Кеше  Жаңақала  ауданының  әкімі  Наурызбай  Қарағойшиннің  аудан  жұртшылығы  алдындағы  қорытынды  есепті  кездесуіне  келген Батыс  Қазақстан  облысының  әкімі  Алтай  Көлгінов  бастаған басшыларға  алдымен  әр  ауылдық  округтегі  экономикалық  ахуал  слайдтар  арқылы  қысқаша  таныстырылды.

Ал есепті кездесу жиыны аудан әкімінің «Ауданның 2017 жылғы экономикалық-әлеуметтік даму барысы және алда тұрған міндеттері туралы» баяндамасымен басталды.

– Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті, Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев осыдан ширек ғасыр бұрын, дүниежүзі қазақтарының І съезінде сөйлеген сөзінде «Заман тыныштығын берсе, бүгінгі дағдарыстан да шығамыз. Тәуелсіз Қазақстан дәулетіне сәулеті сай қуатты мемлекетке айналады» деген болатын.

Міне, Елбасымыздың ақ тілегі қабыл болып, дархан даламыз да, сәулетті қаламыз да құлпырып, еліміз Президентіміздің салиқалы саясатының арқасында әлемге танымал елге айналды.

Өздеріңіз куә болып отырғандарыңыздай, тәуелсіз еліміздің әр жылы жарқын жаңалықтарға, толайым табыстарға толы.

Күні кеше Нью-Йоркте Біріккен Ұлттар Ұйымының штаб-пәтерінде мемлекет басшысы Н. Ә. Назарбаев төраға ретінде мінбеге көтерілгенде көңілі толқып, жүрегі тебіренбеген жан болмас деп ойлаймын, – деп бастады есепті баяндамасын Жаңақала ауданының әкімі Наурызбай Қарағойшин. Мұнан кейін аудан басшысы есепті жыл ішінде атқарылған істерді слайдтар арқылы саралай әңгімеледі.

Ауданға 2018 жылдың 1 қаңтарына дейін 4934871,0 мың теңге көлемінде салық пен түсімдер түссе, оның 4112378,0 мың теңгесін субвенциялар мен трансферттер құрайды. Түзетілген бюджеттің кіріс бөлігі 100,9 пайызға орындалып отыр.

Күні бүгін аудан бойынша 82 заңды және 1108 жеке тұлға кәсіпкер ретінде тіркеліп, оларда 2061  адам  жұмыс жасайды.

Өткен жылы кәсіпкерлік субъектілері 4759,3 млн. теңгенің, өндірістік цехтары 92940,0 мың теңгенің өнімін өндіріп, аудандық бюджетке кәсіпкерлік саласынан 96 млн. теңге  салық  түсімі  түсті.

Ауданда шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту нәтижесінде аз қамтылған отбасылар саны азайып келеді.

Ауданның негізгі өндірісі – мал шаруашылығы. 2018 жылдың бірінші қаңтарында мүйізді ірі қара 53 229 басты, қой мен ешкі 168 845 басты, жылқы малы 21 269 басты, түйе саны 871 басты, құс 5523 басты құрап отыр. Өткен есепті жылмен салыстырғанда  төрт түлік саны түгел өсті. Соған орай мал шаруашылығының өнімдері де артып, ет өндіру 101,7 пайызға, сүт өндіру 101,5 пайызға орындалды.

Ауданда асыл тұқымды мал басын көбейту де жақсы жалғасын тауып келеді. Күні бүгін текті мал өсіретін 29 шаруашылық бар. Олар еділбай қойын, көшім жылқысын, қазақтың ақбас сиыры, герефорд, ангус, қырдың қызыл сиырын өсірумен айналысады.

Өткен 2017 жылы аудан тауар өндірушілері асыл тұқымды мал шаруашылығын дамыту, мал сатып алғаны, өнім сапасын арттыруға, төл алғаны үшін 407,7 млн. теңге субсидия алуға қол жеткізді.

Асыл тұқымды мал үлесін көбейту үшін өткен жылы Ресей Федерациясынан асыл тұқымды 747 бас ірі қара, 1384 бас қой, 9 бас жылқы малдарын сатып алды. Күні бүгін бірі 800 басқа, екіншісі 400 басқа арналған екі мал бордақылау алаңы жұмыс жасайды. Өткен жылы 1400 бас етке тапсырылса, қазіргі күндері 1600 бас бордақылануда.

Сол сияқты аудан бойынша құрамында 535 мүшесі бар 14 ауылдық өндірістік кооперативтері жұмыс жасауда. Олардың иелігінде 85 бас бұқа, 2995 бас аналық  мал  бар.

2017 жылы 416 млн. теңге несие алынса, 32 млн. теңге субсидия төленді.

Өткен жылы аудан тауар өндірушілері  «ҚазАгроҚаржы» АҚ арқылы лизингке, «Жаңақала – Несие» кредиттік серіктестігі арқылы және өз қаражаттарына 66 бірлік ауыл шаруашылығы техникаларын алды. Аталған инвестициялық салымдарды субсидиялау бағыты бойынша 39 шаруа қожалығына 100,2 млн. теңге субсидия төленді.

Былтырғы жылы 20,8 мың гектар көлтабандарға 72,9 млн. текше метр су шығарылып, 173,8 мың тонна мал азығы дайындалды.

Өткен жылы облыс әкімі Алтай Сейдірұлы  ауданды аралаған кезде су реттегіш қақпалардың ескіргенін көріп, тиісті тапсырмалар берген болатын. Соның нәтижесінде Қызылоба ауылдық округінің аумағында орналасқан Төртқұлақ, Қарасу лимандарына су жіберетін қақпаларды күрделі жөндеуге 4464 мың теңгеге жобалық-сметалық құжаттары жасақталып, аталған жұмыстарға қажетті 63 млн. теңгенің бюджеттік өтінімі  облыстық басқармаларға жолданды.

2018 жылдың бірінші қаңтарында аудан бойынша кедейлік деңгейінен төмен тұратын 24 жанұя, 113 адам  тіркеліп  отыр.

Аудан көлемінде 234 отбасына 3840,0 мың теңгенің материалдық көмегі көрсетілді. «Өрлеу» бағдарламасы бойынша 236 адамға 14575,1 мың теңге қаржы төленді. 856 адамға 6803,3 мың теңгенің қайырымдылық көмегі көрсетілді.

Аудан көлемінде 462 жаңа жұмыс орны ашылып, 134 адам жұмыссыздар санатына енгізілді. Жұмыссыздық деңгейі 0,9 пайызды құрайды.

Бүгінгі таңда ауданда 127 отбасына 20,5 млн. теңге жаңа форматтағы атаулы әлеуметтік көмек тағайындалып, қаңтар айында 2,5 млн. теңгесі төленді. Осылайша білім, денсаулық сақтау, мәдениет пен спорт саласына, «Рухани жаңғыру» бағдарламасы бойынша атқарылған жұмыстарға тоқталған аудан басшысы ағымдағы жылы жас мамандарды ауданға тарту мақсатында 30 жас маманға 4764,9 мың теңгенің көтерме ақысы, 25 маманға тұрғын үй алу үшін 78341,5 мың теңге несие берілгенін де жұртшылық  назарына  бере  кетті.

Есепті баяндамада ауыз сумен қамту, елді мекендерге газ, су тарту, жол жөндеу, құрылыс салу жұмыстары, үстіміздегі жылдың міндеттері де толық қамтылды.

Мұнан кейін сөз кезегі пікір айтушыларға берілді.

– Жыл ішінде атқарылған жұмыстарға көңіліміз толып отыр. Жол салынды, таза ауыз суы мәселесін шешу мақсатында Құлшықтан құбыр тартылуда. Елді мекендерге газ, су тарту да қолға алынды. Мұның бәрі заманның жақсарғаны, елдің дамығаны, қала берді ел мәселесін шешуге облыс басшысының ықыласы, – деген еңбек ардагері Қабдығали Текебаев аудан орталығында қарқынды жүріп жатқан құрылыстарды инженерлік инфрақұрылыммен қамтуды, сол аудандарға жол салуды, жас мамандарды баспанамен қамту үшін жалға берілетін үйлер санын көбейтуді ұсынды. Аудан әкімінің жұмысына оң баға берді.

– Елбасы тапсырмасына орай Қазақстанда жасалған табиғи өнімдерді арттыру, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге үлес қосып жатырмыз, – деген «Мұса» шаруа қожалығының жетекшісі Тілеген Мусин мемлекеттік бағдарламалардың игілігін көріп отырғанын айта келе, үкімет қамқорлығына жауап ретінде «Рухани жаңғыру» бағдарламасына орай аудандық саз мектебін өз қаржысымен салып беру үшін жер алып, игілікті іс атқарғалы отырғанын мәлім етті.

Пятимар орта мектебінің ұстазы Гүлсім Аманғалиева ауылға «Ақбұлақ» бағдарламасымен су келгеніне ауылдастары атынан алғыс айтып, тәрбие ісі жөнінде ой өрбітті.

Көпжасарлық ақсақал Аманжан Салауатов ауданда атқарылған жұмыстарға қанағаттанатынын айта келіп, ауыл мен аудан орталығы арасындағы кірме жол қиындығы көптен айтылып келе жатқандығын  нали  жеткізді.

