Зеленов ауданындағы Көшім ауылының тұрғындары да орталықтандырылған ауыз суға қол жеткізді. «Нұрлы жол» бағдарламасы аясында жүзеге асқан бұл жобаның ашылу салтанатына облыс әкімі Алтай Көлгінов арнайы барды.

– Батысқазақстандықтарды таза ауыз сумен қамту – біз үшін өзекті мәселелердің бірі. Себебі, өңіріміздегі 443 елді мекеннің 36 пайызы ғана орталықтандырылған сапалы ауыз сумен қамтылған. Осы мәселені Елбасына, облысымызға жасаған сапары кезінде Премьер-министрге баяндадық, Парламент депутаттары аудан-ауылдарымызды аралаған кезде өздері куә болды. Мемлекет басшысының берген тапсырмасына сәйкес қаражат бөлінді. Нәтижесінде биыл облысымыздағы 55 елді мекен сапалы ауыз сумен қамтылуда. Соның бірі – сіздердің ауылдарыңыз. Жаз бойы жұмыс жүріп, міне, бүгін бұл нысан іске қосылуда. Игілігін көретіндеріңізге сеніміміз мол. Келесі жылы тағы да 50 ауылға орталықтандырылған ауыз су құбырын тартуды жоспарлап отырмыз. Бұл бағыттағы жұмыстар осылайша жалғасын таба бермек, – деді тұрғындармен кездесуі кезінде Алтай Сейдірұлы.

Жергілікті тұрғындар атынан сөз алған Валентина Леонтьева судың сапасы керім екендігін айтып, су құбыры барлық әлеуметтік нысанға, үйлерге тартылғанын жеткізді. Сол үшін көшімдіктердің Елбасына, Үкіметке, облыс басшылығына, жергілікті атқарушы билік құрылымдарына айтар алғысы зор.

– Су – тіршілік көзі, ал таза су – денсаулық кепілі екені белгілі. Үйімізге таза ауыз суы келіп, мәресәре болып жатқан жайымыз бар.

Ауылымыз облыс орталығының маңында, Орал – Атырау тас жолының бойында орналасқан. Көгілдір отын да, ауыз су да жеткізілді. Яғни тіршілікке қажет жағдайдың бәрі жасалуда. Президентіміздің тұрғындардың өмір сапасын жақсарту бағытындағы тапсырмасы облысымызда, соның ішінде ауданымызда жүйелі түрде орындалып жатқанына қуаныштымыз, – деген еңбек ардагері Сағитжан Бегенов облыс әкімімен бірге жаңа нысанды іске қосты.

Шара барысында Алтай Көлгінов мердігер компания – «Нира» ЖШС-ның қызметкерлеріне алғысын айтты. Серіктестік директоры Абузар Жафаровтың сөзіне қарағанда, биылғы сәуір айының ортасында басталған құрылыс жұмыстары уақытынан екі ай бұрын аяқталып отыр. Құрылысқа негізінен жергілікті материалдар тартылды. Су бұл жерден 17 шақырымдай қашықтықта орналасқан Щапов су қоймасынан келіп тұр. Ауылдағы 500 үйдің бәріне су барды.

Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ,

Зеленов ауданы

Жайсаң АҚБАЙ,

өлкетанушы, Орал қаласының құрметті азаматы:

– Қадыр Мырза Әлиді еңбектеген сәбиден бастап, еңкейген қарияға дейінгінің бәрі біледі. Қаламының қуатымен, ұшқыр ойымен тіршіліктің кейбір келеңсіз көріністерін өткір сынай отырып, халқымыздың бар қадір-қасиетін Қадырдай көрсете білген талант кемде-кем. Сол себепті оған елінің құрметі де зор.

Біз Қадыр екеуміз Жымпиты орта мектебінде бірге оқыдық. Ол бала күнінен қиындықты көп көрді. Өзінің табандылығының арқасында өмір жолында кездескен қиындықтың бәрін жеңді. Жасым үлкен болғасын мені аға деп сыйлап өтті. Жалпы екеумізді етене жақындастырған қазақтың және бір керемет ақыны Жұбан Молдағалиев болатын.

Жақын араласқан соң Қадырдың ізденімпаздығын, еңбекқорлығын көре қалдық. Онымен әңгіме-дүкен құрудың өзі бір ғанибет қой. Сондай сәтте ақынның қоғам тынысын жақсы білетініне таңқалатынмын.

Жалпы, өнер адамдары, соның ішінде, ақындар өз заманынан оза туады деген ұғым бар. Көптеген ақын-жазушы, суретшілерді өз уақытында бағаламай, түсінбей, уақыт өте келе оның нағыз талант иесі екеніне көздері жетіп, «Әттеген-ай…» деп сан соғып қалатын кездер болады. Шүкір, облысымызда Қадырдай терең ой, тегеурінді талант иелерін есте қалдыру бағытында біраз іс-шара жүзеге асуда. Сол бізді қуантады. Абыз ақынның көз тірісінде өзі оқыған мектепке есімі берілді. Осыдан екі жыл бұрын Орал қаласында Қадыр Мырза Әли атындағы мәдениет және өнер орталығы ашылды. Бұл орталық жастарымыздың көзі ашық, көкірегі ояу, рухы биік болуына ықпал етуде. Бір азырақ уақыт бұрын М. Горький атындағы қалалық кітапханаға Қадырдың есімін беру туралы бастама көтердім. Осынау ұсынысым талқыланып жатқан шығар деп ойлаймын.

