Кеше БҚО ІІД жанындағы консультативтік-кеңесші органның жиыны өтті. Бұл жиында Бөрлі ауданының Успенов ауылы­ның учаскелік по­лиция инспекто­ры Самат Жайма­ғамбетовтың дөре­кі әрекеттері тал­қыланды.

Биыл­ғы сәуір айында ақсай­лық Эльдар Мұқашев көлігімен Успенов ауы­лынан Ақсайға келе жатқанда, артынан патрульдік көлік қуып же­тіп, жолын бөгеген. Көліктен үстінде аза­маттық киімі бар жігіт түсіп, өзін таныстырмастан Э. Мұқашевтың кө­лігінің моторын сөндіріп, кілтін тартып алған. Сосын өз көлігімен кетіп қалып, біраз уақыттан кейін полиция формасын киіп қайтып келеді де,  дөрекілік танытып, күш көрсетіп, қолына кісен салады. Оның ішімдік ішкенін дәлелдеу үшін Ақсайдағы медициналық тексеріске алып барамын деген желеумен күштеп патрульдік көлігіне мінгізеді. Сосын далаға апарып ұрып-соғады. Артынан ешқайда апармастан Ақсайдағы жақын маңдағы аялдамаға тастап кеткен. Учаскелік полицейдің күш көрсетіп, Э. Мұқашевтың қолына кісен салып жатқан сәттері ұялы те­лефонның бейнекамерасына түсіп қалған. Осы бейнекадр көпшілікті аяғынан тік тұрғызды.

— Бүгін біз консультативтік-ке­ңесші органның жиынын өткізуге мәжбүр болып отырмыз. Оған Орал қаласында шығатын газеттердің бі­рінің  сайтындағы мақала түрткі болды. Бұл мақаланы жұртшылық оқып, әркім өздерінше пайымдап, сыни пікірлерін білдіруде. Полиция қыз­меткерлерінің  тірнектеп жинаған абыройын Бөрлі аудандық ішкі іс­тер бөлімінің учаскелік полицейі өзінің тұрпайы іс-әрекетімен көп­шілік алдында айрандай төкті. Осындай оқиғалардан кейін қо­ғам­да полиция қызметкері туралы қа­лай оң пікір қалыптасады, ішкі іс­тер органдары­на деген сенім қа­лайша артады?! Ол қызметкердің тікелей басшы­лары қайда қарады? Мұндай келең­сіздіктерге алдағы уақытта жол бермеу үшін не істеуі­міз қажет? Кеңес барысында осыларды талқылайтын боламыз. Құр­метті консультативтік-кеңесші ор­ганның мүшелері сіздердің өмір­лік тәжірибелеріңіз, айтар ақыл-кеңестеріңіз полиция қызметкер­леріне, соның ішінде жас­тарға игі ықпал етер деген сеніммен осы мәселені талқыға салып отырмыз, — де­ді жиынды ашқан БҚО ІІД бас­тығы, полиция генерал-майоры Мақсотхан Әблазимов.

Жиында баяндама жасаған БҚО ІІД бастығының орынбасары, полиция подполковнигі Бағдар Әбуов­тың айтуынша, мақала жариялан­ған­нан соң облыстық ішкі істер де­партаментінің бастығы Мақсотхан Әблазимовтың өзі Бөрлі ауданына арнайы барып, жеке құраммен жиын өткізді. Департаменттің өзіндік қа­уіпсіздік басқармасымен тергеу амалдары жүргізіліп, нәтижесінде полиция қызметкері тарапынан заңға қайшы әрекет орын алған­ды­ғы анықталды. Тергеудің қорытын­дысы көрсеткеніндей, демалыс күні С. Жаймағамбетов қызметтік көлі­гінде 2012 жылы туған ұлымен келе жатқанда, жол апатына себепші бо­латын жағдай туғызды деген желеу­мен Э. Мұқашевтың көлігін тоқтат­қан. Қызметтік куәлігін көрсетпес­тен дөрекі сөйлесіп, заңсыз іс-әре­кеттер жасап, Э. Мұқашевтың зайы­бының, сәбиінің көзінше негізсіз күш қолданған. Артынан оны аудан­дық ішкі істер бөліміне апармастан, ешқандай шешім қабылдамастан босатып жіберген. Бұл жөнінде ке­зекшілік бөлімге немесе тікелей басшы­лыққа хабарламаған. Ал Э. Мұ­қашев болса, полиция қызмет­керінің келтірген дене жарақатына байланысты емдеу орнына қара­лып, шағым түсірген. Бұл тергеу қо­рытындысы департаменттің тәртіп­тік кеңесін­де қаралып, қызметтік өкілеттілігін өрескел бұзғаны үшін С. Жайма­ғам­бетовті ішкі істер құ­ры­лымы қатары­нан шығару туралы шешім қабыл­данды.

Айта кету керек, жыл басынан бері аталмыш аудандағы тәртіп сақшыларының өрескел қылықта­рына байланысты орын алып отыр­ған бұл екінші оқиға. Біріншісі, Ақ­сай қаласында ішімдікке сылқия тойып алған полиция қызметкері күндіз жалаңбас күйінде қоғамдық көпшілік орында дәрет сындырып тұрғаны әлеуметтік желілерге шық­ты. Жиын барысында сөз алған Бөр­лі аудандық ішкі істер бөлімінің бас­тығы, полиция подполковнигі Арман Мұхамедьяров бұл екі деректе де өзінің кінәсінің бар екенін мо­йындады. Алдағы уақытта мұндай келеңсіздіктерге жол бермейтінін айтып, ант-су ішті. Дегенмен де, департамент басшылығы бұл істерге байланысты қатаң шара алынатынын жеткізді.

Жиын барысында консультатив­тік-кеңесші органның мүшелері ауыл­­ға учаскелік полицейлерді та­­ғайындағанда халықтың пікірін ес­керу қажеттілігін, ішкі істер құры­лымдары қызметкерлерінің ара­сын­да тәр­бие жұмысын күшейту, ішкі тәртіп­ті қатайту турасында өз ой-пікірлерін ортаға салды.

Жиынды қорытындылаған Мақ­сотхан Әблазимов егер де болашақ­та осындай оқиғалар орын алса, олар да консультативтік-кеңесші органда қаралып, кінәлі қызмет­керлерге әділ жазалар қолданы­ла­тынын  мәлімдеді.

Сәкен  ӘБІЛХАЛЫҚОВ,

«Орал өңірі»

«Хазіретті Мұхаммед (с. ғ. с) пайғамбар «Рамазан айында бір жақсылық жасаған адамға Аллаһ Тағала басқа айларда парыз істі орындағанның сауабын береді. Ал парызды орындағанға басқа айлар­дың сауабын жазады» дейді.

Осыны санасына зерделеген сай­қын­дық азамат, жеке кәсіпкер Медет Сике­нов алғашқы ауызашар кезінде жаңа үй­ге көшуіне байланысты өзінің бұрынғы құтты шаңырағының кілтін мешіт игілі­гіне табыстады. Бұл тосынсый жүрегі иманға ұйыған жамағатты тебірентті.

