Футболдан премьер-лига командалары арасында ел біріншілігінде өнер көрсететін Оралдың «Ақжайығы» оқу-жаттығу жиынын өткізу үшін Түркияға аттанды.

«Ақжайық» футбол клубының директоры Нұртаза Әбілхановтың айтуынша, аталмыш жиын 28 қаңтарға дейін созылмақ.

Команданы осы кезге дейін жаттықтырған Вахид Масудов кетіп, оның орнына украиналық маман Владимир Мазяр бас бапкер болып келді. Ол Қазақстанда ешкімді білмейді, ойыншыларға тың көзбен қарайтыны белгілі. Сондықтан жергілікті футболшыларға тағы да бір мүмкіндік беріліп отыр. Мысалы, бұрын «Ақжайықта» ойнап, басқа жаққа кеткен Николай Забродин, Руслан Қайыров, Сергей Шевцов бақтарын тағы бір мәрте сынап көрмек. Сол секілді Алматының «Қайратында» футболдағы жолын бастаған тәжірибелі Руслан Сақалбаев, Болгарияның «Верея» клубында доп теуіп үлгерген тағы бір жартылай қорғаушы Еркебұлан Нұрғалиев жиынға қатысады.

Жаңа маусым алдында біреулердің кетіп, екіншілерінің қалуы заңды нәрсе. Мысалы, команда капитаны Мейрам Сапанов, жартылай қорғаушы Азат Ерсәлімов, легионерлерден хорватиялық Денис Главина қалып отыр. «Оқу-жаттығу жиындары барысында өздерін жақсы қырынан көрсеткендер командаға алынады. Легионерлердің де қосылатыны анық. Олармен келісімшартқа қол қойылғаннан кейін ғана нақты айтуға болады», – деді Нұртаза Серікұлы.

Ғайса БӘЙМЕН

Ол бала кезінен сурет салғанды ерекше жақсы көреді. Қолы қалт еткен сәттерде ағаштан ойып, түрлі бұйымдар жасап, қолөнермен айналысады. Мектеп бітірген соң М. Өтемісов атындағы БҚМУ-ға «Бейнелеу өнері» факультетіне оқуға түсіп, бейнелеу өнері пәнінің мұғалімі  мамандығын алып шығады. Отан алдындағы борышын өтеп, әскерге барып келген соң, күзет мекемелерінің біріне жұмысқа тұрды. Екі күндік демалысында дос жігітімен тапсырыс бойынша көлік сырлап, қосымша табыс тауып жүреді. Күнделікті күйбең тірлікпен дәл осылай жанбағыс үшін тиын-тебенге еңбек етіп жүрген күндерінің бірінде өз-өзіне көңілі толмаған ол өзінің қызығушылықпен жасайтын өз жұмысын таба алмай жүргендігін сезінеді.

– Күн сайын таңмен жұмысқа барасың, кешке шаршап келесің. Тапқан табысың күнделікті ішіп-жеміңе ғана жетеді. Содан неше түрлі ойлар келді. «Май-май, лас-лас болып не істеп жүрмін? Біреуге бағынып, айқай естіп жүре берем бе? Қанша уақытымды біреу үшін жұмсап жүрмін. Өз уақытымды біреуге арнағанша, неге өз-өзіме арнамасқа?» деп өз-өзімді қайрап, біраз жүрдім. Медколледждегі жерімді сатып, Деркөлден жер алып, үй тұрғыздым. Үйдің қасына шағын сауда лашығын орнатып, құрылыс материалдарын сата бастадым. Жайлап саудам жүре бастады. Сөйтіп, «Көз қорқақ, қол батыр» деп өз ісімді бастап кеттім. Бәрі де сол шағын дүкеннен басталған, – дейді ол.

