Алдағы Ұлы Жеңіс мерекесі қарсаңында Оралдағы Достық даңғылында қазақтың үш батыр қызына ескерткіш орнатылады. Бұл туралы облыс әкімдігінде өткен жиында айтылды.

Облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының басшысы Дәулеткерей Құсайынов­тың айтуынша, 2015 жылы ақпан айында батыр қыздарға композиция орнату жөнінде мәселе көтеріліп, арнайы комиссиямен бес жоба қаралды. Таңдау мүсінші Нұрлан Далбайдың жобасына түсті. Биіктігі бес метрлік ескерткіш композицияда ортада Мәншүк Мәметова, оның екі жағына Әлия Молдағұлова мен Хиуаз Доспанованың бейнелері сомдалған. Композиция Астанада қоладан құйылу­да. Жобаға 139 млн. теңге облыстық бюджеттен бөлінген. Ал Мәншүктің бұрынғы ескерткіші реставрацияланып, одан кейін аудандардың біріне беріледі.

Өткен жылдың желтоқсан айында облыстық дін істері басқармасына Орал қаласының көшелерінде бір азамат діни мазмұндағы әдістеме материалын таратқандығы жөнінде хабар түсті. Алынған шаралардың нәтижесінде Теректі ауданының Подстепный ауылында тұратын Серікқали Құмарғалиев деген азаматтың заңбұзушылық жасағаны анықталды.

Заңды түрде тіркелме­ген «Евангельдік христиан баптистер шіркеуі» қоғам­дық бірлестігінің мүшесі болып табылатын ол ҚР «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» заңы­ның 9-бабын бұзған, яғни тиісті емес жерде діни маз­мұндағы әдебиеттер тарат­қан. Соған орай бұл материал Орал қаласының мамандандырылған әкім­ші­лік сотына жолданды. Таяу­да сот қаулысы шығып, С. Құмарғалиев ҚР ӘҚБтК-ның 490-бабының 1-бөлі­мі­нің 3-тармағымен кінәлі деп танылып, оған әкімшілік жа­за ретінде 50 АЕК (106 050 теңге) көлемінде айыппұл салынды.

Облыстық дін істері бас­қармасының бөлім басшы­сы, заңгер Әділ Нұрмұқа­новтың айтуынша, мұндай деректер 2015-2016 жылдары да тіркеліп, кінәлі деп танылғандар да дәл осындай әкімшілік жазаға тар­тылған. Онда бірақ ислам дініне қатысты материалдар тәркіленіпті. «2015 жы­лы біз ғаламтордағы ОLХ жүйесі арқылы планшет та­ратқан жанды анықтадық. Онда балаларды Құран оқу­ға үйретеміз деген желеу­мен діни мазмұндағы материалдары бар гаджеттер тегін таратылған. Артынан біз төрт планшет тәркіле­дік, — дейді Әділ Амантай­ұлы. — Облыс әкімдігінің 2012 жылғы 11 қыркүйекте­гі №166 қаулысына сәйкес өңірімізде діни әдебиеттер мен діни мазмұндағы өзге де ақпараттық материалдарды, діни мақсаттағы заттарды тарату үшін арнайы орындар белгіленді. Ондай орындар Орал қаласында және барлық аудан орталықтарында бар. Мәселен, бұл бағыттағы материалдарды облыс ор­талығындағы «Оптима» дү­кенінен (Фрунзе көшесі, 49) алуға болады».

Сәкен МҰРАТҰЛЫ

Жәнібектік атқамінерлер малдың санына емес, сапасына мән беріп, сөйтіп, пайдаға кенелудің жолдарын түсіндіруді мықтап қолға ала бастады. Аудан әкімі Наурызбай Қарағойшиннің өзі бастап шаруашылықтарға аяқтай барып, асыл тұқымды мал ұстаудың тиімділігін айтып қана қоймай, қолына қаламын алып, қағазға сызып  түсіндіріп жүр. Оған біз аталмыш ауданның Борсы ауылына іссапарға барған кезде куә болдық.

Осы ауылдағы «Марал» шаруа қожалығында 300-ге жуық ірі қара  бар. Шаруашылық 2010 жылдан бері табынға асыл тұқымды бұқа қосып, малды асылдандыру бағытында жұмыс жүргізіп келеді.

— Бүгінгі таңда мұндай жұмысты тиімді деп айта алмаймын. Тауарлы мал ұстаудың болашағы жоқ. Ал асыл тұқымды мал ұстаған жан ұтады. Мәселен, шаруашылықта 180 аналық бар екен. Әр аналыққа мемлекет тарапы-нан 2016 жылы 18 мың теңге демеуқаржы төленді. Егер есептеп қарасақ, сіздер былтыр 3,2 млн. теңгеден аса демеуқаржы алдыңыздар. Енді асыл тұқымды малға келсек, оған төленетін қаржы көбірек. Мысалы үшін, сізде 180 бас қазақтың ақбас сиыры болса, 3,6 млн. теңге қалтаңызға түсер еді. Айырмашылық – 400 мың теңге. Биыл асыл малға төленетін демеуқаржы екі еседен астам өсті, яғни 1 бас тұқымға берілетін қаржы 30 мың теңгені құрайды. 180 басқа 5,4 млн. теңге аласыз. Ал тауарлы малға төленетін ақша сол күйінде қалды. Екеуінің айырмашылығы жер мен көктей емес пе?! Елбасының, Үкімет, облыс жетекшілерінің және біздің асыл тұқымды мал алыңыздар деп жиі айтуымыздың себебі осы ғой! — деді Наурызбай Қадырбайұлы аталмыш шаруа қожалығының басшысы Марал Әбіловке. Шаруашылық былтыр 180 бас аналықтан 130 бас бұзау алыпты. Соның жартысы – еркек төл. Күзде оларды Ақтау, Атырауға апарып, әр басын 200 мың теңгеге сатқан. «Сөздің шыны керек, екінің бірі мұндай ақшаға малын өткізе алмайды. Жұрттың бәрінің бірдей малын көрші облыстарға апаруға мүмкіндігі жоқ, — дейді аудан әкімі. — Енді асыл тұқымды малға келейік. Біздің көпшілік қожалықтарымыз жыл сайын асыл тұқымды аталық малды іздеп жүріп сатып алады. Мысалы, қазір 2015 жылы туған еркек малды табу қиын. Тапқанның өзінде де оның әр басы жоқ дегенде 350 мың теңге тұрады. Былтырғы бұқашықтардың 300 мың теңгеден төмені жоқ. Ал тауарлы бағыттағы екі жылдық малдың бағасы 200 мың теңгеге жетер-жетпес деңгейде. Егер қожалықтар асыл тұқымды малды өздері асыраса, ешқайда шықпас еді. Әріптестері аяқтай келіп, осындай сомаға алар еді. Қаншама қаржы, уақыт үнемделеді. Биыл асыл тұқымды аталықтардың да құны тағы өседі. Жоғарыда айтып өткенімдей, асыл тұқымды мал ұстаған шаруалар аналығынан бір пайда тапса, еркегінен де осылайша бюджеттеріне айтарлықтай кіріс кіргізеді».