Құр баспана емес, бұрын өзі отбасымен тұрғанда қолданған жиһаздары, теледидар («Отау ТВ») қондырғысымен, тоңазытқыш, қолжуғыш, тіпті шаңсорғышқа дейін тұ­тын­ған бұйымдарын мешіт игілігіне қал­дырып кетті. Баспана құжаттары да ресми түрде рәсімделуде. Қайырымды іске ерекше тол­қыған Бөкей ордасы ауданының имамы Назымбек Иманғалиев:

— Биылғы айлардың сұлтаны үлкен қа­й­ыр­лы іспен бастау алды. Бұрындары осы өңірге қызметке келуге ниетті имамдар­дың жағдайларын жасай алмай қиналатын едік. Басқа аудан мешіттерінде өзіміздің қасиетті топырақтан шыққан қаншама бі­лімді азаматтар еңбек етуде. Олар пәтер мәселелері оқсамай жүргендерін айтады. Сондықтан Медет бауырымыздың бұл шапағаты Алланың қалауымен болып отыр. Талай сынақтарды бастан кешіп жүріп, ақ жолға түскен кәсіпкердің ізгі қадамы өзге де қалталы мұсылмандардың мұқтаж жан­дарға көмегі тиюіне септігі тиері сөзсіз. Күтпеген жағымды жаңалыққа өте қуанып қалдық. Алла дұғамызды қабыл етті, — деп риясыз ақтарылды.

Сауапты іске ұйытқы болып отырған Ме­дет Сикенов бес уақыт намазын үзбейді. Жұбайы Анар да намазхан, Алматы медре­сесінің түлегі. Екеуі төрт ұл-қыз тәрбиелеу­де. Иманды отбасы Алла разылығы үшін ауыз бекітіп, қайырымдылық істерге ұйыт­қы болуды басты парыздары сезінеді.

Гүлнар ҚАДЫРОВА,

Бөкей ордасы ауданы

Осыдан 80 жыл бұрынғы саяси қуғын-сүргін зобалаңының ұзын құрығына заң қызметкерлері, оның ішінде прокурорлар да ілігіп, ауыр зардап шекті. Сол кездегі Батыс Қазақстан облысының прокуроры Қазкен  Ақжаровтың қайғылы қазасы, бірнеше аудан прокурорларының  жазықсыз қуғындалуы сөзімізге айқын дәлел.

Біз осы мақалада еліміз Тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдарда БҚО прокурорының бірінші орынбасары қызметін атқарған Ғалымжан Есжановтың жазған дерегіне және қуғын-сүргінге ұшыраған прокурорлардың архивте сақталған жеке істеріне сүйеніп, сол бір зұлмат жылдардың заң қызметкерлеріне төндірген қасіреті туралы баяндамақпыз.

Ақжаровтың ажалы

Облыс прокуроры Ақжаровты қуғындау оның орынбасары Ю. Граниттің КСРО бас прокуроры А. Вышинскийге жазған арызынан басталады. Арыз бойынша Гранит Петропавл қаласынан БҚО прокурорының орынбасары қызметіне келген кезінде Ақжаров оны қорлап, беделіне нұқсан келтірген. Нақтырақ айтқанда, Ақжаров Гранитке «Қарағанды облыстық прокуратурасының қызметкерлері Мұхамедшин, Чатыбаев және өзгелердің контрреволяциялық бағыттағы үгіттеулері үшін іс қозғамауың керек еді» деп кінә артқан. Арызданушы Ақжаровты дөрекі, озбыр, атқамінерлер мен байларға тән қылығы бар әпербақан басшы ретінде суреттейді. Облыс прокурорын ұлттық элементтермен байланысы бар және олардың істерін өзінің қызметтік жағдайын пайдалана отырып, әдейі жеңілдетті деп айыптайды. Гранит Қазақ КСР-ы прокурорының орынбасары С. Покровскийге жазған келесі бір арызында Ақжаровты ұлттық-фашистік ұйымның мүшесі, «Халық жаулары» — БҚО ВКП(б) обкомының бірінші хатшысы Құрамысов және обком бюросының мүшелері Шаймерденов, Ақботин, Балғаниязовтармен байланысы бар деп көрсетеді. Осындай мәлімдемелер бойынша облыс прокурорының үстінен қылмыстық іс қозғалады. Бірақ Ақжаров ендігі тағдырын және бұрмаланған қылмыстық істің ақыр түбі неге соқтырарын алдын ала болжап, қызметтік бөлмесінде өзін өзі атып өлтіреді.

Қазкен Ақжаровтың архивте сақталған жеке ісінде оның 1899 жылы Шортанды ауданының (Ақмола облысы) Қотыркөл ауылында дүниеге келгені жазылған.

Бірінші хатшы Құрамысов

Гранит арызында көрсетілгендей, «Халық жауы» Ақжаровпен жақын байланыста болған БҚО обкомның бірінші хатшысы Ізмұхан Мұқашұлы Құрамысов 1896 жылы Ақтөбе губерниясына қарасты Тұзтөбе болысында дүниеге келген екен. 1916 жылы Орынбор қаласында қара жұмысшы болып еңбек жолын бастаған ол, кейін Ақтөбе, Орынбор, Ташкент, Алматы, Орал қалаларында аса жауапты қызметтер атқарған. Ташкентте 1925-29 жылдар аралығында «Жұмысшы» газетінің редакторы болған. Ізмұхан Құрамысов 1923 жылдың екінші тамызында жазған өмірбаянында өзінің туған жері Томарөткелдегі ауылдық мектептен сауат ашқанын, кейін өнер-білімге қалай құштар болғанын, жасында қара жұмыс жасап жүріп, Орынбордан шығатын төрт газетке түгелдей жазылып, оқығанын, қалайша жауапты қызметтерге тағайындалғанын, оны қандай деңгейде атқарғанын жан-жақты баяндап жазады.

Гранит – облыс прокуроры

Ақыры бастығының түбіне жеткен Гранит облыс прокурорының міндетін атқаруға кіріседі. Оның бұл қызметтегі алғашқы қадамдары бұрын Ақжаровпен «қылмыстық» байланыста болған аудан прокурорларын, шын мәніне келгенде өзінің қуатты қарсыластарын жазалаудан басталады. Осы орайда Теректі ауданының прокуроры Меңдібай Жалмұқанов оның алғашқы «құрбандығына» айналады. Обком хатшысының бұрынғы көмекшісі Шаймерденовтың берген жауабында облыс прокуроры Ақжаров өзіне қол жұмсағаннан кейін, обкомның бұрынғы бірінші хатшысы Құрамысов облыс прокурорлығына бірінші кезекте Жалмұқановтың кандидатурасын ұсынған екен. Алайда Құрамысов көп кешікпей-ақ қызметінен босатылуы себепті бұл тағайындау жүзеге аспаған.

