— Cотқа бере бер! Менен ештеңе ала алмайсың. Ондай соттардың талайын көрдік!

Бұл – Орал қаласының У. Громова көшесі, 2/1 мекенжайында орналасқан жатақхана тұрғындарынан «Жайықжылуқуат» АҚ-ға берешекті талап ете барған топ құрамындағы заңгердің ескертуіне құлақ аспаған борышкердің сөзі. Пәтер иесі қазан айының 15-іне дейін 15 мың теңге қарызын бөліп төлейтінін айтты. Заңгер Жасұлан Дәулетьяров оған кәсіпорынға келіп, кепілдік міндеттеме құжатына қол қойған соң, бөліп төлеуге болатынын, әйтпесе, сотпен өндіруге атқару парағы толтырылатынын түсіндірсе де, бет бақтыра қоймады. «Көршім А.-ның коммуналдық төлем үшін берешегі біздікінен бірнеше есе көп. Одан бір тиын да ала алмайсың», – деді ол. Расымен де, аталған пәтер иесінің кәсіпорынға берешегі 81 мың теңге екен. Сол күні зейнеткердің баспанасында жоқ екені белгілі болды. Топ мүшелері одан әрі басқа борышкерлерге жолығуға кірісті. Олардың біреуі Э. Баймұхамбетова рейд кезінде қарызын қайтаруға өз еркімен келісті. Дәліз бойында пәтер иесімен есептескен менеджер Ақырыс Мудатова «Көшпелі касса» аясында оған түбіртек толтырып берді. Осынау жайттарға біз аптаның бейсенбісінде жүргізілген кезекті рейд барысында көз жеткіздік.

Айта кетейік, «Жайықжылуқуат» АҚ бірнеше күннен бері Орал қаласы тұрғындарына берілетін ыссы суды тоқтатты. Себебі «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ аталған кәсіпорын 222 млн. теңге болатын берешегін қайтармаған соң, газ беруді шектеді.

– Қалада 67 мың 700 тұтынушы болса, соның 6 мыңнан астамы жылу мен ыссы су үшін төленуі тиіс 533 миллион теңге көлеміндегі қарызды қайтармай отыр. Олардың қатарында берешегі 700-800 мың теңгеге жеткендер бар. Қарапайым арифметикаға сүйенсек, борышкерлер коммуналдық төлемін уақтылы есептескенде, «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ алдында қарызымыз болмас еді, – деді «Жайықжылуқуат» АҚ-ның бас директоры Мұрат Бәйменов.

«ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ мен «Жайықжылуқуат» АҚ-ның арасындағы даулы жағдай ертеден қалыптасқан. 2014 жылы кәсіпорынның газбен жабдықтаушы компанияға берешегі 552 миллион теңге болса, биылғы шілденің 1-інде қарыз көлемі 265 млн. 221 мың теңгені құрады.

– Биыл газ тасымалдаушыға беретін қарыз көлемі айтарлықтай азайғанына қарамастан, көгілдір отынды шектеп тастады. Компания басшылығына хат жолдап, келіссөз жүргізудеміз. Қазіргі уақытта банктен несие рәсімдеп, 35 миллион теңгені газ құнының өтеміне төледік. Аталған соманы бір айдан кейін банкке қайтаруға тиістіміз, – деді Мұрат Бәйменов.

Оның айтуынша, кәсіпорынға қажетті материалдарды жеткізуші компанияларға «Жайықжылуқуат» АҚ және 358 миллион теңге қарыз. Коммуналдық төлемге қатысты дауға қарамастан, кәсіпорын қызметкерлері қол қусырып қарап отырған жоқ. Қазіргі уақытта жылыту жүйелерін жаңғырту жұмыстарының 75 пайызы орындалған. Яғни жылу-электр орталығының екі бу қазандығы жөнделсе, енді су жылытқыш қазандығын жаңғырту қолға алынған. «Жайықжылуқуат» АҚ жылыту жабдықтарын жөндеуге және жаңалауға биыл 369 миллион теңге бөлген. Ыссы судың уақытша тоқтатылған сәтін пайдаланып, ЖЭО бригадалары жылу желілерінің қысқы маусымға дайындығын тексеру мақсатында гидравликалық сынақтар жүргізуде. Бұл жұмысты орындау, негізінен, тамыз айында жоспарланған екен.

Кәсіпорын басшысы кешкі сағат 18:00 мен 20:00 аралығында борышкерлердің үйіне барып, коммуналдық төлем ақыны жинайтын және осы мәселеге байланысты түсіндіру жұмыстарын жүргізетін топтардың саны 15-ке жеткенін хабарлады. Үгіт бригадаларының арқасында борышкерлер күніне 270 мың теңге шамасында бережақ соманы қайтаруда. Мекеменің орталықтағы кассаларына келіп, коммуналдық төлемін қайтарып жатқандарды қоса есепке алғанда, бір тәулік ішінде кәсіпорын «қоржынына» 4-5 миллион теңге құйылуда.

Барлық борышкер берешегін бірден қайтаруға құлықты емес. Олармен қазіргі уақытта кәсіпорын келісімімен 11 жеке сот орындаушы жұмыстануда. Сомасы 103,6 млн. теңге болатын 2133 атқарушылық парағы өндіріске қосылған. Қарыз қайтарумен айналысатындар заңнама аясында қажетті шаралар алуда. Бүгінде борышкерлерге тиесілі 41 автокөлік қозғалмайтын мүлік есебінде әкімшілік полицияның айыппұл тұрағына алынған. Қарыз иелеріне ел аумағынан шығуына тыйым салу, кіріс көзінен өтемақы ұстау, пәтерін жалға бергендер туралы мәліметті мемлекеттік кірістер департаментіне жолдау, ескертуге құлақ аспағандардың ісін сот органдары қарауына беру бағытында жазалау шаралары қолданылуда. Дау-дамай сотқа дейін ушықпауы үшін кәсіпорын басшылығының келісімімен үш жеке медиатор қызмет етуде. Мұрат Бәйменов берешегі ірі соманы құрайтындарды тұтқынға алу жөнінде іс қозғауға мүдделі екенін де айтты. Борышкерлерге мұндай жаза бүгінге дейін қолда-нылмаған.

«Жайықжылуқуат» АҚ-ның коммерциялық директоры Вячеслав Солодилов тұрғын үй қатынастары туралы заңнаманы жетілдіру қажеттігін айтты.

– Баспанасын саттыққа қойғандардың коммуналдық төлемге байланысты қарызы болса да, нотариус құрылымдары құжатын рәсімдеп береді. Пәтерді сатып алған кісіге кәсіпорын дербес шот ашады, ол бұрынғы қожайынның қарызын мойнына алмайды. Содан кейін үйін сатқан борышкерге іздеу салуға тура келеді. Ал құжат рәсімдегенде нотариус өкілі дерекқордан берешегі барын анықтап, оны өтеуді талап етсе, мәселе бұлайша ушықпас еді. ҚР «Тұрғын үй қатынастары» туралы заңға қажетті норма енгізу жөнінде Мәжіліс депутаттарына ұсыныс жасадық, – деді ол. Вячеслав Солодилов борышкерлердің біразы материалдық жағдайы нашар болғандықтан, қарызын төлей алмай жатқандарын да жасырмады. Тұрғындардың кейбірі әлеуметтік тұрғыда әлжуаз отбасыларға тұрғын үй көмегі аясында үкіметтен коммуналдық төлем үшін өтемақы алуға болатынын білмейді. Коммерциялық директордың сөзінше, биыл облысқа үкіметтен тұрғын үй көмегі есебіне 110 миллион теңге қаржы бөлінген.