Аудан басшысы Марал Әбіловке меншігіндегі 300 бас тауарлы малдың орнына 150 бас асыл тұқымды мал ұстауға кеңес берді. Бұл, біріншіден, мал азығын дайындауға және өзге де қажеттіліктерге кететін шығындарды азайтуға, жұмыс күшін, уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. Ал, екіншіден, ол 300 бас тауарлы малмен салыстырғанда анағұрлым көп пайда әкеледі.

— Бүгінгі таңда батысқазақстандықтар асыл тұқымды мал шаруашылығының тиімділігін көріп, бұл іске дендеп бет бұруда. Соған байланысты облысымызда асыл тұқымды мал, соның ішінде аталықтардың жетіспеушілігі байқалуда. Жыл өткен сайын ауылдық кооперативтер саны да артып келеді. Оларға да тұқымы асыл бұқа қажет. Мысалы үшін, өткен жылы ауданымыздың өзіне 350 бас асыл тұқымды бұқа керек болды. Жәнібектіктердің биылғы сұранысы – 400 бас. Ал бізде тек «Әлем» қожалығы ғана асыл тұқымды мал шаруашылығымен айналысады. Алайда оның өзі аудан сұранысын жартылай деңгейде де қамтамасыз ете алмай отыр. Яғни «Әлемнен» әрі кеткенде 150 бастай бұқа алынса, қалғаны өңіріміздің өзге аудандарынан жеткізіледі. Сөйтіп, біздің жігіттер аудан-ауылдарды аралап, аяқтарынан сарсылып жүреді. Шаруашылықтарға барған сайын осы жайттарды тілге тиек етіп, тіпті 20-30 бас асыл түлікті бастап ала беріңіздер деп айтып жүрміз. Егер бір бас асыл тұқымды малды 300 мың теңгеге алса, үкімет 154 мың теңгесін қайырып береді. Кейбір ауылдастар бұл жұмыстың қағазы, шабысы көп деп сылтау айтып жатады. Рас, қағаздар бар, жүру керек болады. Еңбексіз ешнәрсе болмайды ғой. Қазір бұрынғыдай атқа мініп алып, күні-түні далада малдың соңында жүретін заман емес. Бүгінгі заманда компьютерде отырып, есеп-қисапты шығарып, мемлекет тарапынан алынып жатқан іс-шаралардан, жаңалықтардан хабардар болып, оларға ілесіп отыру керек. Қазір асыл тұқымды мал шаруашылықтарының иелері осы істерді өздері істей алмаса, кісі жалдап отыр. Енді біреулері «Біраз жылдан бері табынға асыл тұқымды бұқа қосып отырмыз, бұқаларды екі-үш жыл сайын ауыстырамыз, қазір малымыз асылданған шығар» дейді. Дәл осындай жағдайды жаңа «Марал» қожалығынан да байқадық. Олар жеті жылдан бері қазақтың ақбас тұқымды аталығын пайдаланып келеді. Малының асыл тұқымды түліктен айырмашылығы жоқ деуге болады. Иә, он жылға жуық уақыт ішінде тұқым түрленетіні анық. Бірақ ол төлдің асыл тұқымды екенін дәлелдейтін ешқандай құжат жоқ қой. Ол үшін кезінде ғалымдар бұл бағытта тиісті зерттеу жұмыстарын жүргізіп, қажет құжаттарды толтырып отыру керек еді. Ғалымдармен келісімге отырып, тағы да он шақты жыл күткеннен гөрі, дайын, тиісті құжаттары бар малды сатып алған артық емес пе? Жалпы, бұқаны ауыстыра бергеннен көп ештеңе өзгермейді. Аналықты ауыстырып, асыл мал алу керек.

Мұны аяғынан нық тұрған шаруашылық иелеріне барып түсіндірудеміз. Бір шаруашылықтың біржола табысты жолға түскенін, оның ісінің нәтижесін көрген соң өзге де қожалықтар соңынан еруі тиіс. Сөйтіп, асыл тұқымды мал шаруашылықтары көбейіп, ауданымыздың экономикасының дамуына сүбелі үлесін қосар еді, — деді Наурызбай Қарағойшин. Осындай жанашыр әрі бұл саланың жілігін шағатын аудан әкімінің сөзі әсер етті ме, бір ай уақыт өтер-өтпестен «Марал» шаруашылығы асыл тұқымды 30 бас қашар мен бес бас алды. Тек бұл қожалық емес, аудандағы тағы да үш қожалықтың малы қазақтың ақ бас сиырларымен және олардың аталықтарымен толықты. Ал екі шаруашылық көшім жылқысына қол жеткізген. Соның нәтижесінде қазір Жәнібек ауданында жеті асыл тұқымды мал өсіруші шаруашылық тіркеліп, оларда асыл текті 1534 бас ірі қара, 747 бас жылқы өсірілуде.

