Батысқазақстандық спортшы Абзал Әжіғалиев Солт-Лейк-Сити (АҚШ) қаласында шорт-тректен өтіп жатқан әлем кубогы кезеңінде жеңімпаз атанды.

Абзал 500 метр қашықтықта алдына жан салмай, алтыннан алқа тағынды. Ол осындай табысқа қазақстандықтардан алғаш рет қол жеткізіп, әлем кубогында жалпы есепте де көш бастады. Ал командалық эстафетада Қазақстан құрамасы үшінші орыннан көрінді.

Сонымен қатар Астанада шорт-тректен өткен Қазақстан чемпио­натына Батыс Қазақстаннан 27 спортшы барса, соның 25-і жүлде­ге ілікті.

Айта кетейік, Абзал Әжіғалиев Сырым ауданында дүниеге келген. Оралда жабық мұз айдыны сарайы ашылғаннан кейін шорт-тректен Қазақстанның еңбек сіңірген жат­тықтырушысы Мәдіғали Қарсы­бе­ков дайындаған талантты спорт­шы­лардың бірі. А. Әжіғалиев Сочи олимпиадасында негізін батысқа­зақстандықтар құраған ҚР құра­масы сапында 5 мың метрлік эс­тафеталық сында бесінші орынды иеленді. Енді ол – Алматы қала­сында алдағы жылы өтетін қыс­қы Универсиадаға қатысуға басты үміткерлердің бірі.

Елжан ЕРАЛЫ

Қысқы навигацияға ауысу қар­саңында «QAZAQ AIR» әуе ком­паниясы Атырау қаласынан Орал мен Ақтауға тұрақты рейстерді орындайтынын мәлім етеді.

2016 жылдың 1 желтоқсанынан бастап аталмыш қалалардың арасы қысқарып, жолаушылар аптасына екі рет – жұма және жексенбі күндері заманауи аймақтық Bombardier Q400 NextGen бортында сапар шегуге мүмкіндік алады.

Атырау – Орал бағыты бойынша қатынайтын рейс билеттерінің құны, жолаушы мен әуежай те­рім­дерін қоса есептегенде 14 707 тең­геден басталып, жол жүру уа­қыты небары 50 минутты құрай­ды. Ал Атырау – Ақтау бағытында 40 минутта жетуге болады. Жолаушы мен әуежай терімдерін қоса есептегенде бір бағытты билеттің құны 11 007 теңгеден басталады.

Орал қаласы Батыс Қазақстан облысының әкімшілік орталығы ға­на емес, сонымен қатар экономи­ка­лық әлеуеті жоғары шаһар болып саналады. «QAZAQ AIR»-дың жаңа бағыттары Орал қаласының тұр­ғындары мен жергілікті мұнай-газ саласының мамандарын Атырау қаласына тез әрі ыңғайлы апаруға мүмкіндік береді.

Сонымен бірге «QAZAQ AIR» әуе кемелері Атыраудан Каспий теңізінің жағалауында орналасқан Ақтауға тікелей қатынайды. Осылайша жаңа маршрут желісі Батыс Қазақстан өңірінің ірі қалала­­рын өзара байланыстырып, Ақтау мен Орал тұрғындарын Атырау қаласымен қатар, түйіспелі рейс­тер арқылы Ақтөбе мен Шымкентке де жеткізе алады.

«Халыққа қажетті маршрут кестесі мен қолайлы ұшу күндерін ұсына отырып, аталмыш аймақ тұр­ғындарының аралары одан сайын жақындай түсіп, жиі көрісе алады деген нық сенімдеміз», — деп атап кетті «QAZAQ AIR» АҚ басқарма төрайымы Блэр Поллок мырза.

Осылайша жаңа бағытта жүзеге асырылатын Атырау – Орал, Атырау – Ақтау бағдарлары маршрут жүйесін кеңейте түседі. Бүгінгі күні «QAZAQ AIR» әуекомпаниясының ұшақтары Алматы, Ақтөбе, Астана, Атырау, Қостанай, Қызылор­да, Павлодар, Семей, Талдықорған мен Шымкент қалаларына тұрақ­ты рейстерді орындауда.

Болгария астанасы София қаласында самбодан мәреге жеткен әлем чемпионатында батысқазақстандық палуан Ерболат Байбатыров күміс жүлдегер атанды.

Ерболат 57 келі салмақта финалда грузиялық самбошы Вахтанг Чидрашвилимен кілемге шықты. Ерболат Байбатыров осыған дейін төрт мәрте әлем чемпионы атанса, қарсыласы мұндай жеңіс тұғырына үш дүркін көтерілген еді. Бір-бірін жақсы білетіндіктен, бәсеке тартысты өтті. Екі ұпайға әдіс жасағаннан кейін грузин палуаны содан кейін Ерболаттың қолын байлап, күреспей жүріп алды. Төреші оған ескерту беріп, қазақстандық палуанның еншісіне бір ұпай жазылғанымен, бұл жеңіс үшін жеткіліксіз еді. Сөйтіп, В. Чидрашвили 2:1 есебімен ұтып, ол да Ерболат сияқты әлемнің төрт дүркін чемпионы атанды. Грузиялық палуан жарыстан кейін Е. Байбатыровпен болған жекпе-жектің ең ауыр белдесу болғанын жасырған жоқ.

Соңғы жылдары әлем біріншілігінің жүлдесі бұйырмай жүрген отыз жастағы Ерболат Байбатыров үшін күміс медальдің өзі үлкен жетістік деуге болады. Дүниежүзілік додаларда жүлде алып жүрген ресейлік Аймерген Аткуновты, сондай-ақ тәжік палуанын тізе бүктірген Ерболат 57 кг салмақтағы мықтылардың бірі екендігін дәлелдеді. Осы чемпионатта оған қоса тағы екі батысқазақстандық спортшы Қазбек Сұпығалиев пен Темірлан Ихсанғалиев әскери самбодан 62 және 82 кг салмақта қола жүлдені иеленді. Қазақстан құрамасы бұл біріншіліктен қос күміс, бес қола медальмен қайтты. Батысқазақстандықтардан басқа әйелдер арасында Динара Жұмабаева (64 кг) екінші орынға көтерілсе, Ділдәш Құ-рышбаева (68 кг), Ерасыл Қажыбаев (+100 кг) және әскери самбодан Нұргелді Қиялбеков (68 кг) қола жүлдені қанағат тұтты.

