Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқы ассамблеясының XXV сессиясына қатысты.

«Жаңғырудың негізі – тұрақтылық, бірлік, келісім» атты тақырыппен өткен биылғы сессияға 1500-ден астам адам қатысты. Олардың қатарында елдің барлық өңірінен келген ассамблея ардагерлері, республикалық және өңірлік этномәдени бірлестіктердің төрағалары, Парламент депутаттары, орталық атқарушы органдардың, саяси партиялардың, діни бірлестіктердің, үкіметтік емес ұйымдардың басшылары, жоғары оқу орындарының ректорлары, шет мемлекеттердің дипломатиялық миссияларының, ғылыми, шығармашыл зиялы қауымның және БАҚ өкілдері бар.

Жиналғандар алдында сөйлеген сөзінде Елбасы 2017 жыл тәуелсіз Қазақстан тарихында еліміз үшін ерекше жыл болып саналатынын атап өтті.

– Жүйелі жаңғыру биыл біздің бүкіл жұмыстарымыздың өзегіне айналды. Біріншіден, экономикалық жаңғыруды қолға алдық. Екіншіден, саяси жаңғыруды бастадық. Үшіншіден, рухани жаңғыруға кірістік. Бұған мен «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаламды арнағанымды білесіздер, – деді Мемлекет басшысы.

Президент бағдарламалық мақаладағы негізгі міндеттерге назар аударып, Қазақстан қоғамының даму кезеңдеріне қатысты ойын ортаға салды.

– Мен ең алдымен болашақ қазақстандықтың болмысын айқындап, қандай болуы қажеттігін атап өттім. Біріншіден, ол – әлемдік бәсекеге қабілетті жасампаз тұлға. Екіншіден, алдына нақты мақсаттар қойып, соған ұмтылатын прагматик әрі реалист. Үшіншіден, ұлттық бірегейлігін нығайтып, ұлтының дамуын тежейтін барлық нәрселерден бас тартатын адам. Төртіншіден, білімнің салтанат құруын ең маңызды іс санайтын, жаһандық білімнің шыңына шыққан жан. Бесіншіден, тек эволюциялық даму ғана халқының өсіп-өркендеуіне мүмкіндік беретінін жақсы түсінетін саналы азамат. Алтыншыдан, ол – түрлі тілдерді игерген, әлемнің үздік тәжірибелерін алуға және заман талаптарына сай өзгеруге қабілетті, сана-сезімі ашық жан, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Сонымен бірге Елбасы қоғамдық сананы жаңғырту бағдарламасын іске асыру жөніндегі ұлттық комиссияның рөліне тоқталып, бағдарламалық мақалада көрсетілген жобалардың терең зерттелуінің маңыздылығын айтты.

Мемлекет басшысы Қазақстан халқы ассамблеясының рухани жаңғыруға белсене атсалысатынына сенім білдіріп, ассамблея мүшелеріне өз әлеуетін іске асыруға мүмкіндік беретін бірқатар жобаға тоқталды.

– Бірінші. «Туған жер» жобасы ассамблея үшін зор мүмкіндіктерге жол ашып береді. Екінші. «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасына ассамблея тікелей қатысып, басы-қасында жүруі керек. Біздің қаншама замандастарымыз, қаншама ассамблея белсенділері ел игілігі үшін риясыз қыз-мет етіп жүр. Ұлтына, қай өңірден екеніне, жынысына қарамастан, біз олардың барлығын елге таныта білуіміз керек. Мұнда қойылатын талап біреу ғана, ол – азаматтың Қазақстан дамуына қосқан үлесі. Үшінші. Ассамблея «Жаһандағы заманауи қазақстандық мәдениет» жобасына табысты атсалыса алады, – деді Қазақстан Республикасының  Президенті.

Сондай-ақ  Нұрсұлтан Назарбаев жастардың сана-сезімін қалыптастыру үшін айрықша маңызы бар «Жаңа гуманитарлық білім» жобасын атап өтті.

– Жоба әлемнің жетекші тілдерінен ең үздік оқулықтарды қазақ тіліне аударуды көздейді. Философия, әлеуметтану, экономика, мәдениеттану, шығыстану салалары бойынша ағылшын, орыс, француз, испан тілдерінде және басқа да тілдерде басылған тамаша оқулықтар бар. Оқу процесіндегі ғылыми айналымға олардың енгізілуі отандық білімді жаңа деңгейге көтеретініне сенімдімін, – деді Мемлекет басшысы.

Елбасы мемлекет пен қоғам алдында тұрған заманауи жаһандық сын-қатерлерге назар аударып, орталық және жергілікті мемлекеттік органдарға елімізде бейбітшілік пен келісімді сақтау үшін ерекше шешімдер қарастыруды тапсырды.

– Тұтас қоғам да, жеке азаматтар да бейбітшіліктің, тұрақтылық пен келісімнің өздігінен келе салмайтынын білуге тиіс. Мемлекет ұдайы этносаралық және конфессияаралық процестердің тамырын басып, жіті қадағалап отыр. Ұлттық бірлікті нығайта түсу үшін Қазақстан халқы ассамблеясы мен барлық мемлекеттік органдар тұрақты, күнделікті жұмыс жасауда, – деді Қазақстан Республикасының Президенті.

Нұрсұлтан Назарбаев қабылданып жатқан шаралардың дұрыстығын және өз уақытында атқарылып жатқанын атап өтіп, Қазақстан халқы ассамблеясы мен мемлекеттік органдар алдына жаңа міндеттер қойды.

– Бірінші міндет. Жүйелі жаңғырудың мақсаттарына жауап бере алатын қоғамдық сана-сезім қалыптастыру керек. Бұл процеске мемлекет пен азаматтық қоғам, білім беру мен әлеуметтік сала, жеке бизнес пен массмедиа, бәрі де тартылуы қажет, – деп тапсырды Елбасы.

Мемлекет басшысы екінші міндет ретінде азаматтық бірегейлікті нығайтып, бірлік пен келісімді қамтамасыз ету қажеттігін айтты. Осыған орай Қазақстан Президенті бірқатар нақты тапсырма берді.