Сәкен МҰРАТҰЛЫ,

Жәнібек ауданы

Жақында  облыстық  кәсіпкерлер  палатасында  кәсіпкерлердің құқын  қорғау  бойынша  кеңес  отырысы  өтті.

Бұған кеңес төрағасы Хайдар Қапанов,  облыстық мемлекеттік кірістер департаменті басшысының орынбасары Бауыржан Қайдаров, қалалық білім беру басшысы Жансұлу Төремұратова, «Жаңа толқын» ЖШС директоры Борис Лаврентьев және басқа да мемлекеттік мекеме қызметкерлері мен жеке кәсіпкерлер қатысты.

Жиынды жүргізген кеңес төрағасы Хайдар Қапанов кеңес отырысының биылдыққа бірінші рет өткізіліп отырғанын айтып, жиналғандарды кеңестің жаңа құрамымен таныстырды. Бұдан соң ол кеңестің әкімшілік кедергілерді жою бағытында өткен жылы атқарған жұмыстары жөнінде баяндап, жеке балабақшаларды дамыту бағытындағы өз ойын ортаға салды.

– Жеке балабақшалардың мәртебесі мемлекеттік балабақшалардың мәртебесінен еш кем болмауы керек. Өйткені  жеке балабақшалардағы тәрбие жұмысы да мемлекеттік стандартқа сәйкес жүргізіледі. Тіпті кей жағдайда жеке балабақшаларда қосымша ән, би,  суға жүзу немесе басқа да спорт түрлерінен қосымша секциялар болуы мүмкін. Мұндай жағдайда олар, әрине, мемлекеттік балабақшалардан қымбатырақ болады. Бұл ретте балабақшаның төлемақысын балабақша әкімшілігі мен ата-ана өзара келісе отырып, шешулері керек. Содан кейін кейбір емханалар жеке балабақша басшыларымен медициналық қызмет көрсету бойынша келісімге қол қоймай жүр. Бұл дұрыс емес, қазіргі таңда бұл ең бір күрделі мәселеге айналып отыр, – деген Хайдар Қапанов  жеке балабақшалардың көбісінде  маман тәрбиешілердің жетіспейтінін айтты. Оның сөзінше, қазіргі таңда балабақша тәрбиешісінің айлық жалақысы өте аз. Сондықтан мұндай мардымсыз еңбекақыға келісіп, жұмыс істегісі келетін адамды табу қиын.

Қалалық білім беру басшысы Жансұлу Төремұратова жеке балабақшалардың дамуы бағытындағы түйткілді мәселелерге тоқталды.

– Мемлекеттік пен жеке балабақшалардағы төлемақының екі түрлі екені белгілі. Мысалы, мемлекеттік балабақшада әр балаға ай сайын 10 000-12 000 теңгеден төлесе, жеке балабақшаларда 23 000-25 000 теңгеден келеді. Мемлекеттік мекемелерде баланың  балабақшаға келмеген күндері ай сайынғы төлемақыдан шегеріледі.

Ал жеке балабақшада бала келсе де, келмесе де бір айға 23 00025 000 теңгесі толық төленеді.  Ата-аналар осыған наразы. Жалпы, бізде жеке балабақшаға деген теріс көзқарас қалыптасқан. Кейбір ата-аналар жеке балабақшаға балаларын апаруға келіскендерімен, әдетте, «Бізді кезектен шығармаңыздар, кезегіміз келсе, мемлекеттік балабақшаға барамыз» деп өтініштерін айтады. Осы себепті электронды кезекте жеке балабақшаға барып жүрген бүлдіршіндер әлі күнге дейін тұр. Бұған күнделікті дүниеге келіп жатқан жас нәрестелерді қосыңыз. Сонда балабақша кезегінде тұрғандар көп болып көрінеді. Қазіргі таңда балабақша кезегінде 15 000-дай сәби бар. Мұны айтып тұрған себебім, сайт арқылы бала кезегін қарап жүргендер осыны ескерсе деймін, әйтпесе, жұрт кезек неге жылжымайды деп ренжіп жүрер. Іс жүзінде біздің облыс бүлдіршіндерді балабақшамен қамту бойынша  (99,7 пайыз) республикада екінші орында тұр, – деген Жансұлу Меңешқызы жеке балабақша қызметкерлеріне әдістемелік көмек көрсетілетінін және оларға көмек ретінде арнайы  семинарлардың  жиі  ұйымдастырылатынын  айтты.

«Жаңа толқын» ЖШС директоры Борис Лаврентьев жеке балабақшаларға қатысты түйткілді мәселелер  жөнінде  баяндады.

– Мен мемлекеттік-жеке серіктестік тәсілінің аясында жеке кәсібімді бастап, облыс көлемінде мектепке дейінгі ұйым жүйесін аштым. Мемлекеттік тапсырыс нәтижесінде балаларды мектепке дейін тәрбиелеу және оқыту мекемелерінде біз төлемақы бағасын азайтуға қол жеткіздік. Қазіргі таңда қалада жеке 22  мектепке дейінгі  ұйым бар, мұнда 1600 бала тәрбиеленуде. Бұдан бірнеше жыл бұрын облыста мектепке дейінгі небәрі үш мекеме жұмыс істеген, бұларда 400 бала тәрбиеленген еді. Қазіргі таңда тағы бес мектепке дейінгі ұйым ашу көзделуде. Жеке балабақшалар  мемлекеттік балабақшалармен теңбе-тең жағдайда қызмет етуі керек. Бірақ  қазіргі уақытта жеке балабақшаларда медициналық қызметті ұйымдастыру бізге қиын болып отыр. Қаладағы кейбір емханалар жеке балабақшаларда медициналық қызмет көрсетуден қашқақтайды. №1, №5 және №6  емханалар сондайлардың қатарында. Ал  №2, №3 және №4 емханалар жеке балабақшалармен  келісімшарт  жасады, – деген Борис Лаврентьев қайсыбір емханалардың  барлық балабақшалармен бірдей бірігіп жұмыстануға ықылас танытпай отырғанын айтты.  Ол сондай-ақ Зеленов ауданының Трекин ауылында тағы бір жеке балабақша құрылысының жоспарланғанын және бұған тиісті қаражат бөлінбей отырғанын жеткізді.

