Мына суреттегі Құран парақтары Қарасу ауылдық округіне қарасты Ащысай елді мекенінде тұратын Жанболат ағаның төрінде ілулі тұр.

Оның айтуынша, бұл Құран атасының әкесі Мектепқали деген кісіден қалған.

— Сонау 1990 жылы, Кеңес үкіметінің үстемдік етіп тұрған кезі болатын. Ол кезде 20 жастамын. Бірде қора-қопсымыз өртенді.

Әулетіміздің үлкендері Мектепқали бабамыздан қалған Құранды жұрт көзіне көрсетпей, кебежеге салып қоятын еді. Өйткені «Құран оқиды, діннің сарқыншағынан арылмаған» деген сөздерден қауіптенетін. Бір ғажабы, сол өртте Құранның айналасы ғана өртеніп, басқа жері аман қалды. Біз ерекше таңғалдық. Қасиетті деген осы шығар, — дейді Жанболат Сағидоллаұлы.

Жұлдыз АСҚАР,

Қазталов ауданы

Адамның өлшемі – еңбек,

Еңбектің өлшемі – өнер, білім.

Еңбектің көзін ашқаның,

Байлықтың жолын тапқаның.

Абай

Туған өлкесінің жер асты қазынасын зерттеу, барлау, бақылау, оны ел игілігіне жаратуға мүмкіндік беруде геолог-геофизиктердің еңбегі ерекше. Осы салада ерен еңбектің үлгісін көрсеткен, бүгінде 85 жастың қырқасындағы ардагер геофизик Оразғалиұлы Хабделхалық ағамыз туралы бір үзік сыр…

Ол 1932 жылдың наурызында Гурьев облысындағы Новобогат ауданының Жамбай ауылында дүниеге келген. Бұл Кеңес елінің жаңа колхоздастыру жүйесіне толық көшу үшін ел ішіндегі көптеген күрестердің жүріп жатқан ауыр кезең еді. «Еңбек етпегендер ішіп-жемейді» ұраны күркіреп тұрған кез болатын. Хабделхалық Ұлы Отан соғысы басталған жылы Есбол ауданының Тума ауылындағы Коминтерн колхозы бастауыш мектебінің бірінші сыныбына барып, 1948 жылы Новобогат ауданындағы Сарытөбе жетіжылдық мектебін аяқтайды.

Хабделхалық соғыстан кейін Доссордағы РУ-19 жұмысшылар дайындау мектебінде бұрғылау мамандығы бойынша білім алады. Аталмыш мектепті бітірген соң, сол кездегі шебер бұрғышы Б. Досмұхамбетовтің көмекшісі ретінде жұмысқа кіріседі. Кейін 1953-56 жылдары Кеңес әскері қатарында әскери борышын өтейді. 1957 жылы ұңғыларды (скважина) күрделі жөндеу мекемесінде бұрғышы болып жасады. Кешкісін жұмысшы жастардың мектебінде оқып, орта білімге қол жеткізді. 1950 жылдардан бастап мұнай-газ саласында өндіріске жоғарғы білімді жас мамандар келе бастады. Алайда күрделі саналатын геофизика мамандығын игергендер ішінде бірде-бір қазақтың болмауы өкінішті жағдай еді. Бұл жағдай Гурьев пединституты физика-математика факультетінің 4-курс студенті Хабделхалықтың ұлттық намысын оятты. Педагогика саласы бойынша диплом алуға бір-ақ жыл қалғанда Хабделхалық өзінің алғашқы арманы геофизик мамандығын игеруге шешім қабылдайды. Ол туған жердің табиғатын аялап, жер асты қойнауында жатқан мұнай-газды тауып, халық игілігіне жаратуды өзінің басты мұраты санады. Сөйтіп, Алматыдағы Ленин атындағы Қазақ политехникалық институтына ауысуға бел буды.

Алайда физматты геофизикаға алмастыру үшін түрлі кедергілерге тап болды. Әу бастағы арманы геофизик мамандығына қол жеткізу үшін Қазақ КСР Ғылым академиясының президенті, академик Қаныш Сәтбаевқа өтініш жазады. Академик Қ. Сәтбаев мұның мұнай-газ саласындағы еңбек өтілін ескеріп, талапты жастың мақсатына қол жеткізуге көмек береді. Пединституттың 4-курсынан политехникалық институттың 2-курсына алмасқан ол сабаққа бірден үлгеріп, қатарының алды атанды.

1965 жылдың ақпанында инженер-геофизик мамандығын иеленген ол жолдамамен Гурьевтегі «Казнефтегеофизика» тресіне жолданады. Трест меңгеруші Ғ. Хақимов мұны Оралдағы партияға жұмысқа жібереді. Сөйтіп, 1965-68 жылдары Орал партиясының отрядында инженер-оператор болып еңбек етеді. Кейін 1968-72 жылдары Жаңақала ауданындағы Мәстексай партиясының бастығы болды. 1972 жылдың ақпанында Ақтөбе облысындағы Кеңқияқ партиясының бас инженері, геофизикалық отрядтың бастығы қызметтерін атқарады. 1977 жылының қараша айында Орал партиясының бас инженері болып тағайындалады. 1986-87 жылдары ауған елінде геофизикалық партияның техникалық жетекшісі болып жұмыс жасап, бай тәжірибесін ауған елінің игілігіне жұмсады. 1987 жылы Оралдағы УЭГИС мекемесінде каротаж-перфоратор отрядының төрағасы болып тағайындалады. 1995 жылы қыркүйек айында 47 жыл еңбек өтілімен құрметті еңбек демалысына шығады.

Хабделхалық еңбек жолында еліміздің батыс аймағындағы барлық мұнай-газ кен орындарының қазынасын игеруге өз үлесін қосты. Прорва, Қаратон, Бұранкөл, Құлсары, Қосшағыл, Мұнайлы, Өзен, Кеңқияқ, Өріктау, Қарашығанақ секілді кен орындарында тәжірибелі маман Оразғалиев Хабделхалықтың айшықты қолтаңбасы жатыр.

Хабделхалық Оразғалиевтің ұзақ жылғы адал еңбегі лайықты бағаланды. Ол 1987 жылы Ауғанстанның тау-кен істері министрлігінің Құрмет грамотасымен, кен орындарын барлаудағы еңбегі үшін КСРО Геология министрлігінің медалімен, «Қазақстан мұнайына 100 жыл» мерейтойлық медалімен марапатталды. Ол сонымен қатар «Еңбек ардагері» медалінің иегері атанды.

Жары Жолдығыз Айтпанқызы екеуі Роза, Рауль, Раушан, Сәкен, Бибігүл, Ғазиза, Қаныш атты ұл-қыздарын тәрбиелеп өсіріп, білім алуларына жағдай жасап, өз алдарына шаңырақ құрғызды. Бүгінде олар немере-жиендерінің қызығына бөленген бақытты ата-әже.

Еліне абыройлы еңбегімен ардақты Оразғалиев Хабделхалық ағаны 85 жасымен құттықтай отырып, мықты денсаулық пен ұрпағымен бақытты өмір кешуін тілейміз.

Садыр МҰДАТҰЛЫ,

педагогика саласының ардагері,

Орал қаласы

Батыс Қазақстан инновациялық және телекоммуникациялық жүйелер университетінің үлкен залында облыстық экология департаментінің ұйымдастыруымен ел аумағындағы өндірістік және тұтыну қалдықтарын пайдалану мәселелері бойынша семинар-кеңес өтті.

Облыстық экология департаментінің басшысы Ербол Қуановтың төрағалығымен өткен шараға ҚР Энергетика министрлігінің қалдықтарды басқару департаменті директорының орынбасары Бизара Досмақова және облыстық табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының басшысы Амангелді Дәулетжанов қатысты.

