Х. Есенжанов атындағы балалар және жасөспірімдер кітап­ханасында «Мақсат» медициналық колледжінің директоры Мақсот Бергеннің «Мейі­рім әуендері» атты кітабының тұсаукесері өтті.

Бұл шарада кітаптың тұсауке­с­ер рәсімін ақын Шолпан Қыдыр­ниязова және «Махамбет» халық­аралық ғылыми-зерттеу орталы­ғы­ның директоры Абат Қы­дыршаев өткізіп, авторды құттық­тады. Сонан соң жұртшылық назарына ав­тордың өмірінен сыр шертетін бейнебаян ұсынылды.

Мақсот Қабышұлы – сұрапыл со­ғыстан кейінгі қиындығы орасан жылдарды бастан кешкен буынның өкілі. Ол 1947 жылы Сырым ауда­нының Ақырап ауылында дүние есігін ашқан. Жоғары білімді фармацевт, КСРО денсаулық сақтау ісінің үздігі. Еңбек жолын облыс­тық дәріханалар басқармасында бастаған ол 1984 жылы Орал ме­дициналық колледжіне директор болып тағайындалып, осы қызметті құрметті демалысқа шыққанша абыройлы атқарды. Ал 2012 жылдан бастап «Мақсат» медициналық колледжінің директоры.

— Әкем майданда қаза тауып, шиеттей 5-6 баламен қалған жал­ғызілікті анамның жанкешті тір­лігін жеңілдету үшін қаршадайымнан еңбекке бауыр бастым. Мектепте оқып жүрген кезімнен-ақ ересектермен бірге егін орағына қа­тыс­тым. Аудан бойынша ең озық ком­байншылар қатарына ілігіп, ме­дальмен марапаттал­ған болатын­мын. Анам қызығы­мызға бөлене алмай, 61 жасында дүние салды. «Мейірім әуендері» атты кіта­бым­ды сол кі­сінің рухына арнадым. Кітапта ба­лалық шағымнан бастап қазіргі күнге дейінгі көрген-білге­нім, көңілге түйгенімді баяндап, өмір жолымда кездескен жақсылар жөнін­де қалам тербедім, — дейді Мақсот Қабышұлы.

Кітапта ана образы жақсы сом­далған. Ғұмырнамалық сипаттама мен суреттеулерден ізгілік, мейі­рім, кісілік қасиеттердің лебі еседі. Адам өмірін ұзарту, денсаулық­ты нығайту, медицина проблемала­рының баяндалуы тартымды ұсы­нылған.

Шара соңында оқырмандар Қазақстан Композиторлар одағы­ның мүшесі Әділбек Сүлейме­нов­пен қосылып, «Анаға сәлем» әнін орындады.

Айым ТӨЛЕУҒАЛИ,

«Орал өңірі»

Елбасы  Қазақстан  халқы ассамблеясының  ХХIV  сессиясында медиацияны   ассамблея  қызметінің  басты  бағыттарының бірі  ретінде  белгіледі.  Қазақстан  халқы  ассамблеясы  бүгінде Қазақстандағы  қоғамдық  және  ұлтаралық  саладағы  басты  медиатор  болып  отыр.

2016 жылдың ақпан айында «Қоғамдық келісім» КММ-ға қарасты Достық үйінде медиация бөлмесі ашылды. Оны қажетті әдістемелік әдебиеттермен және техникалық құралдармен жабдықтау бойынша айтарлықтай жұмыстар атқарылды, мұнда әрбір тілек білдіруші өзіне қажетті ақпаратты, медиация туралы кеңес алуға мүмкіндігі бар.

«Бейбітшілік пен келісімнің жол картасы» эстафетасын табыстау аясында облыс аудандарында тұрғындармен кездесулер өткізіліп, жанжалды жағдайлар мен дауларды шешудегі медиацияның рөлі мен маңызы жөнінде ақпараттар берілді. Айта кету керек, бұл бағыттағы жұмыстар мемлекеттік органдармен тығыз байланыста жүргізіліп келеді. Мысалы, облыстық әділет департаментінде «Медиация түсінігі мен принциптері» тақырыбында дөңгелек үстел өткізілді. Сондай-ақ  облыс адвокаттарының қатысуымен «Медиация – дау-жанжалды шешудің баламалы тәсілі» тақырыбында кездесу болды. «Медиация институтын дамыту» тақырыбында өткен облыстық форумда  өңірде медиация институтын қолдану және дамыту, тұрғындар арасында құқықтық сауаттылықтың  деңгейін арттыру бойынша түсіндіру жұмысын жандандыру, аудандық медиация бөлмелерімен және қоғамдық келісімнің ауылдық кеңестерімен өзара әрекет ету, медиация қызметіндегі жаңа бағыттарды қолдану мәселелері қарастырылды. Форум барысында облыста Қазақстан халқы ассамблеясының медиация институтын дамыту мәселелері бойынша жұмыс тобының құрамы сайланып, бұған сот, мемлекеттік мекемелер өкілдері, кәсіби және кәсіби емес медиаторлар, «Қоғамдық келісім» КММ мамандары кірді. «Ашық есік» күндері акциясының аясында Достық үйінің және «Батыс су арнасы» ЖШС-ның медиация бөлмелерінде, 12 аудандық сот базасында және 132 ауылдық округте қоғамдық келісім кеңестерінің басшылығымен азаматтарға қоғамдық қабылдау ұйымдастырылып, онда 39 кәсіби және 189 кәсіби емес медиаторлар азаматтардың сұрақтарына жауап берді.

Бүгінгі таңда облыс бойынша  145 медиация бөлмесі жұмыс жасайды. Облыстық ассамблеяның кәсіби емес медиаторларының тізілімі жасақталды.  Өңірде жеті кәсіби медиаторлық орталық жұмыстануда, олардың  тізіліміне  40 кәсіби медиатор кіреді.  Облыстық ассамблеяның тізілімінде 224 кәсіби емес медиатор және төрт доғарыстағы  судья  тіркелген.

Облыстық ассамблеяның 15 кәсіби емес медиаторы медиация мен медиативтік келісім жасау негіздері туралы Халықаралық құқық қорғау орталығы ұйымдастырған қысқа курстардан өтті.

Өткен жылы медиаторлармен 1719 медиативтік келісім жасалды, олардың 752-сі кәсіби медиаторлар орталықтарымен және 967-сі кәсіби емес медиаторлармен сотқа дейінгі тәртіпте шешілді.

Аталған шаралар әлеуметтік және құқықтық дау-жанжалдардың алдын алу,  азаматтық және қылмыстық істердің азаюына септігін тигізеді деген үміттеміз. Қандай да бір дауды болдырмау бойынша медиация бөлмесі мемлекеттік және жеке құрылымдармен өзара ынтымақтасып жұмыстанады.

Александр ӘЖІҒАЛИЕВ,

БҚО әкімі аппараты жанындағы  «Қоғамдық  келісім»  КММ  басшысы

Ел тәуелсіздігіне 25 жыл толған мерекелі мешін жылы да тарих қойнауына енді. Өткен жылғы жетістіктер, алға қойған міндеттер қандай? Тілші сауалына Жаңақала ауданының әкімі Лавр Хайретдинов жауап берді.