Айта кетейік, Қазақстанның еңбек сіңірген жаттықтырушысы Райымбек Меңдіғалиев баптайтын полиция аға лейтенанты Ерболат Байбатыров БҚО ішкі істер департаментінде қызмет етеді. Ол биыл Кстово (Ресей) мен Тбилиси қаласында өткен халықаралық турнирлерде күміс жүлдегер атанып, әлемдік додаға жолдама алған еді. Тбилисиде финалда дәл осы В. Чидрашвилиге есе жіберген болатын. Ал тағы бір полиция аға лейтенанты Темірлан Ихсанғалиев өткен жылғы әлем біріншілігінде әскери самбодан 74 келі салмақта күміс жүлдені еншілеген еді.

 Ғайса БӘЙМЕН

Таяуда Орал қалалық прокуратурасында саудасаттық және ойын-сауық нысандарындағы ұрлықтың алдын алу шаралары бойынша кеңес өткізілді. Қала прокуроры А. Рашидовтың төрағалығымен өткен кеңеске  жергілікті атқарушы және құқық қорғау органдарының, «Атамекен» кәсіпкерлер палатасының  облыстық   филиалы, сауда-саттық және ойын-сауық нысандарының иелері қатысты.

Ағымдағы жылдың он айына жасалған талдаудың қорытындысында  аталмыш орындардағы ұрлықтың жасалу уақыты, неғұрлым криминалды нысандар айқындалып, кей нысандарда бейнебақылау камераларының, күзет дабылының, күзет фирмаларымен шарттардың ескерту сипатындағы хабарламалардың жоқтығы белгілі болды.  Жыл басынан бері сауда-саттық  және ойын-сауық нысандарында 1260 қылмыс тіркелген. Бұл  2015 жылмен салыстырғанда 15 пайызға көп. Бөтеннің мүлкін ұрлау қылмысының 61 пайызы – сауда-саттық орындарында, 16 пайызы – демалыс орындарында, 23,9 пайызы  қызмет көрсету нысандарында  жасалған.

Қылмыстардың басым көпшілігі базарлардың  жұмыс жасап тұрған кезінде орын алған. Мәселен, «Мирланда» – 158, «Московский» базарында – 35, «Алтын алмада» – 29, «Ел ырысы» базарында  – 21, «Сити-центрде» – 66, «Адалда» – 21, «Орал» сауда үйлерінде 17 қылмыс орын алған. Ал көңіл көтеру және ойын-сауық орындарында – 174, қызмет көрсету нысандарында – 82,  кеңселер мен қоймаларда 194 ұрлық жасалғандығы белгілі болды.

Барлық ғимаратта күзеттің болуына қарамастан қылмыс тұрақты, еркін түрде жасалған. Кеңесті қорытындылаған қала прокуроры А. Рашидов тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін барлық жағдайды жасау қажеттігін тілге тиек етіп, тиісті орындардан келген өкілдерді бұл мәселеге  жауапкершілікпен қарап, бірлесе жұмыс жасауға шақырды. Кеңесте қылмыстың жай-күйінен басқа, жиі қылмыс жасалатын нысандарды қажетті құралдармен қамтамасыз ету, қылмысты ашу тәсілдерін әлде де жетілдіру мәселелері талқыланды. Ұрлықтың алдын алу және себеп-салдарын жою бойынша, соның  ішінде адамдар көп шоғырланатын орындарға қорғау және бақылау техникалық құралдарын орналастырып, аудио-бейне, қағаз жүзіндегі ескертпелерді орнату да бүгінгі күннің талабы  екендігі  айтылды.

Гүлжамал  ЖОЛДЫҒАЛИ,

«Орал  өңірі»

Бұрнағы жылы бойынан жастықтың жалыны ұшқындаған Шалқар Тұяқбаев отбасымен Орал қаласынан туған жері Жақсыбай ауылына көшіп келді.

Келген бойда ауылдан әудем жерден үй сатып алды. Жасы 23-тегі жігіттің жастардың басым көпшілігі қалаға кетіп жатқанда, керісінше, ауылға бет бұруының себебін сұрадық. Өзінің айтуынша, кішкене кезінде ата-анасы Оралға қоныс аударған. Мектепті де осыдан бес жыл бұрын қаладан бітіріп, сондағы кәсіптік-техникалық колледжде дәнекерлеуші мамандығын алған. Мамандығы бойынша төрт жыл қаладағы бір фирмада жұмыс іс-теген. Отбасында екі қыз тәрбиелеп, өсіріп отыр.

– Ауылға оралып, мал ұстап, өсіргім келді, — дейді Шалқар бізбен әңгімесінде, – Дәнекерлеуші болып еңбек еткенімде «Жұмыспен қамту — 2020 жол картасы» бағдарламасының өмірге еніп жатқанын басылым бетінен оқып, теледидардан көрдім. Сосын осы бағдарламаның жеке адамға тигізетін пайдасын білмек ниетпен жан-жақты зерттедім. Бағдарлама бойынша несие алған таныстарымның тұрмыс-тіршілігінен хабардар, қанық болдым. Қала берді, ғаламтор арқылы да бағдарлама шарттарымен мұқият танысып, басқа жобалармен салыстырғанда, әсіресе, ауылдағы тұрғындар үшін пайдалы да тиімді, қолжетімді, төлем жағынан пайызы төмен екендігіне көз жеткіздім.

Бағдарламаны жіті зерттеген жас жігіт, сөйтіп, туған ауылына отбасымен бірге жол тартады. Ауылға келместен бұрын да оның жақындарында азын-аулақ малы болған екен. Соны көбейтіп, жеке шаруашылығын дамыту мақсатымен биыл «Жұмыспен қамту — 2020 жол картасы» бағдарламасы бойынша 600 мың теңге несиеге қол жеткізіпті. Сол несиеге ауылдан сүтті бағыттағы төрт бас сиыр сатып алған. Қазір жұбайы Анаргүл осы сиырды сауып, сүттен мол өнім алып отыр. Жаз бойы қол май жинап, жанұядан артылғанын ауыл тұрғындарына сатып, біраз табыс тапқан. Шалқар жас болса да, малдан түсетін пайданы бес саусағындай біледі. Сауын сиырмен қатар, көбіне етті бағыттағы еркек малды да ұстап, бағып, өсіруде.

– Бұқаларды үйден бордақылаймын. Тапсырғаннан кейін түскен пайдаға аналық мал сатып алып отырамын. Алдағы уақытта өзімнің шаруа қожалығымды ашып, бұйыртса, мал басын көбейте бермекпін. Әзірге жеке автокөлігім ғана бар. Жұбайымды жұмыспен қамтып отырмын. Келесі жылғы маусым айында бағдарлама шартына сәйкес каникул мерзімі аяқталады. Несиенің қалған қаржысын толықтай өтеймін де, қайтадан аталған бағдарлама бойынша қарыз алып, шаруашылығымды дамытуға жұмсаймын, – дейді іске ілкімділігі қимылынан білінетін жас жігіт.