Аманкелді Медхатұлының мәлімдеуінше, өткен жылы облыс аумағынан 26 699 тонна тұрмыстық қалдық шығарылса, қала бойынша 242 тонна қалдық шыққан. Сондай-ақ «Таза жағалау» акциясы шеңберінде Орал өзені жағалауын тазалауға 580 адам мен 16 техника жұмылдырылып, 44 тонна тұрмыстық қалдық төгілген. 2016 жылдың 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша облыстағы қалдықтарды орналастыру мен сақтауға арналған жалпы жердің көлемі 550 гектар жерді құраған. Ал шығарылған тұрмыстық қалдықтың жалпы мөлшері 6,1 млн. тонна болды.

— Қалдықтарды сұрыптап жинау арқылы қайтадан дайындалатын шикізат көлемі артады. Сұрыпталмаған қалдықтарды төгіп тастау не өртеп жіберу қоршаған ортаға зиян. Мысалға айтар болсақ, қоқысқа тасталған бір батарея 20 шаршы метр жерді ауыр металмен ластайды. Ал пластик ыдырау барысында топыраққа және айналасына қауіпті химиялық заттар бөліп, астма, аллергия, онкологиялық ауруларды тудырады. Қалада пластик құтыларды жинауға арналған 150 контейнер мен сынапқұрамды шамдарды жинауға арналған 2 арнайы контейнер орналастырылған. Сондай-ақ шаһарымызда бірқатар кәсіпорындар қалдықтарды жинау, сұрыптау, өңдеумен айналысады. Айта кетсек, «Губер» ЖК автокөліктердің ескі дөңгелектерін қабылдап, өңдеу нәтижесінде резина жабындар жасайды. «Талап» АҚ сынапқұрамды шамдар мен құралдарды кәдеге жаратады. «Куксова», «Борисова», «Глухова» ЖК-лар картон және өзге де қағаз қалдықтарын, «Гамма — Реал» ЖШС пластик құтыларды жинаумен айналысады. «Үсенов» ЖК әжетхана қағазы мен майлық шығарады, — деді Аманкелді Дәулетжанов.

Бизара Досмақова қалдықтарды басқару саласында жүргізілген жұмыстар мен ҚР Экологиялық кодекске енгізілген өзгерістерге шолу жасады.

— Өткен жылы ҚР Экология кодексінің 154-бабына енгізілген өзгеріс бойынша қалдықтар қауіпті және қауіпсіз деп сұрыпталады. Тұрғындар үшін қауіпті тұрмыстық қалдықтарға қышқыл бөлетін батарейкалар, аккумуляторлар, электр және электронды құрылғылар, сынапқұрамды шамдар жатады. Ал ҚР Экология кодексінің 292- бабына енгізілген өзгерісте жергілікті атқарушы билікке қоршаған ортаның тазалығын қадағалау, шаруашылық қалдықтарын сұрыптау мен сақтауда басты жауапкершілік жүктеледі, — деді ол.

Гүлсезім БИЯШЕВА,

«Орал өңірі»

ҚР  Орталық коммуникациялар  қызметінің облыстық  филиалы  алаңында өңіріміздегі тілдік  ахуал  туралы  брифинг өтті.

Брифингте облыстық тілдерді дамыту басқармасының басшысы Махамбет Ихсанғали мемлекетіміздегі тіл саясатына қатысты бағдарламалардың орындалу барысын баяндап, журналистердің қойған сауалдарына жауап берді. Оның айтуынша, мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту – «Тілдерді қолдану мен дамытудың 20112020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасындағы» басым бағыттардың бірі. Мемлекеттік тілді мемлекетті басқару тілі мәртебесіне қолданылуы үшін іс жүргізудің мемлекеттік тілде жүзеге асуын аталмыш басқарма басты назарында ұстайды. Облыс әкімдігінің 2004 жылғы 28 сәуірдегі №125 қаулысына сәйкес облысымызда іс жүргізу 2006 жылдың 1 қаңтарынан мемлекеттік тілге көшірілген болатын. Алайда мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есеп, статистикалық және техникалық құжаттардың басым бөлігі күні бүгінге дейін екі тілде жүргізіледі. Басқарманың мұрындық болуымен бухгалтерлік және статистикалық есеп-қисап құжаттарының қазақша үлгілері Қаржы министрлігі Қазынашылық департаментінің 1998 жылы  1 желтоқсандағы №548 бұйрығымен бекітіліп, дерекқорға екі тілде енгізілген. Аталмыш құжаттардың қазақша үлгілері кейбір мекемелерде сала мамандарының тіл біліктілігінің жеткіліксіздігіне байланысты әлі де бол-са қолданысқа енгізілмей отыр.

Мемлекеттік мекемелердің құжат айналымындағы мемлекеттік тілдің үлесі 2014 жылдың қорытындысы бойынша 99,6 пайыз болса, 2015 жылда  бұл көрсеткіш 99,7%, 2016 жылдың  қорытындысы бойынша 99,8 пайызды құраған. Облыс бойынша мемлекеттік тілді білетін тұрғындардың үлесі бүгінгі таңда 75%-ды құрайды екен.

2010 жылдан бері өңірімізде жалғасын тауып келе жатқан серпінді жоба – қоғамдық  тіл инспекциясы арқылы 2000-нан астам кәсіпкерлік нысанына тіл заңдылығы талаптарының сақталуы жөнінде нақты көмек көрсетілген.

Басқарманың  тапсырысымен ашылған мемлекеттік тілге сұранысты арттыру міндетін атқаратын «Қыздар әлемі» (www.kyzdaralemi.kz) электронды порталының жұмысы арқылы қазақ қыздарына арналған ұлттық тәрбие құндылықтары насихатталып, ұлтымыздың болашағы – қазақ қыздарының тәлім-тәрбиесіне арналған тәрбие сағаттарының 200 сағаттық жиынтығы  облысымыздың барлық мектептеріне  тегін  таратылған.

Облыс тұрғындарының мемлекеттік тілді меңгеру деңгейін 2020 жылға қарай 95 пайызға жеткізу мақсатында басқарма тарапынан облысымызда тұратын Қазақстан Республикасы азаматтарына мемлекеттік тілді еркін және тегін меңгерту курстарын ұйымдастыру мәселесі өз шешімін табуда. Сондай-ақ өңірімізбен шектесетін Ресей Федерациясының Орынбор облысындағы қазақ диаспорасымен мәдени-әдеби  байланыстар  орнатылып, оларға әдеби  әдістемелік көмектер көрсету басқарманың ұйымдастыруымен қолға алына бастаған. Бұл бағыттағы істерді атқару үшін биыл М. Мералиев атындағы қоғамдық қормен арнайы келісімшарт жасалған.

Нұртас НАБИОЛЛАҰЛЫ,

«Орал өңірі»

Атап айтқанда, үш тілді оқуға кезең-кезеңмен көшу мәселесі бойынша ұсыныстар әзірленсін.

Қазақ  тілінің  басымдығы  сақталады.  Оның әрі қарай дамуына зор көңіл бөлінеді.

Қазақстан  Республикасының  Президенті Н. Ә. Назарбаевтың  «Қазақстанның  үшінші  жаңғыруы: жаһандық  бәсекеге  қабілеттілік»  атты  Жолдауынан

Жұма күні облыс әкімдігінде Жайық өзенінің экожүйесін жақсартуға қатысты трансшекаралық ынтымақтастық сипатындағы кеңейтілген кеңес өтті.