Соңғы кезде облыс орталығының солтүстік-шығыс бетіндегі 5-шағын ауданға Қадыр ақынның есімін беру туралы ұсыныстарды естіп жүрмін. Қаламыздағы жаңа – Тәуелсіздік алаңы, Қадыр Мырза Әли атындағы мәдениет және өнер орталығы, теннис корты, оқушылар сарайы, Назарбаев зияткерлік мектебі, Орал қалалық №2 соты сынды заманауи үлгіде салынған, өңіріміздегі маңызды нысандар орналасқан бұл аумақ Қадырдың есімімен аталса, ұтарымыз хақ. Бұл «Ақ Жайық, сенің орның алабөтен» деп өткен Қадыр ақынға жасаған үлкен құрметіміз болары анық.

Бауыржан  ХАЛИОЛЛА,

ақын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі,

Қадыр  Мырза  Әли  атындағы Батыс  Қазақстан облыстық мәдениет және өнер орталығының директоры:

– Қадыр Мырза Әлидің есімі  өзінің көзі  тірісінде-ақ Абайдан кейін аталып, ұлт ұстазына айналған тұлға. Әдебиеттің барлық жанрына батыл араласқан қабырғалы қаламгердің еңбегі, рухани мұрасы өзі өткесін де еселеніп бағалануда.

Бір ақынға бір облыстың аумағында  бір  күнде екі ескерткіш бой көтеріп, Қадыр  ақын атындағы мәдениет және өнер орталығының ашылуы бұрын-соңды елімізде болмаған оқиға. Рухани өмірімізге тың серпіліс әкелген аталмыш орталықтың бүгінгі таңдағы тыныс-тіршілігін БАҚ өкілдері жүйелі насихаттап келеді. Облыс әкімі Алтай  Көлгіновтің пәрменімен ауызекі тілде «Бассейн» немесе «Загс» аталып келген орталықтың жанындағы  аялдамаға  «Қадыр Мырза Әли атындағы орталық» аялдамасы  деген атау бердік. Өңір  басшысының арнайы тапсырмасымен біздің мекеменің  құзырына су жаңа  «TOYOTA HICE»  шағын автобусының  берілуі де Қадекеңнің шығармашылығын  құрметтеу деп қабылдадық. Енді аумағында  Қадыр Мырза Әли атындағы орталық орналасқан бесінші шағынауданға Қадырдай  абыз ақынның аты берілсе, нұр үстіне нұр болар еді.

Сейсенбі күні Қазақстан инженерлік-инновациялық технологиялар университетінде Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, белгілі саясаттанушы Дос Көшімнің қатысуымен «Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде» атты семинар  өтті.

Басқосуда саясаттанушы ғалым мемлекеттік тіл, ономастика мәселелері, латын графикасы туралы сөз қозғады.

– Мемлекеттік тіліміздің мәртебесі жыл сайын артып келеді. Бұрын қазақ мектептерінде оқитын балалардың саны аз болатын. ҚР Білім және ғылым министрлігінің мәліметі бойынша өткен жылы бүлдіршіндердің 89 %-ы қазақ мектебінің табалдырығын аттаған. Ал биыл бұл көрсеткіш 90%-ға жетті. Он жылдан кейін орыс мектебіне баратын оқушылардың саны бірен-саран ғана болады деп ойлаймын. Бұл қуанарлық жағдай. Алайда кейбір өңір тұрғындарының арасында мемлекеттік тілді білмейтін орыс тілді жандар аз емес. Ондай тұлғалар мемлекеттік қызметте, әкімдікте, министрлікте де қызмет атқарып жүр. Бұл мәселе өзге елде жоқ. Жастар білетін шығар, білім алу үшін Америкаға барғыңыз келсе, Toefl-дан, Англияға барсаңыз Ielts-тан сынақ тапсырасыз. Францияға барсаңыз француз тілінің С, С+ деңгейін білуіңіз маңызды. Бұл – сол елдердің мемлекеттік тілдерін білу деңгейін тексеретін сынақтар. Сынақтан өтпесеңіз, сізден құжат та қабылдамайды. Кей елдерде қарапайым тұрғын болу үшін де мемлекеттік сынақ тапсырады. Мысалы, көршілес Ресейде үш айлық жұмыс жасау үшін мемлекеттік тілді білу деңгейі бойынша сынақтан өтеді. Бірнеше жылдан кейін біз де осы үрдіске көшетін боламыз. Қазақстан тұрғындарының дені қос тілді. Түсінуге болады, 1990 жылдары мемлекеттік тілді еркін меңгеруге жағдай болмады. Қазір барлық жағдай жасалған. Ғаламтор арқылы тіл үйренуге мүмкіндік зор. Ниет қойған адам тілді үш жылда меңгере алады. Заң бойынша мемлекеттік тілді талап ету халықаралық тәжірибеде бар. Қоғамдық қажеттілік болып табылады. Сондай-ақ «орыс тілі – ұлтаралық тіл» деген тұжырымды жиі естиміз. «Ұлтаралық қатынас тілі» деген ұғымның заңдық негізі жоқ екендігін орыс тілділерге түсіндіре отырып, тілдердің барлығының қатынас құралы ретінде бірдей қызмет жасайтындығын, адамдардың арасындағы қатынас тіліне артықшылық берілмейтіндігін ұғындыру қажет. Адам қатынас тілін, өзара сөйлесу тілін өздері таңдап алуға толық құқықтары бар. Қысқасы, әлемнің ешбір елінде ұлтаралық қатынас тілі заң арқылы белгіленбейді. Тіпті кейбіреуі «Қазақ тілді мектеп нашар білім береді, ал орыс тілді мектептер сапалы білім береді» деген ешқандай негізсіз, алып-қашпа әңгімеге сенуде. Алматы қаласында бұрын жалғыз-ақ қазақ мектебі болса, қазір барлығы дерлік қазақ мектебі. ҰБТ-да 120-дан жоғары балл жинағандар қазақ мектебінің түлектері. Балтық жағалауы елдерінің заңдарында барлық мамандық иелерінің мемлекеттік тілді білуі міндеттеледі. Қазақ тілі – қазақ этносының ғана емес, осы елдің азаматтарының тілі. 1990 жылдары Балтық жағалауындағы елдер мемлекеттік тілде сөйлеуге көшті. Содан жергілікті тұрғындардың арасында жаппай айқай-шу болды. Эстонияда орыс тілді халықтарды шеттету орын алғандығы жөнінде арыз-шағымдар халықаралық ұйымдарға келіп түсті. Комиссия құрамында шотландиялық, ағылшын азаматтарымен бірге мен де болдым. Дүкенде болған оқиға екен. Дүкен қожайынынан сұрасақ, ол дүкенге бір адамның келіп, орыс тілінде сұрақ қойғанын айтты. Дүкен қожайыны: «Мен оған «Эстонияда тұрсың, эстон тілінде сөйле» деп айқайлаған жоқпын, не дүкеннен шығарып жібермедім. Жай ғана өз тілімде жауап бердім. Өйткені ол қай тілде сөйлесе де өзі біледі. Мен оның мемлекеттік тілін құрметтеймін. Алайда менің де мемлекеттік тілім бар», – деді. Ал шағымданушы: «Мен орысша сұрақ қойдым. Ол орыс тілінде түсініп тұрса да өз тілінде жауап берді. Орысша сөйлей алады ғой?! Неге орысша жауап бермейді», – дейді. Біз оған адам құқығының бұзылмағанын айтып, сол мемлекеттің тілін меңгеру міндеті екенін жеткіздік, – дейді қоғам қайраткері Дос Көшім.

