Биыл – Ақсай қаласының негізі қаланғанына 50 жыл. Яғни, 1965 жылдан бастап Бөрлі ауданының орталығы болған Қазақстан кенті екі жылдан кейін аудандық маңыздағы қала мәртебесін иеленіп, атауы өзгертілді. 1979 жылы аудан аумағында ашылған Қарашығанақ мұнай-газ конденсат кен орны қаланың дамуына серпін  берді. Содан кейінгі жылдары Қарашығанаққа жаңа қондырғылар орнатқан неміс және чех фирмалары шаһар құрылысына да үлес қосты.

Атаулы мерекеге орай қыркүйектің 16-сында қала күніне байланысты аудандық мәдениет үйінде «Құшағы кең Ақсай» тақырыбында концерт өтті. Оған облыс әкімі Алтай Көлгінов, шетелдік компания өкілдері, қала тұрғындары мен еңбек ардагерлері қатысты. Мерекелік шарада шаһар тарихына қатысты шағын бейнефильм көрсетілді. Онда Ақсайдың бүгінге дейінгі тыныс-тіршілігі баяндалып, қаланың дамуына үлес қосқан азаматтардың естеліктері берілді. Кейін облыс әкімі Алтай Көлгінов баяндама жасады.

– Тәуелсіздік жылдарында жүргізілген экономикалық саясат негізінде біздің өңірде тиімді инвестициялық климат қалыптасты. Шетел инвестициясы есебінен мұнай-газ кен орындары игерілуде. Соның жарқын мысалы – «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг б.в.» халықаралық консорциумы Елбасы айтқан бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін сезіне түсуге тұрақты кепіл болуда. «ҚПО б.в.» компаниясы өңірді дамытуға бүгінге дейін 318 миллион АҚШ долларын бөлген. 20 жыл бұрын бекітілген өнімді бөлісу туралы түпкілікті келісімнің 2-кезеңіне сәйкес компания 2014 жылдан бері аудандағы әлеуметтік инфрақұрылымдар үшін жыл сайын 10 миллион доллардан жұмсауда. Мысалы, 2015 жылы 5, былтыр 6 жоба жүзеге асты. Қаланың үш шағын ауданын қамтитын жаңа жылыту қазандығы орнатылды. Жүзу бассейні бар спорт клубы ғимаратына күрделі жөндеу жасалды. Жолдар жөнделіп, көшелер абаттандырылды. Ақсай техникалық колледжі жатақханасының тұрғындарына арналған 120 пәтерлі үйдің құрылысы жүргізілуде. Елбасы қадағалауына алған Березов және Бестау ауылдары тұрғындарын жаңа қонысқа көшіру мәселесі оңынан шешілуде. Жергілікті бюджет есебінен соңғы бес жылда жаңа саябақтар, 11 спорт және 15 балалар ойын алаңы салынды. «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалына жаңа ғимарат берілді, – деген облыс әкімі Алтай Көлгінов шағын қаланы көркейтуге үлес қосқан тұрғындардың еңбегі зор екенін айтты. Алтай Сейдірұлы шағын шаһарды дамытуға қатысты бірқатар жаңа жобаларды жүзеге асыруды ұсынды. Мысалы, «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы ауқымында облыс орталығында жүзеге асып жатқан «Ақылды қала» пилотты жобасын енгізу, «Қауіпсіз қала», «Қауіпсіз аула» бойынша тұрғындар қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында көшелер мен қоғамдық орындарда бейнебақылау камераларын көбейту маңызды. Сонымен қатар, емдеу нысандарындағы кезек мәселесін шешу үшін электронды таблоны қолданысқа енгізуге болады.

– Қала құрылысы да кеңінен қанат жаюда. Биыл «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша Ақсайда  көп пәтерлі 3 үй тұрғызылса, келесі жылы тағы тоғыз қабатты 3 үй салу үшін ЖСҚ жасақталуда. «Нұрлы жол» бағдарламасы ауқымында аудан орталығын сапалы ауыз сумен қамту үшін жүргізілген  Бестаудағы су бөгеті құрылысы жақында аяқталады. Қаланың «Қарашығанақ – 1» шағын ауданында  көп пәтерлі 5 үй құрылысын жүргізуге болатын инженерлік-коммуналдық желісі тартылуда. Биыл қалада 7 көше бойынша 8,6 шақырым автожол жөнделді. Бұл бағыттағы жұмыс жалғасуда. Сонымен қатар,  2 шақырым жүргінші жолы салынды.  Айта кетейік, қала тұрғындарының саны 50 жыл ішінде 3,5 есе көбейіп, 10 мыңнан 40 мыңға дейін жуықтады,  – деді Алтай Көлгінов.

Облыс әкімінің сөзіне қарағанда, өнімді бөлісу туралы түпкілікті келісімге сәйкес Қарашығанақ кенішін игеру үшін мердігер ұйым тарапынан 22 млрд. АҚШ доллары көлемінде инвестиция бөлінген. Республикалық бюджетке 26 млрд. доллар көлемінде салықтық түсімдер аударылған. Қазіргі уақытта «ҚПО б.в.» компаниясының дерекқорына 4 мың қазақстандық компания тіркелген. Облыс әкімі Алтай Көлгінов келесі жылы Орал-Тасқала-Саратов халықаралық автожолды жөндеу аяқталған соң, Бөрлі арқылы Ресейдің Орынбор облысына шығатын республикалық маңыздағы жолды жөндеу жұмысы басталатынын хабарлады.

Мерекелік шарада аудан әкімі Алдияр Халелов ауданның әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуына үлес қосқан бір топ азаматты «Ақсай қаласының құрметті азаматы» атағымен марапаттады. Олардың қатарында еңбек ардагерлері Өзипа Наурызғалиева, Олег Перегудов, Мұхамбетқали Ақтауов, Мереке Құрманғали, Шәміл Құсайынов және «Ақсайгазсервис» АҚ-ның президенті Идятолла Хасанов, «Ауған соғысы мүгедектері мен ардагерлері БҚО қоғамы» ҚБ аудандық бөлімшесінің төрағасы Жетпісбай Бектеміров бар. Ал ҚР Парламенті Сенатының депутаты Ғұмар Дүйсембаев және «ҚПО б.в.» компаниясының бас директоры Ренато Мароли, «Конденсат» компаниялар тобы директорлар кеңесінің төрағасы Валерий Жүнісов және 1992-1997 жылдары ауданды басқарған Қуанышбай Төлебаевқа «Ақсай қаласына 50 жыл» мерейтойлық медаль берілді. Аудан әкімі Алдияр Халелов биыл аудан бюджетінің кірісі 9 млрд. 521 млн. теңге құрағанын, осы қаражат аудан игілігіне жұмсалуда екенін айтты. Шағын қалада білім саласына баса көңіл бөлінуде. Шаһардағы №4 мектеп биыл облыс бойынша «Ең үздік білім беру ұйымы» атанған. Сондай-ақ Ақсай – республика бойынша 1-11 сынып оқушылары түгелдей тегін тамақпен қамтылатын бірден-бір қала. Атаулы күндерге орай мәдениет үйіндегі концертте Ақсай туралы әндер шырқалып, қазақ күйлері тартылды.