– Лавр Рашидұлы, халықтың әлеуметтік жағдайын жақсарту қаржыға тәуелді. Жыл ішінде ауданға қанша инвестиция тартылды? Мемлекеттен берілетін несиелер мен субсидияларды игеруде қай бағыттар бойынша ілкемділік байқалды? Жалпы, ауданның мемлекеттік бағдарламаларға қатысы қай деңгейде болды?

– Өткен жылдың 1 желтоқсанына ауданға тартылған инвестиция көлемі 1 561 299,0 мың теңгені құрап отыр.

Ауданымыздың негізгі көрсеткіштерінің бірі — мал шаруашылығы десек, өткен жылы аудан тауар өндірушілері асыл тұқымды  мал шаруашылығын дамытуға, мал шаруашылығы өнімділігін және өнім сапасын арттыруға 363,6 млн. теңге және агроөнеркәсіптік кешен субъектісі инвестициялық салынымдар кезінде жұмсаған шығыстардың бір бөлігінің орнын толтыру бойынша субсидиялау бағытында 114,0 млн. теңге, барлығы 477,6 млн. теңге көлемінде субсидия алды.

Сондай-ақ ауыл шаруашылығы құрылымдары есепті кезеңде несиелік ұйымдар арқылы 542,2 млн. теңге несие алды. 2016 жылдың 11 айында аудан тауар өндірушілері «ҚазАгроҚаржы» АҚ арқылы лизингке және өз қаражаттарына 48 ауыл шаруашылығы техникаларын алды.

Жалпы, мал шаруашылығы саласы бойынша мемлекет тарапынан берілетін субсидияларды игеруге Қызылоба, Пятимар, Жаңақазан, Мәстексай ауылдық округтері белсенді қатысып жүр.

Кәсіпкерлік саласы бойынша ауданда тіркелген субъектілер соңғы жылдары әр түрлі несие ұйымдарынан және екінші деңгейлі банктерден өз кәсіптерін кеңейту мақсатында белсенді қызмет жасауда. Соның ішінде 2016 жылы 41 адам 542,7 млн. теңге несие алды. Бұл өз кезегінде ауданның экономикасын дамытуға бағытталған игілікті істердің бірі болып табылады.

«Жұмыспен қамтудың  жол картасы – 2020» мемлекеттік бағдарламасының 2-бағыты бойынша 2016 жылдың 1 желтоқсанына 22 адам 66,0 млн. теңге несие алды. Соның ішінде алты адам әр түрлі қызмет көрсету салаларына (наубайхана, жиhаз жасау цехы, шаштараз, жарнама агенттігі, құс өсіру) 16,0 млн. теңге несие алып, халыққа қызмет көрсетуде. Сондай-ақ 16 тұрғын мал өсіруге 50,0 млн. теңге несие алып, сәйкесінше 130 бас ірі қара,150 бас қой, 82 бас жылқы сатып алып, мал шаруашылығын  дамытумен  жұмыстануда.

«Дипломмен ауылға» жобасы бойынша жас мамандарға біржолғы көтерме жәрдемақы төлеуге 4 454,0 мың теңге көлемінде, тұрғын үй сатып алуға 66 948,0 мың теңге көлемінде бюджеттік несие беріліп, нәтижесінде 30 жас көтерме жәрдемақымен және 22 маман тұрғын үймен қамтылды.

Жалпы, аудан бойынша барлық мемлекеттік бағдарламаларға қатысу, несие алу, кәсібін ашу жұмыстары бойынша облыста алдыңғы қатардамыз.

– Әрине, басты мәселе – халықты жұмыспен қамту. 2016 жылы бұл бағытта қандай жұмыстар атқарылды? Құрылыс, газ тарту, сумен қамту жұмыстарына да тоқтала кетсеңіз…

– Өткен жылдың 1 желтоқсанына 619 жаңа жұмыс орындары ашылды, соның ішінде, 365-і – тұрақты жұмыс орындары.

2016 жылға арналған аудан халқын жұмыспен қамту кешенді жоспары жасақталып, өткен жылдың 1 желтоқсанына 1122 адам жұмыспен қамту шараларына тартылды.

«Жұмыспен қамтудың  жол картасы – 2020» бағдарламасының 1-бағыты бойынша қазіргі таңда құрылыс-жөндеу жұмыстары жобасында 116 жұмыс орны ашылып, жұмыс орындарына жұмыспен қамту орталығы арқылы 72 адам  жұмысқа  орналастырылды.

Аудан бойынша құрылыс саласында бірқатар жұмыстар атқарылды. Оның ішінде «Нұрлы жол» бағдарламасы аясында Ұлттық қор қаражаты есебінен бөлінген 117 150,0 мың теңге қаржыға Жаңақала ауылындағы тұрғын үйлерге сыртқы инженерлік желілер (сумен жабдықтау) құрылысы жүргізілді. Нәтижесінде 32,7 шақырымды құрайтын су құбыры тартылып, 384 үйге су жеткізілді. Сонымен қатар инженерлік инфрақұрылымдарды жеткізу бойынша бюджеттен бөлінген 35 941,0 мың теңге қаржыға Бірлік ауылындағы 80 жер телімінің инженерлік инфрақұрылымын тарту құрылысы жүргізілді. Жоба бойынша 3,8 шақырым газ құбыры, 4,5 шақырым электр желісі тартылды.

Сондай-ақ Жаңақала ауылында күні бүгінге тұрғын үй құрылысы үшін кезектегі азаматтарға берілген 1888 жер учаскесінің 1218-і  газбен, 978-і электр желісімен, 895-і сумен қамтылды. Нәтижесінде 52,3 км газ, 71,6 км су, 63,5 км электр желісі тартылып отыр.

Алдағы жылдарға қалған учаскелерді инженерлік желімен қамту үшін жобалық-сметалық құжаттамалары жасақталуда.

Сонымен қатар Жаңақала ауылындағы 19 коммуналдық тұрғын үйлердің құрылысы аяқталды. Барлық инженерлік инфрақұрылымы (су, газ, электр, кәріз) қосылды.

Жалпы, тұрғын үйлерді іске қосу көрсеткіші бойынша Жаңақала ауданы облыста алдыңғы қатарда. 2016 жылға 6500 шаршы метр тұрғын үй алаңын іске қосу жоспарланған болатын. Қазіргі таңда 7161 шаршы метр тұрғын үй алаңы іске қосылды. Алдағы жылдарда да тұрғын үй құрылысы осы бағытта дамитын болады.

Жаңақала ауданының өзекті проблемасының бірі – ауыз су мәселесі екендігі белгілі. Халықты сапалы ауыз сумен жабдықтау бойынша ірі жоба құрылысы – «Құлшық» жер асты су көзінен Жаңақала топтық су құбырын тарту жұмыстарына, соның ішінде, бірінші кезең жалпы жобалық-сметалық құжаттамасын жасақтау мен сараптамадан өткізуге 28 766,0 мың теңге көлемінде қаражат бөлініп, жобалаушы ұйым – «СПС» ЖШС-мен жұмыстар жүргізілуде. Жобаның құрылысы 2017-2018 жылдарға жоспарланып отыр. Жоба толық іске қосылғанда, жер асты таза су қорынан аудан халқының 70 пайызы ауыз сумен қамтылатын болады.