– Дін істері және азаматтық қоғам министрлігіне облыс әкімдерімен бірлесіп, ассамблеяның барлық деңгейдегі қоғамдық келісім кеңестерінің діни экстремизмге қарсы тұру жөніндегі 2017-2018 жылдарға арналған жоспарын дайындауды тапсырамын. Сонымен қатар ҚХА қоғамдық келісім кеңестерінің жұмысын реттеп, олардың қызметтерінің нақты критерийлерін жасауы керек. Бұдан бөлек Үкіметке қайырымдылықты дамыту, оның ашықтығын қамтамасыз ету жөнінде ұсыныстар енгізуді тапсырамын. Облыстардың, Астана  мен Алматы қалаларының әкімдері ҚХА жұмысының жаңа бағдарын – қоғамдық келісім кеңестері, қайырымдылық және медиация жұмыстарын күшейтуі қажет, – деп тапсырма берді Нұрсұлтан Назарбаев.

Сессия барысында Мемлекет басшысы ақпараттық жұмыстарға ерекше мән беріп, 2018 жылы Қазақстан халқы ассамблеясының көп функционалды мультимедиялық порталын ашуды, сондай-ақ «Қазақстан халқы» интерактивті тарихи  картасын  жасауды  тапсырды.

– Ел иесі – қазақтың мемлекет құраушы ретіндегі айрықша рөлін ескере отырып, жасалуға тиіс электронды карта ежелгі қазақ жерінде сан түрлі ұлт өкілдерінің ұйысу процесін көрнекі және толық көрсетіп береді. Білім және ғылым министрлігіне ҚХА-мен бірлесіп, ғылыми негізде осы интерактивті картаны жасап, келесі жылы «Алғыс айту» күніне орай тұсауын кесуді тапсырамын, – деді Елбасы.

Сондай-ақ Қазақстан Республикасының  Президенті бизнес, шығармашылық және ғылыми зиялы қауым өкілдерін «Туған жер» жобасына қатысуға және күш-жігерлерін өз ауылдастарын қолдау үшін күш жұмылдыруға шақырды.

Сондай-ақ сессияда Қазақстан халқы ассамблеясының ғылымисараптау тобының төрағасы, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы бөлімінің бастығы, кешеннің жүк тиеу және түсіру жөніндегі докер-механизаторы, ақын, журналист, балалар ауруханасының нефрология бөлімшесінің меңгерушісі, теолог, «Ұлттық еріктілер желісі» заңды тұлғалар бірлестігінің төрайымы, шаруа қожалығының жетекшісі, Росарио қаласының (Аргентина) Қазақстан мәдениеті орталығының директоры, режиссер, қоғамдық ұйым жетекшісі, кәсіпкер-инвестор және жоғары оқу орнының студенті сөз сөйледі.

Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқы ассамблеясы мүшелерінің сөздерінде көптеген мәнді мәселелер көтерілгеніне тоқта-лып, БАҚ өкілдеріне оны терең талдау жөнінде ұсыныс айтты.

Сөзінің соңында Мемлекет басшысы барша қазақстандықтарды алдағы Қазақстан халқының бірлігі күнімен құттықтап, бейбіт өмір, игілік пен бақ-береке тіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті сессия барысында ҚХА мүшесі, Ақтөбе облыстық қоғамдық келісім кеңесінің төрағасы Сергей Викторович Вишнякті және ҚХА кеңесінің мүшесі, «Әзірбайжандар қауымдастығы» республикалық қоғамдық бірлестігінің төрағасы Абилфас Муслимович Хамедовті ассамблея төрағасының орынбасарлары етіп тағайындау туралы өкімге қол қойды.

XXV сессия соңында ассамблея қабылдаған мәлімдемеде рухани жаңғырудың заңдылық және қажеттілік екені, Қазақстан дамуының бүкіл стратегиясына оның тұтастық дарытатыны атап көрсетілді.

Іс-шара аяқталған соң Мемлекет басшысы салтанатты концертке қатысты.

www.akorda.kz

Сырым ауданының әкімі Абат Шыныбеков ҚР Журналистер одағының мүшесі Мүсірбек Айташевты қабылдады. Жуырда мерейлі 60 жасқа толғалы отырған тәжірибелі журналистің ауданның қоғамдық-саяси өміріне баспасөз қызметкері ретінде сіңірген  еңбегі зор.  Осы үшін алғысын айтқан аудан басшысы әріптесімізге құттықтау хатын табыс етіп, иығына шапан жапты.

Салтанатты қабылдауға қатысқан Сырым аудандық «Сырым елі» қоғамдық-саяси газетінің редакторы Махмет Қажиахметов,  облыстық «Орал өңірі» газетінің бөлім редакторы Сәкен Әбілхалықов та абзал әріптес Мүсірбек Айташевты мерейлі жасымен құттықтап, ең бір жылы тілектерін білдірді. Жарты сағатты шамалаған жылышырай жүздесудің сәтінде еңбек майданындағы естеліктер айтылды,  журналистер жолында жолыққан жақсы адамдар әңгімеге айналды.

Мүсірбек Айташев  1957 жылы Қаратөбе ауданының Соналы ауылында дүниеге келген. Батыс Қазақстан өңірінде жарық көретін «Еңбек туы», «Еңбек — Труд» сияқты басылымдарда қызмет атқарған. 1996-2006 жылдары облыстық «Орал өңірі» газетінің Сырым және Қаратөбе аудандары бойынша меншікті тілшісі болды.

1986 жылдан бері Мүсірбек Айташев «Сырым елі» (бұрынғы «Қайнар» газеті) қоғамдық-саяси газетінде  жауапты хатшы болып еңбек етіп келеді.

Бауыржан ШИРМЕДИНҰЛЫ,

Сырым ауданы

Ойын – бала үшін нағыз өмір. Ол арқылы бала есейеді, ой-өрісі кеңейеді. Яғни ойын балғынның дүниетанымын қалыптастырып, дағдысын дамытуға көмектеседі. Ойыншық балалар үшін ойын құралы болса, үлкендер үшін сатып алатын тауар. Тауардың бұл түрі қай кезде де өтімді болары сөзсіз. Ойыншық таңдау көпшілік ойлағандай оңай емес екен.