Дебиторлық берешекпен айналысатын топтардың жұмысы оңай емес. Маскүнемдікке салынған кейбір пәтер иелері оларды балағаттап, қол жұмсаудан тайынбайды. Соған байланысты учаскелік полицейлер де топтарға қосылған. Үйінде болса да, есігін ашпай қоятындар жетерлік. Бір күндік рейд барысында біз барған жатақхана тұрғындарының жалпы қарызы 2 млн. 200 мың теңгені құрайтынын білдік. Олар шілде айында кәсіпорынға бұл соманың 100 мың теңгесін ғана қайтарған. «Қарызы ең көп борышкер Құрылысшы шағынауданында тұрады. Бүгінге дейін оның қарызы 940 мың теңгеге жетті. 1990 жылдардан бермен қарай коммуналдық төлемін өтемеген әйелдің қарызы биыл 1 миллион теңгеге жетіп жығылатын шығар. Оның жұмыссыз екенін, зейнеткерлікке әлі жасы жетпегенін ғана білеміз. Көршілерімен де араласпайды. Көбіне үйінде болмайды. Оған қатысты алты сот шешімі шықты. Ол сот шешімдерін орындауға дәрменсіз», – деді заңгер Ж. Дәулетьяров.

Облыстық энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы басқармасының басшысы Ғалым Орынғалиев шаһардағы даулы мәселе жөнінде облыс басшылығы хабардар екенін, тараптармен келіссөздер жүргізіліп жатқанын, шілде айының аяғына дейін күрмеулі түйіннің шешімі табылатынын айтты.

Нұртай ТЕКЕБАЕВ,

«Орал өңірі»

Бұл облыстың бас газеті «Орал өңірінде» (25. 08. 2016 ж.) көтерілген үлкен мәселе еді (авт. Б. Ғабдуллин).  Той — ұлт мәдениеті мен салт-дәстүрі тоғысатын дүние. Алайда қазіргі кезде тойларда  ұлттық тазалық пен мәдениеттіліктің жетіспей жатқандығы көңіл қынжылтады. Тойдың тақырыбы да, оған қоятын талап та жыл сайын артып келеді. Ал олардың өтуі қалай? Адам өміріндегі ұлттық тәлім-тәрбиенің, салт-дәстүрдің көрініс тауып, жастарымызды ұлттық құндылыққа, жақсылыққа, үйренуге көрініс  беретін  жердің бірі — той. Осыны біле тұра, тойдың әлеуметтік тәрбиесін үкіметтік көзқараспен аялап қорғауға болады ма?

Осыдан бірнеше жыл бұрын Атыраудағы бір ағайынның 70 жасқа толу мерейтойына бардым. Біз барған мерейтойға 200-ге тарта тойшы қауым жиналды. Жақын-жуықтың басым бөлігі жастар. Той отырысының бірінші сәтінде «Адай» күйінің бірнеше мәрте ойналғанынан-ақ, той тізгінін ұстаған жігіттің руы адай екенін аңғарып қалдық. Той ортасында асабаның ру туралы орынсыз қалжыңдары да көпшілік көкейіне қонбады. Ортамыздағы отыз жыл ұстаз болған қария той үстінде руға бөлінудің орынсыз екендігін айтып, той басқарушыға ескерту жасады. Өзіміз барып жүрген тойларда осындай дарақы әзілдерді «күлдірем» деп бүлдіріп алатын тамадаларды жиі байқаймыз. Осындай жағдайлар болмас үшін тойды той иесінің жанашыр жақыны немесе достары басқарғаны дұрыс. Тойда ұлттық салт-дәстүрді олпы-солпы етпей, бүгінгі өмірге лайықтап, мәнді де сәнді көрсете білуді әрбір той иесі мақсат етіп қойса, құба-құп. Ол үшін қысқа да, нұсқа жазылған әрбір тілек айтушының тізімі алдын ала жасалып, онда олардың той иесіне жақындығы туралы қысқаша анықтама берілгені жөн. Бірде дәл осындай көңілді өткен мерейтойдың куәсі болғаным бар. Көршім жұбайының мерейтойын шап-шағын етіп, үйге жасады. Жақын-жуық, құда-құдағайлары алпысқа жуық адам жиналған мерейтой жоғары деңгейде өтті. Бұл жерде тамаданың шеберлігіне қоса, той иесінің алдын ала қонақтар туралы жазып қойған анықтамасының да зор көмегі тиді. Әнге де, орынды әзілге де бейім тамада қоңыр дауысымен ән айтқанда, көпшілік ду қол соғып, оның өнеріне тәнті болды. Той иесінің орыс құда-құдағайлары тілек айтқан соң, «Родительский дом» әнін баянмен орындағанда, көпшілік бірге қосылып, шырқай жөнелді. Тойдың сәні болған әлгі тамаданың өнері, көпшілікті баурап алуы, ән мен әзілді өз ретімен ұтымды қолдана білуі бәрімізге де жақсы әсер етті. Осындай тойлардан тойшы қауым демалып, көңілі сергіп қайтатыны рас. Кейбір той жүргізушілер өзіне қошеметті сұрап алып жатады. Ал жоғарыдағы тамадаға той қонақтары ризашылықпен өздері қол соқты. Кейбір таланты тайыз той жүргізушілері орынсыз әзілдерді жиі қолданатын болып жүр. Мысалы: «Менің әкем батыр. Өткенде мейрамханадан шыққан мас адамның быт-шытын шығарды немесе менің әкем қорқақ, мамам жоқта көрші апайдың қасына барып ұйықтайды» деген жеңіл әзілдер қыз ұзату, келін түсіру тойларында айтылып жүр. Мұндай әзілдер жас жұбайларды алғашқы күннен болашағына буалдыр қарауға бағыттамай ма?..

Жасымыздың үлкендігіне байланысты көп тойларда болыппыз. Той тізгінін ұстаған тамаданың бар өнері, қабілеті тойдың бірінші отырысында, үзіліске дейін байқалады. Көбіне тойдың екінші отырысында музыка мен би орын алып, тілек айтушылардың сөзіне мән берілмейді, ән-күйді тындаушылар қатары азаяды. Бұл дүбәра тамадаларға ұнайды. Тойдағы келеңсіз жағдайдың бірі той болатын тойханалардың акустикалық жағына көңіл аудармайтыны болып тұр. Музыканың дыбыс мөл-шері қанша децебелге (ДЦ) лайық болуы керек? Үлкендер ұзын-сонар биге кеткенде, бүлдіршіндер оркестр қасында ойнап жүреді. Бұл да ескерілуі тиіс мәселе. Бұған қоса кейбір сауатсыз тамадалар тойда айқай-шу болуын қалыпты жағдайға санап, той үстінде «айқай қайда, шу қайда?» деп, айқай-шудың үдей түсуіне себепкер болып келеді. Талай тойда байқағанымыз, орыстың частушкасына шыңғырып тұрып билеуге біздің қазақтың қыз-келіншектері де тым-тәуір үйреніп алыпты. Тойда, би болса болды жерді тепкілеп шыңғырып жатады. Жалпы тойда «айқай-шу болуы керек» дегенге өз басым қарсымын. Айқай-шуда тәрбие жоқ. Ол жан сезіміңді үрейлендірмесе, жылытпайды, жастарды анайы, тұрпайы жағына тәрбиелейді. Тойдың сәні — күлкі, үйлесімді, әзіл, қуаныш, асыл сөз, ән, күй, әдемі би болса керек. Тойдағы ұнамсыз жәйттердің бірі — той үстіндегі, үзіліс кезіндегі ойындар. Тәжірибелі, мәдениетті той жүргізушілер әр ұлттың киімдерін кигізіп (қазақ, орыс, өзбек, грузин, цыган, үнді және т.б.) 4-5-6 жұптан (еркегі, әйелі) алдын ала киімдерін әзірлеп, биден жарыс өткізеді. Оларға арнайы орындар беріп, ынталандыру сыйлығын табыстайды. Соңында биші жұптарды ортаға алып, той иесі (қалыңдықта), үлкен көріністегі фотоға түседі де, рамкілеп, тойдан естелік деп той иесіне табыстайды. Шынында да, тойды еске алғанда көз қуанатын жағдай бұл. Ал талапсыз-талғамсыз тамадалар өткізген тойда жағымсыз ойындар өріс алып келеді. Мәселен, той жүргізуші атаған нәрсені кім тез әкелсе, оның сыйлығы әзір. Осы сәтте үстелдер арасынан желдей ескен, жүгірген адамдар көбейеді, галстук, көйлек, шалбар, майка, шұлықтар болып кете береді. Той үстінде іш киіммен шауып жүрген күйеу баланы да көрдік, оны шешіндіріп отырған қалыңдығы екен. Той дастарқанында 15-20 минут қараңғыда отыратын жағдайға тап болдық. Оған шыдай алмай, сыртқа шығып кеткен кезіміз де болды. Айта берсек, тойымыз құлазып бара жатқан сияқты. Осыған орай мен өз ұсынысымды ортаға салғым келеді. Орал қаласы көлемінде (егер мүмкін болса, Батыс Қазақстан облысы бойынша) тамадалардың маман ретінде тізімін алып, олардың талап-таланттарын анықтау. Ол үшін арнайы білікті комиссия құрып, 5-6 ай арнаулы курста оқыту керек. Тамадалық саладан арнайы сұрақтар әзірлеп, әсіресе (қазақ тілі, әдебиет, тарих және география саласынан), санаттар бойынша деңгейлерін анықтау қажет.