Жиын барысында аталмыш мәселеге қатысты тағы басқа да мамандар сөйлеп, жоғарыда айтылған түйткілді мәселелердің түйінін  тарқатуға  тырысты.

Айша  ӨТЕБӘЛІ,

«Орал  өңірі»

Сейсенбіде  Қазақстанның  орталық  коммуникациялық  қызметі БҚО  филиалында  кезекті  баспасөз  мәслихаты  өтті.

Бұл  жолы  өңіріміздің  коммуникациялық  қызмет  алаңына облыстық  кәсіпкерлер  палатасының  директоры  Нұрлан Қайыршин  келіп,  палатаның  өткен  жылғы жұмыстары  жөнінде баяндады.

Палата  кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау, әкімшілік кедергілерді азайту, кәсіпкерлерге қаржылық емес қолдау көрсету, өңірлік даму картасы, адами капиталды дамыту бағыты бойынша жұмыстануда. Палатаға жер теліміне, мемлекеттік сатып алу ісіне, рұқсат алу мәселесі, салық, бәсекелестік және тариф бағасы бойынша шағымхаттар көптеп түседі.

2016 жылдың қорытындысы бойынша кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау бағытында 133 жазба өтініш келіп түсті, олардың 71-і бойынша оңды шешімдер қабылданды (56%-ды құрайды). Кәсіпкерлердің мүліктік құқықтары 564 941 565 мың теңгеге қорғалды. Өткен жылы кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау жөніндегі кеңестің 10 отырысы өткізіліп, мұнда отыздан астам мәселе қаралды. Осы қаралған мәселелердің 26-сы оңды шешілді.

Облыстық кәсіпкерлер палатасының ауқымды жұмысының нәтижесінде 21 әкімшілік кедергі анықталса, соның 15-і жергілікті, алтауы республикалық деңгейде болып отыр. Республикалық әкімшілік кедергілердің төртеуі және жергілікті деңгейдегі 13 әкімшілік кедергі жойылды. Мемлекеттік органдармен тиісті заңнамаларға өзгерістер енгізу жөніндегі үш ұсыныс қабылданды, тағы үшеуі талқылануда. Тиісті реестрге енгізу жөнінде ҚР «Атамекен» ҰҚК-ға 17 мәселе жолданып, соның төртеуі енгізілді.  Сондай-ақ қаржылық емес қолдау бойынша сегіз бағытта қызмет көрсетілуде. Мысалы, былтыр 1620 орта және шағын кәсіп субъектілеріне 1930 қызмет (жоспар 157,2 пайыз) көрсетілді.

Батыс Қазақстан облысының аудан орталықтарында жұмыс істеп тұрған кәсіпкерлерді қолдау орталығының жалпы саны – 12.

Облыстық кәсіпкерлер палатасының көмегінің арқасында өткен жылы 304 кәсіп субъектілері өздерінің жобаларын іске асыру үшін барлығы 1 664 743 500 теңге қаржы алды, сонымен бірге жаңадан 228 кәсіпкерлік субъектісі жұмысын бастады. 159 рұқсат құжаттары алынып, 1075 құжат толтырылды (бұлар келісімшарттар, келісімдер, декларациялар, бизнес жоспарлар  және  тағы  басқалары).

Тағы бір айта кететін жәйт, өткен жылы кәсіпкерлікті дамыту картасына ауыл шаруашылығы, өңдеу өнеркәсібі, сауда және қызмет көрсету бойынша барлығы 20 млрд. 486 млн. 200 мың теңгеге сегіз жоба енгізілді, қазіргі таңда осы жобаларға инвесторлар іздестірілуде. Палата аталмыш сегіз инвестициялық жобаға бизнес жоспарлар дайындап, соның төртеуінің таныстырылымын ұйымдастырды. Сондай-ақ облыстық білім басқармасымен бірге 2016-2017 жылдарға арналған кәсіптік бағдардағы жұмыстар Жол картасын жүзеге асыру жоспары әзірленді  және  келісілді.

Бүгінде облыстағы 102 мектептің 56-сында кәсіби бағдарлы кабинеттер ашылған, бұл 54%-ды құрайды. Ауылдық мектептерде олардың саны – 46. Аймақтағы 38 колледждің 34-інде (89%) кәсіби бағдарлы кабинеттер ашылып, жұмыс істеуде.

Облыстық кәсіпкерлер палатасы оқытудың дуалдық жүйесі бойынша 3-4 жақты келісімшарттар (кәсіпорын – колледж – БҚО КП – білім басқармасы) жасау жұмыстарын жүргізуде. Бүгінгі таңда 23 колледж және дуалды оқыту жүйесі бар 78 кәсіпорынмен барлығы 91 үшжақты келісімшарт жасалған. Бұл жүйеге қамтылған студенттер саны – 1 463, – деген Нұрлан Серікұлы ағымдағы жылдың жұмыс  жоспарымен  таныстырды.

Оның сөзінше, Атамекен ҚР ҰКП басшылығымен Елбасының жаңа Жолдауындағы тапсырмалар негізінде ағымдағы жылы бизнесті қайта реттеу бойынша жүйелі шаралар өткізілмек. Жекешелендіру және мемлекеттік-жеке меншік әріптестікке қатысты барлық процедураларды оңтайландыру және агроөнеркәсіптік кешен-субсидиялар беруді автоматтандыру, несиелендіру тиімділігін арттыру бағытындағы жұмыстар күшейтілмек. Биыл нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017–2021 жылдарға арналған бағдарламасын жүзеге асыру мақсатында «Бастау Business» жобасы қолға алмақ. Бұл жобаға Зеленов, Ақжайық, Теректі, Қазталов және Жаңақала аудандары  қатыспақ. Оқыту аяқталғаннан кейін ең табысты бизнес-жоба авторлары жеңілдікпен берілетін несие беру бағдарламасының қатысушылары қатарына қосылады.