Сөйлейтін  мысықтың сапасы  сын  көтермейді

Айтқан сөзіңізді айна-қатесіз қайталайтын сұр түсті «Том» мысығын балалы үйдің көбінен кездестіруге болады. Бұл ойыншықты баласына алып берген екі баланың анасы Нұргүл ханым былай дейді:

– Менің кіші ұлым екі жасқа дейін мүлдем сөйлемейтін. «Мама», «папа», «бер» деген сөздерді айтсақ, оның орнына тек қана «и-и-и-и» деп жауап қайтаратын. Мен уайымдай бастадым. Себебі үлкен ұлым оның жасында балабақшаға барып, тақпақ айтып, былдырлап сөйлеп жүрді. Алайда педиатр бұның әлі диагноз емес екендігін айтып, уайымымды сейілтті. Сөйтіп, кенжетайым томды өзінің жанынан тастамайтын болды. Мысыққа дыбыстап бірдеңелерді айта бастады. Мысық оны қайталаған сайын ұлымның сөйлеуге құлшынысы пайда болды. Ақыры көптен күткен «папа», «мама» және басқа да сөздерін естідік. Бұл не бары екі-ақ айдың ішінде болған жағдай. Мүмкін бұл сәйкестік те шығар, бірақ томның арқасында балам біздің де кез келген сөзімізді қайталауға құштар болды, – дейді Нұргүл. Балаларға арналған ойыншық, ең алдымен, экологиялық таза материалдан жасалуы тиіс. Ал том ойыншығы қатты пластмассадан жасалған және қытайлық тауарға тән иісі бар. Кішкентай сәби оны  міндетті түрде ауызға салып, тістелейді. Сондықтан ойыншықтың сапасына міндетті түрде мұқият  зер  салған  жөн.

Отандық  өнімнің  құны шарықтап  тұр

Танымал әнші әрі продюсер Қыдырәлі Болмановтың бастамасымен шығарылатын «Бал бала» ойыншықтары бес жылдан бері нарықта саудалануда. Компанияның барлық талаптарға сай сертификаттары бар. Яғни балаға еш зиянсыз, қауіпсіз, ең бастысы қазақы ойыншықтар. Бірақ оның бағасын көпшілік ата-ананың қалтасы көтермейді. Мәселен, «Аймүсін қошқары» — 6500 теңге, «Ақылды қонжық» — 8800 теңге, ең арзаны қайталағыш бақа 2900 теңге тұрады екен. Өндірушінің жары Қарақатқа сәйкестендіріліп шығарылған қуыршақтың сәукелесі құндыз терісінен, ал сырғасы күмістен жасалғандықтан, бағасы 90 000 теңгені құрайды. Осыған қара-мастан қазақ нарығын Қытай мен Ресей жаулап алды деп дабыл қағамыз. Қарапайым халыққа қолжетімді отандық ойыншықтарды неге шығармасқа деген ойдың көпшілік  көкейінде  жүргені анық.

Өз  балаңнан  қауіптенген заман

Жуырда ғана ғаламтор арқылы таратылып, баспасөз құралдарында жарияланған тосын жаңалықтың куәсі болдық. Бразилиялық «Control Toys» корпорациясы ойыншықтардың жаңа түрін ойлап тауыпты. Аталмыш мақаланы оқи сала, ғаламтордан қосымша ақпарат іздестірдік.

Сөйтсек, «Control Toys» корпорациясы жаңа бағыттағы өнімдерін тұтас жиынтық етіп шығарыпты. Үш заттан тұратын жиынтықтың біріншісі – сүйкімді қоңыр қонжықтар бейнеленген жейде. Оның ұзын жеңімен белді айналдыра орап, баланың қолын матап тастайды. Бұдан соң баланың ойнамақ түгілі, саусағының ұшын қимылдатуға шамасы келмейді. Авторлардың түсінігінше, «Балалы үй – базар» емес, балалы үй – жындыхана!

Екіншісі – тәртіп үстелі. Үстел  дің үстіңгі және астыңғы жағындағы төрт бау-баланың қолаяғын тырп еткізбей байлайды. Ол аздай, арқасын орындыққа жапсыра байлап тастайтын тағы бір бауы бар екен. Қандықол қылмыскерлерден жауап алатын әккі тергеушілердің өзінде мұндай «жабдық» жоқ сияқты. Сонда бүгінгінің балалары қанішер қылмыскерлерден де қауіпті  болғаны  ма?!

Аталмыш фирманың үшінші өні-мі – тастан жасалған ауыр доп. Зіл батпан «ойыншық» темір шынжырға бекітілген. Шынжырдың бір ұшы баланың аяғына байланады. Ерте заманда зынданда жатқан тұтқынның қашып кетпеуі үшін жасалған дүние бүгінде жаңа ойыншық түріне айналған. Күлесіз бе, жылайсыз ба?

Publicis жарнама агенттігінің артдиректоры Антонио Корреа ойыншықтар туралы түсірілген бейнебаянда былай деген: Әлем бойынша көрсетілген «Supernanny» телешоуындағы әке-шешеге бағынбайтын тентек балаларды көріп, «Control Toys» жиынтығын шығару идеясы ойыма келді. Бұзық балаларды тек осындай жолмен тәртіпке бағындыруға болады». Антонио мырзаның ойымен мүлдем келісе алмадық.

Қиын балалар бар, әрине. Бірақ олардың да тілін таба білу керек. Бөбек үш жасқа келгенде психологиялық дағдарысқа ұшырайды. Бұл шақ оның өзіндік «мені» қалыптасатын кез. Енді тәуелсіз болуға тырысқан бала айналасындағыларға ашу-ызасын көрсете бастайды. Агрессия пайда болады. Бөбектің бұл мінезін күшпен тыямын деудің өзі қате. Қаладағы балабақшалардың бірінде тәрбиеші болып жұмыс істейтін Қырмызы Жұмашеваның айтуынша, мәселеге басқа қырынан келген дұрыс. «Мұндай сәттерде баланың алдына қағаз бен түрлі-түсті қарындаш беремін. Бала өзіндегі барлық жағымсыз қуатты (энергияны) сурет салу арқылы сыртқа шығарады. Боямақтың да пайдасы бар. Ешқашан ұрсып-зекіп, күш көрсеткен емеспін» – дейді ол. Қ. Жұмашеваның айтуынша, сәбидің сәл нәрсеге ашулануы, шыбық тимес шыңқ етерлігі, ата-ананың тәрбиесіне байланысты. «Мынаны істесең, кәмпит алып беремін» деп алдаусыратпай, баламен үлкен адамдарша әңгімелескен дұрыс. Сонда ол да өзіне біреудің сенетінін түсініп, үлкендерше жауапкершілікті сезінеді.