Бүгінгі бақытты өмірдің өркендеуі той думанымыздың күн сайынғы өсуінен де байқалады. Осындай өмірімізге лайықты ел, халық, ұлттық мәдениет талабына сәйкес тойларымызды жүргізуші шығармашыл, талантты тамадалар тобы бар ма? Бұлар елдің талабынан шыға алып жүр ме? Тамадалар әлсіреген ұлт мәдениетін, шаңырақтың тарихи дәстүрін, салтын, мызғымас құндылығын дәріптей алып жүр ме? Жергілікті басылым беттерінде осындай мәселелер көптен бері қозғалмай келіп еді. Осы жағдайды қамтыған «Орал өңірі» газетінде (25.08.2016 ж.). Бақытжан Ғабдуллин атты азамат «Тойдың сәні – тамада, алайда…» мақаласында тамаданың бірқатар әлеуметтік, ұлттық салт-дәстүрге үйлеспейтін жақтарын айта келіп, «Сіз не дейсіз?» пікірін ортаға салып, бұқара көпшіліктің талдауына салған екен. Өте орынды.

«Ел боламын десең — бесігіңді түзе» демекші, ұлт мәдениетінің асыл саласы — той мәдениетін жақсартқың келсе, тамадаңды түзе. Ал бұл күрделі мәселе. Оған мәдениет қызметкерлері, тарихшылар жалпы тіл мамандары, әсіресе, ақындар, журналистер, жазушылар атсалысуы керек. Бұл күнде заңгерлер, сот қызметшілері, спортшылар, геологтар, теміржолшылар, агрономдар, зоотехниктер, дәрігерлер, тағы да өзге мамандық иелері тамада болып той басқарып жүр. Тойды жүргізушілердің мамандық географиясы мен оның ұлттық рухани сапалық жағы қалай? Онымен санасып жатқан ешкім жоқ. Әйтеуір, ырқыл-жырқыл күлкі, айқай-шу болса болғаны.

Өзі кешігіп келіп, кешірім сұраудың орнына кейбір тамадалар, екінші тойды басқаруға келгенін мақтаныш санайды. Әсіресе, ақшаға құнығу жағынан, бір күнде екі мәрте той басқарғандардан ақау көбірек кететіндігін байқап жүрміз. Қалай дегенде де, тамада бақылау шеңберінде болуы керек. Бұл, әсіресе, кәсіпқой жас тамадалар үшін өте қажет.

Тойларымызда домбыраның күмбір үні азайып барады. Тек келін түсірудегі беташарда болмаса, басқа тойларда домбыраны сұрап, тапсырыспен тартқызатын болып жүрміз. Бұл тойдың коммерциялық жағын көбірек ойлап, тойдың сапасына мән бермейтін тамадалардың көбейіп келе жатқанының айғағы. Сонымен қатар тойды табиғи таза сусындармен (қымыз, шұбат) өткізуге дағдылансақ, дұрыс болар еді.

Казіргі тойлардың жақсы жақтары жоқ деуден аулақпыз. Бар. Бірақ аз. Тіпті күннен-күнге азайып бара жатқандай көрінеді. Сондықтан кемшілікке кеңшілік жасамай, керісінше тоқтатып, тосқауыл болуға тырысайық, ағайын!

С. КӨПБОЛСЫНҰЛЫ,

зейнеткер-ұстаз,

Орал қаласы

Елбасымыздың  «Болашаққа  бағдар:  рухани  жаңғыру» бағдарламалық  мақаласында  айқындалған «Қазақстанның  100 жаңа  есімі»  жобасын  іске  асыру  бағытында  өңірімізде бірқатар  жұмыстар  жасалуда.

Облыс бойынша 24 адамнан тұратын жұмыс тобы құрылды. Топ құрамына Қазақстан халқы ассамблеясының мүшелері, облыстық қоғамдық келісім, ақсақалдар, аналар кеңесінің өкілдері, облыстық мәслихат депутаттары, «Азаматтық альянс» заңды тұлғалар өкілдері, жоғары оқу орындарының ректорлары, облыстық кәсіподақтар кеңесінің мүшелері, облыстық басқарма, кәсіпорын басшылары, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері енді. Бүгінгі таңда жұмыс тобының екі отырысы өткізіліп, «100 жаңа тұлға» жобасының тұжырымдамалық негіздемесі және жұмыс тобының нақты іс-шаралар жоспары бекітілді. Бекітілген жұмыс жоспары бойынша атқарылатын жұмыс бірінші іріктеу, екінші ілгерілету  кезеңдеріне бөлінді. Сонымен қатар қала, аудан және ауылдық округтерде  74  жұмыс тобы құрылып, 1480  адам  осы бағытта жұмыс жасауда. Қазіргі кезде барлық  жұмыс тобы жоспарға сәйкес жұмыстарын бастап кетті. Ілгерілетуге байланысты бұқаралық ақпарат  құралдарында оларды насихаттау бағытында арнайы айдар ашу жұмыстары басталды.

«100  жаңа есім» жобасы бойынша нақты бағыт-бағдар айқындалды. Біріншіден, ел тәуелсіздігінің 25 жылдығында қоғам дамуына сүбелі үлес қосқан тұлғалар қатарынан іріктеу. Екіншіден, тізімді жасақтау барысында тұлғалардың өмірі мен әлі де көпшілік білмейтін ізгі істерін алға тарта отырып, үміткерлерді  ұсыну (мысалы, Бөрлі аудандық кәріс этномәдени бірлестігінің төрағасы Виталий Анның ұшақта алғашқы медициналық көмек көрсетуінің арқасындағы екі жолаушының аман қалуы, оның балалар үйіндегі бір баланы өз қамқорлығына алып, асырауы немесе жеке кәсіпкер Нұрлыбай Жолдыбаевтың өз қаражатына Қазталов ауданы Талдыапан ауылдық округінің Сарықұдық ауылына фельдшерлік амбулаториялық пунктін салуы).

Үшіншіден, ұсынылатын үміткерлер Д. Елеусінов, Е. Ларионова секілді елге танылған азаматтар қатарынан болмауы тиіс.