Қала күнінде «Қарашығанақ» дене шынықтыру-сауықтыру кешені ашылды. Кешен есігі алдында лентаны қиған облыс әкімі Алтай Көлгінов пен спорт ардагері Тілек Қарабалин тұрғындарды мерейтоймен құттықтады. Спорттық нысан құрылысын салуға «ҚПО б.в.» компаниясы 860 миллион теңге бөлген.

– Биыл облыс бойынша қолға алынған 4 ірі спорттық кешен құрылысының екеуі Бөрлі ауданында жүргізілді. Бұл жобалар Елбасы тапсырмасына сәйкес бұқаралық спортты дамыту мақсатында жүзеге асуда. Өңір жұртшылығының 30 пайызы  спортпен айналысуы тиіс. Соған жағдай жасаудамыз. Білімге құштар, дені сау болып өскен жасөспірімдер рухани жаңғыруға үлес қосатын азамат болып өседі, – деді облыс әкімі Алтай Көлгінов.

Шағын шаһардағы дене шынықтыру-сауықтыру кешенін «Фирма АТК» ЖШС салған. Кешендегі ғимарат ішінде жаттығу залдары, бокс, баскетбол, волейбол, күрес, таеквондо, каратэ-до, бадминтон, тоғызқұмалақ, ұлттық ойындар секцияларына арналған бөлмелер және массаж кабинеті мен әкімшілік кеңсесі орналасқан. Кешен аумағында 800 шаршы метр футбол алаңы мен жеңіл атлетикаға арналған 400 метр жүгіру жолағы, 1200 көрермен орындығы салынған. Бөрлі аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі директорының орынбасары Ержан Масалимовтің сөзінше, 824 оқушы кешенде спорттың 15 түрімен тегін айналыса алады. Облыс әкімі бастаған топ кешендегі спорттық нысандарды көрген соң, футболдан «ҚПО б.в.» компаниясы мен жергілікті атқарушы билік құрылымдары командалары арасында өткен жолдастық кездесуді тамашалады.

Содан соң облыс әкімі Алтай Көлгінов құрылыс нысандарын аралады және «Ақсайгазсервис» АҚ өндірістік аймағында жұмыс барысымен танысып, компания ұжымын қала күнімен құттықтады. Кездесуде аудан басшысы Алдияр Халелов бірқатар жұмысшыға мерейтойлық медальдарды табыс етті. Айта кетейік, «Ақсайгазсервис» АҚ  2012 жылы республикалық «Парыз» байқауында «Үздік әлеуметтік жауапты кәсіпорын» аталымы бойынша жеңімпаз атанды.

Ақсай қаласының 50 жылдығына байланысты өткен шаралар елге танымал эстрада әншілері қатысқан гала-концертке ұласты.

Нұртай ТЕКЕБАЕВ,

«Орал өңірі»

Суреттерді түсірген А. КУПРИЕНКО

Сырым ауданының орталығы Жымпиты ауылында Алашорда үкіметінің құрылғанына 100 жыл және көрнекті қоғам қайраткері Жаһанша Досмұхамедовтың 130 жылдығына арналған  шаралар кең көлемде аталып өтілді. Айтулы даталардың Жымпиты жерінде аталып өтуі, әрине, тегін емес. 1918 – 1919 жылдары дәл осы Жымпитыда Алаш автономиясының Батыс бөлігін басқару жөніндегі бөлімше жұмыс жасады. Бөлімшеге Алашорда үкіметінің мүшесі, заңгер Жаһанша Досмұхамедов төрағалық еткені тағы белгілі.

Сырым ауданының әкімдігі мен Айболат Құрымбаев жетекшілік ететін «Ғылыми зерттеулерді қолдау қоры» жеке қоры әріптестікте ұйымдастырған шараға алыс-жақыннан қонақ көп келді.

Аудан Алаш тойының меймандарын дәстүр бойынша Сырым батырдың кесенесінің тұсынан қарсы алды. Қарсылау қазақы қалыпта ақ дәммен, ауылдың сал-серілерінің салтанатымен болды.

Сырым ауданының орталығындағы Өлеңті орта мектебіне 2006 жылы заңгер, Алашорда үкіметінің қайраткері Жаһанша Досмұхамедовтың есімі берілді. Осы мектепте жаңадан мектеп музейі ашылды.

Музей 9 бөлімнен тұрады. Оның ішінде ауданның тарихы мен Өлеңті ауылының тарихына ерекше көңіл бөлінген. Мектеп тарихы мен этнопедагогика өз алдына, батыр Сырым Датұлы мен қайраткер Жаһанша Досмұхамедов сияқты тұлғалар үшін арнайы бөлімдер ұйымдастырылған. Музейді салтанатты ашу құрметі жазушы, филология ғылымдарының докторы, алаштанушы Тұрсын Жұртбай мен белгілі өлкетанушы Жайсаң Ақбайға ұсынылды.

Биылғы жылы мектептің алдындағы алаңда Жаһанша Досмұхамедовтың мүсіні орнатылғанын да айта кету керек.

Жымпитыдағы Алаш мұражайы да жаңғырту жұмыстарынан кейін келушілерге қайта таныстырылды. Жымпитыдағы Алаш мұражайы 1918 – 1919 жылдары Алаш автономиясының Батыс бөлігін басқару жөніндегі бөлімше болған тарихи ғимаратта орналасқан. Ғимарат мемлекеттік қорғауға алынған.

С. Датұлы атындағы тарихи-өлкетану музейінің директоры Айнагүл Ойшыбаеваның айтуынша, Алаш мұражайының төрт бірдей залы жаңғыртудан өткен әрі жаңа жәдігерлермен толықтырылған. Негізгі зал Алашорда үкіметінің қайраткерлері Жаһанша Досмұхамедов пен Халел Досмұхамедовтың жұмыс бөлмесіне арналған. Бұл бөлмені жазушы Хамза Есенжанов өзінің «Ақ жайық» романында жақсы суреттейді. Мұражай бөлмесі жазушының сол суреттемесі бойынша жасақталған. Жаңа жәдігерлер деп, Жаһанша Досмұхамедовтың зайыбы Ольга Константиновнаның қайын сіңілісі Қанипа Шәріпқызына 1964 жылы сыйлаған кілемін, содан кейін Жымпитыдағы Алаш қайраткерлерінің басқосуы өткен трактирдің иесі Иван Федяниннің скрипкасын айтуға болады. Мұражайдың төменгі қабаты ХХ ғасырдың басындағы тұрмыстық бөлме мен сол кезеңнің ақсүйектерінің бөлмесіне арналған.

Көз тоқтататын тағы бір дүние – ХХ ғасырдың басында қолданыста болған пәуескенің көшірмесі. Пәуеске Алаш мұражайының ауласында тұр.