Меңдібай Жалмұқанов 1899 жылы Жаңақала ауданы Мұқыр елді мекеніндегі кедей отбасында дүниеге келген. 1921 жылғы аштықта ата-анасы мен апасынан айырылған ол байларға жалданумен күн кешеді. Көрген қиындықтарына қайыспай, өзіндік өмір жолын қалыптастыра біледі. Ол 1920 жылдары Томскідегі әскери-инженерлік мектепті тәмамдаған соң, Шежін волисполкомы төрағасының орынбасары, Бөкей уезінде милиция бастығы және халық соты қызметтерін атқарған. 1933-35 жылдары Орда, кейін Тайпақ аудандық атқару комитеттеріне төраға болып қызмет атқарған. 1936 жылдан бастап Теректі ауданының прокуроры қызметін атқарады. Осы қызметінде жүргенде облыс прокурорының міндетін атқарушы Гранит жазған арыз-шағым негізінде «Контрреволюциялық ұйымдарға қатысы бар, бірнеше қылмыстық істі бүркемелеп, заңсыз тоқтатқаны үшін» деген айыппен жұмыстан босатылады. Жұмыстан босату туралы бұйрықта облыс прокурорына Жалмұқановтың ісін тергеуді аяқтауға он күн мерзім беріледі. Нәтижесінде бұл бұйрық жедел әрі мүлтіксіз орындалады. 1937 жылдың 3 желтоқсанында қылмыстық іс қозғалып, сол түнде Жалмұқанов тұтқындалады. Сол жылдың 15 желтоқсанында тергеу ісі аяқталып, БҚО облыстық сотының арнаулы алқасына жолданады. Судья Самохиннің төрағалығымен өткен алқа мәжілісі Жалмұқановты жиырма жылға бас бостандығынан айыруға және мүлкін тәркілеуге үкім шығарады. Осыдан кейін Меңдібай Жалмұқанов өзге де мыңдаған жазаланушылар секілді үйіне оралмаған. Тағдыры қалай аяқталғаны да белгісіз. Оның ісі айыптаушысыз және адвокатсыз қаралған. Айыптау және сот үкімі бір ғана Граниттің бас прокурор Вышинскийге жіберген құпия мәлімдемесінде көрсетілген схема бойынша жүзеге асырылған.

Ақталған есімдер

Арада 52 жыл өткенде Қазақ КСР-ы прокурорының бірінші орынбасары Н. Манаевтың Жалмұқанов ісіне қатысты 1990 ж. 25 сәуір күнгі наразылығы бойынша, Қазақ КСР-ы Жоғарғы сотының қылмыстық істер бойынша сот алқасы Меңдібай Жалмұқановтың кінәсіз екенін анықтап, ақтаған. Оның әрекетінде қылмыс құрамы болмауы себепті қылмыстық іс тоқтатылған.

Жоғарғы басшыға құпия мәлімдеме жіберуші Граниттің тағдыры да кейін оңай болмағанға ұқсайды. БҚО прокурорының міндетін атқарушы Ю. Гранитке 1938 жылдың маусым айында троцкийшілдермен байланысқан, қылмыскерлер мен контрреволюционерлердің ісін бүркемелеген, прокуратура органдарын қылмысты элементтермен ластаған деген айып тағылады. Сақталған деректер бойынша Гранит те қызметінен босатылған. Ал кейінгі тағдыры белгісіз.

БҚО бойынша ішкі істер департаментінің архивінде саяси репрессия жылдарында Жымпиты ауданының прокуроры болған Мақан Шаяхметовтың да қуғынға ұшырағаны туралы дерек сақталған. Жеке ісінде көрсетілгеніндей, Мақан Шаяхметовтың ұлты қазақ, 1907 жылы БҚО Ілбішін ауданына қарасты Дуана көл мекенінде, яғни кейін Дуана ауылы атанған жерде дүниеге келген. Ауыл мектебінен сауат ашқан ол өзге ешбір жерден білім алмай-ақ, облыс орталығында және аудандарда заң саласына қатысты жауапты қызметтер атқарған. Шаяхметов 1938 жылдың 11 маусымында Кеңес өкіметіне қарсы ұлттық ұйымның мүшесі ретінде тұтқынға алынған. Қылмыстық сот алқасы 1938 жылдың 19 қарашасында Мақан Шаяхметовты 10 жылға бас бостандығынан айыру туралы үкім шығарады. Алайда Шаяхметов сот отырысында өзін тергеу ісіне қатысты заңбұзушылық орын алғанын айтып, алдыңғы берген жауабынан бас тартады. Нәтижесінде қайта тергеу жұмыстары жүргізіледі. Бір қуаныштысы – Шаяхметов әрекетінің қылмысқа қатыстылығы дәлелденбеуіне байланысты 1940 жылдың 10 қаңтарында оны тұтқыннан босату және ісін тоқтату туралы қаулы шығарылыпты.

Бүгінгі таңда саяси репрессия құрбандарына қатысты әділеттілік орнады. Олардың есімдері ақталып, қайта жаңғырды. Алайда миллиондаған қарапайым адамдарға жазықсыз запа шектірген тоталитарлық режимнің жан түршіктірер қатыгездігін ұмыту мүмкін емес. Сондықтан саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күнінде өткен тарихқа баға беріп қана қоймай, болашақта мұндай саяси геноцидтің қайталануына жол бермеуіміз керек.

Нұртас НАБИОЛЛАҰЛЫ,

«Орал өңірі»,

Алмас ОҢАЕВ,

БҚО прокуратурасының бөлім басшысы

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Сейсенбіде  Қазақстанның  орталық коммуникациялық  қызметі  БҚО  филиалында  кезекті  баспасөз мәслихаты  өтті.

Бұл жолы өңіріміздің коммуникациялық қызмет алаңына облыстық төтенше жағдайлар департаменті мен облыстық ішкі істер департаменті жергілікті полиция қызметінің өкілдері қатысып, жаз мезгілінде адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында атқарылып жатқан жұмыстар жөнінде баяндады.

– Жаз айларында ересектер еңбек демалысына шығып, балалар сабақтан босайды. Демалыста жүрген адамдардың өмірі қимыл-қозғалысқа толы болатыны белгілі. Жаз кезінде, әсіресе, кәмелетке толмаған жасөспірімдер мен жас балалар көп жарақат алады. Әрқашан сақтандырып отырмаса, балалар жанып тұрған плитаға, қайнап тұрған суға, тұрмыстық электр құралдары мен ашық отқа күйіп қалуы мүмкін. Немесе ұсақ заттардан шашалып, биіктен құлап түсуі, сақ болмаса, суға батып кетуі де ғажап емес. Бұған көбінесе балалардың қараусыз қалуы себепші болады. Мысалы, 2013 жылдан 2017 жылдың 1-тоқсаны аралығында өлімге әкеліп соқтырған терезеден құлаудың бес дерегі тіркелді (2013 жылы – 3, 2015 жылы – 1, 2016 жылы – 1).

Ал биыл биіктен құлау оқиғасы әзірге орын алған жоқ. 2013 жылдан ағымдағы жылдың алғашқы тоқсаны аралығында көшедегі жарақат, яғни ашық қалған құдықтарға түсіп кету бойынша 16 оқиға тіркелді. Ағымдағы жылдың 25 сәуірі күні Қаратөбе ауданы Үшана ауылында белгісіз жағдайда екі кәмелетке толмаған бала септикке құлап, батып кеткен. Сондай-ақ 2013-2016 жыл аралығында өрт нәтижесінде газбен улану және суға кету жағдаятында кәмелетке толмаған 27 жас бала қаза тапқан.  Өрт нәтижесінде  кәмелетке толмаған 23 бала жарақат алған. Ағымдағы жылдың алғашқы тоқсанында өңірімізде мұндай  жағдаяттар  тіркелген  жоқ.