Тағы бір айта кетер жайт, республикалық сарапшылар тобы еліміздің басты телеарналарының бас продюсерлерінен, редактор-ларынан, танымал БАҚ тілшілерінен құралады. Сондықтан  ұсынылатын үміткерлердің өмірлік жолы  халықтың көңілінен шығатын, жанды тебірентетін, әр азаматқа талпыныс беретін, патриоттық сезімді күшейтіп, рухтандыратын болуы керек. Міне, осындай қасиеттер көркем немесе деректі фильмнің, әлеуметтік роликтердің негізіне енуіне мүмкіндік береді. Сол себепті бұл жұмысқа қоғамдық пікір көшбасшыларын тартып, жалпы жұртшылықты жұмылдыру қажет. Осы бағытта бұқаралық  ақпарат құралдарының (газет, интернет, радио, әлеуметтік желі) рөлі зор. Ұсынылатын үміткерлердің өмірі мен жетістіктері туралы бейнефильмдер, материалдар ұйымдастыру арқылы   республикалық және аймақтық БАҚ-тарға жариялауды ұйымдастырған дұрыс. Осылайша әр аудан іріктеп, кем дегенде 20 үміткерді ағымдағы жылдың 10 тамызына дейін БҚО Қазақстан халқы ассамблеясы хатшылығына ұсынулары керек.

«Ел-жұрт ұлтымыздың алтын қорына енетін тұлғаларды білуге тиіс» деп Елбасымыз атап өткеніндей, халықтың шынайы көңілінен шығатын тұлғаларды таңдауда біздің өңір де белсенді атсалысатынына  сеніміміз  мол.

Жамал  ИХСАНОВА,

облыс  әкімі  аппараты жанындағы  «Қоғамдық  келісім» КММ  басшысының  міндетін  атқарушы

100  есімге  әбден  лайық

Елбасының  «Болашаққа  бағдар: рухани  жаңғыру»  атты  мақаласында  айтылғандай,  Тәуелсіздіктің   25  жылы  ішінде  толағай  табысқа  жеткен,  еліміздің  әр  өңірінде  тұратын  түрлі  жастағы,  сан  алуан  этнос  өкілдерінің  тарихы,  нақты  адамдардың   тағдырлары  мен  өмірбаяндары  арқылы жас  мемлекетіміздің  келбеті  көрініс  табатын «Қазақстандағы  100  жаңа  есім»  жобасын  жасақтау құптарлық   іс   дегім   келеді.  Соған  орай  бұл  жобаға  өңіріміздегі  сыйлы  азамат,  білікті  маман,  «Орал   «Зенит»  зауыты»  АҚ-ның  басшысы  Вячеслав  Валиевтің   есімін  енгізуді  ұсынамыз.

Зенитте» 41 жыл жұмыс істеп, зейнеткерлікке шығып, зауыт жанындағы ірі ардагерлер  ұйымының төрайымы болып 12 жыл бойы еңбек етіп келе жатқандықтан, зауыт басшысын жақсы танимын десем, артық айтқандық емес. Өйткені қоғамдық ұйымның басшысы ретінде зауыт басшылығымен, Вячеслав Хамзаұлымен тығыз байланыста жұмыс істеймін. Біздің кәсіпорында еңбек тәртібі басты назарда, өндірістік цехтар таза әрі қыста жылы. Сонау 90-жылдардағы қиыншылықтарды бастан өткере отырып, зауыттың құрылымдық бөлімшелері және еңбек дәстүрі сақталып қалды. Кәсіпорын еңбек әулеттерімен, білікті инженер-техник мамандарымен мақтанады. Тәуелсіздік алғалы бері өндіріс ошағында еліміздің Қорғаныс министрлігіне, шекара күзетіне 27 катер мен кеме шығарылды. Осындай жұмыстардың басы-қасында көзі тірісінде аты аңызға айналған зауыт директоры Петр Атояннан бата алып, кәсіпорын тізгінін қолына алған В. Валиев жүрді. Ол ұстазының аманаттарын адал орындап, кәсіпорын ұжымын алға, жаңа көкжиектерге  бастап  жүр.

В. Валиев 1968 жылы қаладағы №6 мектепті алтын медальмен бітіріп, еңбек жолын «Зенит»  зауытында жұмысшы болып бастады. Кейін зауытың  жолдамасымен Ленинград қаласындағы кеме жасау институтында оқып,  инженер-конструктор мамандығын алды. Зауытқа оралып, мамандығы бойынша жұмыс істеді, содан кейін жетекші инженер, сектор басшысы, бас конструктор болып еңбек етті. 1989 жылы еліміздің тарихында тұңғыш және соңғы рет демократиялық сайлаулар тәжірибеге енгізілгенде, «зениттіктер» оны конкурстық негізде өздеріне директор етіп сайлады. Содан күні бүгінге кәсіпорынға  басшылық  етеді. Ол – «Құрмет», «Парасат» ордендерімен, «Ерен еңбегі үшін» медалімен және өзге де мерейтойлық  медальдармен  марапатталған.

В. Валиевтің бастамасының және зауыттықтардың әлеуетті күшінің арқасында елімізде бұрын болмаған тың сала – кеме жасау шаруасы игерілді. Зауыттан шыққан кемелер ел шетінде тыныштығымызды қорғап жүр. Орал өңірінде кеме жасау ісі Валиевтің және  оның командасымен әлі де жалғаса бермек. Қорыта айтсақ, біздің  ұйым ардагерлері соны саланы дамытуға, өркендетуге күш салған В. Валиевтің есімі 100 есімнің қатарынан орын алуға әбден лайықты  деп  біледі.

Светлана  СОСНОВСКИХ,

«Зенит»  зауыты  ардагерлер  кеңесінің  төрайымы,

Орал  қаласы

Жүк  ауырын  көтерер  қара  нардай  тұлға

Елбасы тапсырмасы бойынша «Қазақстандағы 100 жаңа есім» жобасы бастау алғанын естігенде, ойыма бірден Қазақстанның еңбек сіңірген жаттықтырушысы Марат Елеусінов оралды.

Қос ұлын былғары қолғап шебері етіп тәрбиелеп шығарған, соның ішінде Даниярдың олимпиада чемпионы болуына көп еңбек сіңірген Марат Тәліпұлы осы тізімге енуге лайық деп ойлаймын. Өңірімізде жанына боксты серік еткен жандар менің бұл пікіріме қосылады деп ойлаймын.

Еліміздегі 100 жаңа есімге лайық тұлғаларды іріктеу барысында олардың тұлғалық қабілетіне, яғни іскерлігіне, адамгершілігіне, білімділігі мен мәдениеттілігіне баса назар аударылатыны айтылған еді.

Марат Елеусінов – тәуелсіздігіміздің елең-алаң шағында ауыл спортын дамытуға көп тер төккен жанның бірі. Оның адамгершілігі, қайырымдылығы балаларының бойынан көрініс тапқаны қуантады. Былтыр облыс әкімі Алтай Көлгінов олимпиада чемпионы болып келген Данияр Елеусіновке батысқазақстандықтар атынан 10 млн. теңгенің сертификатын табыстағанда, бұл қаржыны Орал қаласындағы сал ауруына ұшыраған балалардың «Бәйтерек» қорына беруі Марат ағамыздан алған тәрбие деп білемін. Еңбек жолын ауылда балаларды жаттықтырудан бастаған Марат Тәліпұлы өзінің білімі мен біліктілігінің арқасында бокстан еліміздің ұлттық құрамасының бапкерлігіне дейін көтерілді. Қазір Астана қаласындағы жоғары спорт шеберлігі орталығында жаттықтырушы болып қызмет атқарып жүр. Тек рингтің емес, сахнаның сәнін келтіре білуі оның «Сегіз қырлы, бір сырлы» жан екенін көрсетсе керек.

Кезінде әйгілі Төле би Шақшақ Жәнібекке берген батасында: «Жолдастың мыңын алма, бірін ал, бір кісі мың кісіге олжа салар» деген екен. Қоғамды алға жетелейтін осындай мың кісіге татырлық ісі бар тұлғалар емес пе. Мемлекет басшысының мұндай жандарға ерекше құрмет көрсету мақсатындағы бұл жобасы көпшілік көңілінен шығары анық. Ендеше,  Марат Елеусіновтей азаматтың жүк ауырын көтерер қара нардай алыптарының бірі екеніне біз кепілміз.