Жалындай сөйлеген жастар ресурстық орталығының басшысы, жергілікті мәслихат депутаты Жақсылық Хайрелов өздері ұйытқы болып атқарылған оң істерін айта келіп, ауданға жаңа типтік үлгідегі спорт кешені салынса деген  өтінішін  жеткізді.

Жуалыой ауылынан келген мектеп директоры Қаныш Сәдір шалғай жатқан ауылға екі қабатты мектеп салып, газ жеткізгені үшін облыс басшысына ауылдастарының алғысын жеткізсе, қызылобалық шаруа Наурыз Бекмашев су реттегіш қақпаларды жөндеуге қолдау көрсеткен облыс әкіміне ризашылығын білдіре отырып, ауылына «Ақбұлақ» бағдарламасымен су жеткізілсе деген  тілегін  білдірді.

Сондай-ақ сөйлеушілер арасында жергілікті басшыларға деген өкпе-назын айтушылар да болды. Мәстексайлық Аңсар Темірханұлы ата-анасынан айырылған жетімдер ретінде үй кезегіне 2011 жылы тіркелгенін, кезегі әлі алға жылжымай тұрғанын айтса, жеке кәсіпкер Талғат Қарасаев ауыл әкімдігі тарапынан кәсіпкерлігін дамытуға қолдау болмағанын ашына  айтты.

Жиынды Батыс Қазақстан облысының әкімі Алтай Көлгінов  сөйлеп  қорытындылады.

– Біз бүгін есеп беру мақсатымен кездесіп отырмыз. 2017 жылы көп іс атқарылды. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» дейді халқымыз. Қол жеткізген жетістігіміз бірлесе атқарған еңбегіміздің нәтижесі, – деген облыс әкімі Елбасының АҚШ-қа сапары, оның маңызына, биылғы Президент Жолдауы, оның 10 бағытынан туындаған міндеттер, «Рухани жаңғыру» бағдарламасының тарихи маңызына тоқталып, облыста атқарылып жатқан  жұмыстарды  әңгімеледі.

– Ең өзекті мәселе – жол. Өткен жылы облыста 500 км жол салу қолға алынып, 420 километрі салынды. Оның ішінде сіздің аудан жолы да бар. Екінші негізгі мәселе – таза ауыз сумен қамту, – деген облыс басшысы Құлшық жерасты суын тарту басталып, биыл құрылысы аяқталатынын әңгімеледі.

Облыс бойынша биыл 50 елді мекенге су тартылады екен. Оның ішінде Қызылоба ауылы да барынан хабардар етті.

Өңір басшысының сөзінен аудандағы барлық мәселелер назарында екені, олардың кезегімен шешілетіні аңғарылып, жұртшылықтың көңілі жайланып қалды.

Облыс әкімі А. Көлгінов сөз соңында қойылған барлық сұрақтарға көңіл көншітер жауап беріп, бірлігі сүттей ұйыған жаңақалалықтарға биылғы жылдың да сәтті болуын, толағай табыстарға жете берулерін тілеп, облыс әкімі ретінде халық мәселесін қашанда қолдап отыратынын, ол Елбасы тапсырмасы екенін жеткізді.

Өмірзақ  АҚБАСОВ,

Жаңақала  ауданы

Cуреттерді  түсірген  Айбатыр  НҰРАШ

Жақында «Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіптік одағының БҚО ұйымы» қоғамдық бірлестігі комитетінің пленумы өтті.

Облыстық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының төрағасы Марат Даупаевтың айтуынша, 2015 жылы Білім және ғылым министрлігімен 20152017 жылдарға арналған салалық келісім қабылданған. Осы құжаттың  негізінде әлеуметтік әріптестікті дамыту және жетілдіру жөніндегі шаралар аясында облыстық білім басқармасы мен аталмыш қоғамдық бірлестік арасындағы 2016-2018 жылдарға арналған аумақтық келісім жасаған. Келісімде еңбек заңнамасы негізінде педагогтардың, ғылыми педагог кадрлардың, білім және ғылым саласының басқа да қызметкерлердің көптеген өмірлік маңызды мәселелері шешіліп, лауазымдық айлықтарға қосымша және үстеме ақылары мөлшері, жұмыс уақытының ұзақтығы реттеліп, кепілдіктер, еңбек жағдайына өтемақылар мөлшері анықталды. Бірақ әлі де шешімін таппаған өзекті мәселелер баршылық. Мысалға, аталмыш келісім бойынша жергілікті өкілетті билік органдарының ауылдық білім беру ұйымдарының педагог және медицина қызметкерлеріне отын және коммуналдық қызмет шығындарының өтемақыларын міндетті және бірыңғай мөлшерде тағайындауына қол жеткізе алмай келеді. Бұл мәселе облыс бойынша тек Бөрлі ауданында шешілген. Сонымен қатар білім қызметкерлерін міндетті мерзімді медициналық тексеруді қаржыландыру мәселесі де толық орындалмай отыр.

Педагогикалық  білім  қызметкерлерін тегін міндетті медициналық тексеруден өткізу мәселесі Бөрлі, Жаңақала, Теректі, Жәнібек аудандарында ғана бұрыннан жолға қойылған. Өткен жылғы маусым айында облыс әкімінің аппаратына және аудан әкімдеріне хат жолданып, жүйелі жұмыстану нәтижесінде Қазталов, Сырым, Тасқала аудандарында бұл мәселе оң шешімін тапқан. Алайда Ақжайық, Бөкей ордасы, Қаратөбе, Зеленов, Шыңғырлау аудандарында бюжет қаржысы тапшы деген желеумен түйткілді мәселенің түйіні тарқатылмаған. Сондықтан басқосуға қатысушылар мәселені облыстық мәслихаттың қарауына  шығаруды  ұсынды.

Пленумда баяндама жасаған облыстық кәсіподақ ұйымының бас маманы Марина Темірғалиеваның айтуынша, кәсіподақ мүшелерінің қатарын толықты-ру мақсатында 2017 жылы бірқатар нақты шаруалар жасалған. 2017 жылдың 1 қаңтардағы статистикалық есеп бойынша кәсіподақ мүшесінің саны 30 139-ға, бастауыш кәсіподақ ұйымдарының саны 451-ге жеткен. Бұл көрсеткіш 2016 жылмен салыстырғанда кәсіподақтың мүшелік санының 6027-ге, бастауыш кәсіподақ ұйымдарының саны 64-ке өскенін көрсетеді.

Орталық комитетке берілген 2017 жылдың маусым айындағы есептік көрсеткіш бойынша кәсіподақ мүшелігінің саны – 35 373-ті құрайды.  Өз мүшелерінің әлеуметтік-экономикалық құқықтары мен мүдделерін қорғайтын бірден-бір ұйым саналатын кәсіподақ ұйымына мүшелікке тарту жұмыстары  жалғаса  бермек.

– Облыстық кәсіподақ комитетіне түскен кәсіподақ мүшелерінің жеті  арызы мен өтініші уақытында қаралып, ұжымдарда жанжалды жағдайлардың оңынан шешілуіне және қызметкерлердің өкілі ретіндегі кәсіподақтардың рөлін арттыруға септігін тигізді. Мысалы, Орал қалалық «Вальдорф бағытындағы мектеп-гимназиясы» бастауыш кәсіподақ ұйымының үш кәсіподақ мүшесінің қызметкерлерге берілетін жыл сайынғы ақылы еңбек демалысына қатысты өтініштері тіркелген. Осы жөнінде кәсіподақ мүшелеріне құқықтық кеңес беріліп, нәтижесінде ҚР «Білім туралы» заңына сәйкес кезекті еңбек демалысының ұзақтығы күнтізбелік 56 күнге ұзартылып, заң жүзінде тиесілі еңбекақылары қайтарылып, өтініштері қанағаттандырылды, – деді облыстық кәсіподақ ұйымының бас маман-заңгері Гүлжанат Құрманғазиева. Оның айтуынша, білім беру мекемелеріндегі өндірістік кеңестердің құрылуы мен еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі техникалық инспекторларды оқыту бағытында да жұмыстар қолға алынған. Мы-салға, «Республикалық ғылымизерттеу институтының» БҚО филиалы және аталмыш кәсіподақ ұйымымен 200 техникалық инспекторды оқыту жөніндегі жасалған келісім негізінде бірқатар білім беру мекемесінің техникалық инспекторлары оқытылып, үш жылға жарамды сертификат иеленген. Соның ішінде Ақжайық, Жәнібек, Қазталов, Бөкей ордасы, Қаратөбе, Сырым, Теректі аудандарының 200-ге жуық  техинспекторы  дәріс  алған.

Облыстық білім және ғылым қызметкерлері кәсіптік одағының бас есепшісі Гүлнұр Хайырлиеваның баяндамасына сүйенсек, білім саласының қызметкерлерін сауықтыру үшін шипажайларға 50 пайыздық (стандарт номер) жеңілдікпен 2016 жылы 282 жолдама берілсе, былтыр облыстық кәсіподақ ұйымы кәсіподақ мүшелеріне 407 жолдама берілген. Соның ішінде келісімшарт негізінде кәсіподақ мүшелерінің кезекті еңбек демалысында «Ақжайық» шипажайында 365, ал кесте сыртында 24  кәсіподақ мүшесі демалған. 2017 жылы кәсіподақ мүшелерінің ұл-қызына демалуға 58 жолдама  берілген. Есепті мерзім ішінде  Бөрлі аудандық кәсіподақ ұйымы 20 баланы «Евразия» туристік-сауықтыру кешеніне, Зеленов (Приуральный) аудандық кәсіподақ ұйымы алты баланы «Жас  натуралистер» слетіне жіберсе, халықаралық «ЕХРО – 2017» көрмесіне Ақжайық аудандық кәсіподақ ұйымы 12 оқушыны, Бөкей ордасы аудандық кәсіподақ ұйымы  20  ұл-қызды  жіберген.