Бұл алқалы жиынға Батыс Қазақстан облысының әкімі Алтай Көлгінов, Ресейдің Орынбор облысының губернаторы Юрий Берг, Батыс Қазақстан облысындағы Ресей Федерациясының консулы Саид Забитов, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, Экология және табиғатты қорғау мәселесі бойынша комитет мүшесі Шавхат Өтемісов, РФ Мемлекеттік Думасының депутаты, ТМД істері, еуразиялық интеграция және отандастармен байланыс комитетінің мүшесі Юрий Мищеряков, Атырау облысы әкімінің орынбасары Сәлімжан Нақпаев, ҚР Энергетика министрлігі экономикалық интеграциялық үрдістер және халықаралық ынтымақтастық департаменті директорының орынбасары Бекберген Керей, Ресей Ғылым академиясының Орал бөлімі Дала институтының директоры, география ғылымдарының докторы, профессор Александр Чибилев қатысты.

Сондай-ақ Жайықтың жайын қаузаған жиынға Жайық өзені бойынша экспедиция жетекшісі, ҚР Президенті жанындағы әйелдер ісі және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссиясы төрайымының орынбасары Елена Тарасенко да қатысып, ой-пікірін ортаға салды.

Жиынды облыс әкімі Алтай Көлгінов жүргізді.

— Баршаңызға белгілі, былтыр қазан айында Қазақстан мен Ресей арасында өткен өңіраралық ынтымақтастық ХІІІ форумында екі елдің басшылары Жайық трансшекаралық өзені бассейнінің экожүйесін сақтау жөніндегі келісімге қол қойған болатын. Бұл құжатты екі елдің ұзақ жыл бойы ынтымақтаса жасаған жұмысының нәтижесі деуге болады. Ортақ келісімнің нәтижесінде бұл бағытта ауқымды шаруа атқарылды. Бұл ретте мен Юрий Александрович Берг пен Юрий Николаевич Мищеряковқа үлкен ризашылығымды білдіргім келеді. Сіздер біздің осы бағыттағы жұмысымызға үлкен қолдау көрсетіп, көп көмектестіңіздер. Біз Жайық өзенінің экожүйесін сақтау мақсатында 15 жыл бойы бір топта жұмыс істедік. Мені, әсіресе, Елена Ивановнаның ерік-жігері таңғалдырады. Ол кісінің жетекшілігімен 20 жыл бойы ұйымдастырылып келе жатқан экспедиция Жайық өзенінің экожүйесі мәселесінен басқа Қазақстан-Ресей елдерінің достық қарым-қатынасын арттыра түсті. Елена Ивановна бұл бағыттағы белсенді жұмысы арқылы барша азаматтық қоғамға үлгі бола білді, — деген Алтай Сейдірұлы бүгінгі кеңейтілген отырыста Жайық өзені бассейнінің экожүйесін сақтау бойынша екі ел арасында жасалған келісімді жүзеге асыру тетіктері талқыланатынын жеткізді.

Бұдан соң Орынбор облысының губернаторы Юрий Берг сөйлеп, Жайық өзенінің тек Қазақстанның ғана емес, сонымен қатар Ресей Федерациясының әлеуметтік экономикасында да аса маңызды орын алатынын айтып, өзеннің экологиялық жағдайын жақсарту үшін кешенді жұмыс жүргізу керектігін айтты. Оның сөзінше, бұл жұмысты жүзеге асыру үшін қыруар қаражат керек және бүгінгі таңда оны табудың тетіктері қарастырылуда. Оның сөзін жалғастырған Ресей Ғылым академиясы Орал бөлімі Дала институтының директоры, география ғылымдарының докторы, профессор Александр Чибилев Жайық өзенінің экожүйесінің нашарлауы себебінен өзен суының сапасы кеміп, балықтардың азайып кеткенін айтты. Өзеннің экожүйесін одан әрі құлдыратпау үшін ғалым Қазақстан мен Ресей жерінде мамандандырылған зертхана ашу керектігін жеткізді. Және ол жыл сайын шілде айында Орал өзені күнін ұйымдастырып, сол күні тұрғындардың күшімен өзен жағасын тазартып тұру жөнінде ұсыныс жасады. Ал ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, экология және табиғатты қорғау мәселесі бойынша комитет мүшесі Шавхат Өтемісов Жайық өзенінің экожүйесін жақсарту бір күндік жұмыс емес екенін айтып, оның жұмысын үнемі жүргізіп отыратын арнайы жұмыс тобын құру керектігін айтты. Депутаттың сөзінше, бұл жұмыс тобына арнайы мәртебе берілуі керек. Бұл топтың негізгі жұмысы өзеннің экожүйесін жақсарту амалдарын қарастыру, қаражат көзі мен гранттарды іздестіру болмақ. Бұдан басқа Жайық өзенінің экологиялық проблемасын «Жасыл ел» бағдарламасын пайдалану арқылы да шешуге болады. Ол үшін арнайы штаб құрып, осы штаб мүшелері жаз бойы Жайық өзенінің жағасын тазартуы тиіс.

Осы жиында сөйлеген РФ Мемлекеттік Думасының депутаты, ТМД істері еуразиялық интеграция және отандастармен байланыс комитетінің мүшесі Юрий Мищеряков Жайық өзенінің экологиялық жағдайын қалпына келтіру үшін кешенді жұмыстарды үзіліссіз ұйымдастырып, муниципалдық округтер белсенділігін арттыру керектігін айтты. Оның пікірінше, Жайық өзенінің экожүйесіне ғалымдардың назарын аударып, бірыңғай ақпараттық орталық құру керек. Мищеряковтың сөзін жалғастырған Атырау облысы әкімінің орынбасары Сәлімжан Нақпаев келісім негізінде Жайық өзенін қорғау жөнінде арнайы қор құру керек десе, Жайық өзені бойынша экспедиция жетекшісі, ҚР Президенті жанындағы әйелдер ісі және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия төрайымының орынбасары Елена Тарасенко «Жайық-Орал» қоғамдық бірлестігін құру жөнінде ұсыныс жасады.

Жиынды қорытындылаған облыс әкімі Алтай Көлгінов алқалы кеңесте айтылған ұсыныс-пікірлерді қолдайтынын алға тартты.

Айша ӨТЕБӘЛІ,

«Орал өңірі»

Бейсенбі күні «Қазақстан – Орал» телеарнасының тікелей эфирі арқылы облыс әкімі Алтай Көлгінов жұртшылықтың сұрақтарына жауап берді. «Әкім сағаты» деп аталған бұл хабар сондай-ақ телеарнаның сайты мен Facebook желісінде де көрсетілді.

«Кәсіпкерлер өз жауапкершілігін түсінулері керек»

Хабар басында Алтай Сейдірұлы екі-үш күн бұрын облысымызға келген ҚР Премьер-министрі бастаған үкіметтік делегацияның сапарына тоқталып, мұндай сапар өңіріміздің дамуына жаңа серпін беретінін атап өтіп, облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуы турасында баяндады.

Әкімге сұрақты бірінші болып Қазталов ауданындағы «Мүсілім» шаруа қожалығының жетекшісі Махамбет Тайғарин жолдады. Оның сауалына қарағанда, 30-дан астам шаруашылық жергілікті басшылықтың ықпалымен өткен күзде «Батыс Марқа Ламб» ЖШС-ға қозыларын етке тапсырған. Алайда әлі күнге дейін кәсіпорын басшылығы малдардың ақысын төлемеген. Соған шаруалардың атынан жәрдемдесуін сұрады.

— Мемлекет кәсіпкерлерді барынша қолдауда. Кәсіпкерлер де өз жауапкершілігін түсінулері керек. Серіктестік басшылығының бұл әрекеті дұрыс емес. Мен осы мәселені өзіме жазып алдым. Міндетті түрде айналысатын боламыз, — деді Алтай Сейдірұлы.

Сырым ауданының Бұлан ауылындағы Иманғали Сәрсеков деген азамат демеуқаржы төлеу жайын сұрады. Өңір басшысы бұл бағытта жергілікті атқарушы билік, құзырлы құрылымдар тарапынан түсіндіру жұмыстары ұйымдастырылғанын, шаруаларды қолдау үшін қажет шаралар алынып жатқанын айта келіп, демеуқаржы алу үшін де тиісті талаптар бар екенін жеткізді.