Саттар  СҰЛТАНҒАЛИЕВ,

Орал  қалалық  оқушылар мен  жастар  сарайының Д. Елеусінов  атындағы бокс  орталығының меңгерушісі, бокстан  облыстың  аға жаттықтырушысы

Әрі  кәсіби  біліктілік, әрі  ерлік

«Орал өңірі» газетінің биылғы 18 мамыр күні шыққан нөмірінен әуеде ұшып келе жатқан ұшақтың ішінде денсаулығы кенеттен сыр берген екі жолаушыны дер кезінде медициналық көмек көрсетіп, құтқарып қалған дәрігер Виталий Ан туралы оқыдым («Аспанда екі адамды ажалдан арашалады» «Оө», №52, 18. 05. 2017 ж.).  Өз басым бұл оқиғаны әрі кәсіби біліктілік, әрі ерлік деп бағалаймын. Оның үстіне менің естуімше, ата-ана қамқорлығынсыз өскен Виталий Константинұлы Ан әбден өзі өсіп-жетілгенше қазақ халқының қамқорлығын, мейірімі мен жанашыр пейілін көп көрген көрінеді.

Сол себепті ол «Қазақ  халқының маған жасаған қарайған жақсылығының бір қайырымым болсын» деген ниетпен балалар үйінен бір қазақ баласын өз бауырына басып, тәрбиелеуде екен. Міне, бұл да үлкен азаматтық!

Бұған қоса кәсіпкер ретінде В. Ан қайырымдылық шараларына белсенді атсалысып, жоқ-жітік жандарға жиі көмектеседі екен. Демек, менің ойымша, Виталий Константинұлы Ан «100 жаңа есім» жинағына енуге әбден лайық   тұлға!

Болат  ӘЛЖАНҰЛЫ,

Қызылжар  ауылы,

Теректі  ауданы

Шалғайдағы көптеген ауылда бұзылған үйлердің қалқиған қаңқасы қалғаны мәлім. Кейбір елді мекен иесіз қалды. Ал Шыңғырлау ауданындағы Шоқтыбай ауылында жағдай мүлдем бөлек. Сөйтсе, тұрғындар ауылды сақтап қалудың амалын тапқан екен.

Аудан орталығына 12 шақырым жерде орналасқан Шоқтыбайда 70-тің үстінде үй бар. Оның 10 шақтысы бос тұр. Үйлердің есігі құлыпталмаған. Жазғы шолан, қора-қопсысы  бекітілмеген күйінде тұр.

– Ауылдан көшкен отбасылардың баспанасын бұзбай қалдырып кетуі ертеден игі ғұрыпқа айналды. Бұл – ақсақалдардың насихатына құлақ асқан тұрғындардың ауылға деген құрметі, сүйіспеншілігі. Иесіз үйлердің кейбіріне көгілдір отын құбыры тартылған. Көшіп келгендер қоныстануда. Көшелерге шамдар мен су алатын колонкалар орнатылған. Тұрғындар 1500 бас ірі қара бағып отыр. Мал ұрлығы жоқ. Ауылға келуге ниет еткен отбасыларға үй дайын. Бағасы да қымбат емес, – деді ауыл тұрғыны, орманшы Аталық Қаймулдинов.

Шоқтыбай ауылында шаңырақ көтеріп, бүгінде немере сүйіп отырған Берікқали Абдуллиев балаларының қолқалауымен қоныс аударғанын айтады.

– Балалар ауылдың мектебін бітірісімен, жоғары оқу орнына түсіп, қаладан жұмысқа орналасып, сол жаққа тұрақтап қалды. Кенже ұлымыз қала маңындағы Круглоозерный кентінен жер алып, баспана тұрғызды. Сонда құрылыс материалы жетпей, біраз қиналды. Ауылдағы үйіміз кең, бертініректе салынған-тұғын. Оны бұзуға қимадық. Шаңырағымыздың ырысы кемір деп сескендік. Қазіргі таңда үкімет ауылдарға жақсы көңіл бөлуде. Мысалы, мал басына тым тәуір демеуқаржы беріледі. Осындай игі істер қарқын алса, қалаға көшкен ауыл халқы қайтадан оралады. Сонда жас мамандарға тұрғын үй керек болады. Ауылда баспана тұрғызуға үкімет қаржы бөле бастаса, шығын ұлғаятыны мәлім. Ал біздер үйімізді жас маманның қалтасы көтеретіндей бағаға сатып алуына келісім берер едік, – дейді ауылдың бұрынғы тұрғыны Берікқали Абдуллиев.

Әділғазы  КЕРЕЕВ,

Шыңғырлау  ауданы

Облыс  әкімі А. Көлгінов  Ақжайық  ауданында  болды

Облыс  әкімі  Алтай  Көлгінов  өткен  бейсенбіде  Ақжайық ауданының  орталығы  Чапаевқа  және  Тайпақ,  Шабдаржап ауылдарына  іссапармен  барды.

Облыс басшысы алдымен Шабдаржап ауылына ат басын тіреп, жаңадан салынып жатқан 198 орындық мектептің құрылыс жұмыстарымен танысты. Ауыл мектебінің директоры Бекзат Иманғалиеваның мәлімдеуінше, ескі мектеп 120 орынға есептелгенімен, онда 165 оқушы білім алып, мектеп жасына дейінгі 48 бүлдіршін тәрбиеленуде. Оның үстіне 1958 жылы салынған мектеп алты жылдан бері апаттық жағдайда тұр. Егер жаңа мектеп жоспарға сай келесі оқу жылында қолданысқа берілсе, ескі ғимарат жағдайы нашар, жеке тұрғын үйлері жоқ отбасыларға ыңғайланып ұсынылмақ.

Жаңа нысанды салушы «Наурыз» ЖШС құрылыс фирмасының басшысы Азамат Ғұбайдуллин шілде айының алғашқы күндерінде құрылысқа кіріскендерін айтты.

– Мемлекеттік сатып алу фирмасы конкурс ұйымдастырып, нәтижесінде «Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг» компаниясы есебінен құрылысқа 635,7 млн. теңге бөлінді. Жаңа мектептің жалпы  аумағы – 2,1018 гектар, ал ғимарат ауданы 2,4 мың шаршы метрді құрайды. Екі қатарлы мектептің әр сыныбы арнайы құралдармен жабдықталады және жеке спорт алаңы салынады. Бүгінде 30 құрылысшы ғимараттың алғашқы жұмыстарын атқаруда. Олардың ішіндегі 15-і жергілікті тұрғындар болып табылады. Құрылыстың күрделенуіне орай алдағы уақытта қызметкерлер санын арттырамыз. Мектеп салуға қолданып жатқан құрылыс материалдарының шамамен 80 пайызы Орал қаласында өндіріледі. Сондықтан күн сайын облыс орталығынан 10 ауыр жүк автокөлігімен құрылысқа қажетті материалдарды тасимыз. Жоспар бойынша келер жылдың наурыз айында мектеп құрылысы толықтай аяқталуы тиіс, – дейді Азамат Аxметұлы.

Құрылыс жұмыстарымен мұқият танысқан Алтай Сейдірұлы ауа райының ыстығына қарамастан, құрылысты тоқтатпай жүргізіп жатқан жұмысшыларға сәттілік тілеп, жұмыстың сапалы атқарылуын талап етті.

Бұдан соң өңір басшысы Тайпақ ауылдық округінде болып, ауыл көшелерін абаттандыру жұмыстарының сапасын тексерді. Айта кетейік, жергілікті бюджет есебінен 27,492 млн. теңге бөлініп, ағымдағы жылдың мамыр айында жаяу жүргіншілерге арналған асфальтты жол салына бастаған болатын. Ұзындығы 2,28 шақырымды құрайтын жолды салушы мердігер – «ВипСтройИнвест» ЖШС директоры –  Александр Попсулько. Тамыз айында аяқталуы жоспарланып отырған жаяу жүргіншілер жолы Тайпақ ауылындағы негізгі көшелерді бойлап, ауруxана, мектеп және мәдениет үйін байланыстыратын  болады.