Мұражай кезінде Күнбатыс Алашорда үкіметі орнаған тарихи ғимаратта орналасты дедік. Жазушы, алаштанушы Тұрсын Жұртбайдың осы ғимаратта тұрғандағы тебіренісі былай болды:

– Мына үй – тарих тұнған үй. Мен дәл осы тұрғанда көптен бойыма сіңбеген, сезінбеген тебіреністе тұрмын. Өйткені, 1917 жылы 11-12 мамыр күні жасыл туға жазылып, қазақтың рухани өмірі мәңгілік азат болды деп, «Азаттық жасасын!» деп жасыл ту тігіп, арыстардың анттасқан жері – осы жер. Сол жерді, сол үйді, сол ту қадалған қабырғаны көру – Жаһанша мен Халел жариялаған үкіметтің тура салтанатында тұрған сияқты болу. Осы тарихи үйдің жандануы, жаңғыруы түгел тарихшыларға, ауыл адамдарына, бүкіл қазаққа ұлы рухтың белгісін орнатты деп ойлаймын.

Жымпитыдағы Алашорданың үйі – қазақтың тәуелсіздігінің бас ғимараты. Семейдегі, Торғайдағы үйлер, өкінішке орай тарихи тұрғыдан жойылып кетті. Алдағы уақытта кейінгі ұрпақ қазақтың бостандығы қайдан басталды делінгенде, қазақ Азаттығының қағбасы деп осы үйді іздеп келетініне мен сенімдімін.

Аудандық мәдениет үйінде «Азаттық таңын аңсаған Алаш арыстары!» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті. Конференция жұмысына қатысушыларды құттықтап, Батыс Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Бағдат Азбаев пен Сырым ауданының әкімі Төлеген Төреғалиев сөз сөйледі.

Конференция отырысына алаштанушы Тұрсын Жұртбай, Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университетінің оқытушысы, тарих ғылымдарының кандидаты, доцент Дәметкен Сүлейменова, Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеттің профессоры, археолог Амантай Исин, Абай атындағы Қазақ Ұлттық педогогикалық университеті тарих және құқық институтының директоры, тарих ғылымдарының кандидаты, профессор Болат Жұмағұлов, ҚР мемлекеттік тарих институтының жетекші ғылыми қызметкері, тарих ғылымдарының кандидаты Құндызай Ерімбетова, Астрахань мемлекеттік университетінің Ресей тарихы кафедрасының доценті, тарих ғылымдарының кандидаты Андрей Сызранов, белгілі алаштанушы, қоғам қайраткері, әнші, сазгер Құсмілия Нұрқасым, «Әділет» қоғамдықағартушылық ұйымының мүшесі, биология ғылымдарының кандидаты Шолпанай Аманжолова, Қазақ мемлекеттік қыздар педогогикалық университетінің оқытушысы, тарих ғылымдарының кандидаты, доктор Ердәулет Берлібаев, сонымен қатар Алаш қайраткерлері Жаһанша Досмұхамедовтың, Бижан Жанқадамовтың, Бақтығали Бисеновтың, Медет Тілеповтың ұрпақтары қатысты.

Түстен кейін конференция қатысушылары секциялық отырыстарға бөлінді.

Кешкілік Сырым аудандық мәдениет үйінің сахнасында Жымпиты және Бұлан халық театрының әртістері «Жанша» қойылымын қойды.

Бауыржан ШИРМЕДИНҰЛЫ,

Сырым ауданы

Березов  және  Бестау  ауылының  тұрғындарын  көшірудің алғашқы  кезеңі  екі  жыл  бұрын  жүзеге  асырылып,  82  отбасы жаңа  үйге  қоныстанған. Биылғы  тамыз  айында  басталған  екінші  кезеңінде  373  шаңырақ  қоныс  аудармақ.

«Қарашығанақ-1» ауданында «Азиятехстрой» мен «Фирма АТК» ЖШС-лары Березов пен Бестау ауылы тұрғындарына арналған 153 пәтерлі 9 қабатты үйдің ішкі құрылысын жүргізуде. Қазан айында пәтерлер пайдалануға беріледі. Жоба бойынша баспана көлемі жан басына шаққанда 15 шаршы метрден кем болмауы тиіс. Яғни қоныс аударатын бір шаңырақтағы адам саны 11-ден көп болса, сол отбасы мүшелеріне жаңадан салынған үйлерден екі пәтер беріледі. Құрылыс аяқталғаннан кейін балаларға арналған ойын алаңын салу да жоспарда. Алаңға Еуропа елдерінде кеңінен қолданылатын резеңке жабын төселеді. Сонымен қатар «Марасант» және «Строительная инициатива» компаниялары қала маңындағы Аралтал ауылында 100 баспана салған. Оның тең жартысы – үш бөлмелі (95 шаршы метр),  қалған 50-і төрт бөлмелі (105 шаршы метр). «КСG» компаниясы ауыз су, көгілдір отын құбыры желілерін тартып, кәріз жүйесін орнатқан. Аула есігіне дейін асфальт төселген.

Қазіргі уақытта березовтық және бестаулық 85 отбасыға пәтер кілті берілді. Солардың 67-сі жаңа қонысқа орналасып үлгерді. Олардың әрқайсысына тиісінше өтемақы төленуде. Жаңа қоныс иелері үкімет қамқорлығына риза. Қала күнінде Аралталда қос шаңырақ құдалық өткізуде екен. Екі көрші жақында құйрық-бауыр жесіп, құдандалы болған. Олардың қуанышына ауданға жұмыс сапарымен барған облыс әкімі Алтай Көлгінов куә болып, ізгі лебізін білдірді. Үй иесі Артек Кащеев облыс әкімінің ықылас-пейіліне алғыс айтып, онымен бірге келген меймандарға дәм ұсынды. «Маған үш бөлмелі үй берілді. Жер телімінің аумағы – 7 сотық. Отбасыма 2 800 000 теңге көлемінде өтемақы төленді. Үйіме ауыз су, көгілдір отын жеткізіліп, электр жарығымен қамтылған», – деді бұрын Березов ауылында тұрған Алтынбек  Нұрғалиев.

– Березов пен Бестау ауылдарын көшіру ең алдымен Елбасының тікелей бақылауында тұрған мәселе. Біз Президенттің тапсырмасын орындаудамыз. Бұл үйлердің барлығы «ҚПО б. в.» компаниясының қаражаты есебінен салынды. Үйлердің сапасына да, көшелердегі жол құрылысын жүргізуге де ерекше мән берілді. Сіздерден үйлеріңіздің айналасын таза ұстап, көгалдандыру-көркейту жұмыстарына атсалысуларыңызды сұраймыз. Әрине, әкімдік тарапынан қолдау көрсетіледі, –  деді облыс әкімі тұрғындармен  кездесуінде.

Тұрғын үйлерге қоса, 10-шағынауданда 320  орынға арналған балабақша салынды. Балабақша ғимаратында спортзал орналасқан. Аралталдағы 300 балаға лайықталған жаңа мектеп құрылысы жыл соңына  дейін  аяқталады.

Нұртай  АЛТАЙҰЛЫ,

Бөрлі  ауданы

Суреттерді  түсірген  Александр  КУПРИЕНКО

Қаламгер, әдебиет зерттеушісі, көрнекті ақын Сағынғали Сейітовтың 100 жылдығына арналған шаралар ол түлеп ұшқан Ақжайық ауданында жалғасты.