Хабар барысында Зашаған ауылына қатынайтын №7 қоғамдық көліктердің сыйымдылығының төмендігі, №36 маршруттың барлық аялдамаларға бармайтындығы турасында да сұрақ қойылды. «Облыс орталығындағы қоғамдық көлік – өзекті мәселенің бірі, — деді Алтай Сейдірұлы. — Біз өткен жылы көптеген «Газельді» маршруттан алып, орнына үлкендеу автобустар шығардық. №7 маршрутқа қатысты шағым көп. Осы жерде айта кету керек, Зашағанның барлық көшесінде бірдей жол жоқ. Сол себепті автопарк басшылары жол мәселесін көтереді. Олардың айтуы да дұрыс. Біз біртіндеп жол мәселесін реттеп келе жатырмыз. Күні кешеге дейін «Орталық көшелер шұрқ-тесік, автобустарымыз жиі сынады» деп шағымданса, қазір ол көшелер жөнделді. Енді Зашағанның жолын қалыпқа келтірсек, жаңа әрі сыйымдылығы үлкен автобустар шығады деп ойлаймын. Ал №36 маршрутқа да қатысты өкпе-назды жиі естимін. Тіпті менің блогыма да жазады. Әсіресе, кешкі мезгілде жөнді жүрмейтіні, жұмыстан кейін үйлеріне жете алмай қиналатындары айтылады. Мұны автотасымалдаушылардың алдына мәселе етіп қоямыз. Жалпы, біз тұрғындардың, яғни клиенттерінің талаптарын оларға тұрақты түрде жеткізіп жүрміз. Олар төртінші жыл қатарынан жолақысын көтеруді сұрауда. Бұл бағытта қазір тиісті комиссия жұмыс істеуде. Егер жолақысы көтерілген жағдайда әлеуметтік осал топқа жататындарға қолдау шараларын ұйымдастыруды қарастыруымыз керек. Ал қоғамдық көлік арқылы өз ісін жүргізіп отырған кәсіпкерлер автопарктерін жаңартуы қажет. Иә, олардың бәрінің жағдайы жақсы деп айтуға тағы болмайды. Сол себепті біз «Даму» қоры арқылы демеуқаржыландыру шарасын ұсынып отырмыз. Қазір екі автопарк соның арқасында жаңа автобустар алып жатыр. Ал банктік несие арқылы көліктер қымбатқа түседі. Соған орай мұндай қадам бізге де, кәсіпкерлер үшін де тиімді».

Биыл әр ауданда жол жөнделмек

— Біз былтыр Парламент депутаттарымен бірге елді мекендерде болып, сол жердегі халықпен кездесіп, қандай мәселелер өзекті екенін айқындап алдық. Өңіріміздегі 440 елді мекеннің 36 пайызы орталықтандырылған таза сумен қамтылған. Ал қалғандары бөшкемен, басқалай амалмен суды тасып ішуде. Облысымызда жол мәселесі де өте күрделі. Ал осындай лайсаң кезде суды қалай тасиды?! Біз осы мәселені Үкімет басшысына баяндадық. Қазір Елбасының елді мекендерді дамытуға қатысты бағдарламасы аясында онымен жұмыстанудамыз. Ағымдағы жылы барлық аудандағы 54 елді мекенді, соның ішінде аудан орталықтарын таза сумен қамту бағытындағы іс-шаралар қолға алынады. Көгілдір отынға келсек, облысымыз республика көлемінде газбен жақсы қамтылған (93,6 пайыз) өңірлердің бірі болып саналады. Биыл бес аудандағы 34 елді мекенге газ барады, — деді Алтай Сейдірұлы аудан-ауылдарға су, газ тарту турасындағы сауалдарға жауап беруі кезінде.

Телеарнаның сall-орталығына Зеленов ауданы Трекин ауылының тұрғыны Жәния Өтелбаевамен қатар, осы аудандағы Богданов, қала іргесіндегі Ветелки және басқа да көрермендер ауылдағы, облыс орталығындағы көшелердің жөнделуі, жарықтандырылуы турасында сұрақтар жолдапты. Өңір басшысы жол мәселесінің өзекті екенін айтты. Бұл бағытта тиісті министрлікпен жұмыстар жүруде. Елбасының осыған қатысты нақты тапсырмасына сәйкес биылғы қаржыландыру көлемі айтарлықтай көбейді. Ағымдағы жылдан бастап әрбір аудан басшылығы жол жөндеуге көңіл бөлетін болады. Яғни аудан орталығының және негізгі ауылдарының көшелері біртіндеп жөнделмекші. «Жол мәселесі, әсіресе, оңтүстіктік аудандарда күрделі. Облыс орталығындағы жолдардың 49 пайызы жөндеуді қажет етеді. Яғни Зашаған, Сарытау, Жұлдыз, Деркөл, Ескі әуежай, Құс фабрикасы аумақтарында жол нашар. Тіпті «Жедел жәрдем» бара алмай жататын жайттар кездеседі, — деді Алтай Сейдірұлы. — Осы мәселелерді шешу бағытында жұмыстар жалғасуда. Мәселен, Жалпақталға даңғыл жол барды. Ол әрі қарай салынатын болады. Салынғанда, Жалпақталдан Қазталовқа дейін 12 шақырым жүрген соң, тоқтайды. Яғни одан әрі қарай жобалық-сметалық құжаттама дайындалмаған. Биыл тиісті министрлікпен осы құжаттаманы жасап, бекітсек, келесі жылы жұмыс одан әрі жалғасады. Жәнібектен бері қарай былтыр 11 шақырым жол төселсе, биыл ол 20 шақырымға жетеді. Сөйтіп, Қазталов пен Жәнібектің арасын жалғаймыз. «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша Тасқаланың жолы салынуда. Жалпы, былтыр 290 шақырым жол салуға 23,5 млрд. теңге бөлінсе, биыл 460 шақырымға 36 млрд. теңге қарастырылды. Орал қаласындағы 67 көше жөнделетін болады. Сондай-ақ ағымдағы жылы Депо көпірін жөндеуді бастадық. Үш жыл бойы оған қаражат таба алмаған едік. Биыл ол мәселені шештік. Енді тұрғындар «Жөндеу мерзіміне екі жыл көп емес пе?» деп жатыр. Бірақ біз жобалық уақытынан бұрын бітіруге тырысамыз. «Арық айтып, семіз шық» дейді ғой, осыншама уақытта бітіреміз деп жар салмай-ақ қояйын. Көпшіліктің өтініш-тілегін ескереміз. Зеленов ауданына қатысты айтатын болсақ, былтыр бұл ауданның Мичурин ауылындағы жол жөнделіп, аспалы көпір секілді инфрақұрылымдар қалпына келтірілді. Биыл Переметный мен Дариян ауылдарының көшелерін жөндеу жоспарланған. Енді олардың қатарына Трекинді де қосуды қарастырамыз. Жарықтандыру мәселесі назардан тыс қалмайды. Қуат үнемдеу құрылғылары іске қосылады».

Облыс орталығынан хабарласқан Асылбек Махатовтың сұрақтарына жауап берген әкім «Орал – Атырау» бағытына пойыз шығару жоспарда жоқ екенін мәлімдеді. Ал жылу тарифін төмендету оңай еместігін жеткізді. Себебі «Жайықжылуқуат» АҚ-ға байланысты мәселе аз емес. Кәсіпорынның «Қазтрансгазаймақ» АҚның алдындағы берешегі жарты миллиард теңгені құрайды. Жылу орталығын жаңартып, қуатты үнемдеу жайын қарастыру керек. Сонда оның бағасы арзандайды.