Жас кәсіпкердің Деркөлдегі «Үміт» шағынауданында қазір азықтүлік, құрылыс дүкендері және дөңгелек жөндейтін арнайы шағын цехы бар. Ол осыдан екі жыл бұрын дүңгіршектен түскен ақшаны жинап, үлкен дүкен салуға шешім қабылдайды. Осы істі бастарда оған «Қарызға кіріп кетесің, жасай алмайсың, қиын ғой» деген бағытта көп әңгіме айтылады. Алайда әу бастан өз жүрегін ғана тыңдайтын тәуекелі тастай кейіпкеріміз үйінің жанынан өз қолымен дүкен тұрғызады.

– Дүкенді бір жылдай салдым. Өйткені, қандай істе де, негізгі күш өзіңе түседі. Іргетасын құйып, құрылыс жұмыстарының басым бөлігін өзім жасадым. Тек тас қалауға нағашым көмектесті. Өзімнің құрылыс салғанда өзге адамдарға сенбейтін жаман әдетім бар. Шала-пұла, шалағай жасалған жұмыстарды жек көремін. 2015 жылдың мамырында басталған дүкен құрылысы 2016 жылдың мамырында аяқталды. Бірақ ішкі жұмыстар мен тауарларды орналастыруға тағы екі-үш ай қажет болды. 2016 жылы тамыздың бірінде Деркөл кентіндегі дүкенімді салтанатты түрде аштым. Сол күні жұбайымның туған күні еді. Әрі жарыма жасаған сыйым болды, – деп жай жымиды жас кәсіпкер Ербол Сейіткереев.

Дүкен ашып, тауар сату бір қарағанда оңай секілді. Алайда бұл істі де тек ебі барлар игеріп кете алатындығын өмірде көріп жүрміз. «Сезім» деп қызының есімін берген дүкеннің бүгінде тұрақты тұтынушылары жетерлік. Жаңадан қоныстанып жатқан тұрғындардың қажетін өтеуге қызмет етіп тұрған дүкендегі тауарлардың бағасы да қолжетімді көрінеді.

– Қанша адам болса, сонша пікір бар. Дүкенге келген тұтынушылар әр түрлі пікір айтып жатады. Басында «Менің тауарым, дүкенім туралы жайсыз әңгіме айтылса, кәдімгідей ренжитінмін. Қазір жайлап үйреніп келемін. Керісінше, тұтынушының пікірін асықпай тыңдап аламын. Бірақ 100 адамның 20-сы нашар пікір айтса, 80-і жақсы пікір айтып кетеді. Ең бастысы, халықтың басым бөлігіне менің дүкенім ұнайды, – дейді ол.

Жас кәсіпкер қазіргі күнде үш адамды тұрақты жұмыспен қамтып отыр. Әр күн сайын 8-де тұрғаннан түнгі 2-ге дейін бел жазбай, еңбек ететін ол өз жұмысын енді тапқандығын айтады. Аз ғана уақыттың ішінде деркөлдіктердің біразының көңілінен шыққан кәсіпкердің жоспары көп. Бала кезінен еңбекпен шынығып өскен ол осы тұста өзінің азды-көпті жетістікке жетуі бірінші, Алланың, екінші, ата-анасының арқасы екендігін айтып қалды.

– Әкем Мұрат, анам Жамиға – қарапайым еңбек адамдары. Отбасымызда менен өзге төрт ұл, бір қыз бар. Ата-анамыз бізді бала кезімізден еңбекке, бауырмал болуға тәрбиеледі. Бізге адал еңбектің наны тәтті екендігін үйреткен ата-анамның алдында әр кез басымды иемін, – дейді жас кәсіпкер.

Кейіпкеріміз 11-сынып оқып жүргенде ағасымен, яғни әкесінің інісімен бірге құрылысқа жұмысқа барады. Ертеден қара кешке дейін құрылыста жүріп тапқан табысының бір тиынын да жоймай, ата-анасына әкеліп береді. Сол кездері құрылыстағы жұмысқа күніне 1500 теңге ақша төлейтін. Бұл Ерболдың ең алғашқы табысы еді.