Таяуда күннің ысуына байланысты  жаппай суға түсу басталады. Осыған орай суда адам өлімінің алдын алу, оны болдырмау мақсатында 17 мамырда облыс әкімімен бірлесіп, төтенше жағдайдың алдын алу жоспары бекітілді, – деді өз сөзінде облыстық төтенше жағдайлар департаменті бастығының орынбасары, подполковник Ақылбек Ахметжанов. Ақылбек Қосманұлы сөзінің соңында соңғы 10 жылда облыстағы су көздерінде 321 адам қаза тапқанын (соның 78-і – балалар)  айтып,  тұрғындарды су жағасында сақ болуға шақырды.

Оның сөзін жалғастырған  облыстық төтенше жағдайлар департаменті бастығының орынбасары, азаматтық қорғау майоры Нұрлан Таубеков жаз айында өрт оқиғасының да белең алатынын айтып, қауіпті кезеңге өртке қарсы қызмет пен орман шаруашылығы мекемелерінің дайындығы туралы баяндады. Оның сөзінше, облыстың орман қоры 216,8 мың гектарды құрайды (соның ішінде 102896 гектар орманнан тұрады). Бұл – облыс аумағының 0,6%-ы. Орман қорын күзетуге сегіз  мемлекеттік мекеме жүзеге асырады. Ағымдағы жылдың басынан бері облыс аумағында жалпы көлемі 590 гектарды құрайтын 140 табиғи жану тіркелді. Өрт оқиғалары негізінен халықтың отты абайсыз пайдалануы және құрғақ шөптерді рұқсатсыз өртеуінен пайда болуда.

Өрт кезінде адамдардың жарақат алуы мен қаза болу жағдаятының алдын алу және көктемгі-жазғы өрт қаупі кезеңіне дайындық мақсатында облыс әкімімен 2017 жылдың өрт қаупі күшейген маусымында облыс аумағында орман және дала өрттерінің алдын алу және жою жөніндегі іс-шаралар жоспары бекітілді. Осы жоспар бойынша мемлекеттік орман алқаптарының аумағында болатын өрттердің алдын алу мақсатында ұзындығы 2000 шақырым өртке қарсы минералды жолақ салу жоспарлануда. Қауіпті кезең басталғаннан бастап барлық мемлекеттік мекемелердің өрт бақылау мұнараларында тәулік бойғы кезекшілік және құрғақ шөптерден тазарту жұмыстары ұйымдастырылды. Ағымдағы жылдың сәуір айында аудандық төтенше жағдайлар бөлімі жергілікті атқарушы органдармен бірігіп, ауылдық округтерде арнайы тактикалық жаттығулар ұйымдастырды. Қазіргі уақытта өртті уақтылы анықтау үшін орман алқаптарының аумағындағы үш өрт бақылау мұнарасы жеткіліксіз. Аталған мәселені шешу үшін жобалық-сметалық құжаттар  дайындалуда.

– Облыс аумағындағы елді мекендердің 80%-дан астамы мемлекеттік өртке қарсы қызмет бөлімшелері қызмет көрсететін радиустан тыс орналасқан, жақын маңдағы өрт сөндіру бөлімдеріне дейінгі қашықтық 30 км-дан 200 км-ға дейін. Бөлімшелердің мұндай алшақ орналасуы табиғи және техногендік өрттерге жедел тосқауыл қоюға кері әсерін тигізеді. Осыған орай 2010-2015 жылдар аралығында «Өрт сөндіруші» АҚ Батыс Қазақстан облысы бойынша филиалы жергілікті атқарушы органдар және төтенше жағдайлар департаментімен бірлесе отырып, алты өрт сөндіру бекеттерін құрды. Атап айтқанда, үшеуі Бөрлі ауданының Успен, Ақсу, Киров ауылдарында және Теректі ауданының Аңқаты ауылында, сондай-ақ екеуі Зеленов ауданының Үлкен Шаған, Егіндібұлақ ауылдарында. Аталған өрт сөндіру бекеттері радиусы 25 шақырымды қамтитын жақын орналасқан 22 елді мекеннің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуде. Қазіргі таңда Теректі ауданының Аңқаты ауылындағы өрт сөндіру бекетінің келісімшарты жасалуда.

Бұдан басқа облыстық прокуратурамен бірлесіп, 2017 жылы Жаңақала ауданының Жаңақазан ауылында, Зеленов ауданының Рубежин ауылында, Ақжайық ауданының Базаршолан ауылында, Жәнібек ауданының Жақсыбай ауылында, Қазталов ауданының Бостандық ауылында өрт бекеттерін құруды жүзеге асыру жобасы бойынша үшжақты «Қоғамды ТЖ қорғау»  іс-шаралар жоспары жасалып, облыс әкімімен бекітілді, – деген Нұрлан Сейдаханұлы бұл бағыттағы жұмыстардың бүгінде жалғасып жатқанын айтты.

Бұдан соң облыстық ішкі істер департаменті жергілікті полиция қызметі бастығының орынбасары, полиция майоры Кенжебек Қосбаев сөйлеп, кәмелетке толмағандарға қатысты заңбұзушылықты азайту және балалар мен жасөспірімдердің демалысын талапқа сай ұйымдастыру мақсатында атқарылып жатқан жұмыстар  жөнінде  баяндады.

– Жергілікті полиция қызметі облыстық төтенше жағдайлар департаменті мен облыстағы білім, спорт және денсаулық сақтау салаларымен бірігіп, іс-шаралар жоспарын жасақтады. Осы жоспар бойынша жазғы демалыстың басталуына байланысты биыл облыс бойынша 628 балалар лагері жұмыс істейтін болады. Осының 19-ы стационарлық, 351-і мектеп жанындағы (тамағымен) лагерь, 229-ы тамақтандырусыз және 29-ы – шатырлы лагерь. Жаз мезгілінде қоғамның қауіпсіздігін қамтамасыз етуге 300 полиция қызметкері   жұмылдырылмақ. Бұлардың 203-і учаскелік инспекторлар болса, қалған 66-сы – кәмелетке толмаған балаларды бақылайтын инспекторлар және 31-і – жол полицейі, — деген ол ішкі істер органдарында есепте тұрған балалар тарапынан жасалуы мүмкін заңбұзушылықтардың алдын алу және олардың бос уақытын мағыналы өткізулеріне көмектесу мақсатында «Занятость» шарасын ұйымдастыру жоспарланып отырғанын  жеткізді.

Жиын соңында БАҚ өкілдері тарапынан сұрақтар қойылып, оған нақты  жауаптар  қайтарылды.

Айша  ӨТЕБӘЛІ,

«Орал  өңірі»

Өткен ғасырдағы талай нәубет қазақ тарихында қанды ізін қалдырды. 1937-38 жылдардағы зұлматта біздің облыстан мыңнан астам адамның тағдыры оққа байланды. Саяси қуғын-сүргінге ұшырағандардың арасында журналистер де бар. Олардың тағдырына қатысты ақтаңдақтар тереңірек зерттеуді қажет етеді. Бұл жайында сейсенбіде «Жайық Пресс» медиахолдингінің ғимаратында өткен еске алу шарасында айтылды. Сол күні тоталитарлық саясат салдарынан құрбан болған журналистердің азалы түспен әдіптелген фотолары қабырғаға ілініп, мұрағат құжаттары көрмеге қойылды.

