ал мектептің 13 педагогы жаңартылған білім беру бағдарламасы оқулықтарының авторы  болып  табылады.

Айым   ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал   өңірі»

*  *  *

Бұлдырты  орта  мектебінде  өткен  «Армысың,  алтын   ұя  мектебім!»  атты  алғашқы  қоңырау  салтанатына   Сырым  ауданының  әкімі  Төлеген  Төреғалиев, «Жайық  Пресс»  жауапкершілігі  шектеулі серіктестігінің  директоры  Рауан  Сәбитов  қатысты.

Мектеп директоры Алмагүл Бисалиеваның сөзіне қарағанда, өткен оқу жылы өте сәтті болған. Түлектердің жетеуі «Алтын белгі» иегері атанып, біреуі «Үздік аттестатқа» лайық болған. 40 түлектің 17-сі жоғары, ал  12-сі арнаулы оқу орындарының білім гранттарын жеңіп алыпты. Мектеп жаңа оқу жылын 360 оқушымен бастап отыр.

– Бұлдырты орта мектебінде 33 шәкірт білім әлеміне алғашқы қадамын басты. Олар үшін бүгін алғашқы қоңырау соғылды. Әр оқушының өз арманы бар екені белгілі. Сол сияқты мемлекеттің де өз мақсат-мүддесі бар. Елбасы  Н. Ә. Назарбаев тәуелсіз Қазақстанның алдына дамыған 30 елдің қатарына қосылу деген ұлы міндетті қойды. Адамның арманына жетуі үшін де, мемлекеттің мақсатына жетуі үшін де білім керек. Мен жастарға озық білім тілеймін! – деді құттықтау сөзінде  аудан әкімі Төлеген Төреғалиев.

Оқушылар үшін сапалы білім игерудің маңызды екенін өз сөзінде «Жайық Пресс» ЖШС-ның бас директоры  Рауан  Сәбитов те  айтты.

– Алғашқы  қоңырау салтанатына қатысушы шәкірттер сапында Бұлдырты ауылының болашағы тұр деп ойлаймын. Сіздер мүмкіндікті мүлт, уақытты қалт жібермей, келешектің даңғыл жолына бүгіннен бастап дайындалуға тиіссіздер,  – деді Рауан  Сәбитұлы.

Бір айта кетерлік жаңалық, осынау салтанатқа мектептің 1986 жылғы түлегі Яков Даршт Германиядан арнайы келіп қатысты. Ол Германиядағы Даршттар жанұясының ыстық сәлемін жеткізіп, анасы Тамараның аманаты бойынша бірінші сынып оқушыларына тәттілер үлестірді. Сонымен қатар Яков мектептің қорғаншылық қорына өз атынан 50 мың теңге аударыпты.

Жаңа оқу жылының алғашқы қоңырауын соғу құрметі 1-сынып оқушысы Томирис Берліғожина мен үлгілі оқушы Артур Маратқа ұсынылды. Салтанатты шарадан кейін әрбір сыныпта тәрбие сағаттары өтті.

Бауыржан  ШИРМЕДИНҰЛЫ,

Сырым  ауданы

Осыған  дейін  хабарлағанымыздай  «Жастар – Отанға!»  атты жастар  саяси  лагері  басталған  болатын.  Облыс  әкімінің орынбасары  Ғабидолла  Оспанқұлов  және  танымал  саясаткер  Досмұхамбет  Көшім  шараға  қатысып,  жастармен  әңгімелесті.  29  тамызда  басталған лагерь 1  қыркүйекте  өз  мәресіне  жетті.

Басқосу барысында жастар қонақтарға өздерін мазалайтын сауалдарды қойып,  тұшымды  жауаптар  алды.

 – Мен «Likemart.kz» ЖШС-ның негізін қалаушымын. Біз «Likemart.kz» және «Biliktilik.kz» сайттарын құрастырдық. Жуырда Мәскеуде өткен «Бизнес молодость» жобасына қатысып, өз идеямызды ұсынып, бірінші орынды жеңіп алғанбыз. Аталған жобаға ТМД елдерінен келген қатысушылар көп болды. «Likemart.kz»  жобасы бойынша біз азық-түлікті тұтынушының үйіне дейін жеткізіп беруді ұсындық. Яғни дүкенге өздері келе алмайтын жандар біздің көмегімізге жүгіне алады. Ал «Biliktilik.kz» жобасы бойынша оқушылар мен студенттерге курстық жұмыстарын, реферат, шығарма жазуға көмектесеміз. Бүгін өз қаламызда «Бизнес молодость» жастар жобасын ұйымдастыруды ұсындым. Бастау алған лагерь өзім сияқты жастарға өте пайдалы болды, – дейді Хан Әзілxанов.