Пятимар ауылындағы су құбырын қайта құру жұмыстарына өткен жылы 10 млн. теңге бөлінді. Жоба құрылысы 2017 жылы жалғасын табады. Жоба бойынша 14,58 шақырым су құбыры тартылып, І және ІІ көтерілімдегі құрал-жабдықтар реконструкциядан өткізіледі. Жаңадан  су тазартқыш қондырғысы орнатылады.

Сонымен қатар Жаңақазан ауылындағы су құбырын қайта құру жұмыстарының жобалық-сметалық құжаттамасын түзетуден өткізуге жергілікті бюджеттен 1 млн. теңге, Жаңажол ауылындағы су құбырын қайта құру, Сарыкөл ауылын сумен жабдықтау жобалық-сметалық құжаттамасын жасақтауға 2 млн. теңге бөлініп, «Казэкология жобалау» ЖШС-мен жұмыстары жүргізілуде.

Өткен жылы Жуалыой, Мұқыр, Сарыкөл, Жангелді ауылдарын газбен жабдықтау құрылысы жобасы жасақталып, мемлекеттік сараптамадан өткізілді. 2017 жылы облыстық бюджеттен 64 млн. теңге қаражат қаралып отыр.

Сондай-ақ “Чапаев – Жаңақала – Сайқын» автожолының 51-94 шақырым аралығына күрделі жөндеу жұмыстары жүргізіліп, қатқыл табанды жолға айналдырылып, қолданысқа  берілді.

– Лавр Рашидұлы, мемлекеттік бағдарламалар бойынша берілген несие қарыздардың қайтарымы қалай?

– Тұрғын үйлерді жөндеу жұмыстары «Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғыртудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» аясында жүзеге асырылады. 2012 жылы осы бағдарлама шеңберінде аудандағы жөндеуді талап ететін кондоминимум нысандарына күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін ауданға 130 млн. теңге несиелік қаражат бөлініп, бұл қаржыға аудандағы 15 көппәтерлі тұрғын үйді жөндеу жұмыстары жүргізілсе, 2013 жылы 10 көппәтерлі тұрғын үй жөнделді. Бұл жұмыстарға республикалық бюджеттен 110 млн. теңге қаражат қарастырылып, «Орал» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы ұлттық компаниясы» АҚ арқылы алты мердігер құрылыс компаниясы анықталып, күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілген болатын. Алайда көппәтерлі үйлердің тұрғындары тарапынан қаражаттың қайтарылымы тиісті деңгейде орындалмай отыр. Жөндеуге жұмсалған бережақ қаражаттардың қайтарымымен айналысу облыстық қаржы басқармасының бұйрығы бойынша келісімшарт негізінде «Орал» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы ұлттық компаниясы» АҚ-дан «Қамыс-Самар» ЖШС-на жүктелді.

Күні бүгінге дейін мүдделі органдардың қатысуымен бережақ пәтер иелерімен түсінік жұмыстары жүргізіліп келеді. Қазіргі таңда 226 пәтер иелерінің 88-інен аудандық сот арқылы, 1 948,0 мың теңге бережақ сомалары өндірілді.

«Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы 2011 жылдан бастап жүзеге асырылса, бағдарламаның үйлестірушісі болып облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы белгіленіп, жергілікті жерлерде жұмыспен қамту орталықтары  құрылды.

Жаңақала ауданы бойынша шағын кәсіпкерлікті қолдау бағытында «Жұмыспен қамтудың жол картасы – 2020» мемлекеттік бағдарламасы аясында 2012-2015 жылдары аралығында 309 адам 589,8 млн. теңге көлемінде несие алды. Қазіргі кезде «Орал» ӘКК ҰК» акционерлік қоғамымен, «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау» қорымен несие ұсыну жөніндегі жасақталған келісімшарттарда көрсетілген екі жақтың құқықтары мен міндеттерінің орындалмауы, қарызды уақтылы қайтармау фактілері көптеп кездесуде.

«Ауылдық жердегі кәсіпкерлікті дамытуға ықпал ету» мақсатында 2012 жылы ауданда 57 несие серіктестіктері құрылып, оларға «Орал» ӘКК ҰК» АҚ арқылы 382,8 млн. теңге көлемінде кепілсіз несие берілген болатын. Осы берілген несиелер бойынша берешек қарыздар қордаланып, күні бүгінге ауданның 217,1 млн. теңге берешегі қалыптасып отыр. Толық несие сомасын қайтармаған 50 несие серіктестігінің 26-сының құжаттары сотқа жолданып, шешім шығарылып, сот орындаушылары жұмыстанып, жылжымайтын, жылжымалы мүліктеріне, есепшоттарына, жолға шығуға шектеулер қойылуда. Қалған несиелерін уақтылы төлемей отырған несие серіктестіктеріне заң талаптарына сай түсінік жұмыстары жүргізіліп, алдағы уақытта несиелерін төлемеген жағдайда істері сотқа жолданып, мүліктеріне, есепшоттарына тыйым салынып, шекарадан шығуға шектеу қойылды.

2013-2014 жылдары несие алғандар ішінен 22 адам 7,9 млн. теңге берешек болып отыр.

Облыстық қаржылық институт мамандары ауылдық округтерді аралап, қарызгерлермен жиналыстар өткізіп, түсінік жұмыстары жүргізілуде. «Алаған қолым береген» демекші, мемлекет тарапынан алынған несиені қайтару несие алушының бірінші кезекте азаматтық парызы болып табылуы керек екендігі, екіншіден, несие қайтарылмаған жағдайда сот шешімімен несие серіктестіктері мүшелерінің жылжымайтын, жылжитын мүліктеріне тыйым салынып, тәркіленетіні ескертілді.

Осы орайда қордаланған несиені қайтаруға ауылдық округ әкімдері аудандық мүдделі мекемелермен бірлесе отырып, одан әрі жұмыстанатын болады.

–  Ауданда ашылған ет комбинаты бруцеллез ауруының азаюына қаншалықты септігін тигізіп отыр?

– Соңғы жылдары облыс көлемінде жануарлар арасында бруцеллез ауруының көбеюіне байланысты және бруцеллез ауруының таралуына жол бермеу мақсатында 2014 жылдан бастап ауруға шыққан малды бір жерден, арнайы мал сою орындарында союға тапсыру жұмыстары қолға алынған болатын. Осыған орай аудан бойынша бруцеллезге шалдыққан мал 2014-2015 жылдары Орал қаласындағы санитарлық мал сою орындарына тапсырылып келді.