Шалқарға ілесіп, оның далада жайылып жүрген малын көруге бардық. Биыл шөп ырғын болғасын шығар, сауын сиыры шетінен қоңды көрінеді. Саттыққа шығаратын бұқалары да ет алып, семірген. Күні бүгін оның қарамағында 60 шақты ірі қара, 17 жылқы, 20 шақты қой және қырыққа жуық тауық бар. Туысының «Т-40» тракторымен жаздай шөп шауып, мал азығына 450 дана орам шөп (рулон) жинап алған. Малға жемді Оралдан тасымақ.

Нұрымбек ЖАПАҚОВ,

Жәнібек ауданы

Туған ел, өскен жерге әр барған сайын үлкен сағыныш арқалап келемін.

Елде қанша болсам да, сағынышым басылмайтын секілді. Пойызда кетіп бара жатып та, өзім бір кездерде тұрған Жаңатаң ауылы (бұрынғы «Мирон» мал бордақылау совхозы) мен қазіргі Болашақ (бір кездегі К. Маркс атындағы колхоз немесе Богатырев селосы) ауылының өзім білетін әр адамын ойша түгендеумен боламын. Ішімнен олардың жолдары болып, аман-сау жүрсінші деп тілеймін. Жаңатаң ауылынан 12 шақырым жердегі Болашаққа 5-10-класс оқушылары күн сайын, жазда машинамен, қыста үлкен жабық шана тіркеген «ДТ-54» тракторымен қатынап оқитынбыз. Ауылым үшін басқалай жақсылық жасау қолымнан келмейтінін сезіп, тек жұпыны ауылдың қарапайым адамдарының үлкен сезімі туралы жазсам деймін.

* * *

Кластас досым Гүлсара екеуміз таксиге отырып, қала шетіндегі диспансерге бет алдық. Алдында қалта телефоны арқылы Шынтемірмен сөйлесіп келіскенбіз, күтіп отыр екен. Көзіндегі күннен қорғайтын қара көзілдірігі сол жас, сырбаз кезінің бір белгісіндей. Бір кезде мектептегі бозбалалардың алды болатын. Небір соңғы үлгідегі қымбат киімдер оның үстінен табылатын, шалбарының қыры бір сынбайтын. Ол аралас мектебіміздің (қазіргі жастар бір кезде мектепте орыс кластары болғанын да білмейді екен) оқу ісінің меңгерушісі болған туысы Бақтығали ағай мен қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімі Мінауара апайдың үйінде тұрып оқыған. Міне, ол алдымызда отыр.

Науқастармен кездесетін бөлме Гүлсара үшеуімізге тарлық еткендей. 1972 жылдың түлектері арада өткен 44 жылды артқа тастап, сол балалық, жасөспірім шаққа қайта оралғандаймыз. Кішкене бөлмеден шыққан күлкілеріміз алысқа кетіп, күміс сәулелердей шашырап, жан-жаққа төгіліп жатты. Не айтқанымыз қазір есімде жоқ, тек үшеуміздің қайсысымыз сөйлесек те, мәз болып сылқылдай күлумен болдық. Үстімізде алаңсыз балалық шақтың аспаны қалықтап тұрғандай еді.

«Марусяның көрмеген қиындығы жоқ, сонда да бар қиындыққа шыдап келеді», — дейді Шынтемір аса бір ризашылық сезіммен. Бұл сөздерінде сезім басым ба, сыйластық басым ба, тап басып айта алмаймын, меніңше, екеуі де бар.

«Бақыттысыңдар ма?» деймін. Ол үнсіз «Білмеймін» дегендей екі иығын қозғап, алысқа көз тігеді.

Ол жақта қол жетпеген армандары, орындалмаған мақсаттары қыр асып кеткендей. Жүзінде «Маруся екеуміздің өміріміз басқашалау, бұдан да артығырақ, жақсырақ болуы да мүмкін еді» дегендей өкініш те жоқ емес секілді. «Шын айтамын, мен Марусяға бір көргеннен ғашық болғанмын ғой», — дейді ол. Гүлсара екеуміз оған имандай сенеміз.

* * *

Мен украин келіншегін үйіне әдейі іздеп барып кездестім. Үйінде ортаншы қызы Ақсамал мен немерелері бар екен. Алдымда ұқыпты киінген, сыры кетсе де, сыны кетпеген әдеміше келіншек. Арасында мақал-мәтелдерді қосып, таза қазақша сайрап отыр. Үйлену тойларындағы фотоларды көріп отырып, «Сен оны сүйдің бе?» деймін. Түу, аузыма да қайдағы бір сұрақтар түседі екен. Сүймесе, 41 жыл бойы Батыс Қазақстан облысының алыс ауданының жұпыны алыс ауылында Шынтемірмен бірге жұпыны күй кешіп жатар ма еді? «Сол 1975 жылы 26 тамызда Шынтемір 22-ге толды, ал 29 тамызда біз үйлендік, содан бері біргеміз», — дейді алдымда отырған әдеміше украин әйелі.

Мен ауруханада жатқан кластасымды ойлап кеттім. Маған кейде ол өміріндегі ең үлкен ісін осы 22 жасында жасаған секілді. Ол – қоғамда қалыптасқан түсінікке де, ауылдастарына да, туыстарына да – бәріне қарсы шығып, Марусяға үйленгені. Мүмкін өмірден тапқан ең үлкен бақыты да осы жұбайы шығар?

* * *

Маруся айтады: «Ол кезде ата-анамыз Кеңестер Одағы дейтін алып мемлекеттің үлкен құрылыстар жүріп жатқан ауылдарына жұмысқа баратын. Әкем ұста, анам аспазшы еді. 1975 жылы маусым айында Алғайға (Ресейдің Саратов облысының Александров Гай стансасы), одан Қараөзенге келген. Ата-анасының бірге ала келген үш қызының үлкені Маруся сол жылы 8-класты бітірген.