Осы күнмен кітапханашылардың «Цифрлы Қазақстан: кітапхана дамуына жаңа серпін» атты форумы тұстас келуі мерейтойлық шаралармен ғажап үйлесім тапты. Батыс Қазақстан аймақтарынан кітапханашылар жиналған форумның ашылуында аудан әкімі Әділ Жоламанов сөз сөйледі. «Қылышынан қан тамған тоталитаризмнен қаймықпаған Жұбан Молдағалиев пен сырлы да сұлу жырдың иесі Сағынғали Сейітовтің тағылым-тәлімін жас ұрпаққа жеткізуде ой ордасы, рухани отаулар – кітапханалардың алар орны ерекше. Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты ғылыми мақаласында көзделген мұраттарға жетуде сіздерге, яғни нағыз шексіз қазына сақшыларына халқымыз зор сенім жүктейді», – деді ол.

Аудандық, облыстық айтыстардың жүлдегері, құрайлысайлық кітапханашы Мейірман Шәкенов жиналғандарға жырдан шашу шашты.

Ауыл-аймақты кең жолақты интернет желісімен қамтамасыз етіп, оқырмандарды түрлі оқулықтар мен әдебиеттерді оқуға мүмкіндік туғызуда кітапханаларда заман талабына сай құтты қадамдар бар. Ақжайық ауданы бойынша 45 кітапхананың 8-і модульді болып табылады. Бұл форумға келген делегация құрамында Ж. Молдағалиев атындағы облыстық ғылыми-әмбебап кітапханасының директоры Шолпан Оразаева, Ғабдол Сланов атындағы Атырау облыстық ғылыми-әмбебап кітапханасының директоры Гүлжанай Қалиева, Сақтаған Бәйішов атындағы Ақтөбе облыстық әмбебап кітапханасының директоры Несібелі Жұмағұл, төрт облыстан кітапханалардың өкілдері С. Сейітов сынды поэзия тарланбозының еңбегін насихаттауға байланысты тәжірибелерін ортаға салды. С. Мұқанов, Ж. Саин, Ә. Сәрсенбаев, Ж. Молдағалиев, Х. Ерғалиев, Ғ. Орманов, басқа да әдебиет алыптарымен иықтаса бірге жүрген Сағынғали ағаның, мәселен, Қазақ КСР Ғылым академиясының Әдебиет секторында қарымды еңбек еткен кезінде «Қазақ кеңес әдебиеті тарихының очерктері» атты ұжымдық қомақты еңбектің төрт тарауын, өзіне көркемсөзде ұстаз тұтқан көрнекті қалам қайраткерлері – Ғ. Мүсірепов пен Т. Жароков туралы сыни-ғұмырнамалық очерктер жазып, Қ. Жармағамбетовпен бірге С. Мұқанов шығармашылығын безбендегені, «Қырық жылда» монографиясының негізінде ғылыми диссертация қорғағаны баяндалды. Форум «ХХІ ғасыр кітапханасы: позитивтік өзгерістер» атты экскурсияны тамашалаумен жалғасты.

Аудан орталығындағы Жұбан Молдағалиевтың ескерткіші жанында мерейтойға арналған сағат өтті. Осында оларды аудан әкімі Әділ Жоламанов құттықтап, сөз сөйледі. Ол қазақ мәдениеті мен әдебиетінен ойып тұрып орын алған әйгілі Жұбан Молдағалиев пен Сағынғали Сейітовтың арасындағы байланыс пен сыйластықтың талайға үлгі болатынын әңгімелеп, оларды ұлықтауға байланысты әлі талай іздену керегін атап көрсетті.

Аудандық «Муза» шығармашыл оқырмандар отауының мүшесі, Қ. Байсықов мектебінің 11 сынып оқушысы Аружан Махамбетова С. Сейітовтың өлеңін оқыды. Жиналғандар Ж. Молдағалиевтың сөзіне И. Жақанов жазған әйгілі «Еділ-Жайық» әніне өткен жылы қойылған ескерткішті тамашалап, аудандық тарихи-өлкетану музейіндегі С. Сейітовтың тұтынған заттарынан жасақталған жеке кабинетінің ашылуына куә болды. Музейде қаламгердің жылдар жүзінде жарық көрген кітаптары, еңбегі үшін алған медальдары, қазақ-кеңес әдебиетін дамытуға қосқан үлесі үшін алған грамотасы, жақын жандарымен, майдангер жолдастарымен түскен фотосуреттері, сонымен қатар, жеке заттары: домбырасы, қамшысы, киген киімдері және жұмыс үстелі қойылған.

1936 жылы облыстық газетте жарияланған тырнақалдысынан бастап, халықтың баласы болған тарланбоздың 70 жылға жуық шығармашылық жолында 50-ге тарта туындысының тұсауы кесілді. Таңдамалы томдықтарымен қатар әдебиет оқулықтарын, құнды ғылыми монографияларын жарыққа шығарды. 60-70 жылдары «Правда», «Красная звезда», «Литературная газета» газеттерінде, «Октябрь», «Знамя», «Советский воин» журналдарында, «Советская поэзия за 60 лет» 4 томдық антологиясында, кейінірек «Казахстанцы о Москве» (1998), «Казахстанцы защищают Москву», (2001) монументтік басылымдарында өлеңдер топтамалары жарияланып, оның еңбегі тіпті алысқа танылды. Осындай абзал жанның шығармаларын, еңбегін әлде де кеңінен насихаттау жолында атқарар іс аз емес. Қаламгердің ескерткішін ашу салтанатында осы жайында айтылды. Жалпы биіктігі 1,9 метр бұл мүсін (авторы Дмитрий Баймұқашев) аудандық кітапхананың алаңында орнатылды. «Бар өмірін әдебиетке арнап сарп еткен қаламгердің жұрт жүрегіне жазылғаны осы емес пе? Осы тұлғаны Алматы, Астана қалаларында ұлықтаған шаралар өтуде, десек те, кіндік қаны тамған жердегі шырайлы күндердің жөні бөлек. Бұл мүсінді қазақтың рухына қойған ескерткіш деп санауымыз керек», – деді шарада сөз алған Қазақстан Жазушылар одағы басқарма төрағасының бірінші орынбасары Ғалым Жайлыбай. Дидар Сағынғалиқызы және Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, халықаралық «Алаш» сыйлығының, «Құрмет» орденінің иегері, Қазақстан Жазушылар одағы Батыс Қазақстан облысы филиалының төрайымы, ақын Ақұштап Бақтыгереева ескерткіштің жамылғысын ашты. Дидар көзіне жас алып тұрып, «әкеміз ортамызға келгендей, ерекше толқып тұрмын», – деп сөз саптады. Абай атындағы мектеп-гимназияның 7 сынып оқушысы Жанболат Нығматуллин ақынның «Сен мені іздейсің бе, оқыр-маным?» атты өлеңін мәнерлеп оқыды.

Осы күні түстен кейін «Сағынғалидың сырлы әлемі» атты салтанат аудан орталығындағы мәдени-демалыс орталығында өтті. Жиналғандарды аудан әкімі Әділ Жоламанов құттықтады. Облыстық мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының басшысы Қадырболат Мұсағалиев, сондай-ақ қадірлі меймандар Ғалым Жайлыбай, Ақұштап Бақтыгереева, Илья Жақанов, Дидар Сағынғалиқызы, ақынның қарындасы Роза Бозтайлақова, Қазақстан Суретшілер одағының мүшесі, көркемсурет академиясының академигі, Атырау мемлекеттік университетінің профессоры Отарбай Кендір мерейтойдан әсерлерімен бөлісті. Қаламгердің ғұмыр деректерінен хабар беретін бейнеролик көрсетілді.

Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, ақын Тілес Жазықбай С. Сейітовтің шығармашылығы туралы баяндама жасады.

Бұдан соң ақын мерейтойына үш аталым бойынша жарияланған “Сұлу сөздің сардары” атты аймақтық байқаудың қорытындысы жарияланды.

Байқауға ұсынылған 200-ден астам жұмысты ақын Ақұштап Бақтыгереева, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі Ғайсағали Сейтақ, Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университетінің оқытушысы, «Ақберен» жас ақындар клубының жетекшісі Талап Таймасұлы, ұстаз, жұбантанушы Үзілдік Елеубайқызы, Қадыр Мырза Әли атындағы облыстық өнер және мәдениет орталығының директоры Бауыржан Халиолла сынды қазылар құрамы саралаған болатын.

С. Сейітов өмірі мен шығармашылығынан “Таланты тау боп көрінсе» атты кітапханалар арасындағы әдістемелік құралдар шығару аталымы бойынша бас жүлдені БҚО зағип және нашар көретін азаматтарға арналған кітапханасының әдіскері Ләззат Абдолова, І орынды Қазталов аудандық орталықтандарылған кітапханалар жүйесі балалар кітапханасының қызметкері Ботакөз Айтмағамбетова, ІІ орынды Сақтаған Бәйішов атындағы Ақтөбе облыстық ғылыми-әмбебап кітапханасының бөлім меңгерушісі Гуля Сейітова, ІІІ орынды Атырау облысы, Жылыой ауданы Құлсары қалалық кітапхана директорының орынбасары Балзия Кенжебекова иеленді.

Ақынның өлеңдерін “Ақ жауын жыры төгілсе…” атты мәнерлеп оқу аталымы бойынша бас жүлдені Оралдағы №30 мектептің оқушысы Азамат Нұрлыбек, І орынды Атырау облысы, Құрманғазы ауданынан Елдос Құлшаров, ІІ орынды мәнерлеп оқудан республикалық байқауларының жеңімпазы, жәнібектік Ақнұр Азаматова, жаңақалалық Манас Болатов, ІІІ орынды оралдық Мархаббат Серіков, Ақжайық ауданындағы Абай атындағы мектеп-гимназиясының 5 сынып оқушысы Айару Әділ жеңіп алды.

“Өлең боп ақын өрілсе…” атты өлеңдер аталымы бойынша бас жүлдемен оралдық Мәрлен Ғилымхан, І орынмен «Жайық таңы» газетінің тілшісі Бекболат Қаленов, ІІ орынмен белгілі ақжайықтық ақын Сағынтай Бисенғалиев, Теректі аудандық «Теректі жаңалығы» газетінің тілшісі Әділет Орынбасаров, ІІІ орынмен атыраулық Рахымжан Орынбасаров, Жәнібек ауданынан Оралбек Ысқақ қошеметтелді.

Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі Қанатқали Қожақов, «Ерен еңбегі үшін» медалінің иегері Жаңылсын Хасанова, халықаралық байқаулардың лауреаты Еркін Өтегенов, сондай-ақ Әнуар, Венера Нұрғалиевтер, Инабат Қуанғалиева ән әуелетті.

Мерейтой сөз зергерінің кіндік қаны тамған Жұбан ауылында жалғасты.

Бекем БЕКҰЛЫ,

Ақжайық ауданы

«Өңірлерді  дамытудың  2020  жылға  дейінгі  бағдарламасы»  аясында  биыл  Бөрлі  ауданында  біраз  жоба  жүзеге  аспақшы.  Айта кету керек,  аталмыш бағдарлама  шеңберіндегі  жергілікті  өзін-өзі басқаруды,  қаржылық  қолдауды  Бөрлі  ауданы  республикалық қазынаға  иек  артып  қана  қоймай,  өз  қаражаты  есебінен  де жүргізіп  келеді.

Бөрлі аудандық экономика және бюджетті жоспарлау бөлімінен алынған мәліметке қарағанда, республикалық бюджеттен бөлінген қаржыға қазіргі уақытта Бөрлі және Александров ауылдарын сумен қамтамасыз ету үшін су құбырлары тартылып жатыр. Ал аудандық қазынадан қаралған қаржыға Кеңтүбек ауылында 50 орындықты балабақша салынуда. Көп кешікпей Пугачев, Кеңтүбек, Қанай, Жарсуат ауылдарында 4 пәтерлік тұрғын үй бой көтермекші. Ақбұлақ ауылына кіре берістегі 15 шақырым жолға қиыршық тас төселіп, жөндеу жұмыстары жүруде. Сонымен қатар аудандағы даму әлеуеті жоғары болып саналатын Пугачев, Кеңтүбек, Жарсуат, Киров, Приурал ауылдарының бас жоспарлары дайындалуда.

Жергілікті өзін-өзі басқаруды қаржылық қолдауға аудандық бюджеттен қаржы бөлінуінің нәтижесінде ауылдардағы инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымға қатысты біраз мәселе өз шешімін тапты. Мәселен, аталмыш бағдарлама басталған 2013 жылы ауданның Пугачев ауылдық округіндегі Бесағаш ауылын сумен жабдықтау мақсатында сорғы сатып алынып, орнатылды. Оған аудандық бюджеттен 941,3 мың теңге бөлінді. 2015 жылы Бөрлі ауылында инженерлік коммуникациялық инфрақұрылым жүргізіліп, Қанай ауылындағы су құбыры қайта жаңартылды және Жаңаталап ауылы да сумен қамтамасыз етілді. Ал көшелерді жарықтандыру мен көгалдандыру, иесіз қалған нысандарды бұзу, қатты тұрмыстық қалдықтары, мал қорымдары полигондарын жайластыру, балалардың ойын алаңдарын орнату бағытындағы жұмыстар ауданның барлық дерлік ауылында жүзеге асты. 2013 жылы 16 641,3 мың теңгеге 18 елді мекендегі көшелерге жарықтар өткізілді, бұл іс-шаралар келесі жылы да жалғасын тапты. 2014 жылы сондай-ақ 14 ауылдық округ аумағындағы елді мекендерді көгалдандыру, тұрғын үй қорын сақтау, ауылда тау болып үйілген тұрмыстық қалдықтарды шығару, рұқсат етiлмеген қоқыс тастайтын жерлердi жою, иесiз қалған нысандарды бұзу, мал қорымдары полигондарын жайластыру секілді жұмыстар атқарылды. Жергілікті қазынадан осынау жұмыстарға 27 007,6 мың теңгеге қаражат қаралды. Сол жылы Ақсу, Александров, Березов, Тихонов ауылдарында балалардың ойын алаңдары орнатылды. 2015 жылы Киров, Кеңтүбек және Ақбұлақ ауылындағы сәбилер осындай қуанышқа кенелді. Бөрлі, Жарсуат, Приурал, Пугачев, Березов ауылдарының жолдары реттелді. Сегіз ауылдың бөгеттері жөндеуден өтті. Соның нәтижесінде ауыл маңындағы бөгеттер жаңа кейіпке еніп, қазір жаңбыр мен қар суларын ұстап қалуға өз септігін тигізуде. Елді мекендерді абаттандыру жөніндегі іс-шаралар былтыр «Жұмыспен қамту – 2020 жол картасы» бағдарламасымен бірге атқарылып, нәтижесінде 11 жоба жүзеге асты. Сөйтіп ауданның көп ауылындағы ескерткіштер жаңартылып, парктер қоршалды. Кейбір елді мекендерге балалар ойын алаңдары орнатылды. Ауылдарды дамытып, көркейту бағытындағы осындай игілікті істерге  бөрліліктер  риза.