Сонымен қатар аталған елді мекенде дене шынықтыру және  спорт алаңының құрылысы жүріп жатыр. Саламат Сертеков басқаратын «Жолаушы-Жол» ЖШС қолға алған нысанның құрылысы мамыр айында басталыпты. Құрылыс барысын «Батыс Строй Груп» компаниясы техникалық, ал «Газсервис и К» компаниясы авторлық қадағалауға алған. Жобаға жергілікті бюджет есебінен 18,3 млн. теңге қаржы аударылған. Жалпы аумағы — 0,315 гектар, ал құрылыс ауданы 648 шаршы метрді құрайтын спорт нысанының жұмыстары шілденің соңына дейін бітуі тиіс.

– Тайпақ ауылдық округіне қарасты Шабдаржап, Томпақ елді мекендерін қосқанда барлығы 5859 тұрғынымыз бар. Жолдардың салынуы, жаңа мектеп құрылысының жүруі, спорт алаңының ашылуы – осы тұрғындардың әлеуметтік жағдайын жақсартуды көздеген іс-шаралар. Елбасы қабылдаған жаңа бағдарламалар аясында ауылдағы ардагерлермен келісіп, аудан әкімінің алдына бірқатар мәселелерді қойған едік.

Міне, биыл бір ғана Тайпақ ауылдық округіне бір миллиард көлемінде қаражат құйылды, — дейді Тайпақ ауылдық округінің әкімі Боранбай Қыдырғожин.

Бұдан бөлек Аветик Амирханян басшылық ететін «Айдана» ЖШС Тайпақ және Чапаев ауылдарында ауылішілік автокөлік жолдарын салуда.

– Чапаев ауылында 3,8 шақырымды құрайтын алты көшенің жолына орташа жөндеу жүргізудеміз. Бұған жергілікті бюджеттен 198,1 млн. теңге бөлінді. Келісім бойынша қазан айында аяқтауымыз керек-ті. Алайда жолдың негізін толықтай төлеп қойдық, енді бір-екі күнде асфальт құюды бастаймыз. Осылайша жап-жаңа жол мерзімінен бұрын тамыз айының ортасында дайын болады. Ал Тайпақтағы 2,5 шақырым жолды күрделі жөндеуден өткізуді енді бастадық. Ол жақтағы жұмыстың да тамыздың соңына дейін аяқталатын түрі бар. Екі елді мекенде де жұмысқа жергілікті тұрғындарды алуға тырысамыз. Себебі  біз үшін жұмысшыларды уақытша тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесі туындамайды, екінші жағынан, өздерінің тұратын ауылы болғандықтан, барынша сапалы атқаруға тырысады. Біз төсеген жолдарымызға үш жылға дейін кепілдік береміз, – дейді Аветик  Рубенович.

Өңір басшысы Ақжайық ауданының орталығы Чапаев ауылында бой көтеріп жатқан екі пәтерлі, бір қабатты бес үйдің құрылысымен танысты. Үйлерді салушы «Қалдығайты» ЖШС директоры Ерболат Сәрсенғалиевтің мәліметінше, құрылысқа республикалық бюджеттен 63,4 млн. теңге бөлінген. Коммуналдық үйлерді салуға 17 адам атсалысып жатыр, олардың сегізі — жергілікті тұрғындар. Қыркүйек айында аяқталуы тиіс қамысты құрамалы үйлер «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша салынуда.

Сондай-ақ аталған компания Чапаев ауылының көшелерінде жаяу жүргіншілер жолын салып жатыр. Ұзындығы 2,6 шақырым жолға асфальт төсеу үшін жергілікті бюджеттен 32,6 млн. теңге бөлінген. Бұл жолдың жұмысына 16 жергілікті азамат кіріскен.

Облыс  басшысы  жол-жөнекей соққан барлық нысандағы жұмыстың тиісті деңгейде жүруін егжей-тегжей қадағалап, әр сала басшысынан ұқыптылықты, сапаны, еңбек қауіпсіздігін талап етіп, іссапарын қорытындылады.

– Ақжайық ауданының бүгінгі тыныс-тіршілігімен таныстық. Шабдаржап елді мекенінде мектеп салып жатырмыз. Ауданда барлығы сегіз көше жолдары жөнделуде. «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша жас мамандар мен тұрғын үй кезегіндегілер үшін 12 үйдің құрылысы жүріп жатыр. Биыл 11 елді мекенге көгілдір отын келіп, жеті ауылдық аумақтың ауыз су мәселесі шешіледі. Аудан бойынша үш мәдениет үйі және Есенсай ауылындағы мектеп күрделі жөндеуден өтуде. Бақылау барысында жұмыстардың жоспарға сай жүріп жатқанына көз жеткіздік, — деді  Алтай  Сейдірұлы.

Айымгүл  ТӨЛЕУҒАЛИЕВА,

«Орал  өңірі»

P. S. Ақжайық ауданына 2015 жылдың маусым айынан  бастап  Әділ Жоламанов басшылық  етіп  келеді.  Аудан — бұрынғы  Чапаев  және  Тайпақ аудандарының  біріктірілуінен 1997  жылы құрылған   ірі   өңірлердің  бірі. Орталығы  –  Чапаев  ауылы. Аудандағы  18  ауылдық  округтің құрамына  кіретін  52 елді  мекенде барлығы  42 307  адам  тұрады. Аудан  облыстың  жеті  ауданымен  және  Атырау облысымен  шектеседі.  Аудан  арқылы Орал – Атырау,  Чапаев — Жалпақтал, Чапаев – Жаңақала күре  жолдары  өтеді.

Кеше  облыстық  қазақ  драма  театрында «Uralsk Job Fair – 2017»  атауымен   жастарға арналған  бос  орындар  жәрмеңкесі  өтті.

Жастарға  мемлекеттік,  халықаралық  бағдарламаларды түсіндіріп және оларды  жұмысқа орналастыруды көздеген  аталмыш шараға 1500-ге жуық бос орын ұсынған  100-ге жуық мекеме басшылары қатысты.  Шара барысында облыстық жастармен жұмыс жөніндегі ресурстық орталық басшысының орынбасары Миржан Әбілқас жыл басынан бері облыстық  ресурстық орталықтың мамандарына 1700 жастың жолыққанын және  оның 900-і  жұмыс  сұрап  келгендігін  айтты.

– Облыстық бос орындар жәрмеңкесі биыл  екінші рет өткізіліп отыр.  Өңірде жоғары, орта және арнаулы  оқу орындарын  жуырда бітірген жас маман көп. Оларды жұмыс өтілінің жоқтығына байланысты көп мекеме жұмысқа қабылдамайды. Сондықтан бос орындар жәрмеңкесін ұйымдастыру арқылы жастарды жұмыспен қамтымақпыз. Бос орындар жәрмеңкесіне  12 аудан бойынша жұмыс берушілер қатысып отыр.

Биыл «Жас маман»  жобасы негізінде қалада – 103, ал аудандарда 150-ге жуық мамандар тұрақты жұмыспен қамтылды.  Бұдан кейін бос орындар жәрмеңкесін өткізу күз айларына қарай жоспарланып отыр, – деді Миржан Әбілқас.

Сондай-ақ бос орындар жәрмеңкесі аясында жас мамандарға бизнес бастау, кәсіп ашу, жеке қабілеттерді дамыту,  түйіндемені сауатты жазу, жұмыс берушімен әңгімелесу тақырыптары бойынша семинар-тренингтер ұйымдастырылды.

– Жастарға түйіндеме жазу, мекеме басшыларымен сұхбаттасу, тіл табысу төңірегінде семинар өткіздік. Жастардың кейбіреуі қарапайым түйіндемені қалай жазу керектігін білмейді. Ғаламтордан көшіріп алып, аты-жөнін ғана өзгертіп, мекеме басшысына бере салады.