– «Орал өңірі» газетінің 100 жылдығына орай бірнеше жыл бұрын газет тарихына қатысты тың зерттеулер жүргізіле бастады. Оған «Жайық Пресс» ЖШС жанындағы баспасөз тарихын зерттеу орталығының ұжымы зор үлес қосты. Бұрын «Қызыл ту», «Екпінді құрылыс» атауларымен жарық көрген «Орал өңірі» газеті редакциясында жауапты қызмет атқарған, редактор болған Нұғман Манаев, Ахмет Мамытұлы, Шайхы Жантілеуов, Сәтбек Иманқұлов аласапыран кезеңде ату жазасына кесілді. Ал Батырбек Әлжанов 1938 жылы 17 сәуірде 10 жылға сотталып, 1940 жылдың 9 желтоқсанында Севостлаг НКВД-ның лагерінде қайтыс болды. «Қазақстан», «Дұрыстық жолы» газеттері мен «Мұғалім» журналын шығаруға атсалысқан Ғұмар Қараш, Елеусін Бұйрин, Ғабдолғазиз Мұсағалиев репрессияға дейін қысым көріп, ерте көз жұмса да, олардың еңбектерін оқуға Кеңес үкіметі кезінде қатаң тыйым салынды. Сол кезеңде газет қызметкерлері басынан кешірген қиындықты танып білу, ұрпаққа таныту өте маңызды. Өткенімізді білмей, болашағымызды бағдарлай алмаймыз. Баспасөз тарихына зерттеу барысында тың деректер кездестірдік. Мысалы, «Орал өңірі» газетінің бастауында тұрған Тамамдар Сафиев, Халел Есенбаев, Әбдірахман Байділдиндердің республикалық «Егемен Қазақстан» газетінің алғашқы редакторлары болғанын анықтадық, – деді «Жайық Пресс» ЖШС-ның бас директоры Жантас Сафуллин. Шарада Зеленов ауданына қарасты Асан ауылындағы мешіттің бас имамы, белгілі өлкетанушы Мұратбек Жахатов саяси қуғын-сүргін құрбандар рухына Құран бағыштады.

– Сол кезеңде идеологиялық майдан газет-журнал арқылы жүргізілгенін архив құжаттары айқындайды. Тар жол, тайғақ кешуде қаза тапқан қалам иелерінің суреттері тұңғыш рет толық басы-лып, қолымызға топтастырып отырмыз. Олар жайында деректерді тірнектеп жинап, фотосуреттерін табу оңай болмады. Бұл – «Орал өңірі» газетінің 100 жылдығына байланысты еңбегіміздің елеулі жемісі, – деді баспасөз тарихын зерттеу орталығының жетекшісі Қазбек Қабжанов. Басқосуда «Орал өңірі» газеті редакторының орынбасары Есенжол Қыстаубаев 1938 жылы ату жазасына кесілген «Екпінді құрылыс» газетінің редакторы Сәтбек Иманқұлов туралы деректер ұшығын қалай тапқанын әңгімеледі.

– «Қызыл ту» газетінің 1922 жылғы сандарын оқып отырсақ, ашаршылыққа қатысты қолға алынып жатқан шаралар туралы арнайы айдар ашылып, редакция ұжымы өңірдегі шынайы жағдайды астарлап болса да, жеткізуге тырысқан. Шетелден келетін азық-түлік қорын көршілес башқұрт, татар, одан әрмен Еділ бойындағы халықтар қалай алып жатқанын жаза келіп, көзі ашық, көкірегі ояу, ауқатты адамдарды таршылық көргендерге жәрдемдесуге шақырады. Қилы кезеңде қазақ басылымдары азаматтық үн таныта білген. Нәубет жылдарында сұраусыз кеткен тағдыр иелері, құпия күйінде қалған зұлмат іздері өте көп. Сондықтан зерттеу жұмыстарын тереңірек жүргізген жөн. Әр сала мамандары нәубет құрбандарын зерттесе, тарихи деректер жан-жақты толыға түсер еді, – деді тарих магистрі, шығыстанушы ғалым, «Қызыл ту» газетінің қарпін кириллицаға аударған Сайпулла Моллақанағатұлы. Еске алу шарасында баспасөз тарихын зерттеу орталығының маманы Динара Есеналина көрмедегі фотоларды таныстырып, оларға қатысты деректерді баяндады.

Нұртай АЛТАЙҰЛЫ,

«Орал өңірі»

Кеше облыстық қазақ драма театрында «Алашорда қозғалысы: қазақ мемлекеттілігі идеясының дамуына ықпалы» атты Алашорданың құрылғанына 100 жыл толуына арналған ғылыми-тәжірибелік конференция өтті. Оған Алматы,  Ақтөбе қалаларынан келген тарихшы-ғалымдар, өлкетанушылар және музей қызметкерлері қатысты. Конференцияны «Ғылыми зерттеулерді қолдау қоры» жеке қоры мен Орал қаласының әкімдігі ұйымдастырды.

Пленарлық мәжілісті модератор ашқан соң Орал қаласының әкімі Нариман Төреғалиев Батыс Алашорда көсемдерінің еңбегін зерттеу жас ұрпақ үшін маңызды екенін атап өтті.

– 31 мамыр – Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні, қаралы күн. Биыл Алаш қозғалысына 100 жыл толды. «Өлі разы болмай, тірі байымайды» деген нақыл бар. Алаш тарихында Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов және Міржақып Дулатовтың орны ерекше. Себебі олар ХХ ғасыр басында қалыптасқан ұлт зиялыларының жетекшілері болды. Екіншіден, қазақ мүддесі үшін империя саясатына қарсы күресті. Үшіншіден, ғылыми жетістіктерімен, озық ойымен ерекшеленді. 1919-1920 жылдары Алашорда құрамында болғандарға кешірім жарияланып, бірқатары Коммунистік партия қатарына қабылданды. Бірақ бұл большевиктердің әккі саясаты еді. Көзі ашық, көкірегі ояу азаматтардың әрбір қадамы аңдулы болды. 1921 жылдан бастап Алаш партиясында болғандарды Кеңес Үкіметі қудалай бастады. Белгілі ғалым Манаш Қозыбаев 1990 жылдары ақтаңдақтарды әшкерелеу бағытында жазған ғылыми зерттеулерінде большевиктердің екіжүзді саясат ұстанғанын жазады. Олар интеллегенция өкілдерін «ұлтшылдар», «жікшілдер» деп айыптады. Кеңес Үкіметінің жасырын зерттеуімен күдікке ілінгендер үш топқа бөлінді. Біріншісі – ұстанымын өзгертпеген алашордашылар, екіншісі – кезінде Коммунистік партия қатарына өткендер, үшіншісі – Кеңес өкіметінің құрылғанына шынайы қуанғандар, дегенмен «қызылдар» сенімсіздікпен қарағандар. Коммунистік партия қатарын «тазарту» науқаны басталғанда ең алғаш Ахмет Байтұрсынов жазалауға ұшырады. Оны «Партия жарнасын төлемеді» деп айыптап, Коммунистік партия қатарынан шығарды. Дегенмен бұл нұсқау басқа себептен туындаған болатын. Ахмет Байтұрсынов Алаш қайраткерлеріне кешірім жасап, жауапты қызметке орналастырғанымен, кеңестік органдар қыспағына ұшырап отырғаны жайында Ленинге хат жазған еді. Кеңестік идеология, әсіресе, газет-журналдар арқылы таралғаны мәлім. 1925-1933 жылдары Голощекин Қазақстан өлкелік партия комитетінің 1-хатшысы болып тағайындалғанда, ұлт зиялыларын қаралау баспасөз беттерінде белсенді жүргізілді. Кейін бұл айыптар 1937-1938 жылдары Алаш қайраткерлерінің ату жазасына ұшырауына себеп болды.