— Шынтемір мені сол көшіп келген күні көрген екен, — дейді Маруся сөзін жалғастырып. — Менің жаңа бой түзеп келе жатқан кезім. Сол күн кешегідей көз алдымда, жаңа жер, жаңа адамдар, жаңа әсерлер болғандықтан шығар. Сол күні ол бар орысшасын сарқып: «Сізбен танысуға бола ма?» — деді. Неге екенін білмеймін, сол кездегі «модный» есіммен өзін Тимур деп таныстырды. Әлде маған еске сақтауға қиындау Шынтемір дегеннен гөрі оңай болсын деді ме екен. Мамама да «Здравствуйте, мать», — деді. Мен бұлай дегеніне таңданып қалсам да, көңіл аудармадым. Одан кейін: «Қызыңызды киноға шақыруға бола ма?» — деді. Ол кезде Шынтемір қою қара шашын өсіріп жіберген, бакенбард қойған, үлкен көзді, көзіне үнемі күннен қорғайтын қара көзілдірік киіп, қолында папка ұстап жүретін, қауіпсіздік жөніндегі инженер болып істейтін 22-ге келген жас жігіт еді ғой…

Күз түсе Марусяның ата-анасы еліне қайтпақшы болады. Себебі қыздары мектепке бару керек. Ал Шынтемір мен Марусяның арасындағы қатынастың тез дамығаны соншалық, олар үйленуді шешеді. Шынтемір Марусяға: «Мен сені ешқайда жібермеймін, менің тағдырым сенсің», — дейді. Бірақ оларға жан-жақтан бәрі қарсы болады. Туыстары, жолдастары, ауылдастары – бірі «Әлі баласыңдар» десе, бірі «Ертең-ақ, өмірдің қиындығына шыдамай, ажырасып кетесіңдер» деген, ал біреулері «Қазақтан қыз табылмады ма?» десе, бірі «Кәмелетке жетпеген жас қыз, басыңа пәле болады» деп қорқытқан. Бірақ Шынтемірдің бойын өртеген сезім ештеңеге қарайлатпай, тосын шешімге барады.

Марусяның кететіні, оны енді көрмеуі мүмкін екенін сезгенде, біреу жас жігіттің кеудесінен жүрегін суырып жатқандай болады. «Жақын, қымбат адамымнан айырылғалы тұрғанымды сездім…» – дейді ол бізге әңгімесінде қысыла жымиып. Марусяны алып қашып, қырда мал бағып отырған шопанның үйіне апарып жасырады. Әрине, сүйгенінің ризашылығымен, келісімімен. Содан үш күннен соң тойға киетін ақ көйлек алып келеді. Жас отауды алда талай қиыншылықтар күтіп тұрады. Алғашқысы Маруся бір ауыз қазақша білмесе, үлкендер орысша білмейді, түсініскісі келсе, арадағы тілмәш – Шынтемірдің қарындасы Жұмағиланы көмекке шақыратын болған. Содан кейін Маруся бірте-бірте тіл үйреніп, қазақтың әдеп-ғұрпын бойына сіңіре бастаған. «Ауылдың келіні істейтін жұмыстың бәрін істедім, отқа нан көміп, тезек соғып, сақманға да бардым, жұмысты ауыр-жеңіл деп таңдамадым», — дейді ол.

— Бізге әкеміз ешқашан қатты сөз айтып, маңдайымыздан шерткен емес, — дейді қызы Ақсамал әңгімемізге араласып. Отыздың бел ортасына келген Ақсамалдың жұбайы Бақытжан – қазақ, екеуі бес ұл өсіріп отыр екен. Одан үлкен қыздары Дина Ресей жерінде, Алғайда тұрады. Күйеуі Ораз – қазақ, екеуі екі ұл, бір қыз өсіріп отыр.

— Закарпатьені сағынасың ба? – деймін Марусяға. Сұрағымды айтып алып, өзіме-өзім ренжимін. Туған жерін сағынбайтын адам болушы ма еді?

— Әрине, — дейді Маруся. — Елімді сағынғанда, оңашада халқымның әндерін айтамын, кейде тойларда да айтатыным бар. Сәл күрсініп, ойланып қалды, туған жерінің тауы мен орманы, әдемі табиғаты, алыстағы анасы мен бауырлары есіне түсіп кете ме екен?..

Ақсамал айтады: «Мамам ылғи «Қазақ жеріне тамырым таралып кетті» деп айтып отырады».

— Иә, Құдайға шүкір, үш қыз, сегіз немере бар, — дейді Маруся. Ана көңілі қайтыс болған кіші қызын жоққа қиғысы келмегендей. Қазақта ұлдан туған балаларды немере десе, қыздан туған балаларды жиен дейді, ал славян халықтарында ұлдан да, қыздан да туғандарды бөлмей, немере дейтіні белгілі.

«Иә, Құдайға шүкір, ауылдастарым сыйлайды, маған қазақтардың ақкөңілділігі, қонақжайлылығы, ашық-жарқын мінездері, туысқаншылдығы ұнайды, біз 1982 жылы осы ауылға көшіп келгенбіз, содан бері біреуден ілгері, біреуден кейін дегендей, өмір сүріп жатырмыз», — дейді Маруся сөзін жалғастырып. Шынтемірдің бұрын да жазатайым оқиғадан кейін мүгедек болып қалғанын, қазірде қатты ауырып, ұзақ мерзімге Оралда емделіп жатқаны жөнінде тіс жармайды.

Бүгінде біреуге жар, біреуге ана, біреуге әже болған украин қызы Мария Гавриловна Фонташтың 41 жыл бойы қазақ жігіті Шынтемір Құлбаевтың түтінін түтетіп отырған отауынан шығып бара жатып, қазірде кішкене қиындыққа шыдамай, ажырасып кетіп жататын жастарды есіме алдым. Оларға 40 жылдан кейін де бірге болуға не жетпейді екен деп ойладым…

Райхан СҮЛЕЙМЕНОВА,

ҚР Журналистер одағының мүшесі, заңгер,

Шымкент – Қазталов – Шымкент

Тәуелсіздіктің 25 жылдығы қарсаңында Қаратөбе өңірінің кәсіпкерлері бағындырған биіктер сан алуан. Олар кәсіпкерліктің әлеуметтік жауапкершілігін алдыңғы орынға қойып, аудан экономикасына елеулі үлес қосуда. Өздерінің ғана кәсіптерін дөңгелетіп қоймай, аудан, өңір халқының тұрмыс-тірлігіне  де  барынша  қарайласып  келеді.

Қаратөбе өңірінде табиғи газ желісіне қоса ауыз су мәселесінің де түбегейлі шешілер күні жақын. Облыс орталығымен екі аралыққа қатқыл табанды жол төселіп, байланыс жақсарды. Сәулетті үйлердің  салтанат  құруы  арта  түсті.

Ауданда кәсіпкерлікке бет бұрғандардың саны күн санап көбейіп келеді.

Бүгінде 210 шаруа қожалығы, 310 жеке кәсіпкер, 40 заңды тұлға тұрақты жұмыс істеп, мыңнан астам адамды жұмысқа тартып отыр. Соның нәтижесінде жыл басынан бері жаңадан 46 жұмыс орны ашылған.

Аудан орталығында орын тепкен «Дем» сусын цехының өнімдері жақсы сұранысқа ие. Тамыз айында Орал қаласында өткен «Қазақстанның үздік тауарлары» өңірлік байқау-көрмесінде цех жетекшісі Сержан Ашығалиев «Үздік азық-түлік тауарлары» аталымы бойынша ІІ орынға ие болып, үздіктер қатарынан көрінді.