Қаламыздағы арнайы дүкен сөрелерінде қызылды-жасыл ойыншықтың түр-түрі бар. Алайда күні ертең «Control Toys»-тың мамандары ұсынған «ойыншықтардың» сол сөрелерде тұрмасына кім кепіл?! Тәрбие тал бесіктен деп, бала тәрбиесіне зор мән беретін халықпыз ғой. Бөтеннің батпағынан сақтанып, елдігімізді дәріптейтін төл ойыншықтарымыз көбейе берсін деген тілек біздікі.

Айым  ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал өңірі»

P.S: Бала кезімізде жиі көретін «Цветик-семицветик» атты мультфильмі естеріңізде болар?! Сондағы қыз гүлдің бір жапырағын жұлып алып, әлемдегі ойыншық атаулынның барлығы менікі болсын деп тілек тілейді. Ал ойыншықтың түр-түрі үйіліп қалған соң, қайсыбірімен ойнайтынын білмеген қыз, барлығын кері қайтарған еді. Расымен де, балаңыздың ойыншықтарының санын көбейткен сайын, пайдаланылмай жатып қалады. Сондықтан аз да болса, сапалы ойыншықтарды алып бергеніңіз  жөн-ау…

Облыс  әкімінің  орынбасары  Марат  Тоқжанов  65  жылдық  мерейтойына  байланысты  ардагер-ұстаз,  «Құрмет»  орденінің  иегері,  ҚР  білім  беру  ісінің  үздігі  Светлана  Бисембаеваны қабылдады.

– Сіз білім саласында ұзақ жыл еңбек етіп, тәуелсіздік жылдарында білімді ұрпақ қалыптастыруға үлес қостыңыз. Сол буыннан көптеген білікті маман шықты. Елеулі еңбегіңіз арқылы жарқын із қалдырдыңыз, – деді облыс әкімінің орынбасары Марат Тоқжанов.

Қабылдауда Светлана Бисембаева өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдарында нарықты дендеген дағдарысқа байланысты Орал қаласында қазақ мектептерін ашу оңай болмағанын әңгімеледі. Қазіргі уақытта зейнеткер бірге еңбек еткен әріптестері жайында естелік-кітап жазып жатқанын айтты. Кітабын облыстық білім беру қызметкерлерінің тамыз мәслихатына дейін дайындап үлгермек. Марат Лұқпанұлы ардагер-ұстазға облыс әкімінің құттықтау хатын табыстап, «Жібек жолы» кітабын сыйға тартты.

Светлана Ерғалиқызы 1973 жылы Орал қалалық №16 мектептің ағылшын тілі пәні мұғалімі болып еңбек жолын бастаған. Кейін Орал қалалық білім бөлімінде инспектор, білім қызметкерлерінің қалалық комитеті төрайымы, қалалық атқару комитетінің хатшысы қызметін атқарды. 1989-2002 жылдары Орал қалалық білім бөлімінің, 2002-2006 жылдары облыстық білім басқармасының басшысы болды.

Нұркен  ҒАППАР

Суретті  түсірген  Темірболат  ТОҚМАМБЕТОВ

Облыс  әкімінің  орынбасары  Марат  Тоқжанов  ҚР-ның  еңбек  сіңірген  қызметкері, «Көмек»  қоғамдық  бірлестігінің төрағасы  Асқар  Ақышевті  қабылдап,  75 жасқа  толуымен құттықтады.

Сіздің еңбек жолыңыз – қоғамға үлгі. Бөрлі ауданында және Орал қаласында білім мекемелерінің басшысы  болып қызмет атқардыңыз. Көпшілік сізді жаны таза, іскер адам, ұлағатты ұстаз ретінде таниды, – деген облыс әкімінің орынбасары Марат Лұқпанұлы ақсақалға облыс әкімі Алтай Көлгіновтің атынан құттықтау хат пен этнографиялық кітапты табыс етті.

Асқар Ақышев әлі күнге дейін шәкірттері хабарласып тұратынын, соны ұстаздық қызметінің жемісі деп қабылдайтынын айтты. 1994 жылы облыстық есту және сөйлеу қабілеті бұзылған балаларға арналған мектеп-интернат кешені директоры болып тағайындалғанда, оқу орнына қызмет ететін арнайы мамандардың тапшы болғанын әңгімеледі. Бұл мәселенің шешімін табу үшін Ресейдегі жоғары оқу орындарының логопедтерін Орал қаласына сурдопедагог дайындауға шақыртуға тура келген. Мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту үшін мектеп мұғалімдері Ресей, Германия және Англиядағы мамандармен тәжірибе алмасқан. «Бұл салада Германияның тәжірибесі озық деңгейде. Сол елде жыл сайын есту қабілеті нашар жандарға сабақ беретін 200-ден астам маман дайындайтын бір ғана колледж бар.

Қазақстанда, соның ішінде біздің өңірде осындай орталықтандырылған оқу орындарын көптеп ашу керек», – деді Асқар Ақышев.

Ардагер-ұстаз ұзақ жыл облыстық есту және сөйлеу қабілеті бұзылған балаларға арналған мектеп-интернат кешенін басқарды. 1990-1994 жылдары қалалық кеңестің депутаты болды. «Услышать, понять, помочь…» кітабын құрастыруға жетекшілік жасаған. Асқар Ақышевтің өмірбаяны «Қазақстанның үздік адамдары» энциклопедиясына, халықаралық қоғамдық мекемелердің ұсынысымен есімі «Дүниедегі мейірімді адамдар» тізіміне енген.

Нұртай   АЛТАЙҰЛЫ,

«Орал  өңірі»

Батыс Қазақстан облысының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соты сотталушы С. Заиканы ҚК-ның 99-бабы 1-бөлігімен айыптау туралы қылмыстық ісін қарады.