Облыстық кәсіподақ ұйымының құрамындағы 29 жасқа дейінгі жастар саны 6013-ті құрайды, бұл облыстық кәсіподақ бойынша кәсіподақ мүшелерінің жалпы санының 20 пайызын құрайды. Кәсіподақ ұйымдарының басты міндеті – жастарды кәсіподаққа тарту, жастар кәсіподақ қанатын құру болып табылады. Осы мақсатта құрылған облыстық кәсіподақ ұйымының жастар ісі жөніндегі кеңе-сінің жақсы жұмысы аталып өтті.

Пленумда бірқатар белсенді кәсіподақ мүшелері марапатталды. «Білім және ғылым қызметкерлерінің кәсіподағына сіңірген еңбегі үшін» белгісімен  және «Қазақстандық салалық білім және ғылым қызметкерлерінің» Құрмет грамотасымен  марапатталды.

Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА,

«Орал өңірі»

Осыдан  76  жыл  бұрын  ұлы  өзен  –  Еділдің  аумағында  тарихта  теңдесі  жоқ  Сталинград  шайқасы  басталды.  Қанды  қырғын  тек  орыс  жерімен  шектеліп  қалмай,  қазақ  даласының  батыс  бөлігі  Жәнібек  пен  Орда  аудандарын  да  шарпыды.

Тарихшылардың пайымдауынша, аталмыш шайқас 1942 жылдың 17 шілдесінде басталып, 1943 жылдың  2 ақпанында аяқталған. Неге «17 шілде» және «2 ақпан»? Өйткені, 17 шілдеде неміс әскері аталмыш облыстың аумағына енді. Ал 1943 жылдың 2 ақпанында осы қала аумағындағы қоршалған жау қолын талқандап, тірі қалғанын тұтқындау толық аяқталды.

Сөз жоқ, сұм соғыстың қалдырған зияны аз болған емес. Ең әуелі балалық шағыма сәл тоқталсақ. Әлі есімде, сонау өткен ғасырдың алпысыншы жылдары Жәнібекте үлкен де биік элеватор болды. Соның жанында жазғы бақ болғандықтан, сонда жиі ойнайтын едік. Кейде астық сақтау орнына да кетіп қаламыз. Астық сақтайтын көне орынның жоғары жағында кісі сиярлықтай домалақ ауқымды тесіктер болды. Соны сұрағанда, кәсіпорынның қарт жұмысшылары оның неміс бомбасынан қалғанын айтты. Сірә, сусыған бидай үстіне түскен бомбаның кейбірі жарылмай қалып, кейін оны саперлар залалсыздандырса керек. Жәнібек стансасының 1904 жылы салынған теміржол вокзалынан 100 метрдей жердегі су айдау мұнарасы белінен темір құрсаумен беркілтіген. Оған да бомба түсіп, мүлдем қирамауы үшін кезінде әлгі құрсау салынған сыңайлы. Өкініштісі сол, жоғарыда аталған элеваторды «жекешелендіру» желеуімен әлдекімдер бұзып алыпты. Соғыс жылдарында әскери госпиталь болған байырғы Жәнібек қазақ орта мектебінің бүгінде орны да жоқ. Ол да элеватордың жолын құшты.

«Неге жау қазақ жеріндегі Жәнібек, Сайхын және Шоңай стансаларына айрықша шүйлікті?» деген заңды сұрақ туады. Біріншіден, ол Сталинград майданының жақын тылына айналды, екіншіден, Рязань – Астрахань теміржол желісінің бойында орналасты. Теміржол арқылы әскер, қару-жарақ, азық-түлік, жалпы майданға не қажеттің бәрі тасылды. Әрине, дұшпан қазақ жерін ғана емес, сол аймақтағы орыстың Палласовка, Гмелинская және басқа стансаларын да бомбалады. Соққы беру тек бомбамен шектеліп қалмай, әуеден арнайы топтар (диверсанттар) түсіру, үнпарақтар лақтыру, басқа да зиянды әрекеттермен жалғасып жатты. Енді әңгімемізді көзі тірісінде естелік дәптерін осы жолдардың авторына тапсырып кеткен Жәнібектің байырғы тұрғыны, Ұлы Отан соғысының ардагері және мүгедегі, марқұм Сірәлі Нұрпейісов ағамыздың жазбасымен жалғастырайық: «1942 жылдың сәуір-мамыр айларында аудан орталығына майданнан жаралылар әкеліне бастады. Олар екі мектеп және балалар үйіне орналастырылды. Жаралылар саны көп ұзамай мыңнан асып кетті. Оларға сол кездегі жәнібектік жастар Сапар Жұмақанов, Ақлима Дәулетқалиева, Людмила Финогенова және басқалары көмектесіп, аялы қамқорлыққа алды. Көп ұзамай жау ұшқыштары Жәнібекті қазан, қараша, желтоқсан айларында жүйелі түрде бомбалаумен болды. 200-ден астам үй мен мекеме ғимараты істен шықты. Амалсыздан аудан және облыс басшылығы мемлекеттік мекемелерді станса шетіне және ауылдарға көшіруге мәжбүр болды. Бірақ сонда да бірде-бір мекеме, мектеп, адамдар да жұмысын тоқтатқан емес. 1942 жылдың күзінде Жәнібекке танк, зенит және атты әскер полктары орналасты. Аталмыш әскери құрамалардың халыққа да, аудан орталығын жаудан қорғау ісінде де көмегі көп болды. 1942 жылдың шілде-тамыз айларында жергілікті биліктің ұйғаруымен Сталинградқа 400 текше метр ағаш жіберу жөнінде шешім қабылданды. Талай үйлер бұзылып, дайындалды. Іс біткесін, жиналған ағаш Сталинград майданынан келген өкілге тапсырылды». Марқұм майдангер ағамыздың жазбасының шағын бөлігінің өзінен ел басына ауыр күн туғанда жәнібектіктердің де бүкіл отандастары сияқты еңбекте ерлік танытып, Ұлы Жеңіске лайықты үлестерін қосқаны көрініп тұр. Неміс басқыншыларының өршелене жасаған әуе шабуылына жәнібектіктер ұйымшылдығы мен қайсарлығын қарсы қо-йып, Отан алдындағы парызын ойдағыдай өтеп шықты.

Тақырыпқа тағы бір мысал. «Белес Агро» компаниялар тобының бас директоры, облыстық мәслихаттың депутаты Мұрат Жәкібаевтың бастамасымен Ұлы Отан соғысының өлкемізге қатысты тұстарын баяндайтын бірнеше деректі киноленталар түсірілді. Сонау жылдары өмірге келген фильмнің бірі – Жәнібек ауданына арналған. «Жәнібек. Соғыстың іздерінде» бүгінде өмірде жоқ тыл ардагерлері Қасым Харесов, Меңдіхан Бәсеров, Биташева және басқаларының естелігі берілген. Ал мұның өзі өте құнды дерек. Соғысты көзімен көргендер жыл сайын сиреп келеді ғой. Кезінде солардың айтқанын жазып алып, кейінгілерге жеткізу – өте сауапты іс. Біз М. Жәкібаевтың келешекте жарқын ісін жалғастырарына сенеміз.

Біздің өңірдің Бөкей ордасы және Жәнібек аудандарының сол соғыстағы жанқиярлық ерлігі мен неміс нацизмінің қазақ жерінің бір пұшпағындағы сойқанды ісі Қазақстанның біраз жеріне әлі күнге дейін беймәлім десек, қателеспейміз. Ал Жәнібекпен көршілес орыстың Палласовка ауданына соғыстан тартқан залалы үшін 10 млн. рубль жәрдемақы төленген. Есесіне қазақтың жоғарыдағы екі ауданына бір тиын да берілген жоқ. Кеңес одағы тұсында сол қос аудан бір ғасырдың ішінде екі рет теперіш көрді. Біріншіден, соғыстың зардабы болса, екіншіден, 1947 жылдан күшіне енген Капустин Яр ядролық және әскери зымырандарды сынау кешені жетпіс бір жылдың ішінде екі ауданның экологиясына зор зиян келтірді. Әскери сынақтардың зардабын басынан кешіргендердің мемлекеттен алатыны болмашы ғана жәрдемақы.

Сөз соңында айтарымыз, Сталинград шайқасының тылында қажырлы еңбек еткен әрі дұшпанға да қарсы қайсарлық танытқан жәнібектіктердің ерлігі жүйелі насихатталғаны абзал.

Нацистерді үш күн аза тұтқызған шайқас

Еділ бойындағы ұлы шайқасқа жау жағынан Ф. Паулюс басқарған 6 армия (14 дивизия), 270 мың адам қатысты. Немістерде 3 мың зеңбірек және минаатқыш (миномет), 4 әуе флоты (1200 ұшақ), және одақтастарының (итальян, румын, венгр, эстон және т.б.) әскері болды.