Биыл жазда Мұраттың Ерболы дүкеннің жанынан үлкен сауда үйінің іргетасын құйып қойды. Алла бұйыртса, келер көктемде тауарларға қоса, халыққа қажетті дәріхана, тіс емдеу кабинеттері бар екі қабатты сауда үйінің қабырғасын қаламақ ниетте.

– Мен жасап жүрген жұмысты кез келген адам жасай алады. Тек ынта-ықылас пен табандылық керек. Біздің елімізде «Жұмыс жасаймын» деген адамға бар жағдай жасалған. Бәрі адамның өзіне байланысты. Жігіттер «жұмыс жоқ» деген әңгіме айтып жатады. Шын мәнінде жұмыс толып тұр. Бірақ көбі жасағысы келмейді. Мәселен, мен жаздай күніне 2500 теңге төлеймін десем де, жүк тиеуші таба алмадым. Бір ойшылдың: «Балағыңның шаңын қаға берсең, діттеген жеріңе уақтылы жете алмайсың» деген сөзі бар. Сондықтан ештеңеге қарамай тек қана алға жүру керек, – деп ойымен бөлісті кәсіпкер. Сөз арасында ол «Үлкен сауда үйін ашсам, тағы біраз адамды жұмысқа тартып, алғысын алар едім» деген ниетін де жасырмады.

Адал еңбек, маңдай терімен ағайын-туыстың көз алдында өз ісін бастап, оның игілігін көріп жүрген кейіпкеріміздің арманы көп. Мектеп жасындағы ұлы мен қызының ештеңеден тарықпай, еркін өскенін қалайды. Жеке іс ашып, ешкімге тәуелді болмаудың бір ғанибет екендігін ұл-қызының санасына қазірден сіңіріп жүр.

– Ұл-қызыма бақытты балалық шақ сыйлағым келеді. Сондықтан олардың қолын қақпаймын. Ал өзім қандай істі қолға алсам да, соны іске асырғанша тыным таппаймын. Осы ойымда жүрген істерімнің бәрін Алланың қалауымен жүзеге асырамын деген сенімдемін. Мен әр кез Аллаға, сосын өзіме сенемін. «Ақша шақырады» деп тиын тістетіп, дүкеніне бақа қойып қоятын ырымдарды түсіне алмаймын. Сондықтан әр ісімді бастарда «Береке-бірлігімізді нығайтып, ырыздық-несібемізді арттыра көр» деп Аллаға сиынып, алға жылжимын, – дейді көңілі кіршіксіз кәсіпкер.

Гүлжамал ЖОЛДЫҒАЛИ,

«Орал өңірі»

Суреттерді түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

Қазақстанның халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, ақын Қадыр Мырза Әлидің 5 қаңтар – туған күніне орай Орал қаласындағы ақын атымен аталатын мәдениет және өнер орталығында «Қазақ деген бозінгенге ботамын» атты әдеби-сазды шара өтті.

Еске алу кешіне облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының басшысы Қадырболат Мұсағалиев, халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының иегері, ақын Ақұштап Бақтыгереева, айтыскер ақын Дариға Мұштанова қатысты. Кеш басталмас бұрын қонақтар ақын ескерткішінің алдына гүл шоқтарын қойды. Бұдан соң шараға қатысушылар арнайы жасақталған кітап көрмесімен танысып, ақын хақында естеліктерімен бөлісті.

– Қадірлі ақын Қадыр Мырза Әли қаңтардың қақаған аязында дүниеге келсе де, жүрегіндегі жырымен жылылық сыйлап тұратын. Өзінің 60 жылдық шығармашылық ғұмырында аты алты алашқа жетіп, атағы Алатаудың мұзарт шыңынан қарап тұрды. Қадырдың өлеңін оқымаған, жырын жаттамаған қазақ жоқтың қасы. Әрбір жаңа жылды жыр тойымен бастау тамаша дәстүрге айналды. Қазақ әдебиеті Қадырмен, Қадыр қазақ халқымен бірге мәңгі жасай бермек! – деді кеште алғашқы сөз кезегін алған Қадырболат Қабдырұлы.