Облыстық кәсіпкерлер палатасы «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ  және облыс әкімдігімен бірігіп, аудандарда микрокредиттік жобасын жүзеге асыруды жоспарлап отыр. Бұл жоба бойынша ауылдық  жерлердегі кәсіпкерлерді  қолдау мақсатында жергілікті әкімдік пен «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ әрқайсысы 300 миллион теңгеден қаражат шығармақ. Жиналған 600 миллион теңге өз кәсібін жаңадан бастаған ауыл кәсіпкерлеріне 7 пайызбен несиеге берілмек. Кәсіпкерлерге берілетін несие көлемі 17 миллион теңгеден аспауы керек. Бұл ретте кәсіпкерлер ауылдағы саман үйлерін, техникаларын және басқа да құнды заттарын кепілдікке қоюы тиіс.

Жиын барысында журналистер тарапынан сұрақтар қойылып, бұған тиісті жауаптар қайтарылды.

Асылай  ТЕМІРБОЛАТ

1 наурыз – Алғыс  айту күнінде облыстық жастармен жұмыс жөніндегі ресурстық орталығы қаламыздағы темір жол бекетінде арнайы акция ұйымдастырды.

Шарада ұлттық киім киген ұл-қыздар «Алматы – Мәскеу» бағытындағы пойызбен жол жүріп келе жатқан жолаушыларды көңілді әуенмен қарсылап,  оларға шашу шашып, ақ  пен бауырсақтан дәм татқызды.

– Алғыс айту күнінде қаламызға келген қонақтарымызды жастар болып қарсы алғымыз келді. Бұл пойыз біздің бекетте жарты сағатқа ғана тұрақтайды. Сол уақыт аралығында алыс сапардан келе жатқан жолаушыларға қазақтың қонақжайлылығын паш етіп, олардың көңілін бір серпілтіп алуды көздедік. Біз бейбіт елде өмір сүріп жатқанымызға шүкір етеміз, қуанышымызбен басқа да ұлт өкілдерімен неге бөліспеске?! – дейді облыстық жастармен жұмыс жасау ресурсының басшысы Кенесары Нұршин.

Жүздеріне күлкі үйірілген ресейлік жолаушылар оралдық жастарға  алғыстарын жаудырып, естелік суретке түсіп жатты. Солармен бірге Мәскеуге кетіп бара жатқан Мереке Жүнісова ерекше сезімге бөленгенін айтты.

– Мен Ақтөбе қаласының тұрғынымын. Өзім таэквондомен кәсіби түрде айналысамын. Қазақстан құрама командасының мүшесімін. Ал қазір Алматы қаласында өткен жарыстан жеңімпаз атанып, Ресейдің Мәскеу қаласына кетіп бара жатырмын. Көктемнің алғашқы күнінде бізге тамаша көңіл күй сыйлаған шараның ұйымдастырушыларына ризамын. Шет елде өтетін жарыста кеңпейіл халқымның қолдауын сезінетін боламын, бұл мен үшін зор демеу болды, – дейді жас спортшы.

Айым  ТӨЛЕУҒАЛИ

Орал  мұнай, газ  және  салалық  технологиялар  колледжінде жоғары  және  орта  оқу  орындарын  бітіруші  түлектерге  арналған бос  жұмыс  орындары  жәрмеңкесі  өтті.

Облыстық жастармен жұмыс жөніндегі ресурстық орталығының ұйымдастыруымен  «Жас маман» жобасы аясында өткен жәрмеңкеде жұмыс іздеген жастардың қарасы көп болды. Жастардың уақытында жұмыспен қамтылуын мақсат еткен жәрмеңкеге Орал қаласы бойынша 25 жұмыс беруші 255 жұмыс орны және облыстың 10 ауданынан 499 жұмыс орны, барлығы 754 бос жұмыс орындары ұсынылды.

– Бұл жәрмеңке «Жас маман» жобасы аясында өтуде. Қазір мұнда жастар ресурстық орталығының кеңесшілері мен жұмыспен қамту орталығының мамандары, «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» филиалының мамандары, «Даму» кәсіпкерлікті қолдау қорының кеңесшілері жәрмеңкеге қатысушы жастарға мемлекеттік бағдарламалар бойынша тегін кеңестер беруде. Бұл жерде жастардың жас ерекшелігіне шектеу жоқ. Жәрмеңкеге оқу орнын биыл бітіргендер ғана емес, былтырғы түлектер де қатыса алады, – дейді облыстық жастар ресурстық орталығының бастығы Кенесары Нұршинов.

Гүлжамал  ЖОЛДЫҒАЛИ,

«Орал  өңірі»

Жуырда  «Орал өңірі» және «Приуралье» газеттерінің редакциясында  облыстық тұтынушылар құқығын қорғау департаменті, сондай-ақ қалалық тұтынушылар  құқығын  қорғау басқармасы өкілдерінің қатысуымен «Тікелей желі» ұйымдастырылған болатын. Айта кетелік, аталмыш департамент биылдан бастап Үкіметтің қаулысына сәйкес қоғамдық денсаулықты сақтау департаменті болып аталмақ.

Тұрғындардың сауалдарына облыстық тұтынушылардың құқығын қорғау департаменті басшысының орынбасары Сергей Щербина, қалалық тұтынушылар құқығын қорғау басқармасы басшысының орынбасары Роза Хасенова, тұтынушылар құқығын қорғау департаментінің бөлім басшылары Құрманай Жұмағалиева мен Валентина Кенжеғалиева, өзге де сала мамандары телефон арқылы тікелей жауап берді.