Ал Кеңес армиясы жағындағы әскер саны 547 мың адамды құраған. Олар 62, 63, 64, 21, 28, 38 және 57 армиялар. №8 әуе армиясында 240 құртушы ұшақ болды. Қалған ұшақтар саны – 454. Олардан басқа 2200 зеңбірек пен минаатқыш, 400 танк жауға қарсы пайдаланылды.

Шайқас қорытындысы мынадай: қолға түскен немістердің саны 91 мың. 22 дивизия қоршауға түсіп, толық құртылған. 8 итальян, 4 венгр армиясының тас-талқаны шықты, румын әскерінің басым көпшілігі құртылды. Одақтастарын қоса есептегенде жау өлгені, жараланғаны және тұтқынға түскені бар 1,5 млн. адамнан айырылды. Кеңес әскерінің жалпы шығыны 1,1 млн-нан астам адамды құрады. Басқыншылардың ойсырай жеңілгені соншалық, Германия елінде үш күн бойы аза жариялауға мәжбүр болды. Тарихта теңдесі жоқ шайқастан соң милитаристік Жапония Кеңес одағына қарсы соғыс ашудан үзілді-кесілді бас тартты.

Сталинград майданына Қазақстаннан бес атқыштар, бір атты әскер дивизиясы, бір танк бригадасы және өзге де әскери құрамалар қатысты. Тек Ақтөбе, Атырау және Батыс Қазақстан облыстарынан Еділ бойындағы шайқасқа 26 225 адам қатысып, ерлік көрсетті. Ұшқыш Нұркен Әбдіров пен Қарсыбай Сыпатаев Сталинград шайқасындағы ерлігі үшін Кеңес Одағының Батыры атанды. Қазақстан Сталинград майданын азық-түлік, қару-жарақ, көлік және т.б. заттармен қамтып тұрды.

1942 жылы Сырым ауданынан 24 қазақ қызы сұранып, майданға аттанған екен. Солардың ішінен Мәлика Тоқтамысова мерген болып, ондаған жауды жер жастандырды. Сталинград шайқасынан майдан жолын бастаған батыр жерлесіміз 1944 жылы 14 шілдеде жау оғынан қаза тапты. Ал оның жерлесі Роза Момынова медициналық қызметкер ретінде соғыста жүздеген адамды ажалдан құтқарып қалды. Ал бүгіндері біздің облыстың орталығында бізге бейбіт өмір сыйлаған сол шайқасқа қатысушы 10 майдангер тұрады.

Бет  материалдарын   дайындаған  Серік  ИХСАНҒАЛИ

Мемлекет  басшысы  Нұрсұлтан  Назарбаевтың  «Болашаққа бағдар:  рухани  жаңғыру»  атты  бағдарламалық  мақаласының  жарияланғанына да  11  айдан  асты.  Қоғамдық  сананы  жаңғыртуды  мақсат  еткен осынау  идея  тәуелсіз  Қазақстан  тарихындағы  ең  ауқымды  және  ең  маңызды жобалардың бірі болып отыр. Өйткені   бұған  дейінгі  мемлекеттік  бағдарламалардың  бәрі экономиканы, әлеуметтік және саяси салаларды  дамытуға негізделсе,  «Рухани  жаңғыру»  тұтас  бір  халықтың  тұрмыс-тіршілігін,  болмысын,  салт-дәстүрін  жаңғыртпақ.

Облыстағы жергілікті атқарушы құрылымдармен жұмысты үйлестіру және «Рухани жаңғыру» бағдарламасының жобаларын ілгерілету мақсатында өңірлік жобалық кеңсе құрылған болатын. Аталмыш кеңсенің тағы бір міндеті – «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында аудан-ауылдарда атқарылып жатқан шаралардың мониторингін  жүргізіп,  қорытындысын  шығару.

Өңірлік кеңсе менеджері Гүлсім Усағалиеваның айтуынша, Орал қаласы мен Зеленов, Ақжайық, Қазталов, Бөрлі және Сырым аудандары «Рухани жаңғыру» аясында ең көп шара өткізген. Олардың қатарында түрлі мәдени және спорттық шаралар, экспедициялар мен ғылыми конференциялар, форумдар мен кездесулер, қайырымдылық шаралары мен қоғамдық жұмыстар бар. Құптарлық іс делік. Алайда бір әттеген-айы, шаралардың дені жоғары жаққа жіберілетін «есеп» үшін, яғни «Әйтеуір, өткізсек болды» деген немқұрайлылық сипатқа ие сияқты болып көрінді. Мәселен, бір ғана Зеленов ауданында өткен жылдың сәуір-желтоқсан айлары аралығында «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында барлығы 865 шара өткенімен, халықтың қамтылу көрсеткіші тек 50%. Ал Сырым ауданында 123 шара ұйымдастырылып, аудан халқының  тек  30  пайызы  ғана  қамтылған.

Қоғамдық сананы жаңғыртып, өркениетті қоғам құруды көздейтін «Рухани жаңғыруға» негізделген кез келген шара бұқараға бағытталуы, үлкен-кішіні барынша көбірек қамтуы тиіс емес пе еді?! Осы орайда «Алаш» партиясының негізі қаланған, Алашорданың батыс бөлімшесі орналасқан, қазақ елінің тәуелсіздігі жолындағы күреске ғұмырларын арнаған Алаш қайраткерлері табанының ізі қалған Сырым елінің  көш  соңында  қалуы  елдікке сын.

– Елбасының өзі «Рухани жаңғырудың» ұзақ мерзімді жоба екенін, оны жүзеге асыруда асығыстық танытпау керек екенін бірнеше рет айтқан болатын. Яғни бұл бастама науқаншыл көп бағдарламаның бірі болып қалмауы керек. «Рухани жаңғыру» бағдарламасының жергілікті жерде жүзеге асуына аудан әкімдерінің әлеуметтік сала бойынша орынбасарлары мен аудандық ішкі саясат бөлімдері тікелей жауапты. Өңірлік кеңсе мамандары  айына бір рет аудандардағы атқарылған жұмыстардың есебін алып, аудандық кеңсе мамандарына бағыт-бағдар беріп отырады. Байқағанымыз, науқаншылдық әлі де тыйылмай отыр, – дейді  Гүлсім  Задашқызы.

Жергілікті жұрттың қамтылу көрсеткіші жоғары аудандардың қатарында Қазталов, Тасқала, Жаңақала, Шыңғырау аудандары мен облыс орталығы бар. Соның ішінде Қазталов ауданында өткен «Туған жерге тағзым» атты жерлестер форумы мен Ақжайық ауданында өткен «Дәрігерлер форумын» жаңашыл мазмұнымен ерекшеленген және бұқаралық сипат алған шаралар ретінде атап өтуге болады.

Қазақ халқының барлық рухани тірлігі  ауылдан, салт-дәстүрімізден, ұлттық болмысымыздан бастау алады. Демек, сананы рухани тұрғыдан жаңғырту да ауылдан басталуы тиіс. Әр аудан-ауылдағы жауапты мамандардың науқаншылдықтан арылып, қамшы салдырмай, білек түріп жұмыс істеуі арқылы ғана рухани жаңғыру жолының әр азаматтың жүрегінен жол табуына қол жеткізуге  болады.

Динара  ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ,

«Орал  өңірі»

РЕДАКЦИЯДАН:

Біз  «Рухани  жаңғыру»  бағдарламасына  қатысты  жұмыстарды  облыстық деңгейде  сынға  іліккен  Сырым,  Зеленов  аудандары  әкімдерінің  әлеуметтік мәселелер  бойынша  орынбасарларымен  мән-жайды  білейік  деп  арнайы хабарластық. Сырым  ауданы  әкімінің орынбасары  Асланбек  Сарқұлов  берісі облыстық,  әрісі  республикалық  деңгейде ұйымдастырылған  Сырым  Датұлының 275, Алашорда  үкіметінің  100  жылдығы және  Алаш  қайраткері  Жаһанша Досмұхамедовтың  туғанына  130  жыл толуына  орай  өткізілген шараларды айтумен  ғана  шектелді.  Өкінішке орай,  А. Сарқұловтан  біз   жерлестер  базасын  жасақтау,  ел  ішінен  жат діни  ағымдарды  біржола  аластату үшін  жасалатын  іс-әрекеттер,  табиғат    қорғау  сықылды тағы  да  басқа шаралар  арқылы  жергілікті  жұртты  ауыл-аймаққа  жаппай жанашырлық  таныту  секілді  ортақ  іске  жұмылдыру  жөніндегі  ой-пікірін  ести  алмай,  дал  болдық.