Алайда жолдың қашықтығы, мал тасымалы кезіндегі ауа райының қолайсыз кездері сияқты бірнеше себептер ауру малды уақтылы жоюда көптеген қиындықтар туғызатын. Сондықтан өткен жылдың наурыз айында аудандағы көп жылдан бері тоқтап тұрған ет комбинаты іске қосылып, ауру малды өзімізде сойдыру жұмыстары қолға алынды. Бұл аудан тұрғындары үшін өте тиімді болды. Өйткені, біріншіден, ауру малды Оралға тасымалдап жүрмейді, екіншіден, ауру мал уақтылы жойылып отырылады, үшіншіден, аудандағы ет комбинаты етті бұрынғыдай 500 теңге емес, 750 теңгеден қабылдап, ақшасын қолма-қол беріп отырады.

Нәтижесінде ірі қара және ұсақ мал арасында бруцеллез ауруы былтырғы жылмен салыстырғанда анағұрлым азайды. Яғни 2015 жылы ірі қараның бруцеллезге шалдығуы 2,3 пайыз, ұсақ мал 0,2 пайыз болса, 2016 жылы ірі қара бойынша 1,3 пайыз, ұсақ малдан 0,04 пайызды құрап отыр.

– Лавр Рашидұлы, ауданда назарыңызға ұстаған жұмыстардың бірі – білім сапасы. Осы саланы ілгерілету үшін 2016 жылды «Білім жылы» деп белгілеп, сала басшыларына нақты жауапкершілік жүктегеніңізді білеміз. Нәтижесін қысқаша айтып берсеңіз…

– Иә, олқы тұсымыздың бірі – білім сапасы екені рас. Қаншама қатаң талаптар қойып отырсақ та, ҰБТ қорытындысы ауданды жылда жерге қаратып кетеді. Елдің ертеңі білімді ұрпақ қолында. Сондықтан бұл іске бейжай қарай алмаймыз. Қолдан келер бар шараны алуға тиістіміз. Сондықтан 2016 жылды «Білім жылы» деп белгілеп, салаға қажетті жағдайлар жасай отырып, ұстаздар қауымынан нәтижелі жұмыс сұрадық.

Әрине, сапалы білім білікті ұстаз, жылы да жайлы мектеп, жаңа технология, тиімді әдістеме арқылы беріледі. Ұстаздар алаңсыз, ізденіспен жұмыс жасауына жағдай туғызу – біздің міндетіміз. Осы мақсатта өткен жылы аудан мектептеріне 10 млн. 878 мың теңгеге 91 компьютер сатып алынды. Жеті мектеп «Күнделік KZ» электронды жүйесіне қосылды. Балалар мен жастардың ғылымитехникалық шығармашылығын және робототехниканы дамыту үшін ауданға 17 550 мың теңге бөлінді. Сегіз мектепке робот алынып, жеті мектеп “Bilim Media” порталына қосылды.

Білім ұйымдарының жылыту жүйесін жаңартуға 10 408,0 мың теңге қаржы қаралып, қажетті жабдықтары алынды. Технологиялық құрал-жабдықтар алуға 1 709,0 мың теңге, мектеп асханаларына ыдыс-аяқ алуға 671,0 мың теңге, мектеп жатақханаларына төсек-орын, жиһаз алуға 2 552,0 мың теңге, Пятимар, М. Жүнісов мектептеріндегі жатақхана балаларын тасымалдау үшін автокөлік алуға 9 млн. 380 мың теңге, спорт жабдықтарына 3 580,0 мың теңге бөлініп, игерілді. Аудандағы төрт балабақшаны жөндеуге үкіметтің арнайы қорынан 22 095 мың теңге қаралып, жүзеге асты.

Е. Орақбаев атындағы орта мектеп ғимараты 147 557,0 мың теңгеге күрделі жөндеуден өтті. Карманов орта мектебін жөндеудің жобалық-сметалық құжаттары жасақталды. Жаңақала ауылдық округіндегі 160 орындық балабақша ғимаратына «Жұмыспен қамтудың жол картасы – 2020» бағдарламасы бойынша күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде.

Біз қолдан келген қамқорлықтың бәрін жасап жатырмыз. Қазіргі сараптамалар бойынша аудандағы білім сапасы жаман емес сияқты. Дегенмен «балапанды күзде сана» деген, жұмыс нәтижесін оқу жылының қорытындысы көрсетеді…

– Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі, яғни шаруасы оңалған кәсіпкерлерінің елге қайырымдылық көмегі туралы айта кетсеңіз…

– Жағдайы жақсы кәсіпкерлер ауданымызда аз емес. Олардың кәсіппен айналысып, шаруаларын түзеуге үкімет жағдай жасады. Енді олар елдің шаруасына қолғабыс жасауға тиіс. Және ондай қолы ашық, елге болсын дегенге Құдай да қарасатыны дәлелдеуді керек етпейтін ақиқат. Өкінішке орай, ауданда ондай түсініктегі кәсіпкерлер көп болмай жүр. Қазталов, Сырым аудандарындағы кәсіпкерлердің елге істегендерін көргенде, еріксіз риза боласың. Қазталовта мектептің әр жылғы түлектері елге қажет бір құрылысты жүргізіп беруді дағды етсе, сырымдықтар аз қамтылған отбасылардың білімге ынталы балаларын оқу қаражатын төлеп оқытуды іске асырған. Елдік пе, елдік. Біздің елдігіміз қайда?

Дегенмен бізде де мұндайлар мүлдем жоқ деуге болмайды. Мысалы, Пятимар округіндегі, Борық, Аққұс ауылдарының зираттарын қоршауға Орал, Астанада тұратын екі азамат демеушілік етіпті. Бұл аудандағы демеушілік қозғалыстың басы болғай деп тілеймін.

– Жаңа жылда атқарылуға тиісті басты жұмыстар қақында айтсаңыз…

– 2017 жылы негізінен құрылыс саласында табысты жыл болады деп ойлаймын. Жоспарланған бірқатар құрылыс жобалары бар. Оның ішінде аудан орталығының батыс аумағынан 280 орындық балабақша құрылысы, ауылдарды сумен жабдықтау жұмыстары, Жаңақала ауылынан үш қабатты көппәтерлі тұрғын үйдің құрылысы іске асқалы тұр. Сондай-ақ алдағы жылдары мәдениет үйі, ашық спорт алаңы, бизнес және әкімшілік ғимараттарының құрылысы, инженерлік инфрақұрылым желілерін салу жоспарланып отыр.

Сондай-ақ жаңа жұмыс орындарын ашу, бизнесті және бұқаралық спортты дамыту, ауыл шаруашылығы саласындағы мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде инвестициялар тартып, асыл тұқымды шаруашылықтар желісін құру, құм өңірін игеру, мүмкіндігінше мал өнімдерін өңдейтін кәсіпорындар ашу мәселелері күн тәртібінен түспейтін жұмыстар екендігін айтқым келеді.

Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың халыққа Жолдауынан туындайтын негізгі міндеттерді және «100 нақты қадам» ұлт жоспарын іске асырудың барлық алғышарттарын ескере отырып, аудан деңгейінде шешуші бастамаларды тиімді жүзеге асыру аудан экономикасын ілгері дамыту, халықтың әл-ауқатын арттыру, біртектілігі мен бірлігін нығайту, азаматтық қоғамның қалыптасуына ықпал етіп, жалпыға ортақ еңбек қоғамы идеяларының ілгерілеуіне, мемлекеттік бағдарламалардың іске асуына мүмкіндік беретініне сеніміміз мол.