Қаламыздағы №35 «Шұғыла» бөбекжайының бүлдіршіндері ақынның «Балабақша – біздің үй», «Ағасы мен інісі», «Не үшін керек?» сынды өлеңдерін жатқа айтып, ақынның сөзіне жазылған «Жездеке», «Әже туралы» әндерін шырқап, «Шаңырақ» биімен көрермен көзайымы болды. Сондай-ақ өңірге танымал өнерпаздардың орындауында ақынның сөзіне жазылған «Тамды аруы», «Кездер-ай», «Тамаша» әндері орындалып, өлеңдері оқылды.

– Қадырдай ақынның тууы – ұлттың бағы. Кеше ғана қасында жүріп, аға бар деп, арқамызды сүйеп едік. Ал бүгін естелік айтуға тура келеді. «Бабалардың шоқ басқан табанымен, Бірдей екен жақсысы жаманымен. Бір жаманы – тынымсыз көше берген, Бір  жақсысы – қимаған даланы кең» деп басталатын бір ғана өлеңіне қазақтың тарихын, тұрмыс-тіршілігін сыйғызды. Осының өзі Қадырдың ұлт ақыны екенін дәлелдейді. «Әдебиет әлемінде өлім болмайды» депті орыстың ұлы жазушысы Николай Гоголь. Расымен әдебиет әлемінде өлімнің болмайтынын көзімізбен көріп, куә болып отырмыз. Қадыр ағамыздың Ақ Жайық атырабында өмірге келуінің өзі – зор мәртебе! – деді Ақұштап ақын.

Айым ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал өңірі»

Ақ Жайық өңірінде күміс көмей, жезтаңдай әншілер баршылық. Сондай талант-дарындардың бірі — Айбар Хайырханов десек, жаңылыспаспыз.  Өнерімен көпке жаққан Айбар орда бұзар отыз жасқа толғанда, ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың  Жарлығымен «Ерен еңбегі  үшін»  медалімен марапатталды.

Қазталов ауылындағы ұстаздар отбасында дүниеге келген Асқардың Айбары бала күнінен ән-жырға құмар болып өскен. Әкесі марқұм Асқар Хайырханұлы Хасанов тарих пәнінің мұғалімі болса, анасы Күләш Қадемқызы Хасанова физика пәнінің мұғалімі екен. Екеуі де Оралдағы А. С. Пушкин атындағы педагогикалық институтын тәмамдаған. Анасы жас кезінде өз ортасында мың бұралған биші, ал әкесінің отырыстарда әу дейтін әдеті болыпты. Бүгінде анасы – Қазталов ауданындағы әжелер ансамблінің белсенді  мүшесі. Еліміздің еңбек сіңірген қайраткері, жыршы, термеші Хатимолла Бердіғалиев кейіпкеріміздің нағашысы, яғни әжесінің інісі болғандықтан, өнер кейіпкерімізге қан арқылы дарыған десе де болады. Осындай өнерлі отбасында дүниеге келген ол мектеп қабырғасында домбыра үйірмесіне қатысып, қоғамдық шараларға белсенді атсалысқан. Әсіресе, сол кезде мектеп жанынан ашылған тәрбие орталығындағы домбыра үйірмесіне сабақ берген Өтеген Шоқпанов пен аудандық мәдениет үйінің жанынан ашылған саз үйірмесіне жетекшілік еткен Боранқұл Сәртөк есімді ұстаздарынан әнге деген қызығушылығы оянады. 2004 жылы М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің мәдениет және өнер факультетіне вокал мамандығы бойынша оқуға қабылданады. Жоғарғы оқу орнында КСРО халық әртісі, Ермек Серкебаевтың шәкірті, тенор дауысты әнші Қуанышбай Бижановтан дәріс алады. Білім ордасында саз өнерінің қыр-сырын меңгереді. 2008 жылы оқуды тәмамдаған соң, бір жыл аталмыш білім ордасында қызмет атқарады. Кейін Алматы қаласының Боралдай кентінде әскери қызметін өтейді. Оралған соң туған ауылындағы Сағит Садықов атындағы мәдени орталыққа әдіскер болып қызметке қабылданады. 2011 жылы Әсем есімді арумен шаңырақ көтеріп, келесі жылы тұңғыш перзенті Айсұлтан дүниеге келеді. Жұбайы Әсем Сапуанқызы өнерден құр алақан емес, ол да М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетін мәдени-тынығу жұмысы мамандығы бойынша тәмамдаған.