Сондай-ақ, ол қала, ауыл, аудан орталығындағы көшелерге атау бергенде, тарихи атауларды қоюдың маңыздылығын және латын графикасына көшудің тиімділігі жөнінде кеңінен әңгімеледі.

Аталмыш университеттің студенттері саясаттанушыға сауалдарын қойып, сұрақ-жауап алмасты.

Гүлсезім БИЯШЕВА,

«Орал өңірі»

Қадыр Мырза Әли атындағы мәдениет және өнер орталығында Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, «Еңбектегі ерлігі үшін» медалінің иегері, ақын Қайрат Жұмағалиевтің шығармашылығына арналған «Ақын жыры» атты кеш өтті.

Қ. Жұмағалиев 1937 жылы Бөкей ордасы ауданы, Бисен ауылында жарық дүниеге келген.

С. Киров атындағы ҚазМу-ды 1956 жылы тәмамдаған соң «Жазушы» баспасында, республикалық теле-радио хабарлар жөніндегі мемлекеттік комитетте әр түрлі қызметтер атқарған. Оның «Тұңғыш», «Жанар», «Перзент үні», «Сахара», «Құбажон» секілді бірнеше кітаптары жарық көрді. Ол қазақ поэзиясына өткен ғасырдың алпысыншы жылдары ерекше екпінмен келген тегеурінді топтың өкілі болып табылады. Ақын Қайрат Жұмағалиев 2013 жылы 77 жасқа қараған шағында қайтыс болды.

Еске алу кешінде облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының басшысы Қадырболат Мұсағалиев, ақын Ақұштап Бақтыгереева, халықаралық «Қазақ тілі қоғамы» қоғамдық бірлестігінің  облыстық филиалының төрағасы Болат Жек-сенғалиев ақын хақында сыр шертіп, естеліктерімен бөлісті.

– Ақжайықтың ардақты ақыны Қайрат ағамыз ішкі сезімін жырмен бүкпесіз жеткізетін лирик ақын еді. Нарын топырағынан түлеген ол табиғи дарыны мен ізденісінің арқасында көптеген шығармалар жазып, бірнеше кітаптың авторы атанды. Жыр жолдары арқылы көптеген мәселелерге тоқталып кетті. Тағдырдың желі оны сонау Оңтүстік Қазақстанға апарса да, туған жерге деген махаббаты егде тартқан шағында еліне қайтарып әкелді. Ел-жұртпен етене араласып, көптеген шаралардың басында жүрді. Қасында жүріп, ағамыздың жылы лебіздерін ести қалдық. Ұрпағына қалдырған мұрасы мәңгі жасамақ! – деді Қадырболат Қабдырұлы.

Кеш барысында «Ерен еңбегі үшін» медалінің иегері Жаңылсын Хасанова, республикалық конкурстың лауреаттары Еркін Өтегенов және Альберт Ғазизжанов ақынның сөзіне жазылған «Анашым», «Жарқын жаз, қайдасың?», «Келеміз бірге» әндерін шырқаса, ақын Талғат Мықи «Сегізінші көш» өлеңін, №37 мектеп оқушылары балаларға арнап жазылған өлеңдерін мәнерлеп оқыды. Кеш соңында ақынның жары Софья Жұмағалиева Жайық елінің азаматтарына алғысын білдірді.

Айым ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал өңірі»

Облыс әкімдігі ғимаратының жанындағы автотұрақта «Қызметтік көлік – қызметтік мақсатта» атты акция өткізілді. Акцияны ҚР Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша агенттігінің БҚО бойынша департаментімен бірлесіп «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы бірінші медиа орталығы» қоғамдық бірлестігі ұйымдастырды. Шара барысында облыстық басқармалардың басшылары қызметтік көліктерінің есіктеріне жадынама қағазын жапсырды. Жадынамада +7 702 000 24 94, +7 775 373 04 08 WhatsApp желісінің нөмірлері көрсетілген.