Біздің болашақ ұрпақ үшін, Қазақстан халқының гүлденуі үшін жасаған таңдауымызға сызат түспей, жастарымыздың білімді, денсаулықтары мықты, бәсекеге қабілетті болып өсулері, сондай-ақ олардың өз елінің шынайы патриоттары болып ержетуі жолында аянбай еңбек етіп, тер төгу бүгінгі аға буын өкілдері үшін зор міндет деп білемін.

Сұхбатты  жүргізген Сәндібек  ЖОМАРТҰЛЫ

Индустрияландыру,  кәсіпкерлік, өңдеу  өнеркәсібі – ел  экономикасын  алға тартушы  салалар.  Осы салалардың  даму көрсеткіштері  бойынша  біздің  облысымыз елімізде  алдыңғы  қатарда.

Бұл жөнінде бізге облыстық кәсіпкерлік және индустриалдық-инновациялық даму басқармасы басшысының орынбасары Руслан Сапарғалиев мәлімдеді. Оның сөзінше, егемен ел атанғалы  өңірімізде өнеркәсіп өндірісінің үлесі 18,2 пайыздан  53 пайызға дейін көтерілген. Өндіріс көлемі 1991 жылы 4,5 млн. теңге, ал 2015 жылы 1,3 трлн. теңгені құраған. Соның ішінде өңдеу өнеркәсібі де қарқынды дамып, өңдеу көлемі 1991-2015 жылдар арасында 3,7 млн. теңгеден 107,2 млрд. теңгеге дейін өскен.

– Тәуелсіздік алған 25 жылда өңірімізде газ-мұнай өнімдерін өңдейтін «Конденсат» АҚ, сапалы ет қалбырын шығаратын «Кублей» ЖШС, ені 1600 мм-лік полиэтилен және полипропилен құбырлар даярлайтын «Орал сауда-өнеркәсіп компаниясы» ЖШС, әйнек өндірісімен айналысатын «СтеклоСервис» ЖШС секілді көптеген үлкенді-кішілі кәсіпорындар ашылып, нәтижесінде мыңдаған жаңа жұмыс орындары пайда болды. Бұл –  өңірімізде кәсіпкерлік саласының қарқынды дамып келе жатқандығының нақты дәлелі. Өткен жылдың аяғында бекіре балықтар және қара уылдырық шығару аквакешені бойынша жоба іске қосылды («Тәжірибе-өнеркәсіптік аква өндірісінің оқу-ғылыми кешені» ЖШС). Кешеннің қуаты жылына 10 тонна қара уылдырық және 131 тонна балық етін шығаруға жетеді деп күтіліп отыр. Мұндай өндіріс орны елімізде бұрын-соңды болған жоқ. Айта берсек, мұндай мысалдар көп-ақ.

Жалпы, индустрияландыру картасы аясында өңірімізде жалпы құны 334,6 млрд. теңгеге 47 инвестициялық жоба жүзеге асырылуы тиіс болатын. Осы жобалар толықтай жүзеге асырылған жағдайда  2,7 мың жұмыс орны ашылуы керек. 2010-2015 жылдар аралығында өңірімізде жалпы құны 274,6 млрд. теңгенің 32 инвестициялық жобасы іске қосылып, 1886 тұрақты жұмыс орны ашылды. Бұлардың қатарында Қарашығанақ өңдеу кешенінің көмірсутек шикізатын тазарту және тұрақтандыру қондырғысы (КПО б.в.), газтурбиналық электр стансасы («Орал газтурбиналық электр стансасы» ЖШС, «Батыс Пауэр» ЖШС), трансформаторлар өндірісін ұйымдастыру («Орал трансформаторлық зауыты» ЖШС) секілді ірі жобалар да бар. Былтыр, яғни 2016 жылы жалпы құны 56,4 млрд. теңгені құрайтын тағы 10 жоба  іске қосылды, нәтижесінде 522 жұмыс орны құрылды. Соның ішінде ірі жобалардың бірі – экологиялық класы К5 мотор жанармайын өндіру зауыт құрылысы («Конденсат» АҚ).

Индустрияны дамытудың арқасында өңірімізде кеме құру саласы қалыптастырылды. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің және Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің тапсырыстары бойынша ««Зенит» Орал» зауыты 25 кеме жасап шығарды. Сондай-ақ «Қазақстан инжиниринг» Ұлттық компаниясы» АҚ  «Гидроприбор» ҒЗИ» АҚ теңіз асты техникалық жұмыстарды атқаратын  техникалар қатарын қалыптастырды, олар – буксирлік  зерттеу бойынша су асты аппараттары, теңіз жарылғыш заттарын залалсыздандырғыштар, су астына батып кеткен нысандарды барлау бойынша су асты аппараттары.  «Оралагрореммаш» АҚ өрт сөндіру машиналары мен коммуналдық техникалар өндірісін толықтай игеріп, оларды республиканың барлық облыстарына жөнелтуде. Сондай-ақ «Батыс Қазақстан машина жасау компаниясы» АҚ елімізде тұңғыш болып мұнайды жинау және дайындау үшін автоматтандырылған жүйелерді жобалау, құру және қайта құру технологиясын игерді. Жылдамдығы 400-550 км/сағ болатын отандық ұшақ шығару бойынша жаңа өндіріс игерілді. Сондай-ақ жиһаз өндірісі  де жаңа деңгейге көтерілді. «Квант», «Каризма», «Василец» секілді жергілікті компаниялар сапалы жиһаздар шығарып, тұтынушылардың көңілінен шығуда. Бұдан басқа тамақ өнеркәсібінде және фармацевтикалық мақсатта пайдаланатын мия тамырының сығындысын өндіру бойынша кәсіпорындар ашылды. 2017-2019 жылдары құны 3,5 млрд. теңге болатын тағы бес жобаны жүзеге асыруды көздеп отырмыз.

Бұл ретте 323 жаңа жұмыс орны құрылмақ. Олар: кірпіш өндіру бойынша зауыт құрылысы («134» ЖШС), электротехникалық жабдықтар шығару өндірісі («Орал Электрик» ЖШС), Макаров кірпіш зауыты («Жапбаркулов Ж.К.» ЖК), шағын кемелер өндірісін кеңейту және жаңарту («Қазақстан инжиниринг» Ұлттық компаниясы» АҚ «Гидроприбор» ҒЗИ» АҚ) және минералдық ұнтақ, сұйық натрийлық шыны және пеностекло шығаратын зауыт құрылысы («Foamsil» Орал пеносиликаттық компаниясы Орал қаласы»  ЖШС).