Сотта анықталғандай, ағымдағы жылдың 12 ақпанына қараған түні С. Заика өз үйінде таныстары Погодаевпен алкоголь ішімдігін ішіп отырған. Оларға Н. Атауов келіп қосылып, үшеуі ішімдік ішуді жалғастырады. Шамамен сағат 06.15-те сотталушы Заика жәбірленуші Атауовқа ұялы телефонын рұқсатсыз алып кетіп, бірнеше рет ескертулерден кейін ғана әкеліп бергені туралы сөз қозғап, келіспеушілік туындаған. Сол кезде сотталушы Атауовты «Егеуқұйрық» деп атаған. Бұл сөзді өзіне намыс санаған жәбірленуші жұдырығымен бір рет сотталушыны бас тұсынан ұрған, өз кезегінде С. Заика үстел үстіндегі пышақты алып, жәбірленші Атауовтың мойын тұсын көздеп сілтейді.

Нәтижесінде жәбірленуші Атауовтың мойын тұсындағы күре тамыры қиылып, қансырауы салдарынан оқиға орнында қайтыс болады.

БҚО қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының үкімімен С. Заика ҚК-ның 99-бабының 1-бөлігімен кінәлі деп танылып, 12 жылға бас бостандығынан айырылып, жазасын қатаң режимдегі түзеу колониясында өтеу тағайындалды.

Сотта сотталушы өз кінәсін толығымен мойындады. Сот сонымен қатар марқұмның туысқандарының пайдасына 1 млн. теңге моральдық залалды өтеуге де шешім қабылдады. Сот үкімі заңды күшіне енген жоқ.

Өз тілшіміз

Тарихты парақтасақ, қызыл империяның қаһарына ұшырап, қаншама ұлт Қазақстанға қоныс аударды. Қазақтар өздері қиыншылық көріп отырғанмен, елге келген адамдарды ұлтына, нәсіліне қарамай, бауырларына басты. 1954-62 жылдары тың және тыңайған жерлерді игеруге Қазақстанға 2 миллионға  жуық адам, олар негізінен елдің еуропалық бөлігінен, көпшілігі Ресейден, Украинадан, Белоруссиядан, Молдавиядан және Литвадан келді. Олардың қатарында шалқарлық  Надежда Никифорова да бар еді.

Ол 1954 жылы Кемеров облысының Кисилев қаласында дүниеге келді. Надежда Александрқызының екі жасында оның ата-анасы Қазақстанға, соның ішінде қазіргі Теректі ауданындағы Сарыөмір ауылына тың және тыңайған жерлерді игеру мақсатында жұмысқа келеді. Есін біліп, етек-жеңін жинаған сәттен бастап оның өмірі қазақтармен  тығыз байланысты.

– Балалық шағым жұмысқа жастай араласумен есте қалды. Бала болып ойнап, еркелікпен ержеттім десем, жаңылысқаным болар. Дегенмен ауылға көшіп келгеннен бастап қазақтар біздің ең жақын туыстарымыздай болып кетті. Оны ата-анам ұдайы айтып отыратын. Бой жеткен соң сол сөздердің растығына көзім жетті. Көршілеріміз – қазақтар, ата-анамның жұмыстастары – қазақтар, достары – қазақтар, менің құрбыларым да  қазақтар. Қазақтардың бауырмалдығы, бір нанды бөліп талғажау еткен сәттері, бір ошақтың отына жылынғанымыз – бәрі-бәрі күні кеше болғандай есімде, – деп еске алады Надежда әжей.

Надежда Александрқызы  өз есімінің қазақша аудармасын жақсы біледі. Өзге жерге қоныс аударған уақытта үміттің адам бойына мықтап орнығары хақ. Үміттің жетегімен келген жер нағыз жұмақ мекенге айналарын олар сезбеген еді.

Дейтұрғанмен Надежда әжей Қазақстанды  өзінің  Отаны  санайды.

Кейіпкеріміз бойжетіп, ауылдағы сегізжылдық мектепті бітіреді. Одан соң жем өңдеу цехына жұмысқа тұрып, нәпақасын табады.

– Жұмысқа орналасқан уақыттың өзінде мен қазақ тілін жақсы меңгеріп алған едім.  Ал қазір қазақ тілі менің ана тілім іспеттес. Тіпті орысша сөздердің кейбірін түсіне бермеймін. Ресейдегі туысқандарымнан келген хаттарды тіпті немерелеріме аудартып аламын. Қазақ тілінің қыр-сырына үңілуіме менің өмірлік жолдасымның қазақ екендігі де әсер еткен шығар, – деп жымияды ол.

Надежда әжей 1972 жылы  қазақ жігіті Жолдығали Сатаевпен тұрмыс құрып, ұрпақ өрбітеді. Қазір ақ жаулықты әжеге айналған кейіпкеріміз жеті баланың қызығын көріп отыр. «Алтын алқа» иегері атанған Надежда Никифорова өзінің өміріне шүкірлік айтады.

Әділет  ОРЫНБАСАРОВ,

Теректі  ауданы

Ғ. Құрманғалиев атындағы облыстық филармонияда ҚР Ұлттық музейінің ұйымдастыруымен «Ұлттық музейге сый тарту» атты республикалық акция өтті.

Аталмыш мекеменің фойесінде Ақ Жайық өңірінен шыққан Дина Нұрпейісова, Мәншүк Мәметова, Хамза Есенжанов, Жұбан Молдағалиев, Қайрат Жұмағалиев, Тұяқберді Шәмелов сияқты тұлғалардың жәдігерлерімен безендірілген көрмеге жұртшылық көптеп жиналды.

— Өздеріңіз білетіндей, 2014 жылғы шілдеде Астана қаласында Ұлттық музей ашылған болатын. Музейдің ашылу салтанатында Елбасымыз «Бүгін Қазақстанның музейі жаңа ғана ашылып тұрған жоқ, қазақ тарихының жаңа парағы ашылғалы тұр» деген еді.