– Егер облыстық басқармалар мен қалалық бөлімдерге қарасты қызметтік көліктердің жеке мүддеге пайдаланылғанын көрген қала тұрғындары фото және бейнеайғақтарды ұялы телефон арқылы кез келген уақытта жолдай алады. Акция бұған дейін Астана, Алматы, Өскемен, Павлодар, Қостанай қалаларында өтті. Нәтижесінде осы қалалардың тұрғындары фотосуреттер мен бейнежазбаларды жолдауда. Мысалы, Өскеменде қалалық әкімдіктің бір маманы жексенбі күні демалыс орталығына қызметтік көлікпен барғаны белгілі болды. Соған байланысты ҚР Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша агенттігінің ШҚО-дағы департаментінің өкілдері көлікті пайдаланған қызметкерден түсініктеме алды. Тергеу ісінің қорытындысы әдеп жөніндегі кеңес отырысында талқыланады, – деді сыбайлас жемқорлыққа қарсы бірінші медиа орталығының төрағасы Төлеген Байболов. «Қызметтік көлік – қызметтік мақсатта» акциясы өңіріміздің аудандарында да өткізіледі. Соған байланысты аудан әкімдіктеріне тиісті нұсқау берілген. Төлеген Байболовтың айтуынша, акцияны жүргізуге Астана және Алматы қалалары тұрғындарының ұсыныс-пікірлері негіз болған.

Нұртай АЛТАЙҰЛЫ,

«Орал өңірі»

Биыл облысымыз бойынша тіркелген мал ұрлығы фактілері былтырғы кезеңмен салыстырғанда азайды ма әлде көбейді ме? Қылмыстың бұл түрі қай аудандарда көбірек тіркелген? Осы орайда тәртіп сақшылары атқарған жұмыстың нәтижесі қандай?

Облыстық жергілікті полиция қызметінің басшысы Манарбек Ғабдуллинді аталмыш сұрақтар төңірегінде әңгімеге тартқан едік.

– Мал ұрлығы фактілері былтырғы жылмен салыстырғанда 27 пайызға азайған. Қылмыстың ашылу пайызы да айтарлықтай өсті. Алайда Бөрлі, Тасқала, Шыңғырлау аудандары бойынша қылмыстың бұл түрі азаймай отыр. Былтырғы тоғыз айдың ішінде мал ұрлығының 425 фактісі тіркелсе, биыл 310 факт болды. 310 фактінің 221-і жайылымда жүрген малдарға қатысты, ал 89 жағдайда қорадан ұрланған. Бағымның ұйымдастырылмауы салдарынан өрісте жүрген малды қуып кету фактілері жиі кездеседі. Тұрғындармен сөйлескен кезімізде ірі қараны бағымға қосу үшін кей аумақтарда мал басына 1000-1500 теңге төлеу керектігін білдік. Бір жағынан, бұл баға 10 ірі қарасы барлар үшін әжептәуір қаражатты талап ететіні де түсінікті. Жалпы, биыл облысымыз бойынша 1 218 бас мал ұрланды. Оның ішінде 254 ірі қара, 377 жылқы, 587 қой бар. Тәртіп сақшылары қолданған шаралар нәтижесінде 1 218 бастың 983-і, яғни 80,7 пайызы өз иелеріне кері қайтарылды. Малды ұрылар қуып бара жатқан жерінен немесе сойып, етін тасымалдау кезінде ұсталған жағдайлар кездесті. Мысалы, жуырда полиция қызметкерлері Ақжайық ауданы Тайпақ ауылы маңынан отыз төрт бас ірі қараны қуып бара жатқан үш қылмыскерді ұстап, қамады. Мал бастары бүтін күйінде түгелімен иелеріне қайтарылды. Биылғы қыркүйек айында Теректі ауданының Шағатай ауылы маңынан да малды атып алумен шұғылданып жүрген ұйымдасқан екі қылмыскер қолға түсті. Қарапайым тұрғындар, азаматтық қоғам өкілдерінің полиция қызметкерлерімен бірлесе әрекет етуі қылмысты ашу кезінде зор нәтиже беретінін айта кету керек. Мысалы, былтыр желтоқсан айының соңында Ақжайық ауданында сегіз адамнан тұратын үлкен бір ұйымдасқан қылмыстық топ ұсталды. Соның нәтижесінде он бір қылмыс дәлелденді. Газ құбырларын күзетіп жүрген азаматтар күдікті көлікті байқап, аумақтық инспекторға хабарлаған. Инспектор кезекші бөлім қызметкерлеріне тез арада нұсқау беріп, жол-көлік патрульдік полициясы күдікті көлікті тоқтатып, тексеру жүргізеді. Нәтижесінде көлік ішінен атып алынған екі бас мал, мылтық табылады. Тергеу кезінде олардың қарулары, аутокөліктері, ұйымдастырушылары, жоспар құрушылары, орындаушылары, хабар берушілері бар, алып келген етті сататын орындарына дейін алдын ала әзірленген ұйымдасқан топ екені анықталды. Қазіргі таңда бас бостандықтары шектелген бұл қылмыскерлер әр түрлі мерзімдегі жазаларын өтеуде, – дейді Манарбек Серікқалиұлы.

Мал ұрлығы қылмысын ашу және оны болдырмау бағытында тәртіп сақшылары атқарған жұмыстардың оң нәтиже бере бастауы көңілге қуаныш ұялатады. Алдағы уақытта ашылған қылмыстық фактілерге байланысты жекелеген материалдар газет бетінде жарияланып тұрмақ.