Сәкен  ӘБІЛХАЛЫҚОВ,

Бөрлі  ауданы

Биыл Ақ Жайық өңірінде 248,35 мың гектар алқапқа дәнді дақылдар егілді. Соның ішінде 73,69 мың гектар алқапқа өткен жылы егілген күздік дақылдарды жинау жұмыстары толығымен аяқталды. Барлық күздік дәнді дақылдардың әр гектарынан орта есеппен 23 центнерден (2016 жылы 26,6 центнер) өнім алынып, барлығы 166,58 мың тонна (2016 жылы 121,05 мың тонна) өнім жиналды.

Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының ұсынған мәліметіне сүйенсек, биыл облыста 175,83 мың гектарға (2016 жылы 169,96 мың гектар) жаздық дәнді дақылдар, соның ішінде 124,81мың гектарға (2016 жылы 122,57 мың гектар) жаздық бидай егілді. Өңір диқандары жаздық дәнді дақылдардың әр гектарынан орта есеппен 11 центнерден өнім алуда. Аудандар арасынан Бөрліде, Теректіде егін шығымдылығы жоғары, әр гектарынан 11,8 центнерден, ал Сырымда бұл көрсеткіш 11,5 центнерді құрайды. Егіннің шығымдылығы өткен жылғы көрсеткіш шамасында. Бөрлі ауданы егін орағын толықтай аяқтады.

Жаздық бидайды ору жұмыстарын Орал қаласы маңындағы шаруашылықтар да аяқтады. Егістік алқабы өзге аудандардан көлемділеу Зеленовта жаздық бидайды жинау 95,2 пайызды, Сырымда 96,4 пайызды, Теректіде 93,9 пайызды, Шыңғырлауда 83,1 пайызды, Тасқалада 72,4 пайызды құрайды. Облыс бойынша жаздық бидайды жинау жұмыстары 93,4 пайызды құрайды. Ал арпа дақылы өткен жылы 37,41 мың гектарға егілсе, биылғы көрсеткіш 42,89 мың гектар. Диқандар арпа алқабының 99,1 пайызын шауып, бастырған. Оның түсімі әр гектарынан 12,6 центнерден келеді.

Облыс диқандары барлық жаздық дәнді дақылдар алқабының 91,5 пайызын орып, бастырды. Өткен жылы сәйкес мерзімдегі бұл көрсеткіш 91,9 пайыз болатын. Қазір егін алқаптарында қауырт жұмыс. Ауа райы ашық болып тұрса, егінді жнау жұмыстары көп ұзамай аяқталмақ.

Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА,

«Орал өңірі»

Өткен сенбіде облыс әкімі Алтай Көлгінов жұмыс сапарымен Жаңақала ауданында болды. Бұл сапардың негізгі мақсаты – Құлшық жерасты су қорынан Жаңақала ауданына тартылып жатырған таза ауыз су құрылысының сапалы жүргізілуін қадағалау болды.

Жаңақалалықтардың ауыз суға мұқтаждығы жыл санап артып келеді. Өңір басшысы бұл мәселені Бөкей орда және Жаңақала аудандарының шекарасындағы Құлшық жерасты су қоры арқылы шешуді ұсынған болатын. Осыған орай 2016 жылы Құлшықтан таза ауыз су құбырын тарту үшін жалпы сметалық құны 2 522,339 млн. теңгені құрайтын құрылыс жобасы жасақталды. Аудан тұрғындарының қуанышына орай аталмыш жоба Үкіметтен қолдау тауып, керекті қаржы республикалық бюджеттен бөлінетін болды. Қазіргі таңда соның 400,0 млн. теңгесі бөлініп, мердігер «Орал сауда-өнеркәсіп компаниясы» ЖШС құрылыс жұмыстарын бастап кетті. 2018 жылы аяқталуы тиіс құрылыс жұмыстары ойдағыдай бітсе, аудан тұрғындарының 70 пайызы (16 814 адам) таза ауыз сумен қамтамасыз етілетін болады. Нақтырақ айтсақ, ауданымыздың оңтүстік бөлігінде орналасқан Жаңажол, Жаңақазан, Сарыкөл, Жанақала, Көпжасар, Мәстексай, Мұқыр және Жуалыой ауылдары толықтай ауыз су мәселесінен құтылмақ. Сондай-ақ, таза су биыл «Ақ бұлақ» бағдарламасы арқылы Пятимар, Бірлік, алдағы жылдың көктеміне дейін Мәстексай ауылдық округіне де жетпекші.

Аудан тарихындағы ең үлкен құрылыстардың бірі саналатын құрылысқа аяқтай келген Алтай Сейдірұлы алдымен құрылысшылармен кездесіп, жұмыс барысымен танысты. Кездесу барысында «Орал сауда-өнеркәсіп компаниясы» ЖШС-ның директоры Валерий Крылов, германиялық сорғылар орнатылатындықтан ауыз су сапасы жоғары болатындығын айта келе, табиғат кедергі келтірмеген жағдайда құрылыс жұмыстары да уақтылы аяқталатындығын тілге тиек етті. Ал облыс әкімі жаңақалалықтардың бұл суды ұзақ жылдар күткенін ескерте отырып, судың сапалы, құрылыстың қарқынды болуын мердігерлерге міндеттеді. Өңір басшысымен кездесу үшін құрылыс басына арнайы келген ауыл ақсақалдары өз алғыстарын айтып, өңірімізді дамытудағы еңбегіне табыс тіледі.

Одан әрі облыс әкімі атбасын жөндеуден өтіп жатқан ауылішілік жолдардың құрылысына тіреді. Бұл жерде де құрылысшылармен кездесіп, құрылысты сапалы, әрі өз мерзімінде бітіруді тапсырды.

Кездесу соңында Алтай Сейдірұлының тілшілерге берген сұхбатында:

– Былтыр Құлшықтан су құбырын тарту жобасын жасаған едік, сол жерден 146 шақырым құбыр тартатын боламыз. Бүгінгі таңда сол жоба іске аса бастады. Жұмыс қарқынды басталды, енді әрмен қарай сапасын және уақытын қадағалайтын боламыз.

Бұл ауқымды жоба тұрғындардың сұранысы болатын, сол бойынша біз Үкіметтен қаражат алып отырмыз. Елбасының қолдауымен көптеген елді мекендерге таза ауыз су келіп жатыр. Солардың бірі – Жаңақала ауданы. Егер бәрі ойдағыдай іске асса ауданның 8 елді мекен таза ауыз сумен қамтамасыз етілетін болады. Соның ішінде аудан орталығы – Жаңақала ауылы.