Рухани  жаңғыруға  қатысты  жұмыстарды  ел  ішінде,  халық  арасында жандандыру  жөнінде  қандай  ой-ниеті бар, осы  сипаттағы  бірауыз  пікірін білу  үшін  Зеленов  ауданы  әкімінің орынбасары  Талшынай  Жүніске  редакция  тілшісі  төрт  рет  хабарласуға мәжбүр  болды.  Бұл  шенеунік  біресе аудан  әкіміне  кіріп  бара  жатқандығын, біресе  ағымдағы  жұмыстан  бас көтере  алмай  отырғандығын,  кейін  өзі хабарласатындығын  айтумен  болды. Бірақ  Талшынай  Орынбекқызы бірде-бір  рет  өздігінен  тілшіге  хабарласпады.  Ақыр  аяғында  аудан  аумағында  қанша  мектеп,  неше мәдениет  үйі  мен  кітапхана  жұмыс істейтіндігін  санамалап  шыққан  бұл кісіден  де  біз  тұшымды  ештеңе  ести  алмадық…

Сейсенбі  күні  өткен облыстық  қоғамдық  кеңестің отырысына  облыс  әкімі Алтай Көлгінов,  облыстық  департаменттер  мен  басқарма  басшылары,  облыстық  мәслихаттың  депутаттары, саяси  партиялар  мен үкіметтік  емес  ұйымдардың  өкілдері  қатысты. Жиынды  облыстық  қоғамдық  кеңестің  төрағасы  Ербол Салықов  жүргізді.

Отырыстың күн тәртібінде облыс әкімі Алтай Көлгіновтің, сондай-ақ облыстық мәслихаттың хатшысы Мәлік Құлшар және облыстық қоғамдық кеңестің төрағасы Ербол Салықовтың өткен жылы атқарылған жұмыстар туралы есебі және ұйымдастыру мәселелері қаралды.

Облыс әкімі өзінің есептік баяндамасында атап өткендей, өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуы бағытында атқарылған жұмыстарға қоғамдық кеңес мүшелерінің, мәслихат депутаттарының қосқан үлесі зор. Өткен жылы қоғамдық кеңес жиындарында көтерілген 125 мәселенің барлығы 100  пайыз  шешімін  тапқан.

Индустрияландыру картасы бойынша 8 млрд. теңгеге жоспарланған 10 жоба толықтай жүзеге асырылып, 536 жұмыс орны құрылған. Ауыл шаруашылығының барлық саласында өсім байқалады. Мысалы, астық өнімдері 2016 жылмен салыстырғанда 16 пайызға көп жиналса, күздіктен — 43, майлы дақылдардан 14,5 пайызға мол өнім алынған. Өңірдегі төрт түлік малдың саны да тұрақты өсіп келеді. «Агроөнеркәсіп кешенін дамыту бойынша 2017-2021 жылдарға арналған» бағдарламаға сәйкес өткен жылы ауыл-аймаққа 10,1 млрд. теңге қаржы бөлінген. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 8,6 пайызға артық. Нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасы бойынша ауыл-аймақтағы 300 тұрғын барлығы 1,5 млрд. теңгені құрайтын шағын несиемен қамтылған. Нәтижесінде 285 жаңа жұмыс орындары ашылған. Жалпы алғанда, агроөнеркәсіптік кешенді инвестициялау 70 пайызға дейін өсіп отыр. Шағын және орта бизнес өңірлік жалпы өнімнің 42 пайызын құрайды. «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы арқылы 184 кәсіпкерлікті дамытуға 21 млрд. теңге несие берілген. Бұл бұрынғы көрсеткіштен 70 пайызға артық. Аталған шара шағын және орта бизнесте жұмыс жасағысы келетіндердің санын 13 пайызға арттырған. Нәтижесінде аталмыш сала 1 трлн. теңгенің өнімін шығарған.

– Елбасы биылғы Жолдауында адам капиталын дамытуға, мұғалімдердің мәртебесін көтеру және денсаулық сақтау саласын ілгерілетуге ерекше көңіл бөлді. Кешенді бағдарламалардың нәтижесінде 27 500 адам жұмыспен  қамтылды. 14 мыңнан астам жұмыс орны құрылды, соның 12 мыңнан астамы – тұрақты жұмыс орны. Бұл 2016 жылмен салыстырғанда 2 мың жұмыс орнына көп. 14 800 адам жұмысқа орналастырылса, оның 1550-і нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасы арқылы орналасты. Нәтижесінде жұмыссыздық 0,1 пайызға төмендеп, 4,8 пайызды құрады. Орташа айлық жалақы мөлшері 2017 жылдың тоғыз  айында 136,6 мың теңгені құрады, — деді Алтай Сейдірұлы. Оның айтуынша, соңғы үш жылда «Өрлеу» бағдарламасына қатысқан 853 жанұя табысы төмен отбасылар қатарынан шығарылған. Әлеуметтік көмекке мұқтаждар санының жыл санап азайып келе жатқандығын оң өзгеріс ретінде атап өтуге болады.

– Өткен жылы біз білім беру, денсаулық сақтау және мәдениеттің 46 нысанын күрделі жөндеуден өткіздік. Қаланың іргесіндегі ірі елді мекеннің бірі – Подстепный  тұрғындарының көп жыл бойы күткен мәдениет үйі салынып іске қосылды. Сонымен қатар Ақсай қаласы мен Переметный ауылында екі  спорт кешені бой көтерді. Өткен жылы барлығы төрт спорт кешені пайдалануға берілді. Сондай-ақ аудандар мен Орал қаласында 30-дан астам спорт алаңдары салынды. Жылдар бойы ескі ғимаратты жалға алып келген дарынды балаларға арналған спорт мектепинтернатының Деркөлде құрылысы басталғанынан хабардарсыздар, — деді облыс әкімі баяндамасында.

2017 жылы білім саласына бөлінетін қаражат 5,5 пайызға артып, 14 нысанның құрылысы жүргізілген. Атап айтқанда, сегіз мектеп, үш балабақша, бір интернат, бір спорт лагері және бір спортзал салынған. Елбасы Жолдауына орай білім саласының жаңартылған бағдарламасына сәйкес, биыл бастауыш және орта сынып мұғалімдерінің жалақысы 30 пайызға дейін көтеріледі. Бұл мақсатта республикалық бюджеттен 2,2 млрд. теңге қаражат бөлінген.

Өткен жылы денсаулық сақтау саласының бюджеті алдыңғы жылмен салыстырғанда 3 млрд. теңгеге артып, 38 млрд. теңгені құраған.

2016 жылы аталмыш салада төрт нысан күрделі жөндеуден өткізілген болса, 2017 жылы бұл көрсеткіш 19 нысанға жеткен. Сонымен қатар ауылдық жерлерде екі жаңа нысан бой көтерген.

– Өңіріміздің әлеуметтік-экономикалық дамуында Елбасымыздың «Нұрлы жол» және «Нұрлы жер» бағдарламаларының алар орны ерекше. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес осы екі бағдарлама бойынша облыс экономикасын қолдауға 2017 жылы 28 млрд. теңге бөлінді. Атал-ған екі бағдарлама бойынша 2  215 жұмыс орны ашылып, жергілікті кәсіпорындар толық күшімен жұмыс істеуге мүмкіндік алды. Нақты нәтижесі ретінде соңғы екі  жылда үш мың отбасының баспаналы болуын айтуға болады. «Нұрлы жол» бағдарламасының нәтижесінде біз былтыр 500 шақырым жолды жөндеуді бастаған болатынбыз. Бүгінде оның 33 млрд. теңгеге 420 шақырымы аяқталды. Орал – Саратов тас жолының жөндеу жұмыстарын биыл толықтай аяқтаймыз. Ал облыстық маңызы бар жолдардың 128,5 шақырымы жөнделді. Орал қаласында жұмысы басталған 67 көшенің 61-і аяқталды. Қалған көшелерді жөндеу жұмыстары биыл одан әрі жалғасады, – деді облыс әкімі.

Тұрғындарды тозығы жеткен, апаттық жағдайдағы үйлерден көшіруге ерекше көңіл бөлінуде. Облыс бойынша мұндай үйлердің саны 200-ден асады. Соңғы үш жылда осындай жеті үй сүріліп, орнына жаңадан төрт үй салынған. Қалған үш үйдің құрылысы жалғасуда, биыл пайдалануға берілмек. Өткен жылы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту бағдарламасы бойынша бес үй және жеті жеделсаты жөндеуден өтсе, биыл 10 қабатты 10 үй және 10 жеделсаты жөнделмек. Жеделсаты мәселесі Ақсай қаласы бойынша да өзекті.

Биыл аталмыш мәселені шешу жолдары қарастырылмақ. 2017 жылы Бестау және Березовка тұрғындарын Ақсай қаласына көшіру жұмыстары аяқталды. Бүгінгі таңда облыс халқының 94 пайызы газбен қамтылған. Ауылдық жерлерге газ жеткізу жұмыстары әлі де жалғасуда. Жыл соңына дейін бұл бағыттағы көрсеткіш 95 пайызға жетпек. Елбасы тапсырмасына сәйкес, 2017 жылы 60 елді мекенге ауыз су тарту жұмыстары басталған. Оған республикалық және жергілікті бюджеттен 13 млрд. теңге қаражат қарастырылған. Осыған дейін облыс тұрғындарының таза ауыз сумен қамтылу көрсеткіші 36 пайызды құрап, еліміз бойынша соңғы орындар қатарында қалса, қазіргі таңда қолға алынған қарқынды жұмыстар нәтижесінде аталмыш көрсеткіш 40 пайыздан асқан. Биыл тағы 50 елді мекенге су берілсе, бұл көрсеткіш 50 пайызға жетпек. «Қасиетті Қазақстан» базалық бағыты бойынша «Қазақстанның 100 киелі жерлері» жобасына енгізілген Сырым ауданындағы Алаш музейіне күрделі жөндеу жүргізілген. «Ғұмар Қараш кесенесін қайта жасақтау» жобасына қаражат демеушілер тарапынан қарастырылмақ. Сондай-ақ бөкейордалық тарихи-өлкетану мұражай кешені негізінде мұражай-қорық құру, «Жайық қалашығы» аспан астындағы ашық  мұражайын құру жұмыстары жоспарлануда.