«Атамекен» БҚО кәсіпкерлер палатасының ұйымдастыруымен «Аға сеньорлар» жобасы бойынша канадалық эксперт Рон Джемсон өзара тәжірибе бөлісу мақсатында жеке кәсіпкер С. Ашығалиевтің «Дем» ауыз су өндіру цехында болып, кәсіпорын жұмысымен танысты. Тәжірибелі эксперт Р. Джемсон ауыз судың маркетингі, жарнамалау, жұмыс жасау бойынша тәжірибесімен бөлісті.

Аудан бойынша кәсіпкерлік саласында орасан зор табысқа кенелген жергілікті кәсіпкерлердің ішінде Гүлнар Мұсаева мен Құсайын Мұқановтың есімін ерекше атауға болады.

Бірі аудан орталығының жекелеген тұрғындарын тұрғын үймен қамтамасыз етсе, енді бірі жарғақ құлағы жастыққа тимей, еңбек етіп, қамкөңіл жандарға  қомақты көлемде демеушілік танытуымен беделді.

Жеке кәсіпкер Г. Мұсаева аудан орталығындағы апатты үйде тұрған бес отбасыға жаңадан үй тұрғызуға өз қаражаты есебінен қажетті құрылыс заттарын алып беріп,  үй салып берді. Сонымен қатар жыл сайынғы қайырымдылық айлығы шеңберіндегі шаралардан тыс қалған емес.

Оған қоса мәдени-спорттық, көпшілік іс-шаралардың тұрақты демеушісі.

Өз ісіне үлкен жауапкершілікпен қарайтын Г. Мұсаеваның оң қадамына ауыл тұрғындары дән риза. Сол себепті аудан әкімдігі, ауыл ақсақалдары, жастар белсенділері дара кәсіпкердің игі істеріне қолдау көрсетіп, тығыз қарым-қатынаста байланыс жасап  отырады.

Ал жеке кәсіпкер Қ. Мұқанов болса, Ұзақ күйші кесенесін тұрғызуға 600 мың теңге, қожалық қызметшілеріне 200-300 мың теңге көлемінде материалдық көмек берді. Сонымен қатар Аққозы ауылдық округі аумағында 800 түп жас көшетті отырғызып, күтімге алды.

Жеке кәсіпкер Құсайын Ізімұлы да ауданның қоғамдық, мәдени өміріне белсене араласып, экономика, әлеуметтік бағыттағы шараларға үлесін қосып келеді. Аз қамтылған отбасылар, мұқтаж жандарға арнап қайырымдылық шаралар ұйымдастырып, болашаққа сенімдерін нығайтып, мейірім шуағын ұялатып келеді. Ол шаруа қожалығын дамытумен қатар жергілікті тұрғындарға әлеуметтік көмек беру мәселесін назарда ұстауда. 2002 жылдан бері ардагерлердің шаруашылықтарына қарайласып, жыл сайын қысқы мал азығы ретінде 20 центнер шөп, Жеңіс мерекесі қарсаңында тыл ардагерлеріне және Ұлы Отан соғысына қатысушылардың жесірлеріне 10-20 мың теңге көлемінде сыйлықтар тарту етіп отыруды дағдыға айналдырды. 2010 жылдан бері жыл сайын «Мектепке жол» акциясы аясында 8-10 оқушыны спорт формасы және оқу-құралдармен қамтып отырады.

Саралжын ауылдық округінде жеке кәсіпкер Қасымбек Болатұлының «Ақеділ» наубайханасы, аудан орталығында ауыл тұрғыны Армат Көбешовтің «Әли» азық-түлік, тұрмысқа қажетті заттар сататын сауда нүктелері ашылды.

Кәсіпорын мамандарының біліктілігін арттыру мақсатында «Іскерлік байланыстар» жобасы бойынша «Қоржын» шаруа қожалығы жетекшісінің орынбасары Ақкүн Мұқанова Астана қаласында екі апталық оқу курсына қатысып, сертификатқа ие болды. «Сублимация әдісі арқылы жылқы сүтін ұнтақ түрінде өндіру» тақырыбында бизнес-жоба дайындаған ол қараша айында әңгімелесуден өтеді. Комиссия оң қорытынды берсе, Германияға тағылымдамадан өтуге барады.

Қазіргі уақытта аудан бойынша үлкен мәселеге айналып отырған өзекті мәселе – мал сою цехтарының жоқтығы. Ауданда мал өнімдерін орталықтандырылған жүйе негізінде ветеринарлық-санитарлық талаптарды орындау, сақтау мақсатында «Сатыбалды» шаруа қожалығының жетекшісі, облыстық мәслихаттың депутаты Құсайын Мұқанов мал сою цехының құрылысын бастап та кетті. Бұл жұмыстардың жоба құны 86 млн. теңге қаражатты құрайды. Оның құрамына мал сою алаңы, мал сою құрал-жабдықтары, мал өнімдерін сақтау тоңазытқышы кіреді.

Ертай  БИМҰХАНОВ,

Қаратөбе  ауданы

АДАРИЕ МАКТУБ

Мұхтарам махрур әфенді!

Шахар Уралскиде шығушы «Қазақстан» исімлі ғазетаңызны оқыб, көб шүкірана етдік. 1910-ншы жылдан бұрынырақ Алаш ұранды қазақтың ұлығ балалары жиылысыб, ғазета шығару жолында жүрсәларде не себеб дүр мақсудларына жете алмайлар. 1911-нші жыл ішінде шахар Троитскидан мұхтарам «Айқаб», шахар Оралскиден мұхтарам «Қазақстан» шыға бастады. Қартлардың: «көкден тілегенімізді жерден берді» деген сөзлері осы екен деб зор қуаныстық. Жанаб Хақ ғұмрына бәрәкат, бетіне сабыр бергей еді деб тілегіміз бар… Бірақ бұ айтылған тілекді Хұдайдан сұрадық ғой деб жату тиіс болмас, мал менен, жазу менен халық ішіне көб таралуына ыжтиһад ету керек бола деб.

Ғазита-журналсыз да бір аз жүрдік ғой! Бұны де қолданыб қарайық, дүниадағы туысқандарымыздың жай-күйін білейік, Һөнер осылай файдасыз жерге халал малдарын айамай шашыб, ғазиз туысқанларнан айрылыб, ғұмырын дауменен өткізе мекен! Жоқ басқа да тірлікдің көркемі бар ма екен, қараңыз, қаралық.

Ғұбайдолла бин Ахмедшах

 ТЕКЕ ХАБАРЛАРЫ

Үлкен сиыр терісі 6 сом 40 тиын, құнажын терісі 4 сом 50 тиын, тайөгіз терісі 3 сом 20 тиын, жылқы терісі 5 сом, қасаб қой терісі 1 сом 10 тиын, галушни қой терісі 90 тиын, тоқты терісі 50 тиын, қойан терісі 40 тиын, түйе терісі бұтқа 3 сом.