Сондай-ақ, төрт ауылға газ тартылып жатыр. Бұған дейін ауданды газбен қамту 86 пайыз болса, осы төрт ауылды газдандыру жұмысы аяқталғаннан кейін, газбен қамту 97 пайызға жетеді.

Сонымен қатар ауылішілік 7 көшеге жөндеу жұмыстары жүруде. Осы жерде айта кету керек, бізде облыс орталығынан шалғай жатқан аудандарға көбі бара бермейді. Мысалы, біз Бөкей ордасы мен Жәнібек аудандарына жол жөндеуге бюджеттен қаржы бөлгенімізбен, әзірге бұған ешкім құлшыныс таныта қойған жоқ. Сондықтан, жол құрылысы кәсіпорындары үшін мемлекеттік сатып алу байқауларының кейбір талаптарын өзгерту керек шығар. Себебі қала мен алыс елді мекендегі жағдайдың екі түрлі екендігі белгілі. Қалай болғанда да, аталған аудандарда жол жөнделетін болады, – деді облыс әкімі.

Нұрғали ҒАББАСОВ,

Жаңақала ауылы

Борсы  ауылдық  округіндегі  мәдениет  үйі  күрделі  жөндеуден өтіп,  пайдалануға  берілді. Ауыл  мәдениет  ошағына  «Айас» ЖШС-ның  құрылысшылары мен  ауылдан  жеті  адам  жұмыспен қамтылып,  екі  ай  мерзім  ішінде  34  миллион  720  мың  теңгеге жөндеу  жасап,  заманауи  талапқа  сай  ғимаратты  халық  игілігіне  ұсынды.  Сәулеті  жарасқан  ғимараттың  ашылуына  жиналған борсылықтардың  қуаныштарында  шек  жоқ.

Талапқа сай жөндеуден өткен ғимаратта өнерпаздарымыздың өнерлерін тамашалауды жазсын. Еліміз тыныш, жұртымыз аман болсын. Әрқашанда осындай мерекелі күндері шат-шадыман көңіл-күйде кездесейік, – деп аудан әкімі Азамат Сафималиев жүрекжарды тілегін жеткізді. Содан соң ауыл ақсақалы Ғайнолла Есенғалиев ауылдастар  атынан  тілегін  арнады.

Ғимараттың лентасы салтанатты жағдайда кесілген соң, әжелеріміз қазақы салт-дәстүрмен шашу шашты. Ойшыл, ақын, журналист Ғұмар Қараштай дара тұлғаның кіндік қаны тамған қасиетті де киелі Борсы ауылындағы мәдени ошақ сахнасында аудандық мәдениет үйінің өнерпаздары көрермендерді ән-жырға бөлесе, танымал биші Ғарифа Әзербаеваның шәкірттері мың бұрала билеп, қалың көпшіліктің ықыласына бөленді.

Ахмедияр  БАТЫРХАНОВ,

Жәнібек  ауданы

«Көптен  күткен  ұлы  той»  демекші,  Қазталов  ауданы  орталығында  Қазталов  орта  мектебі  жанындағы  100  орындық  жаңа  интернат  құрылысы  аяқталып,  2  қыркүйек күні пайдалануға  берілді.

Жаңа интернат салу мәселесі көптен бері көтеріліп, қаражат тапшылығынан жылма-жыл кейінге шегеріліп келген еді. Қыс мезгілінде бөлмелері суық және барлық санитарлық талаптарға сай емес ескі интернатта ауылдан келген оқушылардың білім алып, тынығуына көп кедергі келтірілгені рас. Міне, былтырғы жылы ел басқарып отырған азаматтардың тікелей араласуымен жаңа интернат салу мәселесі шешіліп, құрылысы басталған болатын. Былтырғы жылдан құрылыс жұмыстарына білегін сыбана кіріскен мердігер «СәттіСәулет» ЖШС облыстық бюджет есебінен бөлінген 286 млн. 485 мың 044 теңге қаражатты толығымен игеріп, екі қабатты жаңа нысанды сапалы да бүгінгі заманға сай салып берді.

Нысанның ашылу салтанатына қатысқан облыс әкімінің орынбасары Бағдат Азбаев, облыстық мәслихаттың хатшысы Мәлік Құлшар, Қазталов ауданының әкімі Абат Шыныбеков жаңа нысанның ашылуымен құттықтаса, «СәттіСәулет» ЖШС-ның инженері Наурызбек Аймашев мектеп директоры Әлия Жақсыбаеваға интернаттың  кілтін  табыс  етті.

Бұл жаңа жатақханада әзірге 60 бала орналасқан. Алдағы уақытта ол 100 орындыққа жететін болады. Жаңа интернатқа келіп орналасқан оқушылардың қуанышында шек жоқ. Заманауи тұрғыдан толық жабдықталған интернатта оқушылардың сапалы білім алып, тәрбиеленулеріне бар мүмкіндік қарастырылған. Бұл интернатта Қазталов ауылдық округіне қарасты Бозоба, Беспішен, Сексенбаев кіші елді мекендерінің балалары жатып оқиды.

Айта кетсек, биылғы жылы ауданымызда білім нысандарын күрделі жөндеу мен жаңадан салу жұмыстарына 545 млн. теңге қаражат бөлінген.

*  *  *

Қазталов  ауданына  қарасты  Қошанкөл  ауылының  оқушылары биылғы  жаңа оқу жылын ерекше көңіл-күймен  қарсы  алды.  Ұзақ жыл  жөндеу  көрмеген мектеп  ғимараты  күрделі  жөндеуден  өтіп, қыркүйекте  қайтадан  балдырғандарға  айқара  есік  ашты.

Алғашқы қоңырау салтанатына қатысқан аудан әкімі Абат Шыныбеков ұстаздар мен оқушыларды Білім күнімен құттықтап, аудан бюджетінің 51,3 пайызы білім саласына бөлінгендігін, соның ішінде 545 млн. теңге аудан мектептеріне құрал-жабдықтар сатып алуға жұмсалғандығын айтты. Қазіргі таңда аудандағы барлық мектеп жаңартылған білім жүйесін жүзеге асыру мақсатында құны 140 млн. теңге болатын жаңа оқулықтармен  қамтамасыз етілуде.

Қошанкөл жалпы орта білім беретін мектебінің директоры Ернар Ілиясовтың айтуынша, мектеп ғимараты 1983 жылы қолдануға берілген. 34 жыл күрделі жөндеу жүргізілмегендіктен, ғимараттың әбден тозығы жеткен. Қошанкөлдіктерді толғандырып келген бұл мәселе облыс, аудан басшыларының қолдауымен оң шешімін тапты. Мектеп ғимаратына күрделі жөндеу жасаған «БатысСтройСервис» ЖШС жұмысты мерзімінен  бұрын  аяқтады.

Білім күніне арналған салтанатты жиында ардагер ұстаз Роза Жәнібекқызы, ата-аналар комитетінің төрайымы Гүлсамал Елтайқызы ауыл тұрғындарына, мектеп ұжымына және жас бүлдіршіндерге жүрекжарды тілектерін білдіріп, жаңа оқу жылында сәттілік тіледі.