Өңірімізде шағын және орта бизнес те қарқынды дамуда. Шағын кәсіпкерлік субъектілермен өндірілген өнім, көрсетілген қызмет пен жұмыстар 15 есе өсті (2006 жылы 70,7 млрд. теңге, ал 2015 жылы 1006,8 млрд. теңгеге дейін өскен).  Жұмысшылар саны  екі есеге, яғни 50,3-тен 105,6 мың адамға дейін өсті. Шағын және орта кәсіпкерлік нысандарымен өндірілген өнім көлемі ЖАӨ-ден 39,9 пайызды құрады, – деген Руслан Қайыржанұлы одан әрі өңірімізге инвесторлар  тарту  мәселесіне  ойысты.

– Ел экономикасын дамытудың тағы бір тәсілі, бұл – инвесторларды көптеп тарту. Елбасының тапсырмасына орай, бұл жұмыс біздің өңірімізде де қолға алынуда. Осы тапсырманы жүзеге асыру үшін былтыр, яғни 2016 жылдың 18 қаңтарында облыс әкімінің шешімімен инвестицияларды тарту және инвестициялық ахуалды жақсарту бойынша өңірлік кеңес құрылған болатын. Өткен жылы осы кеңес үш рет отырыс өткізіп,  нәтижесінде 21 инвестордан, соның ішінде 18 шетелдік инвестордан өтініш түсті. Халыққа қызмет көрсету орталығының негізінде инвесторларға қызмет көрсету бойынша сектор құрылып, өткен жылы  228 кеңес (консультация) берілді.

Сондай-ақ инвесторларды тарту және жергілікті кәсіпорындарды жүктеу мақсатында облыстың бизнес-құрылымдарының қатысуымен Ресей Федерациясына, Сингапур, Түркия, Иран-Ислам Республикасына және Испания Корольдігіне іссапар ұйымдастырылды. Осы бағыттағы шаралар барысында облыстың түрлі салалардағы әлеуетті мүмкіндіктерінің тұсаукесері өткізілді. Келіссөздер аясында көлік-логистикалық, инвестициялық, сауда-экономикалық  мәселелері  қарастырылды.

Іссапар қорытындысы бойынша «Машзавод» консорциум және мемлекеттік құрылымдар, Иран және қазақстандық компаниялар арасында ынтымақтастықты дамыту бойынша алты меморандумға қол қойылды. Бұдан басқа өңірдің инвестициялық әлеуетін арттыру мақсатында өткен жылы «AKZHAIYKINVEST-2016» атты  инновациялық форум және «WESTKAZINVEST – 2016» атты  халықаралық форум-көрмесі ұйымдастырылды. Аталған шаралар барысында бірнеше келісімдерге, меморандумдарға қол қойылды.

Нәтижесінде шетелдік компаниялардың қатысуымен бірқатар инвестициялық жобалар жүзеге асырылуда. Мысалға айтар болсақ, «Орал трансформаторлық зауыты» ЖШС мен Түрік елінің жеке инвесторларының арасында электр қалқан жабдықтарын шығару бойынша бірлескен кәсіпорын  («URAL ELECTRIC» ЖШС) құру туралы меморандумға қол қойылды. Жобаны 2017 жылдың 1-тоқсанында іске қосу жоспарлануда. Осы жоба жүзеге асқан жағдайда 120 жаңа жұмыс орны ашылмақ.

«Машина жасау компаниясы» АҚ негізінде General Electric (General Electric Oil & Gas) (АҚШ) қатысуымен «Сервистік қызметтерді көрсету бойынша бірлескен кәсіпорын құру» жобасы да сәтті жүзеге асты. Сондай-ақ Қытай Халық Республикасымен бірлесіп жасаған калий тыңайтқыштарын шығаруға арналған тиімді жобамыз да бар. Бұл жоба Ақжайық ауданындағы Сатимола кен орнында жүзеге асырылуда. Бүгінгі таңда ол жерде инфрақұрылым тарту жұмыстары жүргізілуде. Бұлардан басқа тағы бірқатар перспективалық жобаларды жүзеге асыру жоспарлануда. Бұл жөнінде нақтырақ айтар болсақ, олар: химиялық  реагенттер («Топан» ЖШС және «Falizan Tasfyeh Co» иран компаниясы) және есік-терезелер өндірісі («Стекло Сервис» ЖШС мен  «Lammin Ikkuna», «General Finland» компаниясы). Аталған компаниялар арасында төрт жақты меморандумға қол қойылды. Сондай-ақ «Конденсат» АҚ-ның газ химиялық кешені құрылысының жобасы газдың бағалы компоненттерін тұрақтандыруды және сұрыптауды қамтамасыз етпек. Бүгінгі таңда КПО б.в. компаниясымен шикізатты тасымалдау туралы келіссөздер жүргізілуде. Сондай-ақ Орал қаласы қалдықтарының жүйесін басқаруды жаңғырту («ICM Recycling» ЖШС, «GreenServiceCompany» және Doranova фин компаниясы) жобасы да маңызды. Жоба Орал қаласының қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының экологиялық проблемасын шешуге арналған. Бұл жоба  қалдықтарды жинау бойынша жаңа технологияларды енгізуге мүмкіндік бермек, – деген Руслан Қайыржанұлы қазіргі уақытта аталған жобаларды жүзеге асыру жағдайы қарастырылып жатқанын айтты. Р. Сапарғалиевтің сөзіне қарағанда, соңғы 10 жылда өнеркәсіп саласына тартылған инвестициялар көлемі 1,6 трлн. теңгені  құраған.

Айша  ӨТЕБӘЛІ,

«Орал  өңірі»

Көненің  көзіндей  ісмерлікті  жалғастырушылар арамызда  қазір де  жоқ  емес.  Солардың  бірі –  Бадиғажамал  Мусиева.

Бұл кісінің ісмерлігі жөнінде сырттай естіп, тоқыған дүниелерін жұрттың қолынан көріп, талай таңғалғанбыз. Жақында шебердің өзімен жүздесіп, оның еңбегімен танысудың сәті түсті. Бадиғажамал Мусиева Жымпиты топырағында дүниеге келіпті. Ауыл мектебінен соң ол Бөрлі техникумында есепші мамандығына оқып шығады. 1989 жылы Переметный ауылына қоныс аударған Бадиғажамал қосымша дербес компьютер операторы мамандығын игеріп, сол мамандығы бойынша ауыл әкімі аппаратында, кейін аудандық жұмыспен қамту бөлімінде статист қызметін атқарған. Бүгінде ол ұлын ұяға, қызын қияға қондырып, өзінің сүйікті ісі – қолөнер шеберлігімен айналысуда.

– Тоқу – бала кезімнен сүйікті ісім. Анамнан дарыса керек. Ол кісі бауырларыма киім-кешектің барлығын өз қолымен тоқып беретін. Мен сол кезден-ақ тоқу ісіне құмар болып, сым мен жіпті серік ете бастадым, — дейді кейіпкеріміз.

Бадиғажамалдың қолынан шыққан туындылар көптің сұранысына ие болып, 2015 жылы ол «Тұрман» атты жеке кәсібін ашады. Сол жылы «Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы арқылы 700 мың теңгеге қол жеткізіп, тоқыма машинасын (5-ші кластық silver reed) сатып алған. Машинаның жұмысы компьютермен толық байланысты. Себебі компьютерде тоқыма тоқудың түр-түріне арналған бағдарлама орнатылған. Заманауи құрылғымен өз ісін дөңгелетіп отырған кәсіпкерге тапсырыс берушілер ешуақытта азайған емес. Әсіресе, қазіргі маусымда бас киім, жемпір, қалың көйлек, кардиганға сұраныс көп. Бұлардан бөлек жылы маусымда қолдан тоқылған аяқкиімдерді де сатылымға шығарып жүр.