*    *     *

Сиыр етінің бұты 3 сом 20 тиын, қой етінің бұты 3 сом 20 тиын.

*    *     *

Құйрық майның бұты 5 сом 50 тиын, іш майының бұты 3 сом 50 тиын.

ПШЕН

Пішеннің бұты 35 тиын, жүкле б 5 сом

*    *     *

«Ноуый уремиа» деген орыс газитасы жазады жер бастығы министрлердің мәслихатына осы жеддінің бас жерінде Торғай облыстының бағзы бір ойазындагы қазақды орнастыру хақында өзінің фікірін тапсырыбды, онда көрінеді 12 десиатинадан 20 десиатинаға шақли.

*    *     *

Голландиа деген падшалықда 20 миллион мұсылман бар екен.

*    *     *

Ел ішінде жоғалған иаки ұсталған мал болса, түрі-түсін айтсаңыз, «Қазақстан» газитасы жазыб жариалайды.

КӨБ БАЛА ТАБУ

Иассах (Румыниада) әйнек фабрикасын ұстаб тұрған Братиан дегеннің 18 йашындағы хатыны бір жолы 7 бала табқан, төртеуі өлген, үшеуі тірі.

*    *     *

Түрік Италиадан жауда қолға түскен әскерлерні ауыстыруға сұраған, түрік қолындағы италиан әскері 150 кісі екен, италиан қолындағы түрік аскері тек 36 кісі екен.

Нөмірі 3, 15 жедді,

1329 жыл №3 (15 желтоқсан 1911 ж.)

1998 жыл

16 ҚАҢТАР

Қаратөбе ауылының тұрғындары үлкен қуанышқа кенелді. Қазіргі заманғы  медициналық жабдықтармен қамтылған аудандық аурухана пайдалануға берілді. Екі қабатты ғимарат 100 кереуеттік аурухана мен ауысымына 100 кісі қабылдайтын емханадан тұрады. Аурухана қасынан медициналық қызметкерлерге арналған жатақхана салынды.

13-15 АҚПАН

Тұңғыш рет Оралдағы П. Атоян атындағы стадионда жастар арасындағы допты хоккейден әлем чемпионаты өтті. Мұнда үш күн бойы бет қаритын 30 градустық аязға қарамастан, жанкүйерлер көп жиналды. Жарыста Швеция командасы чемпион болса, Ресей күміс, Қазақстан қола жүлдеге ие болды.

3 СӘУІР

ҚР Президентінің Жарлығымен облыстық қазақ драма театрының әртісі Гүлнар Жақыповаға «Қазақстан  Республикасының халық әртісі» атағы берілді.

25 ШІЛДЕ

Сырым ауданында «Ойыл уәлиатына 80 жыл» атты ғылыми-практикалық конференция өтті. Ол 1918 жылы Жымпиты ауылында Алаш Орданың Батыс бөлімшесінің құрылуына арналды. Жиынға қатысқан ақсақалдар, билік өкілдері, ғалымдар мен өлкетанушылар алашордалықтардың жаңа мемлекет құруға талпынуы, ерлік және өнегелі істері жөнінде әңгімелер айтты. Шара барысында мемориалдық тақта ашылды.

1 ТАМЫЗ

«Орал – Волгоград» бағытында жаңа темір жол маршруты ашылды. Бұл облысымыздың шалғайындағы Жәнібек және Орда аудандары тұрғындары үшін тиімді әрі ыңғайлы болды. Біріншіден, жолаушылар енді Сайқын және Жәнібек темір жол бекеттеріне  пойыз ауыстырмай, тікелей  барады. Екіншіден, билет бағасы да қымбат емес. Орал қаласынан пойыз аптасына екі рет қатынайды.

17-18 ЖЕЛТОҚСАН

Орал қаласында белгілі жазушы Хамза Есенжановтың 90 жылдығына арналған  шаралар өтті. Облыстық драма театрында өткен салтанатты жиналысты облыс әкімі Қ. Жақыпов ашты. Жазушының шығармашылығы туралы БҚМУ-дың ректоры Тұяқбай Рысбеков баяндама жасады. Жиында жазушының ұлы Әлихан Есенжанов, мерейтойлық шараға арнайы келген ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты,  белгілі ақын Қадыр Мырзалиев, Теректі ауданының Х. Есенжанов атындағы орта мектептің директоры Ш. Шотпанов сөз сөйледі. Артынан БҚМУ-да жазушының шығармашылығына арналған ғылыми-практикалық конференция өткізілді.

1999 жыл

20 АҚПАН

Оралда әнші-композитор Ғарифолла Құрманғалиевтің 90 жылдығы кеңінен атап өтілді. Шара облыстық филармонияда Ғ. Құрманғалиевті еске алуға арналған әншілер байқауымен басталды. Оған Ақтөбе, Қызылорда, Атырау, Маңғыстаудан келген жезтаңдай әншілер қатысты. Өнер институтында «Ғарифолла – әнші, композитор, актер, опера шебері, педагог, өнер қайраткері» деген тақырыпта ғылыми-практикалық конференция болды. Оған Ғ. Құрманғалиев атындағы республикалық қордың төрайымы М. Құрманғалиева қатысты.

12 СӘУІР

Облыс әкімінің шешімімен облыстық «Орал өңірі» және «Приуралье» газеттерінің редакциялары мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорын болып қайта құрылды.

3 МАУСЫМ

А. Островский атындағы орыс драма театрында Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық халық аспаптары оркестрінің концертмейстрі, Қазақстанның халық әртісі, сазгер, күйші Тұяқберді Шәмеловтің шығармашылық кеші өтті.

30 ҚЫРКҮЙЕК

Қазталовта аудандық аурухана пайдалануға берілді. Бұған дейін мұнда типтік жобадағы аурухана жоқ болатын. Нысанның салынуына «ҚПО б. в.» компаниясы қаржы бөлген. Осы күні жаңа аурухананың перзентханасында  алғашқы сәби дүниеге келді. Насыровтар өз сәбилерінің есімін аурухана құрылысын жүргізген «Альтаир» ААҚ-ның бас директоры А. Потиченконың құрметіне Александр деп қойды.

1 ҚАРАША

Облысымызға жұмыс сапарымен Ұлыбританияның Қазақстандағы елшісі Ричард Левингтон келді. Ол облыс әкімі Қ. Жақыповпен  және  «ҚПО б.в.» компаниясының бас менеджері Пол Джордпен бірге Орал қаласындағы жұқпалы аурулар  ауруханасы мен облыстық аурухананың терапевт корпусын күрделі жөндеуден кейін пайдалануға беру салтанатына қатысты. Бұл құрылыстарды «ҚПО б.в.» компаниясы қаржыландырған еді. Қонақтар құрылыстың сапасына жоғары баға берді.