Біз әлі күнге Алаш көсемдеріне ерген азаматтардың қайраткерлік жолын зерттей алмай келеміз. Мәселен, Сақыпкерей Арғынжиев Батыс Алашорда қатарында белсенді қызмет етті. Ақпан төңкерісінен кейін Бақытжан Қаратаевпен бірге демократиялық кадет партиясын құруға атсалысты. Мұстафа Шоқайдың зайыбы Мәриямның шетел асуына көмектесті. Сондай-ақ Мұқаш Атшыбаев, Әлиасқар Әлібеков, Бақытқали Бисенов сынды аты беймәлім азаматтар жайында зерттеулер жүргізудеміз, – деді Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты директорының орынбасары, тарих ғылымдарының докторы Светлана Смағұлова.

Конференцияда академик, тарих ғылымдарының докторы Тұяқбай Рысбеков «Алашорда үкіметінің ақ казактармен ұлттық әскери жасақтар құру жолындағы жүргізген шаралары» жайында баяндады. Одан кейін Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты Бақтылы Боранбаева көрнекті ақын, қоғам қайраткері Ғұмар Қараштың еңбегіне тоқталса, «Жайық Пресс» ЖШС жанындағы Баспасөз тарихын зерттеу орталығының жетекшісі Қазбек Қабжанов бөкейлік қазақ зиялылары жарыққа шығарған «Ұран» газетінің Алаш идеясына қызмет еткенін баяндады. Ақтөбе облыстық тарихи-өлкетану музейінің аға ғылыми қызметкері Ләззат Нұркеева алғашқы шығыстанушы, 1-2 Мемлекеттік дума депутаты, Алашорда үкіметінің белді мүшесі Бақтыгерей Құлманов жайындағы деректерді ортаға салды.

Пленарлық мәжілістен соң конференцияның секциялық отырыстары М. Өтемісов атындағы БҚМУ ғимаратында өтті. Конференция қарарында Алаш қозғалысына қатысушыларды барынша түгел анықтап, олардың қызметін көпшілікке таныстыру, тарихтағы ақтаңдақтарды қалпына келтіру, Батыс Алашорда тарихына қатысты монографияларды дайындау және басып шығару ұсынылды.

Нұртай ТЕКЕБАЕВ,

«Орал өңірі»

Кеше  Орал қаласында  «Қарашығанақ  Петролиум Оперейтинг  б.в.»  компаниясының  және  ҚР  Энергетика  министрлігінің,  БҚО  әкімдігінің,  облыстық мамандан-дырылған  табиғатты  қорғау  прокуратурасының бастамасы және қолдауымен «Uralsk Green Forum» – І халықаралық экологиялық  форумы  өтті. Басқосу  5  маусымда  бүкіл әлемде  өткізілетін  Дүниежүзілік  қоршаған  ортаны  қорғау күніне  орай  өткізілді.

Экологиялық форумға 150-ден астам делегат және қоршаған ортаны қорғау, жасыл технологиялар, энергияның тиімділігін арттыру, қалдықтарды өңдеу саласының сарапшылары, салалық министрліктер мен ведомстволардың, мемлекеттік құрылымдардың өкілдері, мұнайгаз компанияларының топ-менеджерлері, қоғамдық бірлестіктердің және салалық қауымдастықтардың басшылары қатысты.

– Біз Орал қаласында жұмысын бастаған «Uralsk Green Forum» І халықаралық экологиялық форумына барлық мүдделі тараптардың  қатысқанына қуаныштымыз. Экологиялық форум  жұмысы барысында қоршаған ортаны қорғау, энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру мәселелерінде бизнес пен мемлекеттің ашық диалогының бірегей мүмкіндігі беріледі, – деді «ҚПО б.в.» компаниясының бас директоры Ренато Мароли.

Облыс әкімі Алтай Көлгінов форумға қатысушыларға «Қош келдіңіздер!» айтты.

– Халықаралық экологиялық форумның «ЭКСПО – 2017» көрмесінің қарсаңында Оралда өткізілуінің өзін маңызды деп санаймыз. Елбасы табиғатты тиімді пайдалану және экологиялық жағдайды жақсарту мәселелеріне ерекше көңіл бөледі. Мемлекет басшысының бастамасымен елімізде «жасыл экономикаға» көшудің тұжырымдамасы климаттың өзгеруіне қарсы күреске бағытталған жаңа келісімдер жасалды, парниктік газ шығарындыларын реттеудің ұлттық жүйесі құрылды. Табиғат ресурстарын тиімді басқару – тұрақты дамудың, өмір сапасының негізгі көрсеткіштері, – деген өңір басшысы  «Uralsk Green Forum» халықаралық экологиялық форумы жер қойнауын пайдаланушылар мен уәкілетті органдар арасындағы өзара байланыстың тиімді жүйесін қалыптастыратынына сенім білдірді. Сондай-ақ  облыс басшысы экологиялық форумды жыл сайын Орал қаласында өткізуді ұсынды. «ҚПО б.в.» компаниясы өңір басшысының бастамасын қолдауға шақырып, форум бұл ұсынысты мақұлдады.

Жиында сөз алған облыс прокуроры Сапарбек Нұрпейісов  табиғатты қорғау, табиғат қорын басқару, экология жалпы адамзат қауымы үшін ең маңызды мәселелер екенін айтты.

– Соңғы үш жылда прокуратура органдарымен экологияға залал келтіргендерден 18 миллиард теңге өндіріліп алынды. Тоғыз  қылмыстық іс тіркелді. Төрт компанияның басшысы істі болды. Қоғам бізден нақты істерді күтеді.  Біздің міндетіміз – табиғат пен адамдардың іс-әрекеті арасындағы тепе-теңдікті сақтау, – деген Сапарбек Нұрпейісов мұнайгаз компанияларының мамандарын бірлесіп жұмыс істеуге шақырды. Сондай-ақ прокуратура бастамасымен қалдықтарды басқару саласында қолға алынған «Табиғатты бірге сақтаймыз!» жобасының бастапқы нәтижелеріне тоқталды.