Телефон арқылы облыс басшысына тікелей сауалын қойған Ақжайық ауданының шаруасы Марлен Досқалиев мал басын көбейтіп, еңбек өнімділігін арттыру мақсатында шаруашылығының меншігіндегі жерді кеңейткісі келеді. Алайда айналадағы жерлер бос емес. Осыған облыс басшылығының ықпал етуін қалайды. Алтай Көлгінов бұл мәселені де өзіне жазып алғанын айтып, оны аудан әкіміне тапсыратынын, көп кешікпей аудан басшысының қабылдауына баруын, мәселе шешілетінін жеткізді.

Жоспарлы істе береке бар

Тікелей эфирде жиі қойылған сұрақтың бірі – жер телімдерін беру жайы. Өңір басшысының айтуынша, бүгінде облыста 90 мыңдай адам жердің кезегінде тұр.

Соның 70 мыңы Орал қаласында. Жер соңғы рет 2011 жылы берілген, бірақ ол жерлерге инфрақұрылым тартылмаған еді. Сол кезде салынған үйлерге төрт жыл бойы су, газ, кәріз жүйесі жеткізілді. Биыл жол салынбақ. Енді жер беру мәселесі «Нұрлы жер» бағдарламасы аясында шешілетін болады. Аудандарда инженерлік инфрақұрылыммен қамтылған 3 мыңнан аса жер телімі беріледі. Ал Оралда 200 гектар жер бір шаруа қожалығынан кері алынды. Қожалық басшысы жергілікті атқарушы биліктің сөзіне құлақ асқан. Халық үшін деп сұрағанда, сотқа жүгінбей, бірден келісімін берген. Сол үшін оған айтылар алғыс зор. Осы жерлерге коммуникациялық желілер тартылады. Қанша жер телімі шығатыны әлі белгісіз. Бірақ 70 мың адамға ол жетпейді, жалпы мұндай көлемде жер телімін беру қиын. Соған орай бұл мәселе аталмыш бағдарлама шеңберінде реттелмекші. «Нұрлы жер» бойынша үй мәселесін шешу де жоспарланып отыр. Биыл осынау бағдарлама шеңберінде Оралда 1585 пәтерлі, сегіз ауданда 240 пәтерлі үйлер бой көтереді.

Бір телекөрермен құрылыс саласында әр облыс басшысының бір қолтаңбасы қалатынын жеткізді, яғни шаһарда алып ғимарат не әлеуметтік нысан салумен ерекшеленетін әкімдер бар. Алтай Көлгіновтің бұл бағыттағы жоспары қандай?

— Егер мен өз қаржыма салатын болсам, онда мұны мен салдым деп айтатын едім. Бұл – мемлекеттік бағыттағы ортақ жұмыс. Мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде көп нысан бой көтеруде. Ол – жүйелі түрде іске асатын шара. Сол себепті ана әкім ананы істеді, мына әкім мынаны салды деп бөлмеген жөн. Дегенмен жоспарлау деген нәрсе бар, халықты тыңдап, қажет нысандарды салған жөн.

Біздің міндетіміздің бірі – инвестиция тарту. Өздеріңіз білесіз, бізде 43 апатты, 200-ден астам ескірген үйлер бар. Онда қаншама тұрғындар тұрады?! Біз жеке инвестордың есебінен апатты үйлердің орнына жаңасын салудамыз. Бұл тұрғындардың жағдайының, қаламыздың келбетінің жақсаруына мүмкіндігін туғызады, кәсіпкерлер үшін де тиімділігі бар. Сондай-ақ әуежай терминалын заман талабына сай жасақтауымыз керек. Осы бағытта әуежай құрылтайшыларымен біраз келіссөздер жүргіздік. Енді мемлекеттік-жеке меншік серіктестігі бағытында жұмыс істейтін боламыз. Орал қаласына келетін қонақтар үшін ішінде фитнес орталығы бар, басқа да қызмет көрсету шараларымен қамтылған заманауи үлкен отель қажет. Соған орай бұл бағытта инвесторлармен жұмыстанудамыз. Әлеуметтік нысандар салу да назардан тыс қалмақ емес, — деді облыс әкімі.

Жоспарлау демекші, оралдық Райхан Ибраева мемлекеттік бағдарлама бойынша салынып жатқан жаңа үйлердің кейбіреулерінде балалар алаңы, абаттандыру жұмыстары ескерусіз қалып жататынына наразы екенін білдіріп, сауал тастапты. Облыс басшысы мұндай жағдай кездесетінін, бұл бағытта тиісті шаралар алынатынын айтты. Әсіресе, жаяу жүргіншілер жолын, саябақтар салу назарда ұсталады.

«Ескерткіш – біздің тарихымыз»

«Әкім сағаты» кезінде технологиялық жаңғырту жайы да сөз болды. Облыс басшылығы туристер, қала қонақтары, оралдықтар өздерін жайлы сезінулері үшін «Smart City – Ақылды қала» тұжырымдамасына мән беріп отыр. Бүгінде аталмыш тұжырымдаманың негізгі бағыттары айқындалды. Мәселен, «Қауіпсіз қала» шеңберінде бейнекамералар орнату турасында инвесторлармен келісімдер жүргізілуде, ал жол бойындағы жарық жүйесін жаңғыртуды көздейтін «Электр қуаты тиімді қала» бағыты да мемлекеттік-жеке меншік серіктестігі негізінде жүзеге аспақшы. Ал онлайн жүйесіндегі мобильдік қосымша «2 GIS» жобасы қалалық қоғамдық көлікті бақылауға мүмкіндік береді. Медициналық мекемелерде электронды кезек енгізілді, енді электронды карта бойынша жұмыс басталмақ. 4 сәуірде аталмыш тұжырымдама аясында Оралда форум өтпек. Оған Финляндиядан, жақын шетелдерден, еліміздің ірі қалаларынан қонақтар келіп, өз тәжірибелерімен бөліседі.

Хабар барысында тікелей желіге шыққан Теректі ауданы Ақжайық ауылының тұрғыны судың әр текше метрі үшін 650 теңге төлейтіндерін жеткізді. Ал оралдықтар 100 теңгенің шамасында төлейді. Неге? «Иә, бұл мәселені білеміз, тек сіздің ғана ауыл емес, тағы да бірақатар ауыл тұрғындары суға осыншама ақша төлейді, — деп жауап берді әкім. — Бұл жағдай кезінде министрліктің бекіткен елді мекендер тізіміне байланысты болып тұр. Қазір біз министрлікпен осынау елді мекендерді, соның ішінде Ақжайық ауылын бұл тізімнен шығару бағытында жұмыстанудамыз. Заң аясында тиісті құжаттар реттелген соң, мәселе шешіледі деп ойлаймыз».

Көрерменнің сұрағына орай әкім «Тұлпар-тальго» пойызының іске қосылатын күні алыс еместігін де жеткізді. Бұл пойыз шыққанда Астанаға баруға 11, Алматыға жетуге 24 сағат үнемделетін болады.

Мәдениет саласына қатысты жолданған сұрақтардың бірі Исатай мен Махамбет секілді ұлт батырларына ескерткіштердің орнатылуы турасында өрбіді.

— Ескерткіш – біздің тарихымыз, мәдениетіміз, руханиятымыз. Сол себепті былтыр көпшіліктің сұрауы бойынша Құрманғазы мен Динаға ескерткіш қойылды. Биыл қазақтың батыр қыздары – Мәншүк, Әлия, Хиуазға ескерткіш орнатуымыз керек. Ал Махамбет пен Исатайға ескерткіш орнату жоспарымызда бар. Оны да ақылдаса отырып шешеміз деп ойлаймын. Жалпы, батыр бабаларымызды ұмытпай, оларға ескерткіш орнату секілді іс-шараларды қолға алу арқылы біз оларды жас ұрпаққа кеңінен насихаттаймыз, — деді әкім.