Жиында қалалық, аудандық қоғамдық кеңестің төрағалары сөз алып, облыс әкімінің есебіне оң баға берді. Сондай-ақ олар өз салаларына қатысты атқарылған жұмыстарға қысқаша тоқталып өтті. Аудандардағы қоғамдық кеңес мүшелері тарапынан Сырым ауданына қарасты Қособа ауылында мәдениет үйін салуға және аудан орталығындағы көшелерді жөндеуге қаражат қажеттігі, ауылға келген жас мамандарға қаржылай қолдау көрсету мәселелері көтерілді.

– Біздің өңіріміз үшін жол сапасын арттыру – ең өзекті мәселе. Себебі республикалық деңгейде қарастырғанда жергілікті маңызы бар жолдардың сапасы жағынан көрсеткіші ең төмен өңірлердің қатарына жатамыз. Бірақ Елбасы тапсырмасына сәйкес, жол жөндеуге бөлінетін қаражат жылдан-жылға ұлғайып келеді.

Соның арқасында аудан орталықтарына да сапалы жол салу мәселелері шешімін таба бастады.

Бұл мәселені алдағы уақытта бақылауда ұстайтын боламыз. Қособаға мәдениет үйі қажет екендігінен хабардармын. Мұндай мәселе 12 ауданның көпшілігіне тән.

Мәселені шешуді жалпы жоспарға бекіттік, қаражаттың түсуіне байланысты қарастыратын боламыз. Ауылдық жерлерде кадр жетіспеушілігі бар. Сондықтан ауылға барып, қызмет еткісі келетін жастарға толық қолдау жасаймыз. Бүгінгі таңда оған қажетті қаражат бөлініп отыр, – деді облыс әкімі көтерілген мәселелерге қатысты.

Жиынға қатысушылар ішкі туризмді дамыту, қаладағы маршруттық көліктер сапасын жақсарту, сал ауруымен ауыратын балаларға сауықтыру орталығы қажеттігі туралы ұсыныстар айтты.

– Осы күнге дейін ашылған аталмыш бағыттағы сауықтыру орталықтары науқастарды толықтай қамтуға қауқарсыз болып отыр. Бұл орайда рухани жаңғыру аясында кәсіпкерлердің қолдауы арқылы жаңа сауықтыру орталығын салу жоспарымызда бар және оның құрылысын осы жылдың аяғына дейін бітіруге тырысамыз, – деді облыс әкімі. Ол сондай-ақ жиын барысында биыл да өңіріміздегі бірқатар өзекті мәселелер оң шешімін табатынын, нақты бекітіліп, қаржысы келісілген, министрліктерден, депутаттардан қолдау тапқан, Елбасының бақылауында тұрған бірқатар мәселелер туралы алдағы уақытта  хабарланатынын  айтты.

Нұртас  НАБИОЛЛАҰЛЫ,

«Орал  өңірі»

Кеңестік заманның бойжеткені серттескен серігін әскерге шығарып салып, оны екі-үш жыл күтуді мәртебе көретін. Ал бүгінгінің сұлулары уәделеріне берік пе? Әскердегі өмір қандай екен? Осы сауалдар аясында Отан алдындағы борышын өтеп келген бірнеше азаматпен әңгімелестік.

– Бала кезімнен сарбаз болуды армандайтынмын. Арманым орындалып, Отан алдындағы борышымды атқарып келдім. Әскери өмір төзімділікке, тәртіптілікке, ұқыптылыққа, жауапкершілікке үйретеді екен. Дайындық сабақтарында шынығып, өзіңнің жауынгер екеніңді сезінесің, – дейді Теректі ауданындағы Магистральный ауылының тумасы Нұрболат Түгелов.

Әскердегі алғашқы күндері қиындықпен өткенін жасырмаған Заманбек Әкімжанов та әскер қызметіндегі уақытын мақтанышпен еске алады.

– Басында қиын болғанымен, кейін үйреніп кетесің. Әскер жігіттерді ер-азаматтарша өмір сүруге баулиды. Спортпен дұрыс айналысуды, қару-жарақты қолдануды сол жақта үйрендік. Елімізде болып жатқан жаңалықтарды теледидардан көріп, саяси сабақтарда талқылайтынбыз. Қазақ қыздарының көпшілігі әскерге кеткен жігіттерін күтеді.

Өзім әскерге аттанған кезде сүйгенім жоқ, басым бос болатын. Ал жанымдағы жора-жолдастарымның сүйіктілері күтіп алғанын көрдім, – дейді Заманбектей замандасым.

Жамбыл облысы, Қордай ауданының Гвардия қалашығындағы №21450 әскери бөлімінде азаматтық борышын өтеп келген бөкейордалық Райымбек Жұмабайұлы денсаулығы жарамды барлық ер-азаматтың әскерде шыңдалғанын   жөн   санайды.

– Бос уақытымды текке жоғалтпай, Ә. Нұршайықовтың «Махаббат, қызық мол жылдарын» оқыдым. Сондай-ақ «Үздік барлаушы» белгісімен марапатталып, ефрейтор шенін және екінші сыныпты сарбаз дәрежесін иемдендім. Әскерге жігітін шығарып салып, төзіммен күтіп алатын сабырлы қыздарды сыйлаймын. Өмірде адамдар әр түрлі болады. Сүйемін деп шығарып салып, күтпей қалатын қыздар да баршылық. Бірақ ол жағдай әскердегі сарбазға оңай тимейді. Сондықтан өзіне сенімсіз сұлулар жігітке күтемін деп уәде бермесе екен. Өйткені қызы түскірі күтпесе, сонысымен жігіттің ер көңіліне қаяу түсіреді ғой, – дейді Райымбек Жұмабайұлы.

№21450 танктік бригада да әскери борышын өтеп келген Артур Әкімжанов әскерде болған кезінде ауылын сағынса, енді ауылында жүріп, әскердегі өмірін аңсайды екен.

– Қазір бұрынғыдай екі-үш жыл емес, бір жыл дегеніңіз қас пен көздің арасында өте шығады. Мені сүйген қызым әскерден күтіп алды деп мақтанышпен айта аламын. Бірақ біз үйленуге әлі асықпаймыз. Түбі бірге болатынымызға сенімдімін. Қызым оқуын бітіріп, қызметке тұрсын. Өзім де аяғымнан тұрайын. Әскерге барғандардың әңгімесі бөлек болады, сондықтан жігіттер әскерге баруы керек. Ол үшін спортпен айналысса, түк те қиындық көрмейді, – дейді Артур.

Гүлдана СЕРІКҚЫЗЫ,

Зеленов ауданы

Студенттік кезең – өмірдің ең қызықты әрі керемет шағы. Саусақпен санарлық жылдар көзді ашып жұмғанша өте шығады. Ал оның қызықты сәттері ешқашан ұмытылмайды. Әсіресе, туған күн кештері ерекше есте қалады.

Жылына бір рет келетін бұл күнді Мұқағалиша «Бүгін менің туған күнім, ой, пәлі-ай!» деп ерекше тойлағымыз келеді. Бірақ өз қолы өз аузына жете қоймаған студенттердің жұпыны қалтасы үлкен той-тамашаны көтере ме?!  Ауылдан ата-анамыз беріп жіберген ақша оқу, тамақ және киімнен артылмайды. Алайда туған күнімізді тойлауға келгенде қаражатты табамыз. Біріміз мейрамханаларға даяшы болып жалдансақ, екіншіміз ай сайын алатын шәкіртақымызды үнемдеп жинаймыз. Мен де екінші курс студентімін. Он сегіз жасқа толған туған күнімді бір үйдің балаларындай болып кеткен бір топта оқитын достарыммен мейрамханада қарсы алдық. Оған кеткен қаражатты ата-анама ауыртпалық түсірмей, жұмыс жасап жинағанмын. Жұмысым оқуыма еш кедергі жасамады, екеуін қатар алып жүрдім. Басқа студенттердің туған күнмен байланысты қызықты оқиғаларын білгіміз келіп, сұрақтың астына алдық. Солардың бірі, ағамдай қамқор болған досым Демесін. Ол оқуын үздік аяқтап, білімін әрі қарай кеңейту мақсатында басқа оқу орнында оқып жүр.