22 ЖЕЛТОҚСАН

Облыс әкімі Қ. Жақыпов орыс жазушысы, түрік халқының тарихын зерттеуші Мурад Аджиді қабылдады. Жазушы облыс басшысына түрік халқының  тарихы мен мәдениетіне бүкіл әлем халқы қызығушылық танытып отырғанын және өзінің шығармашылық жоспары туралы әңгімеледі. Кездесуде Мурад Аджи әкімге ізгі тілегі жазылған кітабын табыс етсе, облыс басшысы жазушының иығына шапан жапты.

2000 жыл

14-15 АҚПАН

Орал қаласына «Бөбек» қорының президенті, Қазақстанның бірінші ханымы Сара Назарбаева жұмыс сапарымен келді. Сара Алпысқызы облыстық «Балдырған» қоры жанындағы қамқорлық кеңесінің отырысына қатысты. Онда қор төрайымы Баян Жақыпова атқарылған жұмыстар туралы есеп берді. Сондай-ақ «Жас дәурен» балалар кешенінде, №1 балалар үйінде болып, ондағы тәрбиеленушілердің жағдайымен танысты. Ол С. Сейфуллин атындағы облыстық №11 мектеп-интернатына жаңа компьютерлік сынып жабдықтарын сыйға тартты. Бұл жабдықтарды «Қазтелеком» АҚ сол бойда тегін ғаламторға қосты.

24 АҚПАН

Орал қаласындағы Батыс Қазақстан гуманитарлық институты, ауыл шаруашылығы институты және Дәулеткерей атындағы өнер институты біріктіріліп, Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті құрылды. Президенттің тапсырмасымен қолға алынған бұл іс-шараларды түсіндіру мақсатында облысқа ҚР Білім және ғылым министрлігінің департамент директоры А. Әбжапаров келді. Ол Орал қаласындағы жоғары оқу орындары оқытушылары және студенттерімен кездесіп, қайта құруға байланысты олардың сұрақтарына жауап берді. Жаңа оқу орнының ректоры болып Б. Дмитов тағайындалды.

10 НАУРЫЗ

ҚР Президентінің «Ақтөбе, Алматы және Батыс Қазақстан облыстарындағы кейбір әкімшілік-аумақтық бөлік атауын өзгерту және транскрипциялық өзгерістер енгізу туралы» Жарлығына сәйкес Орда ауданы Бөкей ордасы ауданы болып өзгертілді.

30 МАУСЫМ

ҰОС-да қаза болған және хабарсыз кеткен 37 мың жерлестеріміздің аты-жөні енгізілген «Зерде» кітабының тұсаукесері өтті. Жаңа кітапқа материалдар жинауға РФ Қорғаныс министрлігінің Орталық мұрағаты үлкен көмек көрсетті. 21900 данамен шыққан алты томдық кітап мектептерге, мұражайларға, кітапханаларға таратылады.

14 ШІЛДЕ

ҚР Үкіметі жанындағы мемлекеттік ономастикалық комиссия түскен материалдар негізінде Батыс Қазақстан облысы бойынша бірқатар әкімшілік-аумақтық бірліктердің атауын өзгерту жөнінде шешім алды. Соның негізінде Қазталов ауданының Березин ауылдық округінің Березин ауылы – Қайыңды, Березин ауылдық округінің Русская Таловка ауылы – Ащысай, Тасқала ауданының Мереке ауылдық округінің Подтяжки ауылы – Мереке, Ақжайық ауданының Қурайлысай ауылдық округінің Қурайлысай ауылы – Жұбан Молдағалиев ауылы болып аталды.

30 ШІЛДЕ — 1 ТАМЫЗ

Бөкей ордасы ауданында күйші Дәулеткерейдің кесенесінің ашылу салтанаты болды. Оған ҚР Мемлекеттік хатшысы Әбіш Кекілбаев қатысты. Мемхатшының облысымызға келген жұмыс сапарының мақсаты – мәдениетті қолдау жылы аясында өңірдің мәдени дамуымен танысу, мәдени-ағарту мекемелерінің қал-ахуалын білу, ҚР Мәдениеті тұжырымдамасын жасақтауға материалдар жинастыру. Соған орай ол облыстық қазақ және орыс драма театрларында, М. Мәметованың мұражай-үйінде және облыстық тарихи-өлкетану мұражайында болды. Облыстық кітапханада мәдениет мекемелері қызметкерлері, оқу орындарының оқытушылары, жазушылар, еңбек ардагерлерімен және мекеме басшыларымен кездесті.

5-7 ҚАЗАН

Ақын Жұбан Молдағалиевтің 80 жылдығына арналған шараларға орай ақынның зайыбы Софья Мәлікқызы мен балалары және туыстары Ақ Жайық өңіріне келді. Олармен бірге жерлес ақындарымыз Қадыр Мырзалиев, Ақұштап Бақтыгереева, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының екінші хатшысы, ақын Т. Меңдетбеков, жазушы М. Еслямғалиев, сазгер және музыкатанушы И. Жақанов, сондай-ақ Мәскеу Жазушылар одағы басқармасының хатшысы Т. Кузовлева келді.

Орал қаласында мерейтойлық шара ақынның ескерткішін ашудан басталды. Облыстық әмбебап кітапханаға ҚР Үкіметінің шешімімен Жұбан Молдағалиевтің есімі берілді. Соның құрметіне орай кітапханада өткен шара барысында жергілікті «Дастан» баспаханасында шығарылған ақынның екі томдық жинағының тұсаукесері өтті. Мерекелік шаралар аясында республикалық ақындар айтысы, «Қазақ әдебиеті мен қазақ тілінің қазіргі проблемалары» тақырыбында ғылыми-практикалық конференция ұйымдастырылды. Өткен ғасырдың 30-жылдары Жұбан ағамыз оқыған ауыл шаруашылығы техникумы болған қазіргі №38 қазақ лицей-мектебі ғимаратына мемориалдық тақта орнатылды. Осы мерейтойға орай Орал қаласында №44 қазақ орта мектебінің ашылу салтанаты оздырылып, онда оқушылар майдангер-ақынның «Мен – қазақпын!» өлеңінен үзінділер оқыды. Жаңа мектепте өткен алғашқы сабақ «Жұбанов әлемі» деп аталды.

18-19 ЖЕЛТОҚСАН

ҚР Президентінің Жарлығымен Батыс Қазақстан облысының әкімі болып Қырымбек Көшербаев тағайындалды. Соған орай Үкімет басшысы Қасымжомарт Тоқаев Оралға келіп, облыс активінің жиналысына қатысып, Қабиболла Жақыпов ҚР Көлік және коммуникация министрінің орынбасары болып тағайындалғанын хабарлады. Қырымбек Көшербаевтың жаңа қызметіне табыс тіледі.