«Соңғы үш жылда тоғыз  қылмыстық іс тіркелсе, жоба іске асқалы бері ондай ешбір іс тіркелген жоқ. Жоба іске қосылғанша экологиялық залалдың шамасы бір миллиард теңгеден асса, жобадан кейін ондай залал тіркелмеді. Қайта қалдықтарды өңдеу, залалсыздандыру 47,5 пайызға өсті. Мұның өзі жер қойнауын пайдаланушыларын қылмыстық жауапкершілікке тартудан қорғайды. Бастысы, бизнесте және отбасында қолайлы жағдай қалыптасады. Жобаларымызбен бөлісуге және шетелдік озық тәжірибелерді пайдалануға әзірміз. Табиғатта аумақтық бөлініс болмайды», – деді Сапарбек  Нұрпейісов.

Форумға қатысушылар «ЭКСПО – 2017» көрмесінің қарсаңында «Жасыл экономика» тұжырымдамасын ілгерілету аясында экологияның және энергия үнемдеудің өзекті мәселелерін талқылады. Сонымен қатар қалдықтарды өңдеу саласындағы заманауи әдістер мен шешімдерді қарастырып, талқылады. Форум аясындағы сессия жұмыстарында қоршаған ортаны қорғау саласында зерттеулердің ғылыми тәжірибесі, ең жаңа технологиялар, энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру арқылы экономикалық өсімге қол жеткізу, мұнайгаз саласындағы қалдықтарды  басқару саласындағы инновациялық шешімдер және өзге тақырыптар сөз болып, қатысушылармен талқыланды. Жиынға қатысушылар Ресей Федерациясының Экология, энергетика және тұрақты даму бойынша комиссиясының төрағасы Евгений Гоша, БҚО табиғат қорғау прокуроры Асылан Жанатауов, ҚР Жобалық менеджерлер одағының президенті Алексей Цеховой, «Фин Бизнес Хаб» халықаралық инвестициялық компаниясының директоры Мұхтар Манкеев және өзге де спикерлердің күн тәртібіндегі тақырыптары бойынша әңгімелерін тыңдап, пікір алмасты.

Басқосу тәжірибе алмасудың және «Жасыл экономика» тұжырымдамасын жүзеге асыру аясында кейінгі өзара ынтымақтастық үшін тұғырнама құрудың тиімді  алаңына  айналды.

Гүлбаршын  ӘЖІГЕРЕЕВА,

«Орал  өңірі»

Сейсенбі  күні  «Әлеуметтік  саясаттағы  және  жергілікті өзін-өзі  басқару  мәселелеріндегі  кешенді  гендерлік тәсілдің  ұстанымдары»  тақырыбында  семинар-тренинг өтті.  Әлеуметтік  саясатты  және  жергілікті  өзін-өзі  басқару құрылымдарының  жұмысын жетілдіруде гендерлік  аспектілерді  қолданудың  кешенді  тәсілдерін  үйретуді  мақсат еткен семинар  ҚР Президенті  жанындағы  әйелдер істері және  отбасылық-демографиялық  саясат жөніндегі ұлттық комиссия  мен Еуропадағы  қауіпсіздік   және  ынтымақтастық  ұйымының  Астана  қаласындағы  орталығымен  бірлесіп  өткізілді.

Семинар-тренингке облыс әкімінің орынбасары Марат Тоқжанов, Ұлттық комиссия төрайымының орынбасарлары Елена Тарасенко, Ләззат Сүлеймен,  ЕҚЫҰ Астанадағы  орталығының, адами өлшем бөлімінің меңгерушісі Изабелла Хартман және жергілікті гендерлік саясат комиссиясының мүшелері  қатысты.

Өңірімізде гендерлік саясат жұмыстарының өз деңгейінде жүріп жатқандығын тілге тиек етіп, оның маңыздылығына тоқталған облыс әкімінің орынбасары Марат Тоқжанов семинарға қатысушыларға сәттілік тіледі.  Елена Тарасенко өз кезегінде тәуелсіздіктің ширек ғасырлық тарихында еліміздің айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізгендігін атап өтіп, әлеуметтік саясат пен өзін-өзі басқару құрылымдарының жұмыстарын жандандыруда гендерлік тәсілдерді қолданудың келелі мәселелеріне тоқталды. Әйелдерді еліміздің  барлық қоғамдық-саяси және экономикалық салаларын  барынша тарту қажеттігін айтқан  ол Елбасының мемлекетімізді нығайту үшін белгілеген  бес институттық реформасын жүйелі жүзеге асыруда гендерлік саясаттың да рөлі жоғары екендігін атап өтті. Семинарда Ләззат Сүлеймен Батыс Қазақстан облысында әйелдердің мәслихат депутаттығы сайлауына қатысуының  жоғары деңгейде екендігін атап өтті. Жалпы алғанда, облыс бойынша әйелдер дің мәслихат депутаттығы сайлауындағы үлесі 26 пайызды құраса,  аудан көлемінде Ақжайық пен Бөрліде бұл көрсеткіш әлдеқайда жоғары. Ал Орал қалалық мәслихатына әйелдердің сайлану белсенділігі әлі де төмен. ҚР Президенті Нұрсұлтан  Назарбаевтың  Жарлығымен Қазақстан Республикасындағы 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы бекітілді. «Қазақстан – 2050» стратегиясы, бес  институционалдық реформалармен, Біріккен ұлттар ұйымының тұрақты даму мақсаттарымен үйлесім тапқан тұжырымдамада 2030 жылға дейінгі жету керекті нысаналы индикаторлар анықталғандығын атап өткен ұлттық комиссия басшылары әйелдер қауымын барлық салада да белсенді болуға шақырды.

Дүниежүзілік экономикалық форумының көрсеткіштері бойынша 2016 жылы ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаттығына әйелдердің қатысу деңгейі бойынша Қазақстан 144 мемлекеттің арасынан 48-орынға ие болды. Қазақстандық әйелдердің шағын және орта бизнес секторындағы үлесі 50 пайызды құраса, кәсіпкерлік субъектілерінің 44 пайызын әйелдер  басқарады.

Түстен кейін облыс әкімінің орынбасары Марат Тоқжановтың төрағалығымен әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі облыстық комиссияның отырысы өтті. Бұл басқосуда ағымдағы жылға арналған мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс аясындағы облыстағы гендерлік саясатты жүзеге асырудағы жоспарлар мен жобалар және  мансаптық ілгерілету кезінде әйел азаматшалардың тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету  мәселелері туралы айтылды. Облыстық ішкі саясат басқармасының басшысы Бақытжан Нарымбетовтің айтуынша, өткен жылы мемлекеттік-әлеуметтік тапсырыс аясында гендерлік теңдікті дамыту, отбасылық құндылықтарды насихаттау үшін облыс бойынша 11 млн. 350 мың теңге бөлінген. Ағымдағы жылы мемлекеттік-әлеуметтік тапсырыс аясында уәкілетті құрылымдармен бірлескен 15 маңызды әлеуметтік жобаны іске асыру жоспарлануда. Сондай-ақ биылғы жылы «Мерейлі отбасы» ұлттық байқауының облыстық кезеңі, «Отбасы – қоғам негізі» тақырыбында облыстық конференция, тұрмыстағы зорлық-зомбылыққа ұшыраған әйелдерге құқықтық-кеңестік, интеллектуалдық және психологиялық қолдау көрсету, «Әйел адамның кәсіпкерлік саласындағы бастамаларына қолдау көрсету» бойынша іс-шаралар өткізу жоспарлануда. Облыстық ішкі істер департаментімен бірлесіп, тұрмыстағы зорлық-зомбылық дерегі көп тіркелген аудандарда зардап шеккендерге қолдау көрсету мақсатында семинарлар ұйымдастырылмақ.