«Тікелей желі» барысында телефон арқылы 20-дан астам сұрақ келіп түссе, WһatsApp және басқа әлеуметтік желілер арқылы оннан аса сауал жолданды. Тұрғындардан түскен сауалдардың біразы қоғамдық тамақтану орындарындағы, базарлардағы, өндіріс орындарындағы, жеке балабақшалардағы антисанитарлық жағдайлар, заңсыз саудамен айналысу турасында болды. Сондай-ақ ауру өршіген кезеңдерде емханалардағы ұзын-сонар кезектің қауіпсіздігі, ауылдық медицина мекемелеріндегі медициналық құрылғылардың тазалығы, мектептер мен мектепке дейінгі ұйымдарда балаларға екпе жасау қаншалықты заңға сәйкес келеді, дүкен сөрелеріндегі мерзімі өткен  тағамдар, ашық базарларда сатылатын балық және сүт өнімдерінің сапасы, көшелерде иесіз жүрген бұралқы иттердің көзін құрту туралы да бірнеше сұрақтар келіп түсті. Бұдан бөлек, халық арасында үлкен шу тудырған «Бургер-стрит+» дәмханасы мен «Береке» АҚ сапасыз өнімдері жөнінде де үлкен мәселелер талқыланды. Сала мамандары барлық сауалға заң аясында жауап беріп, осында аталған кейбір келеңсіздіктерді алдағы уақытта қадағалауға алатындарын жеткізді. Олардың айтуынша, өткен жылы департаменттің сайты арқылы, «қауырт желілер»  арқылы 150-ден астам жазбаша, 440-тан астам ауызша арыз түскен. Олардың басым көпшілігі тағамдық және тағамдық емес өнімдерге қатысты  көтермесауда айналасындағы заңбұзушылықтар. Тұтынушылар тағамдар сапасының төмендігіне, қоғамдық тамақтану орындарындағы олқылықтарға, ТҮКШ қызметіне, білім және қаржы саласына байланысты шағым түсірген.

Валентина БОНДАРЕНКО,

Орал қаласы:

— Бұрын өндіріс орындарында еңбек шартына байланысты медицининалық анықтаманы талап ету міндетті болатын. Өйткені әр кәсіптің кәсіби аурулары болатыны белгілі, жұмысшылардың гигиеналық тазалықтарын сақтау қай уақытта да талап етілуі керек. Қазір бұл жұмыс қалай қолға алынып жатыр?

Гүлсара САНКАЕВА,

ТҚҚБ өндірістік және коммуналдық нысандарды санитарлық-гигиеналық қадағалау бөлімінің басшысы:

— Егер сіз сол өндіріс орнында бірнеше жыл жұмыс жасасаңыз, медициналық комиссияның қорытындысы жыл сайын жұмыс орнында тексерілуі тиіс. Сіздің жұмыс жасайтын объектіңіз қауіптің үлкен ошағы болса, біз өз тарапымыздан медициналық тексерісті жүргізуге тікелей құқығымыз бар.

Алдымен жұмысшыдан қандай да бір аурудың белгісі байқалса, ол адамның қашаннан бері сырқаттанып жүргені және осы жұмыста қашаннан бері қызмет ететіндігі тексеріледі. Егер қызметкер жұмыс кезінде ауырып, амбулаториялық картасында аталмыш жағдайлардың бәрі көрсетілсе, онда емдеу-сауықтыру мекемесі қызметкердің жұмыс жасайтын жері бойынша науқасқа қатысты санитарлық-гигиеналық сараптаманы департаментке жіберуі тиіс. Осы арыз негізінде департамент өндіріс орнында тексеру жүргізуге құқылы. Егер аурудың себебі еңбек ету кезіндегі зиянды факторларға тікелей байланысты болса, онда науқастың диагнозын растау үшін сараптама кәсіби ауруларды зерттейтін арнайы институтқа жіберіледі. Содан кейін барып аурудың кәсіби не кәсіби еместігі анықталады. Мұның барлығы науқастың арыз-шағымы негізінде жүзеге асырылады. Біздің мамандардың кез келген уақытта еш негізсіз тексеріс жұмыстарын жүргізуге құқығы жоқ.

Елена ТАГАЕВА,

Теректі ауданы:

– Департамент қызметкерлері мектеп бөлмелерінің жарықтандырылуын, сондай-ақ оқушы парталарының дұрыс орналасуын  тексеруге құқығы бар ма? Екіншіден, мектеп медбикесінің мектеп ішінде балаларға екпе жасауы қаншалықты заңды?

Құрманай  ЖҰМАҒАЛИЕВА,

тұтынушылар құқығын қорғау департаментінің бөлім басшысы:

— Білім беру ұйымдары әрдайым қауіптің үлкен ошағы саналады. Сондықтан оның ауылдық  жерде немесе қалада орналасуына, жеке әлде мемлекеттік екендігіне қарамастан жылына екі рет тексеруден өткізіледі. Тексеру  жұмыстары кезінде тек жарықтандыру ғана емес, микроклиматтық жағдайы, компьютер сыныптарындағы электрмагниттік желілердің санитарлық ережелерге сай келуі және басқа да мәселелер толықтай қамтылады. Ал мектеп медбикесінің негізгі міндеттерінің біріне оқушыларға емдік екпелерді жүргізу жатады. Алайда егу процедуралары арнайы жабдықталған медициналық кабинетте жүзеге асырылуы тиіс. Егер арнайы кабинет жоқ болса, ауылдық амбулаторияға барып жасалуы керек. Мектеп медбикесі денсаулық сақтау ұйымының қызметкері ретінде жыл сайын бір реттік тексеруден өтеді. Алайда жыл сайынғы өтетін міндетті медициналық тексеріске қатысты  нормативтік-құқықтық актілерге біраз өзгерістер енгізілді. Соған сәйкес, бұрын  білім беру ұйымдарының қызметкерлеріне терапевт, гинеколог, венеролог кабинеттерінен өту міндетті болса, жаңа өзгеріске байланысты мектеп педагогтары тек флюорографиядан өтіп, терапевтің қорытындысын алса жеткілікті.

Дина МӘМБЕТАЛИЕВА,

Зеленов ауданы, Переметный ауылы:

— Кей адамдар көшелерді немесе аулаларды аралап жүріп, заңсыз сүт, балық, ет өнімдерін сататынын көріп жүрміз. Бұл жағдайларда тұтынушылардың құқығы қалай қорғалады? Мұндай саудаға неге рұқсат беріледі?