Нұртас НАБИОЛЛАҰЛЫ,

«Орал өңірі»

Сейсенбі күні өңірлік коммуникациялар қызметі алаңындағы кезекті брифингке Орал қаласының әкімі Мұрат Мұқаев қатысып, шаһардың әлеуметтік-экономикалық дамуы мен келер жылға жоспарланған жұмыстар туралы баяндады.

Мұрат Мұқаевтың мәлімдеуінше, ағымдағы жылдың тоғыз айында мемлекеттік бюджетке қала контингентінен 64 418,4 млн. теңге табыс түскен, оның ішінде қалалық бюджетке түскен түсім 16 404,2 млн. теңге. Бұл жалпы салық базасының 25,5 пайызы. Есептік кезеңде негізгі капиталға тартылған инвестиция көлемі өткен жылғымен салыстырғанда 146,3 пайызға артқан (47 648 млн. теңге). Сондай-ақ өнеркәсіп өнімдерінің жалпы көлемі, яғни, нақты көлем индексі де молайған.

Жыл басынан бері облыс орталығында қолға алынған жұмыстардың жай-күйін рет-ретімен баян еткен Мұрат Рахметұлы биылғы жылы шаһарымыздың үлкен құрылыс алаңына айналғанын атап өтті. Соның ішінде барлық қаражат көздерінен бөлінген 8,1 млрд. теңгеге 67 көшедегі 72 шақырым көлік жолын жөндеу қарастырылғанын, бүгінгі таңда 61 көшедегі жөндеу жұмыстары толық аяқталып, алты көшені жөндеу жұмыстары келер жылдың еншісіне қалдырылғанын тілге тиек етті.  Жалпы, Орал қаласында тозығы жеткен 615,15 шақырым жолдың тең жартысында асфальт жабыны жоқ. Қалған 299,23 шақырым жолдың отыз пайызы жөндеу мен қайта салуды талап етеді. Жыл басында бұл көрсеткіш елу пайызды құраған, атқарылған ауқымды жұмыстардың арқасында 20 пайызға азайып отыр.

– Локомотив депосы аумағындағы көпір құрылысы кестеге сай жүруде. 59 металл ағаштан жасалған тіреуіш бағаналар құйылды. Қазір беларқа қаңқасын орнату және арматуралау жұмыстары жүргізілуде. Барлық қажетті материалдар, нақтырақ айтсақ, 130 дана бөрене жеткізілді. Құрылыс нысанында алпысқа жуық адам жұмыс істеуде. Көпір құрылысын келер жылдың жазында толық аяқтау көзделіп отыр, – деді Мұрат Рахметұлы.

Биыл Орал қаласының алып құрылыс алаңына айналғаны рас. Тоғыз айдың ішінде «Нұрлы жер» бағдарламасы аясында көпқабатты сегіз тұрғын үй салынуда, бұл дегеніңіз, жалпы аумағы 70 мың шаршы метрді құрайтын 1180 пәтер. Қазіргі таңда «Бәйтерек Девелопмент» АҚ желісі бойынша Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің салымшыларына және облигациялық қарыздар есебінен берілетін төрт үйдің құрылысы аяқталды. Сондай-ақ мемлекеттік жеке меншік әріптестік аясында Деповская көшесінде бой көтерген көпқабатты тағы бір үй апатты үйлердің тұрғындарына пайдалануға берілді. Дақ №6, №33, №34 үйлердің құрылысын жыл соңына дейін аяқтау жоспарланған. Ал келер жылы он алты көпқабатты тұрғын үйдің құрылысы қолға алынбақ, олардың тоғызы Зашаған кентінде, жетеуі қаланың солтүстік-шығыс бөлігінде орын теппек.

Биыл тұрғын үй коммуналдық шаруашылығын жаңғырту және дамыту бағытында жеті үйге күрделі жөндеу жоспарланған екен. Жалпы сомасы 80 млн. теңгені құрайтын төрт үйдің (Есқалиев 182, 25-Чапаев дивизиясы 2, Жәңгір хан 18/1 және Гагарин 67) жөндеу жұмыстары толығымен аяқталды.

Шаһар басшысының айтуынша, азаматтарға тұрғын үй салу үшін жер телімін беру мәселесі өзекті күйінде қалып отыр. Кезек бойынша тегін жер телімін беру 2012 жылы тоқтатылды. Ал кезекте тұрған оралдықтардың саны бүгінде жетпіс бір мыңға жуықтады.

– Заңға сәйкес жер телімдері барлық инженерлік желілердің құрылысы толық аяқталған соң ғана берілуі тиіс. Қазіргі таңда «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша Круглоозерное ауылдық округі аумағында инженерлік желілердің (газ, электр жарығы, су, жол) және әлеуметтік нысандардың (мектеп, балабақша, емхана, спорттық кешен) құрылысына қатысты жобалық құжаттар дайындалуда. Яғни, барлық инфрақұрылымның құрылысы аяқталғаннан кейін мыңға жуық жер телімі кезекте тұрған азаматтарға беріледі. «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша екі-үш қатарлы үйлер салып, кезектегі тұрғындарға жалға беру жолын да қарастырудамыз.

Мемлекеттік жеке меншік әріптестік бойынша Гагарин көшесі 1 үйдің орнына 126 пәтерлік тұрғын үй тұрғызылады, қазір «Караванный путь» ЖШС құрылыс жұмыстарын бастап кетті. Оған қоса Құрманғазы көшесі 198 үйдің орнына 64 көпқабатты тұрғын үйдің құрылысын «ҚазХол» ЖШС қолға алды. Ғұмар Қараш көшесі 33/1 және Құрманғалиев көшесі №3 үйлердің тұрғындарымен келіссөздер жүргізілуде, – дейді қала әкімі.