Семинар барысында түйіндемеде жұмыс сұраушы өзі туралы ақпаратты толық беру қажеттігін түсіндірдік. Сондай-ақ жастарға мемлекеттік бағдарламалар, гранттар негізінде  жеке  кәсіп ашудың  жолдарын  айттық, – деді облыстық кәсіпкерлік палатасының сарапшысы  Нұрбек Айтбаев.

Раушан  МУСАЛИМОВА,

Тасқала аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің басшысы:

– Жас мамандарға арналған жәрмеңке өте жақсы ұйымдастырылған. Тасқала ауданынан 30-ға тарта бос орындар тізімін алып келдік. Бізге  дәрігер, қаржыгер, есепші, сондай-ақ тас қалаушы, сылақшы, бетоншы секілді  жұмысшы мамандар ауадай қажет. Түске дейін 20-ға жуық жас маман келіп  түйіндемелерін тастап кетті.  Егер Тасқала ауданына барып жұмыс жасаймын деп құлшынып тұрған  жастар болса, жолдама  жазып  беретін  боламыз.

Берқайыр  ҚАРАҒОЙШИН,

Бөкей ордасы аудандық жұмыспен қамту орталығының директоры:

– Бос орындар жәрмеңкесі  жас мамандар үшін қолайлы мерзімге қойылған. Оқу орындарын жуырда бітіріп, дипломдарын қолдарына алған   түлектер келіп жолығуда.  Бөкей ордасы аудандық ауруханасына фармацевт, акушер-гинеколог, логопед, фельдшер, психолог, терапевт  мамандары және білім бөліміне физика, орыс тілі пәнінің мұғалімдері жетіспейді.  Сұранысқа орай мамандар жолықса,  ауданға шақырамыз.

Әсем  МАҚСОТОВА,

жас  маман:

– 2015 жылы М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетін бітірдім. Мамандығым – химия пәнінің мұғалімі. Бір жыл ауылда  қызмет атқардым. Енді отбасылық жағдайым бойынша қаладан жұмыс іздеп жүрмін. Жәрмеңкеде бос орындар  көп екеніне көз жеткіздім. Болашақта мамандығым бойынша жұмыс табатыныма сенімдімін.

Ажар  ҚАЛЕНОВА,

жас  маман:

– Ж. Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледжді биыл  бітірдім. Мұндай жәрмеңкеге бірінші рет қатысып тұрмын. Балабақша басшыларына   жолықтым.  Бос орындар жәрмеңкесі өте жақсы ұйымдастырылған. Болашақта да  жиі  болып  тұрса  екен  деймін.

Гүлсезім  БИЯШЕВА,

Орал қаласы

Өңірлерді  дамытудың  2020  жылға  дейінгі  бағдарламасы  аясында  облысымыздағы  бірден-бір  моноқала  болып  табылатын Ақсай  шаһарының  жаңа  тынысы  ашылды.

Мемлекет басшысы жыл сайынғы Жолдауларында өңірлердің дамуына ерекше көңіл бөліп келеді. Елбасы тапсырмасына сәйкес ҚР Үкіметі «Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасын бекіту туралы» қаулысын қабылдады. Бұл бағдарлама «Қазақстан – 2050» стратегиясында көзделген мақсат-міндеттерді ескере отырып дайындалды. Жалпы, аталмыш құжат халықтың өмір сүру сапасын арттыруға, өңірлердің экономикалық әлеуетін дамытуға бағытталған. Инвестиция тартуды, шағын және орта бизнеске қолдауды, жұмыссыздықты азайтуды,  коммуналдық инфрақұрылымды түбегейлі жаңғыртуды, әлеуметтік жағынан батыл өзгертулер енгізуді (жаңа мектеп, аурухана, балабақша, тұрғын үй салу) көздейтін бағдарлама шеңберінде моноқала ретінде Ақсайдың әлеуметтік-экономикалық ахуалы жақсарып, еліміздегі бәсекеге қабілетті шаһарлардың біріне айналарына сенім мол, – дейді Бөрлі аудандық экономика және қаржы бөлімінің басшысы Гүлнар Шамғонова.

Бүгінгі таңда Ақсайда бағдарлама талаптары жүйелі түрде орындалып жатыр. Мәселен, «зәкірлік» инвестициялық  жобалар бойынша республикамыздың шағын қалаларында кемінде 50 тұрақты жұмыс орны бар өндіріс орындары ашылып, олар моноқаланың экономикасын әртараптандыруға үлес қосуы керек. Яғни жобалар шикізаттық емес салада жүзеге асуы тиіс. Бөрлі ауданының орталығында қазірдің өзінде екі зәкірлік жоба бар. Оның бірі – блокты-модульді конструкция, панельді басқарма жасаумен және дәнекерлік жабдықтар әрі алюминді құрылыс заттарын монтаждаумен айналысатын өндіріс орны. «Ақсай индустриалды паркі» ЖШС базасында қолға алынған бұл жобаның жалпы құны 1,2 млрд. теңгені құрайды. Ол толық қуатында іске қосылғанда 120 адам қызмет атқаратын болады. Ал әзірге осы жерден 64 жан тұрақты түрде нәпақасын тауып жүр. Екіншісі – «Конденсат» АҚ-ның экологиялық класты К5 мотор майы өндірісі. Бұл жерде жылына 114 мың тонна АИ-92 және 86 мың тонна АИ-95 маркалы автокөлік жанар-жағармайлары шығарылуда. Бүгінгі таңда мұнда 74 адам жұмыс істеуде. Сонымен қатар жақын күндері газтұтқыш құралдарын шығару жобасы да қолға алынбақшы. «Гузу Алматы» ЖШС арқылы іске асатын жоба мамандарды даярлау мен қайта даярлау үшін қажет халықаралық дәрежедегі лицензия алу сынды құжаттарға байланысты кешеуілдеуде.

Моноқаладағы шағын және орта бизнесті қолдау мақсатында 2013 жылдан бері екінші деңгейдегі банк несиелерінің пайыздық үстемелерін субсидиялау шарасы алынып келеді. Осы мақсатта биыл облыстық аймақтық үйлестіру кеңесі  жалпы сомасы 257,7 млн. теңге болатын жеті  жобаны мақұлдады және 2,7 млн. теңгені құрайтын бір жобаға грант ұсынғанын да айта кетейік.

Бағдарлама аясында моноқаланы құрушы кәсіпорын болып «ҚПО б. в.» компаниясы айқындалды. Қарашығанақ кенішін игеруші компанияның инвестициясы есебінен Березов және Бестау ауылдарының тұрғындарын көшіруге байланысты Ақсайда 100 пәтерлі бір қабатты тұрғын үй, 153 пәтерлі тоғыз қабатты екі тұрғын үй салынып жатқаны белгілі. Сондай-ақ апатты деп танылған Ақсай техникалық колледжінің жатақханасында тұрып жатқан тұрғындар үшін 120 пәтерлі отбасылық жатақхана бой көтеруде. Таяуда 320 орындық балабақшаның құрылысы аяқталса, көп кешікпей 300 орындық мектеп, 1200 орындық стадионы бар дене шынықтыру-сауықтыру кешені пайдалануға берілмекші. Енді балалар шығармашылық үйін күрделі жөндеуден өткізу жоспарлануда. Инвестициялық жобалар тізбесіне үш көшеге ұзындығы төрт шақырым болатын жол салу да қарастырылған.