Бұдан дәл 23 жыл бұрын, 1993 жылдың қараша айының 15-і күні ұлттық валюта қаржы нарығында айналымға енді. Елбасының Жарлығымен 1997 жылдан бері 15 қараша  Төл валютамыздың туған күні және Қаржыгерлер күні болып белгіленді. Кеше төл мереке қарсаңында «Қазақстан инновациялық және телекоммуникациялық жүйелер университеті» мемлекеттік емес білім беру мекемесінің студенттер сарайында «Теңге – тәуелсіздігіміздің теңгерімі» атты жиын өтті.

— Кез келген елдің тарихы қалың, шежіресі тереңнен басталады. Қазақ елі үшін еліміз тәуелсіздік алған ХХ ғасырдың орны ерек. Тәуелсіздік алып, сол тәуелсіздіктің белгілеріне ие болдық. 1993 жылдың 12 қарашасында ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «ҚР Ұлттық валютасын енгізу туралы» Жарлығы шықты, 15 қараша күні теңге айналымға енді. Кеңестік одақтас елдер арасынан Қазақстан ең соңғы болып рубльдік аймақтан шықты. Ел алдында жаңа валютаға өтудің екі жолы болды. Оның біріншісі, өзге одақтас елдердегідей екі кезеңді қамтитын реформа жолы болатын. Бұл жол бойынша алдымен уақытша ақша бірлігі айналымға енгізіліп, кейін тұрақты валютаға көшуіміз керек-тін. Қазақстан бұл жолды таңдамады. Сөйтті де, 1992 жылы бірден жаңа Ұлттық валютаны енгізу туралы шешім қабылданды, — деді «Қазақстан инновациялық және телекоммуникациялық жүйелер университеті» мемлекеттік емес білім беру мекемесінің құрылтайшысы, ҚР Инженерлік академиясы БҚО филиалының төрағасы, академик Ақсерік Әйтімов жиналған қауымды теңге мерекесімен құттықтап.

Иә, теңгені айналымға енгізу оңайға түспеді. Құрамына жоғары дәрежелі мамандар бар арнайы комиссия құрылып, жаңа валютаны әзірлеу жұмысы басталды. Дизайнерлердің жаңа валюта кескінін әзірлеу жұмыстары Алматы қаласында құпия түрде жүргізілді. Теңгенің авторы болу бақыты дизайнерші Тимур Сүлейменов, қылқалам шеберлері Қайролла Ғабжалилов, Меңдібай Әлин мен Ағымсалы Дүзелхановтың үлесіне тиді. Жаңа валютаның атауына қатысты бірқатар ұсыныстар болған. Елбасымыз «Алтын» атауын ұсынды, кейін жаңа ақшаны «теңге» деп атау туралы шешім қабылданды. Ұлттық валютаны теңге деп атауды Халықаралық Инженерлер академиясының академигі, Қазақстанның белгілі ғалымы, КСРО Мемлекеттік сыйлығының иегері, «Құрмет» орденінің иегері Сауық Тәкежанов ұсынды. «Теңге» сөзі бастауын орта ғасырлардағы түркі мемлекеттерінің күміс ақшасы «денге», «таңғадан» алады. Бұл сөз орыстың «деньги» сөзіне де арқау болған. Қазақтың тарихына көз жіберсек, теңге атауы орта ғасырлардан бастау алады. VІІІ-ІХ ғасырларда әр билеушінің өз руының рәміздері бейнеленген теңгелері айналымда жүрген. ХІV ғасырдың аяғында Қазақстан аумағында Әмір Темірдің мәнеті айналымда болды. ХVІ-ХVІІІ ғасырда мыс тиындар да қолданылып, Қазақстанның Орта Азия мемлекеттерімен және Ресеймен сауда-саттық байланыста болғанын айғақтайды.

Бүгінде ТМД елдерінің арасында қазақстандық банк жүйесі алда келеді. Еліміз бірінші болып зейнетақы реформасын жүргізіп, банктердің депозиттерге кепілдік беру жүйесін жолға қойды. Жиында осының барлығы Елбасымыздың сарабдал саясатының арқасында іске асқаны жайында сөз болды. Сондай-ақ теңге мерекесіне арналған шарада аталмыш оқу орнымен қоян-қолтық жұмыс істеп, жас буынды тәрбиелеуге атсалысып жүрген Орал қалалық әкімдігінің кәсіпкерлік бөлімінің басшысы Исатай Жазықбаев, Ұлттық банктің Батыс Қазақстан фи-лиалы директорының орынбасары Нұржан Қалдыбеков және аталмыш университеттің бір топ оқытушылары құрылтайшы Ақсерік Әйтімовтің қолынан алғысхаттар алды.

— Жақында өткен ғылыми-тәжірибелік  конференцияда теңгенің қазіргі жағдайы, болашағына, нарықтық экономикадағы орнына байланысты талдауларымызды, ұсыныстарымызды баяндадық. Енді ертең студенттер арасында конференция өтеді. «Теңге – тәуелсіздігіміздің теңгерімі» атты шара Ұлттық валюта күніне арналып отыр. Бастысы, төл валютамызды нақты экономиканың тұғыры деп бағалап, оның әлемдік деңгейінің қалыптасуы және дағдарыстан кейінгі қадамын жастар арасында кеңінен насихаттауды көздейміз, — деді ҚазИИТУ-дың экономика және менеджмент кафедрасының меңгерушісі, экономика ғылымдарының кандидаты Сәлімжан Исқақов. Оның айтуынша, бұл кафедрада мемлекеттік және жергілікті басқару, қаржыгер, есеп және аудит, менеджмент, бағалау және экономист мамандықтары бойынша мамандар және магистрлар даярланады. Сонымен қатар студенттерді өндірістік тәжірибеден өткізу жөнінде мекемелер мен  екінші деңгейдегі 8 банкпен, банктердің 4 филиалымен, ұлттық компаниялармен, серіктестіктермен 70-тің үстінде келісімшарт жасалған. Бұл келісімдер тек өңір аумағымен шектелмейді, Ақтөбе, Атырау, Маңғыстау облыстарындағы компаниялармен тығыз байланыста жұмыстар жүргізілуде. Жыл сайын ЖОО-ның түлектерінің 83 пайызы жұмысқа орналасады, ал қаржы және есеп-аудит мамандықтары бойынша оқыған жас мамандардың 13 пайызы банктерге жұмысқа тұрады.

Гүлбаршын ДЫБЫСҚАЛИҚЫЗЫ,

«Орал өңірі»