Сергей ЩЕРБИНА,

облыстық тұтынушылар құқығын қорғау департаменті басшысының орынбасары:

— Тез бұзылатын өнімдер үшін  тиісті жағдайлар қарастырылуы керек. Мұндай тағамдарды тек  дүкендерде немесе базарлардағы арнайы орындарда ғана сатуға рұқсат етіледі. Ал заңмен реттелмеген және жасырын саудаға заң бойынша тыйым салынған. Жасырын орындардағы сауда көбіне арзан болғандықтан, тұтынушылар олардың сатуға құқығы бар-жоғын, құжаттарын сұрап, тергеп-тексеріп жатпайды. Сондықтан жасырын және кез келген жерде сатылып тұратын өнімдерді сатып алу-алмау әркімнің өз еркі.

Айжан ҚУАНҒАЛИЕВА,

Орал қаласы:

— Менің балам жеке балабақшаға барады. Балабақшаның сыртқы баспалдағы өте биік, оған балалардың өздігінен мініп-түсуі қиын әрі қауіпті. Жеке балабақшалар  өз жұмысын жүргізу үшін қандай да бір лицензия ала  ма?

Гауһар ДҮЙСЕҒАЛИЕВА,

санитарлық-гигиеналық бақылау бөлімінің меңгерушісі:

— Жеке балабақшалар тиісті талаптарға сәйкестігі жөнінде біздің мекемеден міндетті түрде санэпидемиологиялық қорытынды алады. Бұл қорытындыны бермес бұрын ғимараттағы барлық санитарлық ережелер мен нормалардың сақталуын, аумағын, көгалдандыру жұмыстарын, ойын алаңдары мен  көлеңкелі шатырлардың болуын тексереміз. Баспалдақтың айналасы міндетті түрде қауіпсіз қоршаулармен қоршалуы тиіс. Ал осы талаптарға сәйкес келмесе, қорытынды берілмейді. Бірақ кей кәсіпкерлердің ешқандай қорытынды алмай-ақ жұмыс жасай беретінін де кездестіреміз. Олар мемлекеттен демеуқаржы алмайтын ұйымдар, сондықтан лицензияны қажет етпейді. Бұл мәселеде тағы да ата-ана тікелей жауапты, өйткені баланы балабақшаға бермес бұрын өзгелермен, әсіресе, мамандармен алдын ала ақылдасып, кеңесіп алғаны жөн.

Зәуре АХМЕТОВА,

Орал қаласы:

— Мен біреулер арқылы қалада өзбектердің цехы заңсыз кондитерлік өнімдер өндіретіні туралы ақпарат естідім.  Көбінесе мұндай өнімдерді машинамен жүріп сатады. Бұл жағдайды санэпидстанса өкілдері тексермей ме? Екіншіден, жергілікті «Береке» АҚ-ның сапалы өнімдері қайда жоғалып кетті? Бұрын ең сүйікті тағамдарымды «Берекеден» таңдайтынмын, қазір сүттері тез ашып, айрандары тез бұзылып кетеді әрі дәмсіз. Халық арқылы пайда көріп отырған осындай кәсіпорындарды неге жиі тексермейді?

Сергей ЩЕРБИНА:

— Өкінішке орай, соңғы кездері «Берекенің» өнімдеріне арыз-шағым өте жиі түседі. Біз жоспарлы түрде ғана тексеріс жұмыстарын жүргізетіндіктен, құқығымыз шектеулі. Бізде тағамдық өнімдерге мониторинг жұмыстарын жүргізу жетіспейді. Яғни мемлекет бізге қаржы бөлсе, біз тауар өндірушілердің өнімін сатып алып, сараптама жасаймыз. Сондықтан бұған дейін де біздің тарапымыздан аталмыш кәсіпорынға байланысты  наразылығымыз болған. Егер өнімдердің дәмділігі жөнінде айтар болсақ, бұрын кәсіпорын өнімдерін мемлекеттік стандарт бойынша шығаратын, ал қазір жеке техникалық шарттар бойынша жұмыстанады. Сондықтан ол шарттарды бұзбаса, біз оларға тиісе алмаймыз. Ал мерзімділік жағынан да заңға қайшы жағдайлар орын алды. Бұл тек «Берекеге» ғана қатысты жағдай емес. 2016 жылы әр жерде 1000 рет бақылау жұмыстарын  жүргізіп, 50 пайызынан олқылықтарға жол берілгенін анықтадық. Оның ішінде өнім мерзімі асып кетуі, химиялық және физикалық құрамының талаптарға (нормаларға) сәйкес келмеуі, соның ішінде бактериологиялық көрсеткіштерден ауытқушылықтар өте жиі кездесті. Аталмыш жағдайда өнімнің шығарылуына тез арада тыйым салып, әкімшілік жауапкершілікке тарта аламыз.

Ләззат  ШАҒАТАЙ,

«Орал  өңірі»

Ғ. Құрманғалиев  атындағы  облыстық филармонияның  үлкен  залында ҚР  мәдениет  қайраткері, білім  беру ісінің  құрметті  қызметкері, Құрманғазы  атындағы  қазақ  ұлттық  консерваториясының ұстазы, күйші-композитор  Төлепберген Тоқжановтың  «Күй ғұмыр»  атты  шығармашылық  кеші  өтті.

Шымылдық ашылған тұста Дәулеткерей атындағы қазақ халық аспаптар оркестрі Құрманғазының «Серперін» орындады. Оркестрдің көркемдік жетекшісі, бас дирижері – «Құрмет» ордені және мемлекеттік «Дарын» жастар сыйлығының иегері Еркін Нұрымбетов.