Ағымдағы жылы он екі мыңнан астам адамның спортпен шұғылдануына мүмкіндік беретін жиырма көпфункционалды спорт және балалар ойын алаңдары салынса, келер жылы олардың қатары тағы жиырма екі алаңмен толықпақ.

Жолаушылар тасымалының сапасын арттыру – қала басшылығының ұдайы назарында. Әкімдікпен 2018-2023 жылдарға арналған Орал қаласындағы қоғамдық көліктерді жаңғырту тұжырымдамасы қабылданған. Бес бағытқа басымдық беріліп, қоғамдық көліктер жұмысын қадағалауды автоматтандыру, Оңай және СМСBUS электронды төлемдерін енгізу, көлік инфрақұрылымын дамыту, автобус бағыттарын жетілдіру және парктерді жаңарту бойынша кешенді жұмыстар атқарылмақ. Мұрат Рахметұлының айтуынша, қаламыздағы барлық қоғамдық көліктердің жұмысы INFOBUSMOBILE қосымшасы арқылы бақыланып отыр. Қазір жолаушылар тасымалдайтын қоғамдық көліктердің 75 пайызына GPS қондырғылар орнатылған. Жыл соңына дейін барлық автобустар аталмыш жүйеге қосылмақ. Тағы бір жаңалық – жолаушыларға жолақыны ұялы телефон арқылы төлеуге мүмкіндік беретін SMSBUS электронды төлем жүйесі енгізілмек.

«SMART-city» (Ақылды қала) тұжырымдамасы шеңберінде балабақша кезегін автоматтандыру және пәтер иелері кооперативтерінің е-КСК электронды жүйелері құрылмақ. Сондай-ақ қолжетімді әкімдік (ҚӘ) жобасын жүзеге асыру арқылы жеке және заңды тұлғалардың құжаттарын қабылдау және қарауда ілгерілеушілік байқалуда. Қазпоштамен бірлесіп «Құрылымдар сайты» атты электронды ПИК енгізу арқылы әкімдік, пәтер иелері кооперативтері және тұрғындар арасында онлайн байланыс орнату көзделіп отыр.

Билік пен халық арасындағы байланысты нығайту бағытында Telegram-бот жүйесі іске қосылмақ.

Биыл Орал қаласының магистральді көшелеріне жаңа үлгідегі 37 аялдама павильоны орнатылды. Үнемделген қаржы есебінен жыл соңына дейін (Шолохов көшесі бойына және «Қазақ драма театры», «Динамо» спорт базасы маңында) тағы жеті аялдама орнату көзделіп отыр. Өкінішке орай, жаңадан салынған аялдамаларды бұзу фактілері көп тіркелуде, бірқатарына айыппұл да салынған. Брифингте шаһар басшысы қала тұрғындарын жаңа аялдамаларды ұқыпты пайдалануға шақырды.

Қоғамдық қауіпсіздікті арттыру және жол апаттарының алдын алу бағытында «Қазақтелеком» АҚ бірлесіп, келер жылдың соңына дейін қаламыздағы барлық тұрғын үйлердің жертөлелеріне жинақ (бұлтты) камералары орнатылмақ. Жалпы, алғашқы жартыжылдықта бақылау камераларының көмегімен 829 әкімшілік құқықбұзушылық пен 43 қылмыс фактісі анықталған. 2017-2018 жылдары «Сергек» бағдарламасы аясында 200, ал «Қауіпсіз аула» бойынша 100 бақылау камераларын орнату жоспарланған.

Брифинг барысында қала әкімі Мұрат Мұқаев журналистер тарапынан қойылған жолаушылар тасымалы, жол құрылысы, жер телімдері, жаңа аялдамалар орнату, аулаларды абаттандыру мәселелеріне қатысты сұрақтарға жауап берді.

Динара ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ,

«Орал өңірі»

Санат ОРЫНАЛИЕВ,

«Надежда» газеті, «Азаттық» радиосы:

– Биыл облыс орталығындағы жолдардың қысқа мерзімде жөнделгенін көрдік. Жөндеу жұмыстары жаз бойы жүргізілмей, тек тамыз айында ғана басталды. Мұның себебі неде және қаладағы көлік жолдарының көбірек жөнделуіне қандай жағдай кедергі болды?

– Құрылыс аяқталған соң жаңа үйдің айналасында қоқыс үйіліп жатады. Кей жерлерде ойын алаңдарының, кірме жолдардың құрылысы толық аяқталмай қалады. Жауапсыз мердігерлерге қандай шара алынды?

Мұрат МҰҚАЕВ,

Орал қаласының әкімі:

– Биыл 72 шақырым жол жөнделгенін жоғарыда айттым. Салыстырып өтсек, өткен жылы тек жиырма алты шақырым жол жөнделсе, арғы жылы тек он шақырым жол жөндеуден өтті. Биыл 8 млрд. теңге бөлініп, барлық магистральді жолдар жөнделді. Жол құрылыс-жөндеу жұмыстарының кеш басталуы тендерлік іс-шараларға байланысты. Оған қоса жергілікті компаниялар мұндай ауқымды жұмысты еңсере алмады. КПО б.в. желісі бойынша мердігерлер жүктелген міндетті үш жарым айдың ішінде абыроймен атқарып шықты.

Жаңа шағынаудандардағы аулаларды абаттандыру жұмыстары толығымен дерлік аяқталды. Жауапсыз мердігерлер кездесті, биыл төрт мердігерді сотқа бердік.