150-ден аса сұрақ түсті

Тікелей эфир барысында негізінен аудан-ауылдардың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайларын жақсарту, облыс орталығын көркейту бағытындағы сауалдар жолданды. Сондай-ақ азаматтардың жеке басына қатысты да сұрақтар назардан тыс қалған жоқ. Әкім қойылған сұрақтарға нақты жауап берді. Жалпы 1,5 сағатқа жоспарланған хабар 1 сағат 50 минут болды. Осы уақыт аралығында Call-орталыққа 150-дей сұрақ келіп түскен. Оның бәріне телехабар арқылы жауап беруді уақыт көтермесі анық. Сол себепті облыс басшысы жауап беріп үлгермеген сауалдар облыс әкімі аппаратына жолданып, әр сұрақтың иесіне тиісті жауаптар берілетіні айтылды.

Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ,

«Орал өңірі»

Наурыздың 29-ы күні соққан қатты жел Қазталов ауданында тұрғын үй мен мектептің шатырын жұлып әкетті.

Аудан орталығы Қазталов ауылындағы Ш. Шарафутдинов көшесі №9 мекенжайындағы жеке кәсіпкер Сәуле Омарованың үйінің (дәріханасы бірге орналасқан) шатырын қатты жел төңкеріп тастады. Төрт пәтерлік үй болып есептелетін бұл ғимаратта осыдан екі жыл бұрын тұрғын үйлерді жаңғырту бағдарламасы бойынша жөндеу жұмысы жүргізілген. Үй иесінің айтуынша, оған 4 млн.-нан астам қаржы жұмсалған.

Осы күні сағат 14.50 шамасында қатты жел Бостандық ауылындағы үш қабатты орта мектептің шатырын жартылай жұлып әкетті. Мектеп директорының шаруашылық жөніндегі орынбасары Алтын Ақбаеваның айтуынша, желдің жылдамдығы секундына 27-28 метрге жеткен көрінеді. 1982 жылы салынған ғимараттың бұдан бұрын да 2015 және 2016 жылдары шатырын жел жұлып әкеткен екен. Оқиға биыл да қайталанып отыр. Осыған орай аудан орталығынан ТЖ мамандары келіп, тексеру жұмыстарын жүргізді.

Абырой болғанда, екі оқиға кезінде де зардап шеккендер жоқ.

Елжан ЕРАЛЫ

Оқырмандармен өткен кездесулерде педагогтер тарапынан өздеріне арнайы  бет ашылса деген ұсыныстар  жиі түсетін. Осыған орай  газетімізді жиі қолға алатын оқырмандарымыздың талап-тілегін жерге қалдырмай, «Мұғалім» жобасын қолға алдық.

Ең алдымен, аудандық білім бөлімдерімен байланысып, арнаулы бетке лайықты кейіпкерлерді  өздері жолдауын өтіндік. Ең алғаш болып бізбен байланысқа шыққан Бөрлі аудандық білім беру бөлімі Ақсай қаласындағы №3 «Гүлдер» бөбекжайын ұсынды.

Мақтаулы бөбекжайды көру үшін іссапармен Ақсай қаласына жол тарттық. Біз барған кезде бүлдіршіндер аулада  серуендеп, ойнап жүр екен.  «Гүлдер» бөбекжайына кірген сәттен-ақ ертегі әлеміне енгендей сезімде болдық. Әр бұрыштағы аквариумдар, әдемі қаланған кішкентай тастар, сылдырап аққан су бізді бірден  ғажайып әлемге жетелей жөнелді. Жайқалған гүлдер мен қолөнер жұмыстары қойылған жып-жылы, ұзын дәлізді бойлап, бөбекжай директорының  кабинетіне ендік.

Жолдан келген бізге алдымен ыстық шайын ұсынған бөбекжай директоры Гүлбану Хаблокатқызы өздерінің заманауи технологияларды пайдаланып, жұмыстанатындықтарын  айтып, әңгіме тиегін ағытты.

№3 «Гүлдер» бөбекжайы 1991 жылы салынған.  Жеті  қазақ, үш орыс тобында барлығы 280 бүлдіршін тәрбиеленуде. Балабақшада мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу үшін барлық жағдай жасалған. Бөбектердің денсаулығын нығайту үшін арнайы спорт зал, скалодром бұрышы және жаттығу құралдары жұмыс жасап тұр.  Ұжымда 65 қызметкер еңбек етеді. Педагог-мамандардың 60 пайызы – жоғары санатты. Мамандармен әңгімелесіп жүріп байқағанымыз,  олар ылғи  ізденіс үстінде жүреді екен.  Жаңашылдықты талап ететін басшының үдесінен шығу өз алдына, өздері де әр түрлі байқауларға қатысып, бөбектерінің ең алдыңғы орында болғандарын қалайды. Алтынгүл Шамұратова, Нұрия Жаманова, Мейіргүл Кеңесова, Бақтыгүл Айсағұлова, Үміт Елжанова сынды мамандардың сөзінен жалпы педагогикалық ұжымның «Фребель сыйы», «Дьенеш логикалық блоктары», «Түрлі-түсті Киюзенер таяқшалары», «Зайцев текшелері», «Сиқырлы қалам», «Ақылды балапан» сынды әдістемелік кешендерімен  жұмыстанатынын білдік. Ауданды қойып, облыс көлемінде, халықаралық деңгейде жоғары жетістіктерге қол жеткізіп жүрген бөбекжайдың материалдық-техникалық әлеуеті жоғары деңгейде.

«Бөбекжайға келіп, кәсіби тұрғыда өстім»

Музыка залының әр бұрышында балалардың жарқын дауысы ұялаған. Музыка жетекшісі Ғалия Нұралиеваның дәл осы балабақшада қызмет жасап жүргеніне жиырма жыл болыпты.

— Менің басты мақсатым – балаларға музыкалық тәрбие беру. Жұмысым ертеңгілік жаттығулардан басталады. Әр түрлі мерекелер осы музыка залында өтеді.  Залда балалармен жұмыс жасау үшін бар жағдай жасалған. Ойыншықтар, аспаптар, түрлі-түсті дидактикалық ойындар, кассеталар, дискілер секілді қажет құралдардың бәрі бар. Сонымен қатар «Ғажайып дыбыстар» атты үйірмеме  балалар қызығушылықпен қатысады. Осы бөбекжайға келіп кәсіби тұрғыда өстік, санатымыз жоғарылады. Биыл жоғары санатымды үшінші рет бекіттім, — дейді ол.

«Қағазбастылық  шаршатты»

Балабақша – баланың жеке тұлға ретінде қалыптасудағы ең алғашқы сатысы. Күн сайын бүлдіршіндерін жылы жүзбен қарсы алатын «Ботакөз» тобының тәрбиешісі Ләззат Қарабалиева бізге бөбекжайдың күн режимі туралы айтып берді.

— Жұмысқа таңғы сағат жетіде келемін. Балаларды қабылдап, ертеңгі жаттығулар жасап, таңғы ас ішеміз. Сағат 9-дан кеткенде баланың зейіні мен танымдық қабілетін дамытуға арналған жұмыстар жүргізіледі. Түске таман балалармен таза ауаға серуенге шығамыз. Түскі ас ішкен соң балдырғандар ұйықтайды. Сағат 15.00-де балаларды оятып, сергіту жаттығуларын жасаймыз. Ұйқыдан тұрған балалар түстен кейін түрлі үйірмелерге барады. Кешкі сағат 17.30ға дейін ата-аналардың көбі балаларын үйлеріне алып кетеді.  Біздің жұмыс күніміз осы бағытта өтеді. Мүмкіндігінше әр баламен жеке жұмыстар жасауға тырысамыз.  Балалардың сөздік қорын, танымдық деңгейін дамыту мақсатында жиі жұмыстанамыз. Бүлдіршіндермен жұмыс жасаған өзіме  ұнайды. Алайда бір қиындығы – қағазбастымыз. Жазатын қағаз көп. Мәселен, бір аптаға циклограмма, ұйымдастырылған оқу іс-әрекеттеріне технологиялық карта жасаймыз. Әр баланың деңгейі бойынша диагностика жасап, оны ай сайын тапсырамыз. Жыл бойына арналған келешек жоспар, бір аптаға жазатын күнделік бар. Осы жұмыстардың бәрі балалармен шығармашылық жұмыс жасауға кедергі келтіреді. Бос уақытымыздың көбі қағаз толтырумен кетеді. Қағаз азайса, бос уақытымызды шығармашылық ізденіске арнар едік, — дейді тәжірибелі маман.