Кездесу аяқталған соң лагерьдің ашылу салтанаты өтіп, облыстық жастар саясаты басқармасының басшысы Аян Сакошев жастарға ізгі ниетін білдірді. Төрт күнге созылған жастар лагерінде «DD commands» қайырымдылық концерті ұйымдастырылды. Сонымен қатар «Aqjaiyq» облыстық телеарнасының директоры Асланбек Ғұбашев, «ҚазИИТУ» ғылыми-білім кешенінің құрылтайшысы Ақсерік Әйтімов, өлкетанушы Айболат Құрымбаев, облыстық тілдерді дамыту басқармасының бөлім басшысы Гүлнар Әлжанова сықылды облыстың танымал мамандарымен танымды кездесулер өтті. Ал «Фиеста» дүкенінің негізін қалаушы Асхат Рамазанов, «Fresh city» журналының директоры  Аида Боранқұлова сынды кәсіпкерлер жастармен инновациялық жобаларды бастаудың қыр-сырымен  бөлісті.

Айым   ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал   өңірі»

Сұлулыққа құштарлықтың соңы айықпас дертке ұрындыруы мүмкін. Олай дейтініміз, Оралдағы сән салондарының көбінде санитарлық талаптар сақталмайды екен. Ал тырнақ әрлейтін құрал-саймандарға дезинфекция жасалмаған соң гепатит пен зең ауруын, тіпті ЖҚТБ-ны жұқтыру қаупі бар. Мақаланы жазуымызға екі кейіпкеріміздің оқиғасы себеп болды. Есімдерін өзгертіп жазуымызды өтінген екі кейіпкер де орта жастағы әйелдер. Олардың бірі тырнақ әрлеймін деп ауру жұқтырса, екіншісі, тісін емдетемін деп дертті болған.

Өздерінің оқиғалары қыз-келіншектерге сабақ болсын деген оймен, олар бізге бастарынан өткізген жағдайды бүкпесіз баяндап берді.

– Мен тырнағымды әрдайым әрлетіп, сәндеп жүретінмін. Алайда тұрақты бір  ғана шеберім жоқ. Ыңғайы түскен салонға бара саламын. Кейде сауда орталықтарында орналасқан ашық салондарға да тырнағымды әрлетіп жүрдім. Тіпті бағасы арзан болғандықтан, бір-екі рет үйге келетін маникюршы қыздарға да жасатып көрдім. Бірнеше рет саусағымның еті зақымданып, қанап қалған еді. Мен оған онша мән бермедім. Біраз уақыттан соң тырнақ еті арқылы гепатит жұқтырғаным белгілі болды. Енді қажетті құралдарды сатып алып, үйден өзім-ақ әрлеп алатын болдым. Жеке заттарымды ешкімге ұстатпаймын, – дейді Марал апай.

Иә, тырнақ әрлейтін құрал-саймандардың түрлі тері ауруларына себепкер екенін жұрттың көбі біле бермейді. Расымен, маникюр маманы дезинфекциядан өтпеген қысқашпен қолыңызды байқамай тіліп алса, сіз айықпас дертке шалдығуыңыз мүмкін. Бүгінде жер-жерде тырнақ әрлеушілердің жарнамасы қаптады. Ал олардың барлығы бірдей санитарлық талаптарды сақтамайды. Бұған көз жеткізу үшін түрлі салондарға кіріп, маникюр мамандарынан дезинфекцияны қалай жүргізетіндерін сұрадық. Кейбіреулері тұсаулы аттай кібіртіктеп, тырнақ күтіміне арналған стерилизаторларын көруге рұқсат бермеді. Осылайша тазалық мәселесі жұмбақ күйде қалды. Көпшілігі пайдаланылған құралдарды жәй ғана спиртпен сүрте салады екен. Ал үйде маникюр жасайтындардың әрекеті тіпті жаға ұстатты. Олардың арасында құралдарды сумен шая салатындар кездесті.

– Арнайы сұйықтықты 180 градусқа дейін қыздырып, құралдарымды жарты сағатқа салып қоямын. Мен әрбір тұтынушының денсаулығына үлкен жауапкершілікпен қараймын. Сәйкесінше қызметімнің бағасы да жоғары, – дейді «Beauty nails» салонының қожайыны Жазира Амандықова.