1965 жылдың 4 ақпанында Сыр бойында дүниеге келген Төлепберген Тоқжанов Дәулеткерейдің «Көркемханым», Құрманғазының «Төремұрат», Сүгірдің «Қосбасар» және Иоганн Себастьян Бахтың «Скерцо», Витторио Мондтидың «Чардаш», Н. Римскийдің «Араның ұшуы» сияқты туындыларын нақышына келтіре орындап, көрерменнің қошеметіне бөленіп жүр. Т. Тоқжановтың жиырмадан аса күй мен 100-ден астам әннің авторы екендігі жалпақ жұртқа белгілі.

– Шығармашылық сапармен Ақ Жайық өңіріне келіп, тыңдарман қауыммен қауыштырған елімізге белгілі дирижер Еркін Нұрымбетовке алғысымды айтқым келеді. «Классикалық шығармаларды екі шекті домбырада ойнап, шеберлік сағатын өткізсеңіз» деп өткен жылдың аяғында қолқа салған еді. Міне, бүгін сол күннің сәті түсті. Келгеннен бері оркестрдің дайындығын көріп, риза болдым.

Шағын оркестрмен үлкен деңгейдегі конкурстарды бағындыру  ол үлкен жанкештілікті талап етеді. «Араның ұшуы» атты ерекше классикалық шығарманы консерваторияны тәмамдар тұстағы мемлекеттік емтихан кезінде алғаш рет ойнағанмын. Ол – өзі кішкентай ғана шығарма болғанымен, симфониялық оркестрге арналып жазылған туынды. Осы шығарманы оркестрге лайықтап, домбыраның үнімен халыққа жеткізгеніме қуаныштымын, — дейді кеш иесі.

Дәулеткерей атындағы қазақ халық аспаптар оркестрінің сүйемелдеуімен және жергілікті өнерпаздар кеш иесінің «Мереке», «Өткінші», «Сыр термесі», «Сүйемін сені, Сыр елі» шығармаларын орындап, көрерменге көңілді кеш сыйлады. Шара соңында Батыс Қазақстан облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының басшысы Дәулеткерей Құсайынов кеш иесіне алғысхат пен гүл шоғын табыстады.

Темірболат  ӘНУАРҰЛЫ

Кеше қаламыздағы Достық үйінде облыстық қайырымдылық қызметті үйлестіру кеңесінің бірінші кеңейтілген отырысы өтті. Оған облыс әкімі Алтай Көлгінов, өңірімізде қайырымдылық істермен айналысып жүрген кәсіпкерлер, этномәдени орталық жетекшілері қатысты.

Жиынды ашқан өңір басшысы жиналғандарды көктемнің алғашқы күнімен қатар келген Алғыс айту күні мерекесімен құттықтап, игі тілегін жеткізді.

— Елбасымыздың ұсынысы бойынша өткен жылдан бастап күнтізбемізде жаңа мереке – Алғыс  айту күні енді. Бұл мерекенің ассамлея күнімен тұспа-тұс келуі де тегін емес. Өткен ғасырдағы зобалаң жылдарда кейбір ұлт өкілдерін, олармен келіспестен, жағдайына қарамастан, жүк вагондарына тиеп, бір түннің ішінде қазақ даласына әкеліп тастады. Келгендер бұл ашаршылық даласы шығар деп ойлады, шын мәнінде, ол мейірімді де берекелі дала болып шықты. Қазақ халқының кеңпейілдігінің арқасында түрлі қиындық көріп келген ұлт өкілдері жаңа мекенге тез жерсініп кетті. Ұрпақ өрбітіп, салт-дәстүрлерін жаңғыртып, көп ұлтты Қазақстанның дамып-гүлденуіне үлестерін қосты. Қазір бұл істі олардың ұрпақтары жалғастыруда. Еліміздегі бейбіт өмірге, берекелі тірлікке өзгелер қызыға да қызғана қарайтыны рас. Айналамызда соғыс оты шарпыған, экономикалық жағдайы қиындаған қаншама мемлекет бар?! Кеше дамыған мемлекет атанған елдер қандай кейіпке түсуде?! Ал Қазақстан бейбітшілікті ұстанатын, өзге елдердің де аспаны ашық болуын қалайтын мемлекет ретінде әлем жұртшылығына танылуда. Мәселен, Сириядағы соғыстың тоқтатылуына орай Астанамызда үлкен жиындар өткені белгілі. Қазір ол жиындар Женевада жалғасын табуда. Яғни біз халықаралық аренада өзгелерге үлгі болатындай мемлекет ретінде өзімізді көрсетіп келеміз, — деді Алтай Сейдірұлы.

Жиын барысында қайырымдылық қызметті үйлестіру кеңесінің ережесі, жұмыс жоспары бекітіліп, кеңес басшылары сайланып, қайырымдылық бойынша жедел штаб құрылды. «Мейірімді көктем» акциясына байланысты облыс кәсіпкерлері жариялаған үндеуді «Отделстрой» ЖШС-ның директоры Валентина Михно көпшілікке таныстырды.

— Айта кетейін, көктемде қайырымдылық айларын өткізу туралы ұсыныс жұртшылық өкілдері тарапынан айтылған болатын. Соған орай 1 наурыздан бастап «Мейірімді көктем» жобасы бастау алды.

Осы бастаманы қолдап отырған кәсіпкерлерге және өзге де жандарға ризашылығымды білдіремін.

Бұл жобаның алғашқы қадамы ретінде «Арба» қоғамдық қорына көмек көрсетуді ұсынғым келеді. Өткенде осы ұйымның төрайымы Гүлмира Батпақұлова арбаға таңылған, денсаулығында кінәраты бар он адамды емдеуге жіберуге көмек сұраған еді. Сосын кейбір жандардың арбалары тозған. Қайырымдылық қызметті үйлестіру кеңесі арқылы осындай жобаларды жүзеге асырсақ, қоғам үшін маңызды іс жасаған боламыз деп ойлаймын, — деді Алтай Көлгінов.

Жиын соңында Алғыс айту күніне орай өңіріміздің бірқатар кәсіпкерлері, этномәдени бірлестік жетекшілері облыс әкімінің алғысхаттарымен марапатталды.

Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