Юлия  МУТЫЛОВА,

«Мой город» газеті:

– Коммерциялық бағыттағы жер телімдері жалға берілетіні туралы айттыңыз. Аталмыш жер телімдері қай маңнан беріледі?

– Бұрын коммерциялық бағыттағы жер телімдері азаматтардың өтініші негізінде берілетін. Қазір тек аукцион арқылы ғана беріледі. Жуырда коммерциялық бағыттағы бес жер телімі аукционға шығарылмақ. Қараша айында ауыл шаруашылығы өндірісі мен шаруашылық жүргізу үшін жалпы аумағы 1 200 га үш жер телімін жалға беру бойынша байқау өтпек.

Динара  ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ,

«Орал өңірі» газеті:

– Жәңгір хан көшесінің бойында Жастар (Молодежная) аялдамасында павильон мүлдем жоқ. Жаңа аялдама орнатыла ма?

– Біз бұл мәселені білеміз. Жыл соңына дейін жаңа павильон орнату жоспарымызда бар. Үлгермей жатсақ, мәселені қолданыстан алынып тасталған ескі павильонды қою арқылы шешеміз.

Тәртіп сақшылары бүгінгі күні «темір  тұлпарларын»  жылқыларға айырбастады. 2015 жылдың желтоқсан айында облыстық мәслихат сессиясында атты  взвод  құру туралы шешім қабылданған болатын.

Осыған орай биыл облыстық бюджеттен қаржы бөлініп, облыстық ішкі істер департаментінің жанынан атты взвод (салт атты полиция взводы) ашылып, іске кірісті. Әрине, атты взводты құрып, оны қамтамасыз ету арзанға (жем-суы, ат қорасы, жылқыларды күтуші және оларды емдеуші мал дәрігері бар дегендей) түспейді.

Десек те, қала аумағының жыл өткен сайын ұлғайып бара жатқанына байланысты азаматтардың қауіпсіздігін сақтау үшін салт атты полиция взводын құру аса қажет болды. Қазіргі таңда БҚО ІІД Орал қаласы ІІБ қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету және арнайы дайындық базасының жанынан арнайы техникалармен қамтамасыз етілген атты взвод базасы ашылған. Бұл жерде аттарды күтіп-баптау және оларды үйрету орындары, сондай-ақ  салт атты сақшылардың жуынып, тамақтанатын орындары, дәріс оқу сыныптары бар. База түгелдей дерлік бейнекамералармен  жабдықталған.

БҚО ІІД Орал қаласы ІІБ жергілікті полиция қызметінің бастығы, полиция подполковнигі Мүслим Жәрдемовтің айтуынша, «Кавалерия взводы жазғы уақытта қала сыртындағы Желаев ауданындағы «Карьер», «Сая»  жағажайларында, қала орталығындағы Киров атындағы саябақтың жанындағы жаңадан құрылған веложолақ бөлігінде жұмыс істейді. Салт атты полиция взводының ерекшелігі сол, оларды көлік өте алмайтын, жаяу адам көп жүріп жете алмайтын жерлерде пайдалану өте тиімді. Бұл қызметте атқа икемі бар, жылқы малын жанындай жақсы көретін 25-ке жуық жігіт жұмыс істейді. Іріктелген жігіттердің барлығы да ІІД жол-патрульдік полиция батальонының қызметкерлері қатарынан алынған, олардың барлығы да аттың құлағында ойнайды. Әрине, қалалық жігіттерге қарағанда ауылда өскендердің атты полиция взводына жұмысқа қабылдануы жеңілірек. Себебі, мұнда басты талап – атқа міне білу. Қалада өскендерде ниет болса  жеткілікті. Оларды шебер жылқы маманы взвод аумағында арнайы сабақтар өткізіп, ат құлағында ойнауды үйретеді.

Орал қалалық ІІБ жол-патрульдік полиция батальонының кавалерия взводының командирі, полиция аға лейтенанты Мұхит Абулхаировтың сөзінше, кавалеристердің қызмет атқару мерзімі сағат 10:00-ден 15:00-ге дейін және сағат 15:00-ден 19:00-ге дейін жалпы алты  сағат, сондай-ақ  жұмыс кестесіне сәйкес қыста 15-20 (минус) және жазда 30-35 плюс градустан жоғары болған кездері жұмыс күні төрт сағатқа дейін қысқарады. Сырттағы ауа температурасы жоғарыда көрсетілген мөлшерден асып кетсе, салт аттылар взводы жұмыстарын уақытша тоқтатады. Жол жүру бағытында және көрсетілген бағытқа келгеннен кейін атты патруль бақылауды жүзеге асырады, қажет болған жағдайда қылмыстық және әкімшілік құқықбұзушылықтардың жолын кесу, қоғамдық тәртіпті бұзушылықтарды тоқтату бойынша шаралар қабылдау үшін олардың жасалуы ықтимал жерлерде аялдама жасайды. Белгіленген бағытта патрульдеу кемінде екі атты адамның күшімен жүзеге асырылады.

Қазіргі таңда 25 көшім тұқымдас аттар алынған, әрбір қызметтік аттың қорада арнайы орны бар, олар әр полицейге бөлініп, бекітілген. Полиция қызметкерлері сәйгүліктерін қызметке шығар алдында жуындырып, тазалап шығады. Әр инспектор өзіне бекітілген тұлпарларына ат қойып та үлгерген. Аттарды әкелгеннен бастап, үйретіліп, қызметке дайындайды, яғни оларды жарық, дыбыстарға бейімдеу мақсатында түрлі оқу-жаттығу жұмыстарына қатыстыруда. Жылқылар 3-4 жасар, яғни құнан, дөнен кезінен әкелінеді. Атты патрульдерді қызмет атқару орнына жедел жеткізу мақсатында бір мезгілде алты  ат сиятын жылқы  тасымалдауға арналған аутомобильдер (ат тасымалдағыштар) пайдаланылады. Мұнда жылқының денсаулығын бақылайтын мал дәрігері де жұмыс істейді. Салтты атты полицей қызметкерлері жағажайдағы ұрлықтар, саябақтағы тонау, бұзақылық қылмыстары, футбол ойындары кезінде орын алуы мүмкін жанжалдарға дер кезінде тойтарыс бере алады.