Ал Жанар есімді екінші кейіпкеріміз тісін емдетіп жүріп, гепатит жұқтырып алған.

– Мен қаламыздағы тіс емханаларының бірінде тісімді емдеттім. Қызыл етім қансырап, емдеу өте күрделі процеске айналып кетті. Артынша ауру жұқтырғанымды білдім. Енді өмір бойы дәрі-дәрмек ішіп, дәрігердің қарауында боламын, – дейді шағымын жасырмаған Жанар әпке.

 Облыстық эпидемиологиялық орталық мамандарының мәлімдеуінше, ЖҚТБ жұқпасы кепкен қанда 1 тәуліктен артық сақталады екен. Вирус 56 градусқа дейін қыздырылған кезде жарты сағаттан кейін ғана жойылуы мүмкін. Ал гепатиттің  жойылу уақыты одан да ұзақ екен.

Жарақаттануыңыз мүмкін жерлерде өз денсаулығыңызды қауіпке тікпей, тұтынушы ретінде тиісті құжаттарды талап етіңіз. Талап бар жерде жауапкершілік те болады. Әйтпесе, обалы өзіңізге тиетінін естен шығармаңыз.

Айым   ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал   өңірі»

Орал қаласының Әбубәкір Кердері және Фрунзе көшелерінің қиылысындағы орталық базар маңы қатты ластанып кеткен. Базардың кіреберісіне қоныстанған сатушылар мен таксистердің маңынан өтсеңіз, ары қарай сасыған қоқыс арасына күмп ете қаласыз.

Қаланың барлық күл-қоқысы дәл осы көше бойындағы базарға мықтап «қоныс тепкен бе?» дерсіз. Тіпті бірнеше күннен бері үсті-үстіне үйіліп жатқан қоқыстың сасық иісі қолқаны қабады. Қала халқы ең көп шоғырланатын сауда орнындағы сұрықсыз көріністен жағамызды ұстадық. Санитарлық жағдайдың мүлдем сақталмай тұрғаны алаңдатады. Алайда жаздың күні қауіпті жұқпалы аурулардың өрши түсетіндігін ешкім де қаперіне алып жатпаған секілді. Саудагерлер қоқыстың маңында қарбыз-қауын, балық секілді тағам түрлерін сатып тұр.

– Бұл қоқыстың жатқанына бес күндей болды. Бұрын арнайы қоқыс жәшіктері тұрушы еді. Олар күніне екі-үш мәрте тазаланатын. Ал бүгінде ол жәшіктердің қайда кеткенін білмейміз. Жәшіктердің жоқтығына қарамастан, саудагерлер үйреншікті жерлеріне қоқыс төгуді тоқтатар емес. Ол қоқыс аптасына бір рет тазаланса, тазаланады. Әйтпесе, жуырда тауға айналатын түрі бар. Бұл жағдайдың орын алғанына екі айдай уақыт болды. Екі-үш үлкен қоқыс жәшігін орналастырып, оны күніне тым құрығанда екі мәрте босатып, тазалап тұрса, жақсы болар еді. Бұл жерде саудамыз да жөнді жүрмейді. Өйткені сасық иістен қашқан тұрғындар мұрындарын бітеп, жанымыздан тез-тез өтіп кетуге тырысады. Осы маңдағы тұрғындар, асхана иелері және саудагерлер – барлығымыз ай сайын 2000 теңгеге жуық қоқыс салығын төлеп келеміз. Алайда әкімшілік тарапынан тындырымды әрекет көргеніміз жоқ, – дейді наразылығын жасырмаған саудагер Есболат Ізтаев.

Үйілген қапшықтардың арасынан бірдеңелерді іріктеп теріп жүрген екі орыс әйелін көзіміз шалды. Жақындап барғанымызда бұл жерге тасталған қоқыс арасынан жарамды көкөністерді жинап алып, пайдаланатындарын айтты.

Өркениетті елдер қатарына енуге талпынған заманда қайнаған халықтың арасында созылып жатқан қоқысты көріп, көңіліміз пәс оралдық. Көздерімізді қуанту үшін көшелерімізге көрік беріп, айналамызды таза ұстайық. Қоғамның кейбір көріністерінен бейсауат қылықтарды байқағанда, немқұрайлық танытпаған абзал.

Айым  ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал  өңірі»