– Мен педагогикалық колледждің музыкалық білім беру мамандығы бойынша 2017 жылғы түлегімін. Қазір Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінде білім алудамын. Студенттік шағымның қызығы мен шыжығы ешқашан ұмытылмақ емес. Сенбі сайын жиналатын тазалық күнінде, іс-шараларда бастары қосылмайтын студенттердің туған күн десе ұйыған сүттей біріге қалатыны рас. Әдетте топтың қорына ақшаларын бергісі келмейтіндердің туған күн десе қарызға ақша сұрап алатыны бар емес пе?!  Сол қызықтардың ішіндегі  жатақханадағы сәт есіме түсіп отыр. Жатақханадағы ең жақын досым – Айдар. Екеуміз ажырамас доспыз. Өзгелер қызыға да қызғана  қарайтын. Наурыздың бесінде Айдардың туған күні келіп қалды. Қалтамда бар жоғы бес мың теңгем болды. Оған не жөнді сыйлық келер дейсің?! Ақыры Айдарға білдіртпей сыртқа шығып, кешке дейін базар мен сауда үйлерін араладым. Досыма ұнайтын сыйлықтарды алғаныммен, туған күннің ерекше бір белгісі іспеттес тортты алуға ақшам жетпей қалды. Бірақ қыздардан қарызға ақша сұрап алдым. Барлық тосын сыйлығымды 105-бөлмедегі көрші қыздарға апарып қойдым. Түнгі сағат он екіде торттың шырағын жағып, асыға дайындалып жатқанымызда жатақхана вахтері Айгүл апайдың келіп қалғаны. Әбден ұрыс естіп, сол сәтте есіміміз ескертпе дәптеріне “алтын әріппен” жазылды. Алайда досыма тосынсыйды аман-есен ұсынып, үлкен мереке етіп атап өттік, – дейді Демесін досым.

Жатақханада тұратын Фариза Хабитова – Ж. Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледждің 1-курс студенті. Информатика мамандығы бойынша білім алып жүр. Фаризаның қыркүйек айында туған күні өтті. Алғаш рет ата-анасынан жырақта өткізген туған күнге қаражатты қайдан алды екен?

– Негізінен туған күнімді жасау үшін ата-анам беріп жіберген ақшаны сақтап қойған болатынмын. Бірақ бұл туған күнімді маған жатақханалық достарым жасап берді. Сол күні сабақтан шаршап шықтым. Жатақхана баспалдақтарымен әрең көтеріліп, бөлмеме қарай беттедім. Бөлме есігін ашсам, қолдарында гүлдері, түрлі-түсті шарлары және ерекше сәнді торты бар достарым дастарқан жайып, мені күтіп отыр екен. Қатты таңғалдым. Игі тілектерін айтып, сыйлықтарын ұсынып, мені қуантып тастады. Осылайша он алты жасымды достық мекеніне арналған жатақханада қарсы алдым, – деп Фариза ерекше есте қалған туған күнін жадырап айтып берді.

Міне, студенттердің туған күндері түрлі қызыққа толы өтеді. Оны бауырыңдай болып кеткен достарымызбен сағына еске алатын боламыз.

Зафура  МАМУТ,

Ж. Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледждің студенті,

Орал қаласы

Орал қаласындағы «Арман» спорт кешенінде жасөспірімдер мен жастар және ересектер арасында кудодан ҚР кубогі сарапқа салынды.

– Жетпістен астам спортшы қатысқан жарысқа еліміздің бес облысынан кудошылар келіп, өздерінің бақтарын сынап көрді. Астана, Петропавл және Павлодар

қалаларынан спортшылар келу керек болатын. Бірақ қазіргі ауа райының қолайсыздығына орай жолға шықпады. Бүгінде кудо спортының еліміздің барлық аймағында дамып келе жатқандығы байқалады. Аталмыш жарысқа Ақтөбе, Жаңаөзен, Қостанай, Алматы және Орал қаласының спортшылары қатысты. Кудода спортшының дене салмағы мен бойының ұзындығын қосып есептегенде, коэффициенті анықталып, бір топқа біріктіріледі. Кудоның тілінде оны «дивизион» деп атайды. Жалпы кудо – төрт спорт түрінің біріктірілген түрі. Яғни оған дзюдо, тайбокс, каратэ және ағылшын бокс түрлерінің әдістері енгізілген. Арқадан, желкеден және белден төмен тебуге болмайды. Биылдан бастап әлемдік, азиялық додаларға қатысатын боламыз, – дейді БҚО бойынша кудо федерациясының президенті Нұржан Таленов.

Жарыс нәтижесінде Темірлан Серіков, Назар Есенболат, Темірлан Темірғалиев, Рустам Бақберген, Алпамыс Кенжешев, Ерназ Ерланов, Еркен Хамидолла сияқты оралдықтар жеңістің биік сатысынан көрініп, жеңімпаз атанды. Жеңімпаздар мен жүлдегерлерге медаль, диплом және кубок табысталды.

Темірболат  ӘНУАРҰЛЫ

Елбасымыз 2018 жылы 10 қаңтарда жариялаған Жолдауында Төртінші өнеркәсіптік революцияның елімізге әкелетін игіліктері мен сын-қатерлерін ескере отырып, мемлекетімізге қойылатын жаңа он міндетті айқындады.

ХХІ ғасырдың көзіқарақты оқырманы ретінде Жолдаудағы міндеттерді ұғыну мақсатында Google шешімін пайдаланып, өнеркәсіптік революциялар туралы мектепте оқыған алғашқы екеуін қайталап, мектепте оқытылмаған соңғы екеуімен танысып шықтым.

Өнеркәсіптік  революциялар

Сонымен бұл төңкерістер туралы әлемдік эксперттердің ұсынған шартты хронологиясын былайша жинақтауға болады екен:

1) 1784 жылы бу двигателінің пайда болуы ХІХ ғасырда еңбек өнімділігінің күрт көтерілуімен;

2) 1870 жылы электр двигателінің, генераторының өндіріске енгізілуі ХХ ғасырда жаппай өнеркәсіптік дамуға;

3) 1970 жылы компьютерлердің жаппай шығарылуы көптеген салаларды автоматтандыруға әкелді;

4) 2015 жылы төртінші өнеркәсіптік немесе цифрлық революция әлемдік эксперттердің басым бөлігінің тұжырымдары бойынша басталды. Бұл кезең өндіріс пен цифрлық технология қабысып, толықтай цифрлық өнеркәсіптің пайда болуына әкеледі. Жаңа өндірістік жағдайдың басты қатеріне жыл сайын жүздеген миллион адамның жұмыссыз қалу қаупі мен жаңа жағдайға бейімделу үшін адамдардың қайта оқуларына уақыттарының тапшы болуы жатады. Сонымен қатар замана көшіне ілесе алмаған мемлекеттердің қай-қайсысы да озық елдерге  экономикалық жағынан тәуелді болу салдарынан арыла алмайтыны және бар. Осындай ақпараттармен қанығу нәтижесінде Елбасымыздың «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» тақырыбындағы Жолдауында аталған он міндеттің неліктен сегізінде цифрлық, смарт, заманауи технология деген ұғымдардың аталатыны түсінікті болады.

Смартфон, смарт теледидар, смарт тақта, смарт үй, смарт тоңазытқыш, смарт кір жуғыш машина, смарт сағат, квадрокоптер, 3D принтер тәрізді цифрлық революцияның тірек құралдары қазірдің өзінде күнделікті өмірімізге ене бастады.

Цифрлық революцияның пайдалы тұстарын қоғамның игілігіне жарату, қатерлерінен сақтанудың алғышарты ретінде дүниежүзілік эксперттер адамдарға «оқу, оқу және оқу» формуласын ұсынады. Осы тұрғыдан келгенде, 2012 жылы Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаев жариялаған «Қазақстан — 2050» Стратегиясынан бастап әр жылғы Жолдауларды, 12 сәуір 2017 жылы «Егемен Қазақстан» республикалық газетінде жарияланған Президентіміздің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласын, «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын талдай отырып, бірнеше мәрте қайталап оқу еліміздің сауатты азаматтарына көп пайдалы болар еді деп ойлаймыз. Себебі, интернет көздерінде 2016 жылдарда жариялана бастаған эксперттердің кеңестерін қарасақ, ол бағдарлардың 2012 жылғы «Қазақстан — 2050» Стратегиямызда айқын көрсетілгеніне куә боламыз. Мысалы, Стратегияның 7-бөлімінің «Білім мен кәсіби машық – заманауи білім беру, кадрларды қайта даярлау жүйесінің негізгі бағдарлары»  4-бөлімшесіндегі:

• Бізге оқыту әдістемелерін жаңғырту және өңірлік мектеп орталықтарын құра отырып, білім берудің онлайн жүйелерін белсене дамыту керек болады;
• Біз қалайтындардың барлығы үшін қашықтан оқытуды және онлайн режімінде оқытуды қоса, отандық білім беру жүйесіне инновациялық әдістерді, шешімдерді және құралдарды қарқынды енгізуге тиіспіз;
• Ескірген немесе сұраныс жоқ ғылыми және білім пәндерінен арылу, сонымен бірге сұраныс көп және болашағы бар бағыттарды күшейту қажет деген мәтіндердің өзектілігі бүгінгі күні айқындала түскендей.