Жас отбасы 2012 жылы Орал қаласына көшіп келеді. Отағасы Ғарифолла Құрманғалиев атындағы облыстық филармонияға әнші-солист болып қабылданып, күні бүгінге дейін осы өнер шаңырағында еңбек етуде.

– Отбасындағы бес қыздың ортасында өскендіктен, кішкентай  кезімде жасық, ұялшақ болдым. Ренжіп қалсам, жылап аламын. Жоғары сыныптарға көшкенде, қоғамдық жұмыстарға араласып, сахнаға, көпшіліктің алдына шығып үйренген соң ашыла түстім. Өйткені, сахна киелі, ұялшақтығыңды ұмыттырады, бойыңдағы өнеріңді көрерменге жеткізіп, көңілінен шығу үшін өзіңді еркін ұстайсың.  Сегізінші сыныпта оқып жүргенде нағашым Хатимолла Бердіғалиев домбырасын сыйлады. Сол кездегі қуанышымды сөзбен айтып жеткізе алмаймын. Сол сәттен бастап домбыра тартып үйрене бастадым. Мектепті бітірген соң жоғарғы оқу орнына түсіп, оны тәмамдағасын қызметке қабылдандым. Өңірдегі белгілі өнер ошағы Дәулеткерей атындағы халық аспаптар оркестрінің дирижерлері ҚР еңбек сіңірген қайраткері Қырымгерей Қажымов пен оркестрдің бас дирижері, «Құрмет» орденінің иегері Еркін Нұрымбетов ағаларыммен шығармашылық тығыз байланыстамын. Репертуарымның кеңдігі де өнердегі осы ағаларымның үлесі. Қандай байқауға қатыссам да, ақыл кеңестеріне жүгінемін. Жеткен жетістіктерім де осы жандардың арқасында деп білемін, – дейді Айбар Асқарұлы.

Кейіпкеріміз жас та болса, өнер жолында жетістіктерге қол жеткізіп үлгерген. Айта кетсек, 2006 жылы «А. С. Пушкиннің сөзіне жазылған романстар мен әндер» атты облыстық вокалистер байқауында дипломант атанса, келесі жылы М. Өтемісов атындағы БҚМУ-дың 75 жылдығына орай ұйымдастырылған облыстық вокалистер конкурсының III дәрежелі лауреаты және облыстық «Дала дарындары» фестивалінің I дәрежелі лауреаты атанған. 2011 жылы ҚР Тәуелсіздігінің 20 жылдығы аясында Астана қаласындағы Бейбітшілік және келісім сарайында Елбасы қатысқан мерекелік концертте өнерімен облыс мәртебесін асқақтатқаны үшін облыс әкімі Б. Ізмұхамбетовтің алғысхатын иеленген.