2015 жылдың наурыз айынан бастап «Ұлттық музейге сый тарту» акциясы басталды. Танымал тұлғалардың елеусіз жатқан дүниелері мен алақандарының ыстық табы қалған заттарын Ұлттық музейге тапсырса деген ниетпен акция жұмысын жалғастырып келеміз. Бұған дейін де еліміздің әрбір өңірінде акция өткізілді. Осы күнге дейін үш мыңға жуық жәдігерлерді жинақтап үлгердік. Атап айтар болсақ, Кенен Әзірбаевтың жеке дүниелері, Бауыржан Момышұлының хаттары мен сағаты, Әзілхан Нұршайықовтың домбырасы сияқты құнды жәдігерлер біздің музейімізден орын тапты. «Ұлы тұлғалардың ұрпақтары» деген сайтымызда жұмысын жасап тұр. Танымал тұлғалардың ұстанған құнды жәдігерлерін Ұлттық музейге тапсырған адамдардың еңбегі еленіп, «Алғыс тақтасына» алтын әріппен жазылатын болады, — дейді ҚР Ұлттық музейі қорларды жинақтау, есепке алу және сақтау қорының басшысы Рыскүл Бекталиева.

Шара барысында Батыс Қазақстан облыстық мәдениет, мұрағаттар және архивтер басқармасы басшысының орынбасары Вячеслав Инночкин көрмені ұйымдастырушыларға алғысын білдірді. Акция концерттік бағдарламаға ұласты.

Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

Орталық коммуникациялар қызметі өңірлік филиалы алаңында оздырылған брифингте алдағы «ЭКСПО — 2017» халықаралық мамандандырылған көрмесіне қатысты қонақтарды не күтіп тұр, қай елдер қатысады, БҚО-да дайындық қалай өтіп жатыр, билеттерді қайдан сатып алуға болатындығы айтылды.

Баспасөз мәслихатына БҚО туризм және сыртқы байланыстар басқармасының басшысы Әнуар Ниетқалиев, ҚР ҒЗИ Батыс Қазақстан филиалының төрағасы, «ҚазАТБИ» ғылыми-білім беру кешенінің президенті, ҚР ҒЗА академигі Ақсерік Әйтімов қатысты.

Ә. Ниетқалиев брифинг барысында БҚО-да шетелдік және отандық инвестицияларды тарту, инвесторлар үшін қолайлы жағдайлар жасау, өңірдің инвестициялық климатын жақсарту, туристік жобаларды дамыту, басқа елдермен және өңірлермен сыртқы экономикалық ынтымақтастықты кеңейту және нығайту, туризм саласында қандай мемлекеттік қызметтер көрсетілетіні және жаңадан құрылған облыстың туризм және сыртқы байланыстар басқармасының өзге де салалардағы қызметі туралы баяндады.

Сонымен қатар облыста халықаралық мамандандырылған көрмеге дайындық барысында қандай жұмыстар жасалып жатқаны, ғылыми тұрғыдан инновациялық қызметтер жөнінде, облыстың ЖОО студенттері арасында еріктілерді дайындау, «ЭКСПО – 2017» көрмесі кезінде Астана қаласында БҚО мәдениет күндерін өткізу туралы әңгімеленді.

«ЭКСПО – 2017» көрмесіне билеттерді санаттары бойынша, қай жерлерде сатып алуға болатыны, билеттерді сатып алу кезінде қандай жеңілдіктер қарастырылатыны, сондай-ақ көрмеге қатысу бойынша өзінің туристік пакеттерін ұсынатын туристік ұйымдар туралы түсіндірілді.

— 2017 жылдың басты оқиғасы осы жылдың 10 маусымынан 10 қыркүйегі аралығында Астана қаласындағы «Астана EXPO – 2017» халықаралық мамандандырылған көрмесінің жалпыұлттық іс-шарасын өткізу болады. Бүгінде ең жиі қойылатын және өзекті сұрақтар: «Бізге бұл не үшін керек?», «Біз мұны не үшін өткізіп жатырмыз?». Әрбір «ЭКСПО» көрмесі – бұл әлемдік жетекшілер мен сарапшылар өзекті сұрақтарды талқылай алатын бірегей алаң. Бірінші халықаралық көрме 1851 жылы мемлекеттік қайраткер, кәсіпкер және дизайнер Генри Коула мен принц Альберттің бастамасымен Лондон қаласындағы Гайд-паркте өткен. Көрменiң ұраны: «Адамзаттың баршасы ұлы істермен, адамзатты жетілдірумен айналыссын». Көрменің басты назарында Джозеф Пакстонның темір мен шыныдан салынған Хрусталь сарайы болды. Ғимарат оңай жиналатын және бөлшектелетін жеке құрылымдардан тұрғызылған болатын. Бұл сарай «Алтын ғасырдың» басталуын бейнелейді.

Соңғы жылдары ірі қалаларда шыны мен темірден осындай сарайларды – оқырман залдарын, пассаждарды, күмбез тәрізді галереяларды сала бастады. Содан бері қарай уақыт өте халықаралық нормативтік актілер жазылып, міндетті болған көрмелік принциптері қалыптасты. Олардың басты мақсаты – ең соңғы ғылыми-техникалық жетістіктерді, даму перспективаларын, сондай-ақ қатысушы елдердің тарихын, дәстүрі мен мәдениетін көпшілікке көрсету. Бүгінге дейін 65 көрме өткізілген. Атақты Эйфель мұнарасы да 1898 жылы Парижде өткен «ЭКСПО» көрмесіне тұрғызылған болатын. Ол кезде: «Бұл мұнара бізге керек емес, бізге қаланың ортасындағы бұл қорқынышты кесек темірлер не үшін керек? Алып тастаңыздар» деп айтқан адамдар, қарсыластар көп болды. Нәтижесінде біз не аламыз? Қазір бұл Эйфель мұнарасы тек Париж нышаны емес, сонымен бірге жалпы Еуропа нышанына айналды. Париж бен Франция қазір туризм есебінен өмір сүріп отыр. Эйфель мұнарасы Париждегі осы «ЭКСПО» көрмесінен кейін мәдени мұра болып қалды. Жалпы, әлемдегі бірінші телефон, автомобиль, алғашқы шам, түрлі-түсті теледидар, компьютер, ұялы телефон секілді жаңалықтар алғаш рет 1851 жылдан Лондондағы «ЭКСПО» көрмелерінде көрсетілді. Тіпті әлемдегі бірінші кетчуп 1876 жылы АҚШ-тағы көрмеде Хайнцпен алғаш рет таныстырылды. Жалпы, EXPO өткізу кезеңдері жұртшылыққа тұңғыш рет одан әрі қоғамның әлеуметтік, экономикалық, мәдени және басқа даму бағыттарында маңызды мәні болатын алуан түрлі саладағы инновациялық шешімдерді ұсынды. Елбасымыздың салиқалы саясатының арқасында енді біз әлемдік масштабтағы іс-шараны өткіземіз. Астанада өтетін көрме «Болашақ энергиясы» атауын немесе басқаша «Жасыл энергия», экологиялық таза энергия атауын алады. Көрменің негізгі мақсаты – әлемнің жаңа, экологиялық таза қуат көздеріне өтуі. Жуық арада энергия шығаратын пайдалы қазба қорлары таусылуы ықтимал және олар жаңғыртылмайды. Қазіргі уақытта экологиялық таза және инновациялық, жаңа көздерді іздеуде елдер жарысы жүруде. 100-ден астам елдер «ЭКСПО-ға» қатысып, өз жетістіктері мен ұсыныстарын көрсетеді. Тек Жапония елінің өзі көрсетілімге 35 млн. доллардың жабдықтарын әкелмек. Инвестициялар және даму министрлігімен бірлесіп, облыс әкімшілігімен БҚО авиарейстер мен теміржол тасымалына қажеттілік анықталды. Орал қаласының басты көшелері мен аудан орталықтарында «ЭКСПО – 2017» бойынша баннерлер орнатылды және күн сайын тәулігіне 24 сағаттық видео-экранында «ЭКСПО» бойынша видеороликтер көрсетілетін болады.