Осы тұста әңгімеге араласқан бөбекжай директоры Гүлбану Әмірова:

— Біз шығармашылықпен делсенді айналысып, мерекелік шараларды балаларды таңғалдыратындай етіп өткізгіміз келеді. Бөбекжай қабырғасында өткен  жарқын сәті әр сәбидің есінде ұмытылмастай болып сақталып қалса екен дейміз. Бірақ қағазбастылық бізді шаршатты… — деп ол да  ойын ашық айтты.

«Сәбидің тілі – сәбидің саусағында»

— Мынау – өз қолыммен жасаған ағаш. Қазір бұл ағаштың бұтақтарын қар жауып тұр. Көктемде бүршік жарады. Осылайша жыл мезгілдеріне қарай менің ағашым да түрленіп отырады, — деп әңгімесін бастады бөбекжай дефектологі Нұрсәуле Базарғалиева. Шағын бөлменің ішінде баланың ақыл-ойын, ұсақ моторикасын, зеректігін, байқампаздығын арттыратын арнайы құрал-жабдықтардың түртүрі бар. Бәрі рет-ретімен орналасқан.

— Кезінде Василий Сухомлинский: «Сәбидің тілі – сәбидің саусағында» деп бекер айтпаған. Сондықтан да біз баланың ұсақ моторикасын дамыту үшін көбірек жұмыстанамыз. Баламен жұмыс жасау үшін бізде жақсы жағдай жасалған.  Өзімде есепте тұрған бес бала бар. Солармен жеке жұмыстар өткіземін. Одан бөлек «Құм терапиясы» атты үйірмеде әр топтағы балалармен жұмыс жасаймын. Әр күніміз өзіндік қызығымен,  қиындығымен есте қалады. Балабақшаға мүлдем сөйлей алмай келіп, кейіннен тілі шығып, сөйлеп кеткен баланың оқиғасы есіме жиі оралады. Ол бала мүлдем сөйлей алмайтын еді. Мен логопед болмасам да, әр түрлі әдіс-тәсілдерді қолданып біраз жұмыстандым. Анасы да баласы тез сөйлеу үшін барын салды. Тіпті емшілерге апарып,  түрлі қазақы ырымдарды да жасатып жүрді. Біз өз тарапымыздан жүйелі түрде  әр түрлі әдістерді қолданып, жұмысымызды жалғастыра бердік. Бірде кезекті мерекеде дайындық үстінде балалар қолдарын жүрегіне қойып, Әнұран айтып тұрды.  Әлгі бала солармен қосылып, ән айта алмағанына ызаланды ма екен, мені түртіп, ымдады. Бұл оның сөйлеуге деген ең алғашқы талпынысы еді. Әлгі бала бес жасында ең алғаш рет «Ура, ура!» деген сөзді айтты. Ол сөйлегенде анасымен бірге, ұжым болып  біз де қатты қуандық. Қазір   мектепте оқып жүр. Анасын көшеден көріп тұрамыз. Ол кісі: «Баламның  қазір аузы жабылмайды» деп мәз болады. Біздің негізгі мақсатымыз – балалардың қуанғанын көру, — дейді дефектолог маман.

«Бала мейірімді сезініп өсуі тиіс»

Бөбекжай психологі Ботакөз Еділбаеваның кабинетінде де балаға қажетті материалдардың түртүрі бар екен. Ботакөз Аманжолқызы былтыр  ұйымдастырылған  «Үздік педагог» республикалық байқауының бас жүлдесін иеленген.

— Әр баланың өз әлемі бар. Бөбектермен жұмыс жасау қиын әрі  қызық. Бір жағынан, олармен күні бойы жұмыстанғандықтан, бар күш-қуатым кетеді. Бірақ балғындардың жарқын жүздері, боямасыз, шынайы таза күлкісі мені ерекше бақытқа бөлейді. Баламен бала болып ойнау, олардың тілінде  сөйлеу арқылы кейде өзім де балалық шаққа оралғандай күйде боламын. Негізінен үш бағытта – бала, ата-ана, балабақша қызметкерлерімен бірлескен түрде жұмыс жасаймын. Қазіргі кезде балалардың басым бөлігіне ата-ананың ерекше көңілі жетіспейді. Сәби ылғи өзін еркелеткенді, жылы сөз айтқанды жақсы көреді. Ал сәби шағында әке-шешесінен жылы сөз естімеген бала өзіне көңілі толмай өседі. Сондықтан бала мейірімді сезінуі тиіс. Бөбекжай әлемі – тек тәрбие, білім ошағы ғана емес, бұл жерде мейірім бар. Бүлдіршіндердің кіршіксіз жанын аялай отырып, олардың өз менін қалыптастыру бағытында көп жұмыстанамын. Бала жаны сезімтал, ұғымтал болып келеді. Сондықтан біз оларға  қиындығы мен қарама-қайшылығы мол өмірді, қоршаған ортадағы құбылыстарды түсінуге көмектесуіміз қажет. Біздің балаға береріміз – ізгілік, мейірім, қамқорлық. Қазіргідей ақпараттық технология дамыған заманда мектепке дейінгі мекеменің педагог-психологі болу үлкен жауапкершілік жүктейді. Бос уақытымда көп ізденемін. Әрі әріптестеріммен өз тәжірибемді бөлісіп отырамын, — дейді Ботакөз Аманжолқызы.

Жаңашыл  балабақша

Психолог аузына жиі алған мейірімді біз бөбекжайда анық сезіндік. Жүздерін нұрға тұнған мамандардың мейірімі өз алдына, бөбекжайдың әр бұрышы мен әр кірпішінің өзінде шуақ пен нұр тұнып тұрғандай сезілді. Таңмен таласа келіп, қара кешке дейін тыным алмастан, жұмыс жасайтын балабақша қызметкерлерінің еңбегі елеусіз емес.

№3 «Гүлдер» бөбекжайы 2015 жылы облыстық білім басқармасынан «Жаңа инновациялық технологияларды енгізген үздік мектепке дейінгі ұйым» сертификатын иеленсе, 2016 жылы ҚР Халықаралық білім дамыту академиясының ұйымдастыруымен Қырғыз елінде өткен халықаралық «Жаңашыл балабақша – 2016» байқауында бас жүлдегер атанып, биыл жазда Италияға баруға мүмкіндік беретін сертификатқа ие болды. Осы байқауда педагог-психолог Б. Еділбаева «Үздік интерактивті тұсаукесер», тәрбиеші Ү. Елжанова «Инновациялық жәрмеңке», бөбекжай директоры Г. Әмірова «Жаңашыл жетекші» төсбелгілерімен марапатталды.  Бөбекжай директоры бұдан бөлек  2015 жылы Халықаралық білім дамыту академиясының «Мейірімді жүрек», ҚР Ұлттық бизнес-рейтингі  ұйымдастыру комитетінің «Экономика мақтанышы» төсбелгілерімен және Қоғамдық марапаттар мен атақтар жөніндегі республикалық кеңесінде оқу-ағарту ісіне сіңірген еңбегі үшін «Білім беру саласының үздігі» құрметті атағымен марапатталды. Бөбекжай тәрбиеленушілері де аудан, облыс,    республика деңгейінде өткізілетін байқауға белсенді қатысады. Олардың жетістіктері де жетерлік. Мәселен, «Елін сүйген Елбасы» облыстық байқауында бас жүлдені жеңіп алған К. Кеңесова республикалық деңгейдегі байқауға қатысуға жолдама алды.