Шағын қалалардағы проблемалардың бірі – инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымдардың қанағаттанарлықсыз жағдайы. Су құбыры, кәріз, жылу және электр желілерінің жоғары дәрежеде тозуын алдын ала қомақты қаржыны қажет етеді. Мәселен, еліміздегі моноқалалардың жартысында (14 қалада) электр желілерінің тозуы орта есеппен 70%-дан асқан. Сондай-ақ өндірістік инфрақұрылымның жағдайы да мәз емес. Әсіресе, көлік жолдарына қатысты мәселе өте өзекті. Сол себепті Моноқалаларды дамытудың 2012-2020 жылдарға арналған бағдарламасын 2020 жылға дейінгі өңірлерді дамытудың бірыңғай бағдарламасына біріктірген кезде осы жайтқа да жете назар аударылды. Осындай талапқа сәйкес биыл Ақсайда да жалпы ұзындығы 42,7 шақырым болатын жылу-электр желілерін ауыстыру, жөндеу бағытындағы жұмыстар қолға алынуда. Сөйтіп, жыл соңына дейін өңіріміздегі шағын қаладағы жылу мен электр желісі жүйелерінің тозығын 10 пайызға дейін төмендету жоспарланып отыр. Орталықтандырылған сумен жабдықтау және ағынды су жүйесіне қолжетімділікті 81,8 пайызға жеткізу көзделуде. Соған орай Ақсай қаласы маңындағы Ақбұлақ су тоғанында 3-көтерме насостық стансасы салынып жатыр. Қазіргі таңда шаһардағы төрт көшеге орташа жөндеу жүргізу жұмыстары жүргізілуде. Аудан бюджетінен оған 583,5 млн. теңге қаражат бөлінді. Енді ұзындығы 3,7 шақырым болатын М. Ықсанов атындағы көше күрделі жөндеуден өтпекші. Ол үшін қазынадан 422,5 млн. теңге қаражат қаралды. Бұдан басқа алты көшеге ұзындығы 2,85 шақырым болатын жол салынбақшы.

Талдау нәтижелері көрсеткеніндей, Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы аясындағы индикаторлардың биылғы жартыжылдық жоспары Ақсай қаласында тиісті деңгейде орындалды.

Сәкен  ӘБІЛХАЛЫҚОВ,

Бөрлі  ауданы

Таяуда  өткен  ҚР  Мемлекеттік  қызмет  істері  және  сыбайлас  жемқорлыққа қарсы  іс-қимыл  агенттігінің  Әдеп жөніндегі  кеңесінде БҚО  бойынша  білім  саласындағы  бақылау департаментінің  басшысына  қатысты  тәртіптік  іс  қаралды.

Жиында алдымен, мемлекеттік қызмет және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнаманы бұзушылықтардың профилактикасы мәселелері бойынша Ақжайық, Жәнібек аудандары әкімі аппараттарымен атқарылған жұмыстардың есептері тыңдалды. Олардың нәтижелері бойынша кеңес тарапынан аталмыш аудан басшыларына бұл бағыттағы жұмыстарды  тұрақты түрде жалғастыру  жөнінде ұсыныстар жолдау туралы шешім қабылданды.

Содан кейін облыстық аумақтық мемлекеттік құрылымдардың тәртіптік  комиссияларымен биылғы жылдың екінші тоқсанында атқарылған жұмыс нәтижелерін талдау қорытындылары қаралды. Онда аумақтық мемлекеттік құрылымдарының тәртіптік комиссиялармен мемқызметшілерге қатысты тәртіптік істерді қарау кезінде тәртіптік жаза қолдану қағидаларының кейбір талаптары сақталмайтындығы белгілі болды.

Соған орай БҚО бойынша көліктік бақылау инспекциясы мен облыстық әділет департаменті басшыларына аталмыш қағида талаптарын қатаң сақтау және тәртіптік комиссия жұмысын тиісті деңгейде ұйымдастыру және ұсыныс  жолдау жөнінде шешім қабылдады.

Биылғы маусымда ҚР БҒМ Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті БҚО бойынша білім саласындағы бақылау департаменті қызметіне талдау жүргізген. Нәтижесінде департамент басшысының білім саласындағы заңнамалардың орындалуына бақылау жүргізуге қатысты  көптеген кемшілікке жол бергенін анықтады. Комитет департамент басшысы С. Бахишеваның тәртіптік ісін қарауды Әдеп жөніндегі кеңеске жолдаған. Кеңес мүшелері өз қызметтік міндеттерін адал және сапалы орындамағаны үшін С. Бахишеваға «сөгіс» түріндегі тәртіптік жаза қолдану туралы комитет  төрағасы атына ұсыныс беру жөнінде шешім қабылдады.

Мәди  ЫҚЫЛАС

Бұрын  хабарлағанымыздай,  26  шілдеде  Орал қаласында  Жайық  күні  аясында  «Қоршаған ортаның   жағдайын  жақсартудағы  әйелдердің рөлі»  атты  халықаралық  форум  өтеді.

Аталмыш шара 2016 жылы 4 қазанда Қазақстан мен Ресей үкіметтері  арасында қол қойылған  трансшекаралық өзендердің экожүйесін сақтау жөніндегі келісім аясында болады. Қазақстан мен Ресей бірлесіп өткізетін бұл шара биыл 21-рет өткізілетін Жайық экспедициясының заңды жалғасы болып табылады. Форумның басты мақсаты – Жайық өзенінің экожүйесін сақтау, жақсарту, «жасыл  экономиканы»  дамыту.

2017 жылдың 11 наурызында  БҚО әкімі А. Көлгінов пен Орынбор облысының губернаторы   Ю. Бергтің арасында Жайық өзені туралы хаттамаға қол қойылып, жыл сайын арнайы Жайық күнін өткізу  шарасы  белгіленді.

Форумды ҚР Президенті жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия,  Қазақстандағы   БҰҰ даму бағдарламасы аясында облыс әкімдігімен бірлесе  ұйымдастыруда.

Форумға  Ресей Федерациясының Башқұртстан Республикасынан, Орынбор, Саратов, Челябинск облыстарынан, халықаралық ҮЕҰ, Ақтөбе, Атырау облыстарынан делегаттар және жергілікті, орталық атқарушы  құрылымдардан  барлығы 300 адам қатысады деп күтілуде.

Аталмыш форумда әйел кәсіпкерлерді «Жасыл экономиканы» дамытуға тарту — форумның негізгі тақырыптарының бірі. Сондай-ақ Ресейдегі «Экология жылы – 2017», Астана қаласындағы «ЭКСПО – 2017» халықаралық көрмесі аясында «жасыл технология» жөніндегі бірлескен жобаларды енгізу мәселесі де қаралмақшы.  Сонымен бірге форумда туризм саласындағы  бизнесті дамыту, қызмет көрсету, өзге мәселелер жөнінде  сөз болады.

Гүлжамал  ЖОЛДЫҒАЛИҚЫЗЫ

Кеше  өңір  басшысы  Алтай  Көлгінов  облыстық  ауыл  шаруашылығы  басқармасының  қызметкерлеріне  мекеменің  жаңа  басшысын  таныстырды.

Жиын барысында облыс әкімі бұған дейін облыстық энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы басқармасы басшысының орынбасары болып келген Берік Есенғалиевтің осы лауазымға тағайындалғанын айтты.  Тағайындау «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында көрсетілген меритократия қағидасына сәйкес жүзеге асты.

Облыс әкімі басқарманың жаңа басшысына табысты жұмыс тіледі.

Берік Абатұлы Есенғалиев 1977 жылы дүниеге келген. Ұлты – қазақ. Білімі – жоғары. 1998 жылы Батыс Қазақстан ауыл шаруашылығы институтын тәмамдаған. 1999 жылы еңбек жолын «Құрмет» зейнетақы қорының маманы ретінде бастап, кейін осы қордың өңірлік директоры, 2002-2008 жылдары аралығында облыстағы бірнеше кәсіпорындарда басшылық қызметтерде болды.

2008-2012 жылдары Жәнібек ауданы әкімінің орынбасары, 2012-2013 жылдары Жәнібек ауданының әкімі, 2013-2014 жылдары облыстық  қаржы басқармасы басшысының орынбасары, 2014 жылдан бері облыстық энергетика және тұрғын үй-коммуналдық  шаруашылығы  басқармасы  басшысының  орынбасары  лауазымында  болды.

Облыс  әкімінің  баспасөз қызметі