Облыс бойынша «ЭКСПО – 2017» тақырыбына 79 баннерлер орнатылған. Көрмелерді өткізуді түсіндіру бойынша көшпелі топтар қала кәсіпорындарын, университеттерді, мектептерді, мемлекеттік мекемелерді үнемі аралайды. Біздің облыстан 50 ерікті адамдар іріктелді. 2017 жылдың 20 сәуірінде Орал аумағында «Астана ЭКСПО – 2017» АҚ өкілдерімен, еріктілермен семинар-тренинг өткізілді және қорытындысы бойынша сертификаттар берілді, — деді Әнуар Ниетқалиев.

Нұрбек ОРАЗАЕВ,

«Орал өңірі»

«Мың рет естігенше, бір рет көрген артық» дейді халық даналығы. Осы қағиданы ұстанып, құрамына қалалық әкімдіктің және коммуналдық қызмет көрсету салаларының өкілдері енген жұмыс тобына №9 сайлау округінің аумағындағы шешілуі қиын түйткілді мәселелерді осы округтің депутаты Жантас Сафуллин көрсетіп, мән-жаймен таныстырды.

Айта кетейік, газетімізде бұған дейін Орал қалалық мәслихатының №9 сайлау округі бойынша депутаты Ж. Сафуллиннің өзіне сенім білдірген сайлаушыларының алдында бір жылдық депутаттық есеп беру жиналысын өткізгені туралы жазылған болатын. Орал қаласындағы №21 мектепте өткен жиында депутат есепті кезеңдегі атқарған жұмыстары жөнінде есеп беріп, сайлаушыларының да ұсыныс-тілектеріне құлақ асты. Кездесуде тұрғындар тарапынан жолдың нашарлығы, жаяу жүргіншілер жолы мен арықтардың жоқтығы, балалар мен спорт алаңқайларын ашу, көгалдандыру, орталық базар аумағындағы заңсыз сауда-саттық, қоғамдық тәртіп пен санитарлық ережелердің бұзылуы жөніндегі мәселелер көтерілді.

Аталған мәселелерді басты бағдарға алған комиссия мүшелері алдымен ат басын қала орталығындағы №21 орта мектепке бұрды. Бірнеше жыл бұрын «Жайықжылуқуат» ЖШС-ның жылу торабына жүргізген жөндеу жұмыстарынан соң мектептің оң жағындағы М. Ықсанов атындағы көшеден кіретін жолдың талқандалған асфальты сол күйінде қалған болатын. Мектеп әкімшілігі мен сол төңіректегі көп қабатты үйлердің тұрғындары аталған кірме жолды жөндеу жөніндегі мәселені депутат назарына жеткізген еді.

Бұл жөнінде түсінік берген Ж. Сафуллин М. Ықсанов атындағы көшенің бойындағы жол жөндеу жұмыстарын жүргізіп жатқан мердігер компаниямен мектептің қақпасына дейінгі бөлікті асфальттау жөнінде келісімге келгендерін мәлімдеді. Алайда тұрғын үйлердің ауласына дейінгі бірнеше метр жолды да асфальттау, сондай-ақ мектептің сол жағынан өтетін кірме жол мен жаяу жүргіншілер жолын жөндеу қажет.

Бұл жөнінде депутат тарапынан қала әкімінің атына сұраныс хат жолданатын болды.

Сайлаушылар көтерген келесі бір өзекті мәселе – Петровский және Сейфуллин көшелерінің қиылысындағы кең жерге балалар алаңқайын салып беру болатын.

Ойын және спорт алаңқайларының игілігін тек көп қабатты үйлерде тұратын бүлдіршіндер емес, жеке тұрғын үйлердің балақайлары да көруі тиіс. Алайда көп жағдайда қажетті орынның болмауы себепті жеке секторда бұл мәселе шешімін таппай жатады. Депутаттың пайымдауынша, №9 округтің жеке үйлер орналасқан Сейфуллин атындағы көшенің Петровский көшесімен қиылысқан тұсында және Т. Масин атындағы көшенің Ә. Әйтиев көшесінің қиылысындағы бос орынға балалар алаңқайларын орнатуға мүмкіндік бар.

– Аталған көшелердегі әр үйде бірнеше бала бар. Олар көбінесе жол жиегінде ойнайды. Бұл өте қауіпті екенін айтпаса да болады. Балаларының өміріне алаңдаушылық білдірген бір топ ата-ана ойын алаңқайын ашу туралы өтініштерімен маған келді, — дейді депутат. – Сейфуллин көшесінің екі бетіндегі үйлердің арасы кең. Дәл ортасында бір кездері еріген қар мен жаңбыр суының Жайыққа қарай ағып кетуіне арналған кең арналы арық болған. Бүгінде арамшөп қаптап кеткен бұл жерде қоқыс үйіліп, көшенің сәнін кетіріп тұр. Егер көшедегі жол асфальтталып, екі жағына соқпақжол (тротуар) салынса, түскен қар уақтылы жиналып тұрса, ал жаңбыр суы жол жиегіндегі арықтармен ағып жатса, көшенің ортасындағы көлемді орынды балалар алаңқайын салу үшін пайдалануға әбден болар еді.