– Машинаға сәйкес жіптер мен аяқкиімнің табандары елімізде жоқ. Болған күннің өзінде тек Алматы қаласында ғана. Ал мен үшін Ресейден алған тиімдірек, – деген Бадиғажамал бізге жұмыс барысын таныстырды. Он саусағынан өнер тамған шебер біз барғанда тағы бір тапсырысты орындау үстінде екен. Уақытпен санаспай жұмыс істеп, бала-шағасының берекелі өмір сүруіне жағдай жасап отырған Бадиғажамалдың бұл ісі көпке үлгі болғандай.

Динара НАСЫР,

Зеленов ауданы

Зеленов  ауданының орталығында  құқықбұзушылықтың  алдын алу  бойынша  аудандық  ведомствоаралық  комиссия  отырысы  өтті.

Аудан әкімі Кәрім Жақыповтың төрағалығымен өткен басқосуға аудан прокуроры Закария Саралеев, БҚО бойынша ҰҚК аудандық бөлімінің басшысы Еркін Бекболатов, округ әкімдері, бөлім басшылары мен кәсіпкерлер қатысты.

Күн тәртібінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл, «Қолжетімді жер» іс-шара жоспарын жүзеге асыру, меншік құқығын қор-ғау, бөтеннің мүлкін ұрлау және мал ұрлығына қарсы күрес бойынша атқарылған жұмыс, меншік құқығын қорғау және бөтеннің мүлкін ұрлаумен күрес бойынша ведомствоаралық жоспардың орындалуы жөніндегі мәселелер қаралды.

– ҚР «Мемлекеттік қызмет туралы» жаңа заңындағы сыбайлас жемқорлық туындауына мүмкіндік туғызатын жағдай деп аталған  құқықбұзушылық енді мемлекеттік қызметке нұқсан келтіретін тәртіпбұзушылық болып табылады. 2016 жылы жергілікті атқарушы органдардың екі қызметкерін қызметте тәртіп бұзғаны үшін аудандық прокуратура тәртіптік жауапкершілікке тартқан болатын. Екі қызметкердің ісі тәртіптік  кеңесте қаралып, кейін тоқтатылды. Мұнымен қоса ауыл шаруашылығы бөлімінің бастамасымен ауданымызда соңғы екі жылда жүзеге асып келетін еліміздің 2013-2020 жылдары агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға бағытталған «Агробизнес – 2020» бағдарламасының барысын тексердік. Нәтижесінде бір шаруа қожалығы асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуға берілетін субсидияға заң талаптарына сәйкес келмейтін ірі қара мал сатып алмақшы болғаны анықталды, – деді аудан прокурорының орынбасары Руслан Молдахметов.

Комиссия отырысында аудан бойынша меншік құқығын қорғау, бөтеннің мүлкін ұрлау мен мал ұрлығына қарсы күрес бойынша атқарған жұмыстарын қорытындылаған жергілікті полиция қызметінің басшысы Жантемір Иманәлиевтің сөзіне сүйенсек, өткен жылдың қорытындысы бойынша 723 бөтеннің мүлкін ұрлау фактісі тіркеліпті. Бұл көрсеткіш 2015 жылмен салыстырғанда 38%-ға өскен. Қылмыстық құқықбұзушылықтың 191-і үйдің тоналуына  қатысты. Мұндай қылмыс Дариян, Мичурин, Трекин, Январцев, Достық, Рубежин округтерінде жиі орын алған. Қылмыстың басты себебі – жауапкершіліктің жоқтығы. Яғни үйге техникалық құрылғылардың (темір есік, домофон, дабылқаққыш, видеобақылау) қондырылмағанын айтпағанның өзінде, жапа шеккендер мүліктерін қараусыз қалдырған. Күні бүгінге дейін қыл-мыстың 54,3 пайызы ашылыпты.

Тағы бір мәселе – мал ұрлығы. Бір жыл ішінде мал ұрлығының 76 дерегі тіркелсе, оның 41-інде еркін жайылымнан қолды болыпты. Әсіресе, Янайкин, Январцев, Көшім, Шалғай, Достық, Раздольный ауылдарында қылмыстың осы түрі өршіп тұр. Мал ұрлығы ауыл тұрғындары үшін өзекті мәселе күйінде қалуда. Қылмыстық іс көп жағдайда тұрғындардың малын бағымға қоспай, бетімен жіберуіне байланысты орын алуда.

– Облыстық прокуратураның «Ұрлықты тоқтат!» жобасын жүзеге асыру үшін 2016 жылдың қыркүйегінде облыс әкімінің шешімімен құқықбұзушылық және меншік құқығын қорғау, бөтеннің  мүлкін ұрлау бойынша ведомствоаралық шаралар жоспары, мұнымен қоса мал ұрлығына қарсы күрестің жол картасына сәйкес шаралар жоспары бекітілген болатын. Жоғарыда айтылған жобалардың түпкi мақсаты – құқықбұзушылықтың санын төмендету. Бұл жайынан аудан әкiмдігі де, округ әкімдері де құлағдар. Аудан әкімдігі берген мәліметке қарағанда, аудан бойынша 268 дүкеннің 51-іне видеобақылау орнатылған. Бұл – төмен көрсеткіш. Жоспар бойынша құқықбұзушылықтың алдын алу үшін меншік иелері болып табылатын тұлғалар, жеке кәсiпкерлер мен мемлекеттiк мекеме басшылары қатысқан кездесулер ұйымдастырылған. Бұл кездесулерде мүлiктi қорғауды күшейту, видеобақылау орнату, мал жайылымын ұйымдастыру, алкогольді ішімдіктерді тыйым салынған уақытында және 21 жасқа толмаған тұлғаларға сату секілді мәселелер көтерілді, – деген аудандық прокуратураның аға прокуроры Қуаныш Мұстафин құқықбұзушылықтың алдын алу жөніндегі ұсыныстарын айтып өтті.

Дана ДЕРБІСӘЛІ,

Зеленов ауданы

Қылмыстық істер бойынша статистикалық мәліметтерге сәйкес өткен жылы сотқа келіп түскен істер саны 2015 жылмен салыстырғанда 441 немесе 18,5 пайызга кеміген. Алдыңғы жылы қылмыстық істер саны 2387 болса, 2016 жылы соттармен 1946 іс қаралған. Бұл туралы ҚР Орталық коммуникациялар қызметінің облыстық филиалы алаңында өткен баспасөз мәслихатында облыстық сот төрағасы Бек Әметов баяндаған болатын.

Брифингте облыстық соттың төрағасы БҚО соттарының 2016 жылдың 12 айында сот төрелігін іске асыру бойынша атқарылған жұмыстарға тоқталып өтті.