Қашықтық  курстары

«Өрлеу» БАҰО» АҚ басқарма төрағасы Г. Ахметованың 2016 жылдың 4 сәуіріндегі педагог қызметкерлердің біліктілігін арттырудың қашықтық курстарын жасақтау тапсырмасына орай институтымызда «Қашықтық курстары» жобасы іске қосылды. «Батыс Қазақстан облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты» 2016 жылдың 26 сәуірінде облыс бойынша педагогикалық кадрлардың біліктілігін арттырудың қашықтық курстарын ұйымдастыру және өткізу туралы ереже дайындады және бекітті.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылы 28 қаңтардағы №95 бұйрығымен бекітілген «Педагог кадрлардың біліктілігін арттыру курстарын ұйымдастыру және жүргізу қағидалары» бойынша тұңғыш рет біліктілікті арттыруды еңбек қызметінен қол үзбей қашықтан оқу арқылы жүзеге асыруға болатыны рәсімделді. Әрине, қазіргі бес жылда бір рет өткізетін 36, 40, 72, 80 сағаттық дәстүрлі қысқа мерзімді курстарымыздың мазмұнын сол күйінде қашықтан оқыту үлгісіне қабылдай салуға болмайды. Себебі  ол жүйе үздіксіз білім алу ұстанымын толыққанды жүзеге асыра алмайды. Біліктілікті арттыру институттарында курстарды тікелей өткізудің олқы тұстары бізді көптен ойландырады:

• Педагог еңбек қызметінен қол үзеді және оның жұмыс орнындағы міндеттері өзге педагогке жүктеліп, жұмыс ырғағы өзгеріске ұшырайды;
• Жіберуші мекеме іссапар шығындары мен курстағы педагогті алмастырушы педагогке төленетін шығындарды көтеруіне тура келеді;
• Педагогтің тұрғылықты орны курс өтетін жерден өзге болғанда отбасынан да уақытша алшақтап, қиыншылықтарды бастан кешіреді;

Жоба ережесі бойынша тыңдаушының жүру жолы жеті қадамға бөлінеді.

1) Онлайн өтініш. «Онлайн өтініш» батырмасын шертіп, ашылған терезеде өзіңіз туралы және бізбен байланысты ұстауға негізделген сегіз ақпаратты толтырасыз.

2) Ұсыныс. Институттағы жоба мүшелері түскен өтініштерді сұрыптап, мектеп басшылықтарына хабарласып, мәліметтер расталған жағдайда өтініш иесінің жұмыс орнына қатынасқағаз жібереді. Ол хатта аталған мұғалімдерді онлайн курсқа жолдау туралы бұйрық шығарып, бізге сканкөшірмесін жолдау сұралады.

3) Мектеп бұйрығы. Бізден жолданған хатқа сәйкес мектеп директоры ұжымымен кеңесе келіп, онлайн тыңдаушыға бұйрық шығаруы мүмкін.

4) Институт бұйрығы. Бастапқы үш ақпаратты қорыта келіп, институтқа онлайн тыңдаушыларды курсқа қабылдау туралы бұйрық шығарамыз.

5) Оқу үдерісі. Ережеге сай күніне бір сағаттан, төрт  күнге созылады.

6) Микроемтихан. Әзірге жоба аясындағы жұмыстардың нақты көрінісін бағалауымыз үшін қала мұғалімдерінен құралған онлайн тыңдаушыларды бір күнге институтқа шақырып, тексеру сұрақтары мен тапсырмалары қойылады. Тыңдаушылардың ұсыныстары қабылданады. Бұл қадам бейне және фототіркеулерді қажет етеді.

7) Сертификат. Бейнесабақтан меңгерген білімін көрсете алған тыңдаушы сертификатталады.

Жобаның І кезеңінде өз қызметкерлеріміз осы курстарда оқыды және 24 педагогтің 21-і сертификатқа ие болды. Жобаның ІІ кезеңінде қала мектептері мен колледждерінен 18 педагог оқыды және 13-і сертификатталды. ІІІ кезеңде облысымыздың 37 педагогі оқытылды және 26 педагог сертификатталды. Сонда барлығы 79 педагог оқытылып, оның 60-ы сертификатталған екен.

Бейнесабақтар

Елбасымыздың 2018 жылдың 10 қаңтарында жариялаған «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» тақырыбындағы Жолдауында аталған 7-міндет «Адами капитал – жаңғыру негізі» деп аталады. Және осы бөлімде:

• Оқытудың мазмұндылығы заманауи техникалық тұрғыдан қолдау көрсету арқылы үйлесімді түрде толықтырылуға тиіс.
• Цифрлық білім беру ресурстарын дамыту, кең жолақты интернетке қосу және мектептерімізді видеоқұрылғылармен жабдықтау жұмыстарын жалғастыру қажет.
• Орта мектеп пен колледждер және жоғары оқу орындары үздік оқытушыларының видеосабақтары мен видеолекцияларын интернетте орналастыру керек.
• Бұл барлық қазақстандықтарға, оның ішінде шалғайдағы елді мекен тұрғындарына озық білім мен құзыреттілікке қол жеткізуге жол ашады.

Президентіміздің өзі видеосабақ туралы нақты тапсырманы атаған кезде білім берудің түрлі салаларындағы үздік педагогтер анықталуы және олардың видеосабақтарын түсіріп, өңдеу, кейін интернетке орналастыру тәрізді жауапты әрі ауқымды істердің тұрғаны мәлім болды. Аталған тапсырманы орындау үшін «Саннан сапаға жету» ұстанымына жүгіну қажет деп санаймыз. «Рухани жаңғыру» бағдарламасында «… Рухани жаңғыру тек бүгін басталатын жұмыс емес. Мақсатқа жету үшін біздің санамыз ісімізден озып жүруі тиіс» – деп Елбасымыз айтқандай, әр салада, әр мекемеде өміршең идеяларға негізделген істер болуға тиіс. Біліктілікті арттыру институтында өткізілетін байқаулар педагогтің кәсіби өсуіне үлкен мүмкіндік, күшті серпін береді. Мысалы, бізде өткізілетін «Сабақтың үздік контенті» облыстық байқауы бес жыл ішінде мектептегі барлық пәндер бойынша секциялар ашып, 633 облыс педагогін қамтып, 37 жеңімпаз бен 160 жүлдегерді дипломдармен, 436 қатысушыны куәліктермен марапаттады. Әдістемелік қызметте үздік педагогикалық тәжірибенің таратылуына ерекше мән беріледі. Тәжірибені кітапша түрінде баспа материалы өнімі тәрізді тарату – білім беру жүйесінде жақсы орныққан. Қазіргі уақытта контент баспадан шыққан мәтін түрінде ғана емес, аудио, видео нұсқаларда жасалады.

Демек, Стратегиядан бастау алған осы тектес жұмыстарымыз бүгінгі Жолдаудағы міндеттерді орындауға берік база бола алады деп санаймыз. Елбасымыздың 2011 жылғы Жолдауындағы «…Өмір бойы білім алу әрбір қазақстандықтың жеке кредосына айналуы тиіс» — деген қағидасы баршамыздың өмірлік ұстанымымызға айналады деп сенеміз!

Елдос  САФУЛЛИН,

«Өрлеу»  БАҰО» АҚ  филиалы БҚО бойынша педагогикалық  қызметкерлердің  біліктілігін  арттыру институты директорының  оқу-әдістемелік  жұмыстары  жөніндегі орынбасары

Ағымдағы жылдың 18 қаңтар күні Самара – Шымкент тасжолының Ақтөбе облысы аумағында қайғылы жағдай орын алған болатын. Жолаушылар тасымалдайтын аутобус отқа оранып, өзбек ұлтының 52 азаматы қазаға ұшыраған еді.

Осындай төтенше жағдайлардың алдын алу мақсатында 2018 жылдың 30 қаңтар күні сағат 12.00 шамасында Сырым ауданының төтенше жағдайлар бөліміне облыстық төтенше жағдайлар департаментінен тапсырма түсті. Бірыңғай диспетчерлік кезекшілік қызметі басқармасының жедел кезекшісі Самара – Шымкент тасжолының 462 шақырымында Мерседес Спринтер аутокөлігі техникалық ақауға байланысты тұрып қалғандығын және жолаушыларды жақын жердегі жылыту пунктіне жеткізу керектігін хабарлады.

Аудандық төтенше жағдайлар бөлімінің бас маманы Е. Тасқалиев, аудандық №39 жол пайдалану бөлімінің басшысы Б. Бисалиев және аудан әкімі аппаратының төтенше жағдайлар бойынша бас маманы С. Тәжібаев Мәскеу қаласына бет алған, Шымкент – Самара тасжолында  сынып тұрған мемлекеттік нөмірі КG /G4 983 ААА Қырғызстан Республикасының «Мерседес Спринтер» аутокөлігінен Тәжікстан Республикасының 18 азаматын Жымпиты ауылындағы №39 жол пайдалану учаскесінде орналасқан жылыту пунктіне эвакуация жасап, шұғыл түрде жеткізді. Жолда қалған көршілес елдің азаматтарына жергілікті атқарушы органдардың ұйымдастыруымен ыстық тамақ, жататын орын ұйымдастырылды. Сөйтіп, аутокөліктері толықтай жөнделген тәжік азаматтары 31 қаңтар күнгі таңда Жымпиты ауылынан Мәскеу бағытына сапарларын жалғастырып кетті.

Жолаушылар қатарында болған Тәжікстан Республикасының азаматы Ш. Еров сапарластары атынан ауданның жергілікті атқарушы органдары мен төтенше жағдайлар қызметінің жедел жұмысына ризашылығын білдіріп, ақ жүрегімен жазылған алғысхатын қалдырып кетті.

Мүсірбек АЙТАШЕВ,

Сырым ауданы