Жалпы, қала айналасында 16 мыңға жуық саяжай учаскелері және 150 бағбаншылық қоғамы бар. Сонымен қатар қала аумағы орман алқаптары мен Орал, Шаған, Деркөл өзендерінің жанындағы ормандардармен қоршалған. Мұндай жерлерде қарақшылық, ұрлық, маскүнемдердің бұзақылықтары секілді түрлі құқықбұзушылықтар мен қылмыстардың жиі орын алатыны белгілі. Салт атты полицейлер қызметі осындай жағдайлардың алдын алу  үшін керек.

Асылай  ҒҰБАШЕВА, 

БҚО  ІІД  баспасөз  қызметкері

Өткен жұмада Деркөл өзенінің жағасына балық аулауға барған №12 мектептің кәмелеттік жасқа толмаған оқушысы оққа ұшқан еді. Аталмыш оқиғаның мән-жайын облыстық ішкі істер департаментінде өткен брифингте сала мамандары былайша түсіндірді.

— Жиырмасыншы қазан күні сағат 15.00 шамасында 102 телефонына хабарлама келді. Сол мезетте қалалық ішкі істер бөлімі, облыстық ішкі істер департаментінен қызметкерлер және «Жедел жәрдем» көлігі оқиға орнына аттанды. Қансырап жараланған бүлдіршінді дәрігерлер ауруханаға алып кетті. Алайда оң жақ кеуде тұсынан ауыр жарақат алуына орай өмірін сақтап қалу мүмкін болмады. Балалардың айтуынша, оқиға былай болған. Балық аулауға төрт бала барған. Оның біреуі атасының 12 калибрлі ТОЗ-34 тапаншасын үйрек атуға алған. Содан ол тапаншаны оқтап, сөмкесінен камуфляж киімін кимек болады. Сол мезетте келесі бала келіп, суық қарудың оқтаулы тұрғанын байқамай, қызықтап тапаншаны қолымен айналдырғанда, шүріппе басылып кетеді. Оқ шамамен 1,5 метр қашықтықта тұрған бүлдіршіннің оң жақ иығына тиеді. Тексеріс барысында тапаншаның заңсыз сақталғаны, ешкімнің атына тіркелмегені анықталды. Тапаншаның иесі оны алып келген баланың 1950 жылы туған Анатолий Дягтерев деген атасына тиесілі екен. Ол төрт рет инфаркт алған. Қаруды қорада сақтап, қауіпсіздік шараларын жасамаған. Оған қаруды заңсыз сақтағаны үшін әкімшілік жаза қолданылмақ. Сондай-ақ аталмыш оқиғаға байланысты ҚР Қылмыстық кодекстің 104-бөлімі бойынша, яғни «Жазатайым адам өліміне себепші болғаны үшін» қылмыстық ісі қозғалды. Тергеу амалдары жүруде, — дейді облыстық ІІД жергілікті полиция қызметі бастығының орынбасары Кенжебек Құспаев.

Сала мамандарының айтуынша, балалардың барлығы кәмелетке толмағандар. Сондықтан қазір олар ата-аналарының қадағалауында.

Гүлсезім БИЯШЕВА,

«Орал өңірі»

Биылғы жаңбырсыз өткен жаздың аптап ыстығынан Жаңақала ауданының оңтүстігіндегі далалалар өртке оранғаны баршамызға мәлім. Соның салдарынан азулы түз тағыларының мекені тарылып, олар қазіргі таңда ауыл-аймаққа таяу келіп, өрістегі малға қырғидай тиіп жатқандығын ауыл тұрғындарынан жиі еститін болдық.

Өрістегі малды торып, ауылға жақын келген сондай жаманауыздың бірін мәстексайлық Асылан Сатқанов жеке аутокөлігімен тапап алған.

— Таңда  інім Асылжанды ілестіріп, өрістегі бұзаулы сиырларымызды қарап қайту үшін ауыл шетіндегі Сулыкөлге барған едік.

Өрістегі малды қарап, өз малымыздың бар екеніне  көз жеткізіп, енді ауылға қарай бұрыла бергенімізде, жусанды тасалап жайбарақат жатқан қасқырды көзім шалып қалды. Басында малға ілесіп жүретін ауылдың иттері шығар деп ойладым. Кейін дұрыстап қарасам, кәдімгі көкжал бөрі екен. Атып алатын ондайда мылтық бола қоя ма. Қасқыр бізді байқап қалып, далаға қарай қаша жөнелгенде, астымыздағы жол талғамайтын «Нива» аутокөлігіммен қуа жөнелдім. Жаманауыздың ен далада еркін қашуына мұрша бермей, төрт дөңгелектің ортасына ала отырып, тападым. Аутокөліктен сақтықпен түсіп, шалажансар жатқан қасқырды басып отырып, төрт аяғын байлап, аутокөлікке салып алдым, — деген Асылан Сатқанов,  бір күн бұрын ауылдын қойына қасқыр шапқанын ауылдастарынан естігенін, бұл сол қасқырдың өзі болуы да ғажап емес екенін айтты.

Нұрғали  ҒАББАС,

Жаңақала  ауданы