Облыс соттарының қылмыстық, азаматтық және әкімшілік істер бойынша негізгі жұмыс көрсеткіштері туралы ақпаратқа сүйенсек, 1936 іс есепті мерзімде аяқталған. Бұл көрсеткіш 2015 жылмен салыстырғанда 456 іске немесе 19 пайызға төмендеген. Сонымен қатар өндірістегі болған істер саны да алдыңғы жылмен салыстырғанда 19, қалдықта қалған істер 17, қысқартылған істер саны 42 пайызға азайған. Ал қысқартылған істер бойынша тұлғалар саны 39,2, үкім шығарылған істер саны 5,2, сотталған тұлғалар саны алты пайызға төмендеген.

Статистикалық мәліметтер көрсеткеніндей, 2016 жылы ақталған тұлғалар саны 29 пайызға көбейген.

Сонымен бірге 2016 жылы облыс соттарында 15 тұлғаға қатысты медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасы қолданылып, 116 қылмыстық іс прокурорға қайтарылған. Жыл ішінде 1486 адам сотталған. Кәмелетке толмаған 14 тұлға істі болып, олардың біреуі бас бостандығынан айырылған. Жыл соңында 93 қылмыстық іс толық аяқталмағандықтан, биылғы жылдың еншісіне қалдырылған. Медиация қолдану арқылы 262 қылмыстық іс аяқталған.

Статистикалық мәліметтерге сәйкес азаматтық істер бойынша 2016 жылы түскен арыздар саны 28 047 болса, есепті мерзімде аяқталған істер саны 27 093-ті құрады. 2015 жылмен салыстырғанда сырттай шешім шығару 47, қараусыз қалдырылған талап-арыздар 41, қабылдаудан бас тартылған арыздар 40,1, қайтарылған талап-арыздар 40 пайызға азайған.

Орал қаласының №2 сотында 17 635 іс, мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотымен 2 807 іс қаралған. Бұл екі соттың жүктемесі облыс бойынша қаралған барлық азаматтық істердің 75 пайызын құрайды. Өткен жылдың 12 айында аяқталған 27093 істен татуластыру рәсімдерін қолданумен 1 356 іс аяқталған. Оның ішінен 1 129 іс медиация тәртібімен, бес іс партисипативтік тәртіппен, 222 іс бойынша келісім жасалған.

Өткен жылы 14980 әкімшілік іс тіркелген. Бұл көрсеткіш 2015 жылмен салыстырғанда 8,2 пайызға азайғанын көрсетеді. Әкімшілік істер бойынша 7 977 іс Орал қаласының мамандандырылған әкімшілік сотында, 1 218 іс Бөрлі аудандық сотында, 753 іс Зеленов ауданының №2 сотында, 441 іс Жаңақала аудандық сотында қаралған.

Нұрбек ОРАЗАЕВ,

 «Орал өңірі»

Жуырда Сырым ауданының әкімі Абат Шыныбеков Шолақаңқаты ауылдық округі аумағындағы Аңқаты су қоймасының жөндеу жұмыстарымен танысты. Бұл нысанды қалпына келтірумен “ПМК — 117” ЖШС айналысуда.

Аталмыш су қоймасын жөндеу жергілікті тұрғындардың талайдан айтып келе жатқан мәселесі еді. Облыс әкімі Алтай Көлгінов те өзінің Сырым ауданына жұмыс сапары барысында Аңқаты су қоймасының басында болып, жөндеу жұмыстарының басталуына тікелей ықпал еткенін айта кету керек.

Шолақаңқаты өзеніндегі су жіберу құрылғысын қайта жаңарту өңірдегі кәсіпкерлік саласына жаңа бағыттарға жол ашады деп күтілуде. Жергілікті шаруалар қазіргі күннің өзінде асыл тұқымды мал шаруашылығымен белсенді түрде айналысуда. Кейбір азаматтар бау-бақша мен балық шаруашылығы, төңірегіндегі жоспарларын да алға тартып отыр.

Аудан басшысы Абат Шыныбековтің айтуынша, су қоймасы арқылы округ маңындағы 890 гектар суармалы жерді қалпына келтіруге мүмкіндік бар. Бұл шаруа Тоғанас, Аңқаты ауылдары үшін техникалық судың да мәселесін шешеді.

Бауыржан  ШИРМЕДИНҰЛЫ,

Сырым  ауданы

«Парасат» қоғамдық бірлестігі және Бөрлі аудандық мешіті бас имамының шақыртуымен республикалық ақпараттық-насихат тобының (РАНТ) мүшесі, «Нұр-Мүбәрак» Египет ислам мәдениет университетінің оқытушысы Ризабек Ілімбаев жуырда арнайы сапармен Бөрлі ауданында болды.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының (ҚМДБ) Бөрлі ауданы бойынша бас имамы Мейрамбек Әбдірахманов күтулі мейманды жылы шыраймен қарсы алып, жиналған жамағатқа таныстырды. Ақсайға келген алғашқы күні Ризабек Батталұлы аудандық мешіт жамағатымен кездесіп, Құтпан намазы алдында ел-жұртқа дәстүрлі исламның қағидалары, ата-ана мен бала-шағаның бірі-біріне қатысты міндет-парызы, сонымен қатар жалпы адамгершілік қағидаттары туралы тағылымды уағыз-насихат айтты. Осы бағыттағы әсерлі әңгіме ертеңіне, яғни жұма намазына жиналған әлеуметке де айтылды. Аудандық мешітте Мәуліт мерекесіне орай жұма намаздан соң жүз адамға арналған дастарқан жайылды. Алдымен Мейрамбек имам көпшілікті Мәуліт мерекесімен құттықтап, сосын Ризабек Батталұлы Мұхаммед пайғамбар жайында ғибратты әңгіме қозғап, аталмыш мейрам жайлы тарихтың тереңінен толғады. Бұған қоса Ризабек Батталұлы аудандық әкімдікте ауданымыздың ақпараттық-насихат топ мүшелері және мектептердегі дінтану пәнінің мұғалімдерімен жүздесіп, ислам дінінің тарихы, негізгі ұстанымдары мен отбасындағы діни тәлім-тәрбие хақында мол мағлұмат беріп, қойылған сұрақтарға толыққанды жауап қайтарды. Сонымен қатар РАНТ мүшесі Р. Ілімбаев аудандық музейде болып, Бөрлі өңірінің тарихымен танысып әрі мұндай мәдениет ошақтары халықтың, әсіресе, жас қауымның туған жерге деген ықылас-құрметін арттыратындығын тілге тиек етті. Міне, Мәуліт айында өткен осындай жүздесу-пікірлесулер аудан халқына рухани серпіліс беріп, жергілікті жұрттың діни таным-түсінігі мен ынтымағын арттыра түскені кәміл. Жайық жұртының арасында дәстүрлі исламды нығайта түсуге ықпал етер Ризабек Батталұлының уағыз-сапары облыс жамағатының қалауымен Орал медресесінде және облыстық орталық мешітте өз жалғасын тапты.

Аида  ЕСЕНАМАНҚЫЗЫ,

Бөрлі  ауданы