Жиында Орал қаласындағы отбасылық-гендерлік жұмыстарға да талдау жасалды. Бүгінгі күні қаламызда 1760 көп балалы ана, оның ішінде 651 «Алтын алқа», 862 «Күміс алқа» белгісінің иегерлері бар. Өткен жылы 3342 жаңа отбасы тіркелсе, 1174 жанұя ажырасқан. Ағымдағы жылдың қаңтар-мамыр айларында 810 жан  бас қосып, 390 отбасы ажырасып үлгерген. Еліміздегі әлеуметтік-экономикалық саланың дамуына  әйелдер де зор үлес қосып жүр. 2016 жылы  «Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы аясында  56 адамға 169,8 млн. теңге көлемінде несие берілді, соның ішінде 18 әйел 54,0 млн. теңге несиелік қаражатқа қол жеткізген. Әйелдердің қоғамдық-саяси өмірге араласу жағдайына тоқталар болсақ,  бүгінде қала әкімдігіндегі 243 қызметкердің 124-і – әйел азаматшалар, оның 34-і басшылық қызмет атқарып жүр. Облыс бойынша 2349 әйел мемлекеттік қызметте жұмыс жасайды.  Барлық ауданды қамтып, онлайн түрінде өткен отырыста көпшіліктің көкейіндегі сұрақтарына жауап берілді.

Өңірімізге жұмыс сапарымен келген ұлттық комиссия  өкілдері кәсіпкер әйелдер басқаратын нан өнімдерін шығаратын «Балзия» және құрылыспен, құрылыс материалдарын шығарумен айналысатын «Отделстрой» ЖШС-лардың  еңбек ұжымдарын аралап, оң баға берді.

Гүлжамал  ЖОЛДЫҒАЛИ

Суретті  түсірген  Темірболат  ТОҚМАМБЕТОВ

Нұрсұлтан  Назарбаев саяси  қуғын-сүргін және тоталитаризм  құрбандарының «АЛЖИР»  мемориалды-мұражай кешеніндегі  ескерткіш  тақтаға  гүл  шоғын  қою  рәсіміне қатысты.

Іс-шараға саяси қуғын-сүргін және тоталитаризм құрбандарының туыстары мен жақындары да қатысып, Елбасымен әңгімелесті.

Мемлекет басшысы рәсім аяқталған соң БАҚ өкілдері алдында сөйлеген сөзінде бүгінгі күннің Қазақстан тарихында айрықша күн екенін атап өтті.

– 31 мамырды біз Саяси қуғын-сүргін құрбандарын жалпыұлттық еске алу күні ретінде атап өтеміз. Бір ғана Қазақстанның өзінде сол жылдары 103 мыңнан астам адам тұтқындалып, оның 25 мыңнан астамы ату жазасына кесілді. Қазақ зиялыларының бетке ұстар өкілдерінің, республика басшылығының түгелге жуығы жойылды, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Қазақстан Президенті ел ішінде сол кезде қуғын-сүргінге ұшыраған адамдарға арналған лагерьлер салынғанын еске салып, ондағы адам төзгісіз жағдайлар туралы әңгімеледі.

– Қазақстанның әр түкпіріндегі 11 лагерьдің қабырғасында адамдар қинау мен азаптау салдарынан қаза болды. Сол лагерьлерде миллионнан астам адам жазасын өтеді. Саяси қайраткерлермен қатар олардың жұбайлары мен балалары да қуғын-сүргінге ұшырады. Кейбір нәрестелер сол лагерьлерде дүниеге келді, – деді Мемлекет басшысы.

Нұрсұлтан Назарбаев осы ауыр кезеңде Қазақстан ондаған этнос үшін туған мекеніндей болғанын, көптеген қиындықты бастан өткерген олар бүгінде біртұтас халыққа айналғанын атап өтті.

– Халқымыз осы қайғылы оқиғаларды есте сақтауы тиіс. Мұндай қасірет қайталанбас үшін оны болашақ ұрпақ білуі керек. Бүгінде біз құқықтық жаңа мемлекет құрдық. Қазақстанда азаматтардың құқықтары мен бостандықтары қорғалған. Біздің елде саяси қудалауға орын жоқ. Біз эволюциялық даму жолын таңдадық, – деді  Қазақстан  Президенті.

Мемлекет басшысы бастан өткерген кезеңдерді Қазақстан халқы әрдайым есте сақтап, бүгінгі күннің қадіріне жете білуі қажеттігін  айтты.

www.akorda.kz

*  *  *

ҚР Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың 1997 жылдың 5 сәуіріндегі Жарлығымен 31 мамыр – Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күні болып жарияланды. Осыған орай шаһар  тұрғындары Орал қалалық зиратындағы саяси құрбандарға арналған ескерткіштің  алдына жиналып, олардың рухына тағзым етті.

Саяси қуғын-сүргін орын алған 1927-1953 жылдары Қазақстанда 103 мың адам қуғынға ұшырап, оның 25 мыңы атылған. Олардың қатарында батысқазақстандықтар да бар. Жазықсыз жапа шеккендердің рухына тағзым ету шарасына облыс әкімі Алтай Көлгінов, облыстық мәслихат хатшысы Мәлік Құлшар, қала әкімі Нариман Төреғалиев, қалалық мәслихат хатшысы Аққали Әубекеров, облыстық мәдени орталықтардың және қала кәсіпорындарының басшылары  қатысты.

ҚМДБ-ның Батыс Қазақстан облысындағы өкіл имамы Руслан Сұлтанов қаза болғандардың рухына бағыштап Құран оқыды. Михаил Архангель шіркеуінің басшысы архимандрит Феодосий саяси қуғын-сүргін құрбандарына арнап православ дінінің рәсімін жасады. Шара  соңында жиналғандар ескерткіш алдына гүл шоқтарын қойып, тағзым етті.

Айым  ТӨЛЕУҒАЛИЕВА,

«Орал  өңірі»

Рамазын айында Құранды бастан-аяқ оқып хатым ету  сауабы мол сүннет амалына жатады. Олай болса, Құран оқудың өзі намаз, ораза секілді жеке ғибадат іспеттес.

Міне, сол ғибадат қасиетті Рамазан айында  Орал орталық мешітінде таңғы сағат 10.00-де қыз-келіншектер  жамағаттары Құран хатымды оқуды бастады.

Ораза кезіндегі оқылған Құран хатым сауабы шексіз екені белгілі. Осы айды сағына күткен жамағатымыз хатымға белсене қатысуда. Мешіттің ұстаздары Бархыт Әбдірова мен Гүлжәмила Ахметова келушілерге хатымның дұғасын оқып,  тұтқан оразамыз қабыл етсін деген тілектерін жеткізуде.

ҚМДБ-ның БҚО бойынша баспасөз қызметі