Аталған аумаққа жеткенде Еуразия даңғылынан Жайық жағалауына дейін тірелетін Петровский көшесінің бойына жаяу жүргіншілерге арналған жол салынатын болғандығы туралы естіген жақсы жаңалығымызды да айта кетейік. Құзырлы мекеме өкілдері бұл мақсатқа жұмсалатын қаржы бөлініп, биыл жазда қолға алынатындығын айтып сендірді.

Жайық өзенінің Сейфуллин көшесінің шетімен ағып жатқан жағалауындағы аяқ алып жүргісіз қоқысты тазалау туралы мәселе санитарлық-экологиялық айлық аясында сенбіліктер ұйымдастыру арқылы оң шешімін табатын болды.

«Мың бір ұсақ-түйек» базары орналасқан Әйтиев көшесіндегі шұрқ-тесік жолдан көлік атаулы кібіртіктеп өтеді. Сондай-ақ бұл жерге көлік қоятын автотұрақ салу қажет. Д. Нұрпейісова атындағы көше жолының жағдайы да дәл осындай. Бұл жерде «Московский» базарының басшылығы өз күшімен соқпақжолды жөндеп, үш автобус аялдамасын орнатып қойды. Жол жөндеу мәселесін депутатқа аманаттады. Ол өз кезегінде бұл жөнінде жергілікті билік органдарына хат жолдады.

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы бөлімінің мамандарының айтуынша, Нұрпейісова атындағы көшеден Мұхит көшесіне дейінгі аралықтағы жолға ағымдағы жөндеу (ямочный ремонт) жұмыстары жүргізіледі.

Ұзақ жылдардан бері шешімін таппай келе жатқан Елизаров көшесінің жолын жөндеу мәселесі бойынша аталған аумаққа жеткенде, комиссия мүшелерін осы төңіректің тұрғындары күтіп алды. Бірімен-бірі жарыса сөйлеп, мұң-мұқтажын айтқан сайлаушылардың сөзінен ұққанымыз – қайта құру кезеңіне дейін асфальтталған жолдың бойымен екі бірдей маршруттық көлік жүріпті. Қазір ең жақын аялдамаға жету үшін 4-5 көше орамынан өту керек. Сол кезде тақтайдай тегіс жолдың бұзылуына «Землячка» зауытына Жайықтан су тарту үшін құбырлар өткізу жұмыстары себепші болды. Зауыт жабылғанда, әлдебір пысықайлар құбырларды да қазып алып кетті. Енді бүгінде, міне, зауыт та жоқ, жол да жоқ, жері ойқыл-шойқыл болып қалды. Соқпақжол, арық дегендер бұл аймақтың тұрғындарының түсіне де кірмейді. Жауын-шашынды күндері көшеде көлік түгілі жаяу адам да жүру мүмкін емес. Тіпті арнайы шақырумен келген «Жедел жәрдем», такси көліктері де кіре алмайды екен. Ал қар тазалаумен немесе көшені тегістеумен айналысатын арнайы мекемелер бұл жаққа ат ізін салмақ түгілі, телефондарын да көтермейді.

— Суымыз бар, жарығымыз бар, бірақ осы жол мәселесі қинап тұр. Жасы ұлғайған қарияларымыз, мектепке қатынайтын балаларымыз бар. Біздің көшеде жарық болғанымен, қапталдас көшелерде кеш түскен соң, көзге түрткісіз қараңғылық орнайды. Қаланың дәл ортасында тұрып, жол бейнетін көріп отырғанымыз ақылға сыйымсыз, — дейді ашынған тұрғындар.

Биыл Дәулеткерей көшесіндегі жолдың жөнделетінін айтқан қалалық әкімдіктің қызметкері тұрғындарды толғандырған мәселені өзіне түртіп алды.

Тұрғындардың тағы бір атап айтқан мәселесі – орталықтандырылған кәріз жүйесі қажет.

Жұмыс тобының мүшелері оларға қазіргі таңда ең қажетті мәселені анықтап, депутат Ж. Сафуллиннің назарына жеткізуді ұсынды. Содан кейін ғана іс қолға алынбақ.

Комиссия мүшелерінің соңғы аялдаған нысаны – Фрунзе көшесінің бойында тұратын кейуаналардың айтуынша, кеш түскеннен түн ортасына дейін дәмханаға келген көңіл көтерушілердің айқай-шуы, ащы суға тойып алғандардың көше бойында табиғи қажеттіліктерін өтеуі айналадағы тұрғындардың мазасын алып, берекетін қашыруда екен.

Азық-түлік базарының дәл түбінде тұратын тұрғындардың мазасын алатын тағы бір жайт – үлкен жүк тасымалдайтын көліктердің осы төңіректі тұраққа айналдырып алуы. Базарға жақын жерден тұрақ тауып, мұздатқыштарын қосып, түн баласына ұйқы бермейтін жүргізушілерге жергілікті әкімдіктің шешімі де, тәртіп сақшыларының ескертулері де әсер етпейтін сыңайлы. Базардағы тазалық ережелерінің сақталмауынан жаз мезгілінде іріп-шіріген көкөністер мен жеміс-жидектердің күлімсі иісі қолқаны қабатынын айтады тұрғындар.

Досмұхамедов көшесінің бойындағы заңсыз сауда-саттық жасаушылардың тазалық сақтамауы туралы наразылықты «Мирлан» орталық базары әкімшілігінің өкілдері де білдірді.

Депутаттың айтуынша, атқарушы билік тарапынан ниет болса, жергілікті полициядан күзет қойып, белгіленбеген жерде сауда жасағаны үшін айыппұл салу арқылы заңсыз сауда-саттыққа тосқауыл қоюға болады екен.

— Сайлаушылардың ұсыныс-ескертпелері әрдайым менің назарымда болады. Депутаттық міндеттерімді орындау барысында олардың жүзеге асуына бар күшжігерімді салып, жергілікті атқарушы органмен бірлесіп жұмытанамын, — деді Жантас Сафуллин сапарымыз аяқтала келгенде.

Айгүл АХМЕТОВА