Маман  жетіспейді

Бөбекжай директоры Гүлбану Әмірова өздерінің әр жеткен жетістігін ұжымының ұйымшылдығы мен ауызбірлігінің арқасы деп бағалайды.

— Өйткені біздің мамандардың жауапкершілігі жоғары. Олар  менің әр идеямды әр кез қолдап отырады. Сонымен бірге аудандық білім бөлімінің меңгерушісі Орынбасар Төлемісов,  бұрынғы басшысы Айымгүл Тыржанова және өзге де  біздің әр қадамымызды қолдап, көмек қолын созатын, сұраған қаржымызды мүмкіндігіне қарай  беріп отыратын әріптестерімізге алғыс айтамыз. Біздің материалдық мүмкіндігіміз жақсы. Әдістемелік құралдарымыз жеткілікті. Дегенмен түйткілді мәселелеріміз де баршылық. Біріншіден, бізде мамандар жетіспейді. Қазірдің өзінде он тәрбиеші жетіспейтіндіктен, олардың орнына өзгелері ертеден қара кешке дейін жұмыс жасап жүр. Жастардың көбі басында қуанып келгенімен, кейіннен қиындыққа шыдамай кетіп қалады. Екіншіден, жалақымыз аз. Жастардың жұмысқа келмеуінің бір себебі осы шығар, бәлкім. Мәселен, қазіргі күнде бір тәрбиеші екі маманның жұмысын жасап жүргендіктен, еңбекақыны кішкене қомақтылау алып жүр. Ал мен бөбекжай директоры ретінде олардан біраз кем аламын, — дейді Гүлбану Хаблокатқызы.

Ата-аналар алғысы

— Біздің бөбекжайда өз мамандығын жақсы көретін жандар жұмыс жасайды. Бөбекжайдың аурасы керемет. Қысы-жазы ұядай жып-жылы, жап-жасыл болып, гүл жайнап тұратын бөбекжайға балалар қуанып келеді. «Ромашка» тобындағы тәрбиеленуші балаларымыз биыл сүйікті  бөбекжайымен қоштасып, мектепке барады. Осы жерде бүлдіршіндеріміздің қуанышты, қызыққа толы күндері өтті. Біз сәбиімізді сенімді қолға, яғни осы бөбекжайға сеніп тапсырдық. Кішкентайымыздың тамағы тоқ,  қауіпсіз жерде тәрбие алып жатқанына қуанып, алаңсыз жұмысымызды жасадық. Бөбекжай қызметкерлері біздің сенімімізді ақтап, балапандарымыздың ойқиял ұшқырлығын дамытып, олардың жеке тұлға болып қалыптасуына еңбек сіңірді. Біздің топта отбасылық бағыттағы тәрбие шаралары жиі өткізіліп тұрады. Әрбір өткен мерекелік ертеңгіліктер жоғары деңгейде өтеді. Біз сол үшін де өз бөбекжайымызды мақтан етеміз. Бөбекжай ұжымына барша ата-аналар атынан шынайы алғысымызды білдіреміз, — деді кішкентай Ясминаның анасы Динара Мұстаева.

«Филологтар мен математиктер жетіспейді»

Бөбекжайдан қайтар жолда Бөрлі аудандық білім беру бөліміне соқтық. Аудандық әдістемелік кабинеттің меңгерушісі Ләззат Жолбатырованың айтуынша, ауданда 43 білім беру мекемесі жұмыс жасайды.  Қазіргі уақытта олар қорытынды аттестацияға қызу дайындық үстінде. Биыл 250 түлек мектеп бітірмек.  Ал аудандық білім бөлімінің кадрлар жөніндегі инспекторы Әлия Байниязова балабақшадағы тәрбиеші мамандардың  аз екенін растады.

— Өйткені жалақылары – 35 мың теңге. Ақсай қала болып саналатындықтан, «Дипломмен ауылға» бағдарламасына біз ілікпейміз. Жалақыларына 25 пайыз үстемеақы қосылмайды. Жатақхана тағы жоқ. Пәтер жалдау қымбат.  Сондықтан көпшілігі Жаңақала, Қаратөбе сияқты аудандарға барғанды жөн көреді. Бізде сонымен қатар математика,  орыс тілі мен  әдебиеті пәнінің мамандары жетіспейді, — деді ол.

Гүлжамал  ЖОЛДЫҒАЛИ,

“Орал өңірі”

Бөрлі  ауданы

Орал қаласына қарасты Серебряков кентіндегі орта мектептің 9-сынып оқушысы Нартас Нүфтен Алматы қаласында мәреге жеткен айтыскер ақын, әнші-композитор Әсет Найманбайұлының 150 жылдығына арналған І республикалық  «Ән салсаң, Әсеттей сал…» байқауының бас жүлдегері атанды.

Нартастың ұстазы, музыка пәнінің мұғалімі Мейрамгүл Еселбаеваның айтуынша, «Тәуелсіз ел жастары» қоғамдық қоры ұйымдастырған өнер сайысына қатысушылар дәстүрлі ән, халық композиторларының күйлері және Әсеттің өлеңдерін мәнерлеп оқудан сынға түсті. Күй сайысына 15 үміткер қатысып, солардың арасынан Нартас Шынтасұлы үздік шықты. Бірге барған әжесі Бірғаным Қадырғалиеваның үмітін де ақтаған Нартас халық күйі «Ел айырылғанды» орындап берді.

Ж. Досмұхамедов атындағы педколледжді тәмамдаған Мейрамгүл Айболатқызы Нартасты күйге екінші жыл баулып келеді. Бұл — оның республикалық байқауға тұңғыш рет қатысуы.

Арман БОЛАТҰЛЫ

SONY DSC

Иә, бүгін – Халықаралық құстар күні. Бұл интернационалдық экологиялық мереке 1894 жылы АҚШ-тан бастау алған екен. Үшбу мейрамның басты мақсаты – табиғаттың бір перзенті – құс атаулыға жүйелі жанашырлық танытып, қамқор көзбен қарау.

Асқар-асқар тауларды, айдын шалқар көлдерді һәм құм сусыған шөлдерді артқа тастап, алты айшылық жерден туған өлкесіне әбден шаршап-шалдығып, өліп-талып іңкәр сағынышпен жететін жыл құстарының келер кезі таяу. Биыл байтақ Қазақстан бойынша көктемгі құс ату-аулау маусымына заңды түрде тыйым салынды. Осы үшін алдарынан шығып, қуаныштан қолымызды бұлғап, бөркімізді аспанға атып, қанаттылардан сүйінші сұрар ма еді, шіркін!

100 жылдық шежірелі тарихы бар «Орал өңірі» газеті редакциясының соңғы 5-6 жыл бедерінде қалыптасқан бір игі дәстүрі бар. Ол – таңменен құйқылжыта  сайрағанда, жан сарайыңды шаттыққа бөлейтін қараторғайға арнап ұя жасау.

Редакцияның басшы-қосшысы шынайы ынта-ықыласпен үлес қосатын осы бастамаға былтыр қаладағы-даладағы біраз жастар ұйымы барынша атсалысқан еді.

Олар биыл да қалыс қалмас деген үміттеміз. Ал біздің жігіттер өздері жасап жатқан ұяларға соңғы шегелерін қағуға кірісті…

Бауыржан ФАЙЗОЛЛАҰЛЫ,

«Орал өңірі»