Ал 2013 жылы Талдықорған қаласында өткен КСРО халық әртісі, композитор М. Төлебаевтың туғанына 100 жыл толуына орай ұйымдастырылған «Кестелі орамал» атты республикалық вокалистер байқауында ІІІ орын алыпты. Кейін 2015 жылы мәдениет және өнер қызметкерлері күнінде мәдениет және өнер саласының дамуына қосқан үлесі үшін облыс әкімі Алтай Көлгіновтің атынан «Ақжайықтың дауысы» дипломымен марапатталған. Сондай-ақ 2016 жылдың қараша айында КСРО және ҚР-ның халық әртістері, ағайынды әншілер Ришат және Мүслім Абдуллиндердің туғанына 100 жыл толуына арналған «Егіз әуен, қос қанат» атты ҚР-ның еңбек сіңірген қайраткері Хатимолла Бердіғалиевпен қосыла ән шырқады. Сол жылы Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығымен «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталды. Ал 2017 жылы сәуір айында Қазақстанның халық әртісі, әнші-композитор Әшір Молдағайыновтың туғанына 80 жыл толуына байланысты Орал қаласында өткен республикалық вокалистер байқауында  лауреат  атанды.

Айбар – қазақы ырымдарға сенетін жан. Әсіресе, көпшіліктің алдына шыққанда тіл-көзден сақтану үшін костюмінің не смокингінің ішкі қабатына түйреуіш тағуды әдетке айналдырған. Үйден шыққанда оң аяқпен аттауды да жөн санайды. Ал сахналық киімдерін Меңдібек Нұрғалиев есімді оралдық ісмер азаматқа тіктіртеді екен.

– Бірде гастрольдік сапармен Татарстан Республикасының астанасы Қазан қаласына бардық. Мен Джоаккино Россинидің «Севильдік шаштараз» деген операсының Фигар каватинасын орындауым керек еді. Аталмыш операның тарихына тоқталсақ, Севиль қаласында жалғыз шаштараз болған. Ол барлық тұрғындардың шашын қиып, әрлеп үлгереді екен. Бұл каватина шаштараздың атынан айтылатын әзіл өлең түрінде болатын. Дирижер Еркін Шаяхметұлына операның әуені басталып кеткен соң өз тактамда сахнаға шығатынымды айтып, бұрынғы сценарийге өзгеріс енгізгелі тұрғанымды ескерттім. Менің ойым, операның әуені басталған соң есіктің ар жағынан «Ла-ла-ла-лай-ла» деп басталатын жаңғырық дауысыммен сахнаға шығу болатын. Мұны Еркін аға екеуміз ғана білеміз, ал оркестр хабарсыз. Содан оркестр әуенді бастап кетті. Бір кезде жанымда тұрған ҚР еңбек сіңірген әртісі Қанатқали аға (Қожақов) «Сенің айтатын операң басталды. Шық-шық!» деп есікке қарай итермеледі. Ал мен ар жағынан біреу есікті ашып қалмасын деп аяғыммен итеріп, қолыммен жауып тұрмын. Қарасам, оркестрдегі қыз-жігіттер де жан-жағына қарап, жанарларымен мені іздеуде. Жаңғырық дауыспен сахнаға жүгіріп шыққанда, көрермендер ду етіп қол шапалақтады. Мен үшін бұл қошемет ерекше әсер қалдырды. Негізі операны орындап болған соң залда 2-3 минут тыныштық орнап, содан соң көрермендер ықыласын көрсететін. Сол кезде өнер адамы үшін залдағы көрермендердің қошеметі қымбат екенін түсіндім. Яғни, мен үшін халықтың қошемет-пейілі – ең үлкен марапат, – дейді ол.

Опера, романс, дәстүрлі әндерді орындағанда ерекше рухтанып, әсер алатын кейіпкеріміз отбасында бақытты жар, қос құлынының асқар таудай әкесі. Бақытты отбасының сыры махаббатта, сыйластық пен түсіністікте деп білетін отағасы бос уақытын отбасына арнап, перзенттерін таза ауада серуендетіп, сурет салып  үйреткенді жаны қалайды.

Гүлсезім БИЯШЕВА,

«Орал өңірі»