Қайрат  ЖАҚЫП,

Жұлдыз  АСҚАР,

Қазталов  ауданы

Индустрияландыру картасы аясында Зеленов ауданының Макаров ауылында кірпіш зауыты жобасы іске қосылып, сынақтан өтуде.

Оңтүстіктегі қазақы ауылда ұлттық тәрбиенің уызымен ауызданып ержеткен Жұмабек оқу іздеп Алматы асты. Одан кейін әскер қатарында болды. Кейін Белоруссиядағы милиция мектебінде оқып бітіріп, ұзақ жылдар бойы ішкі істер саласында еңбек етті. Зейнеткерлікке шыққан соң да, үйде шалжиып, тас төбеге қарап жата алмады. 2000 жылдары ол әуелі ұсақ-түйек саудаға ден қойды, артынан көңілі қалаған салада кәсіпкерлікпен айналысты.

– Мәселе дүние табуда емес, соны қалай табуда ғой. Кәсіпкерліктің мақсаты ақша табуда десек, қазақтың табиғаты дүние қууға жақын емес. Өйткені бала кезден ата-анамыздан біреудің ала жібін аттама, шүкіршілік ет, біреудің обалына қалма, біреуге қарыз болма, біреуді алдама деген ақылын құлағымызға құйып өстік. Қараңыз, Оралда кірпіштен салынған әдемі коттедж үйлер көп. Алайда ондай үйде тұратындар шамамен 20 пайыздай. Өзгелер саманнан, қамыстан құрастырған баспаналарды місе тұтады. Олар да кірпіштен үй салар еді, әттең, кірпіштің бағасы қымбат. Кейде әр нәрсенің өзіндік құны болуы керек емес пе деген ой иектейді. Кірпіштің бағасы ең қымбат нанның бағасымен пара-пар. Алайда нан дастарханға оңайлықпен келмейді. Жер жыртасың, бидай тұқымын сатып алып, егесің. Содан жауын тілейсің Құдайдан, кейде қуаңшылықтан егінің күйіп те кетеді. Шыққан егінді орасың, жанар-жағармай, техника керек дегендей. Орылған бидайды элеваторға тасып, кептіреді, тазалайды, содан кейін диірменге жіберіп, ұн жасайды. Одан кейін оны наубайханаға жібереді. Сол кезде оның жұмысы кірпішпен теңеледі. Кірпіш шығару бұған қарағанда жеңілдеу. Сондықтан кірпіштің бағасы  арзандау болуы керек. Содан қызыл кірпіш шығарып, тұтынушыларға арзандау бағамен ұсынсам деген ой туды, – дейді Жұмабек Жапбарқұлов.

Кәсіпкер күйдірілген кірпіш өндіретін жобалық құны 720 мың доллар тұратын  жобаны 2014 жылы қолға алды. Самара бағытындағы күре жол бойынан 12 шақырым жердегі Макаров кен орнын игеруге рұқсат қағаз алу үшін  биылғы жылды қосқанда төрт жыл бойы мемлекеттік құзырлы орындарға кезек-кезек жүгірді. «Құрал-жабдықты Қытайдан алып келіп орнаттым. Оның сертификатын алудың машақаты көп екен. Кедендік рәсімдеуден өткізу үшін жабдықтың сертификатын Мәскеуден жасаттым. Кірпіш зауытын салатын жер телімін екі-ақ жылға жалға берді. Екі жылда шағын тұрғын үйді де салып алу қиын. Бұл – Зеленов ауданындағы жер комиссиясының шығарған шешімі. Комиссияға бізді шақырмайды, сыртымыздан өздері «тон пішеді». Зауыт салатын болған соң, жалға үш немесе бес жылға беру керек қой? Зауыттың қабырғаларын металл құрастырмалардан салып болған кезде жердің жалдау мерзімі бітіп қалды, сөйтіп жалдау мерзімін созу үшін тағы жүгірдім. Өндіріс ошағын саламын деп жүгіріп жүргенде екі жыл өтіп кетті зу етіп… Жүйке де жұқарды. Он жылға берсеңдерші десем, болмайды деп тағы бес жылға берді. Кен орнын игеруге рұқсат қағазға төрт жыл дегенде биыл ғана қолым жетті. 2014 жылы кен орнын игеруге жарияланған конкурстың қорытындысы дұрыс емес деп қайта өткізетін болды. Содан кейін ол конкурс жарияланбады. Аудандық әкімдіктегілерге барып, күнде жалынамын, өткізсеңдерші деп… Мұның бәрін бәзбіреулер заңда, заңдық актілерде солай көрсетілген дейтін шығар. Айналайындар-ау, заңды жасайтын адамдар емес пе?! Мен сықылды талай адамдар жүр ғой, солардың меселін қайтармау керек қой. Игі іс істеймін, инвестиция құямын деген адамды жүгірту адамгершілікке де жат қой», – деп жеңіл күрсінді кәсіпкер. Оның айтуынша, жобасын индустрияландыру картасына енгізудің арқасында облыстық кәсіпкерлік және индустриялдық-инновациялық даму басқармасының көмегімен инвестициялық жобасын биылғы шілде айында іске қосты.

Макаров кен орнының қоры жеткілікті. Кәсіпкер жалпы пайдалы қазба орнын 26 жылға пайдалануға келісімшарт жасаған. Қазір зауыт аумағында кірпіш күйдіретін екі пеш салынып, іске қосылды. Шикі кірпіш пеште 1 000 градус ыстықта белгіленген уақытта күйдіріледі.  Өндіріс орны сынақтан өтуде. – Базарда күйдірілген кірпіштің бір данасы – 70 теңге. Макаров зауытының кірпіші шамамен 50 пайызға арзандау болады. Климаттық жағдайға қарай пештер түрліше жасалынады. Өзбекстанда, Қытайда, Ресейде кірпіш зауыттарында болып көрдім. Қызыл кірпіш өндірісі  үздіксіз жүруі үшін төрт пеш болуы қажет. Екеуін көмірмен, екеуін газбен жағылатын етіп жасауға бел байладым. Ертең газ қымбаттап кетсе, қиын болмасын деймін, – деді Жұмабек Қаһарұлы.

Бүгінде зауыт пеш жағуға қажетті көмірді Орталық Қазақстаннан вагонмен тасымалдауда. Темір жолмен тасымалдау қымбатқа шығады. «Горелка дегеніңіз бір түйір темір. Соны жергілікті зауыттағылар жасамады. Бір-екі зауытқа осы бағытта жұмыс істейді ғой деп барғанмын, бір пештің 15 горелкасы 3-4 млн. теңгеге шығады екен. Әрі сынақтан өткізетін мамандары да жоқ. Содан жергілікті кәсіпорындарға қолымды бір сілтеп, Мәскеудегі Каширский зауытына барып, тапсырыс бердім. Қазір өнімді шығарып, сапасын байқап көрудеміз», – деді ол.

Кәсіпкер күйдірілген қызыл кірпіштің сапасы қандай болады деген сауалымызға аз-кем ойланып:

– Мәскеудегі Қызыл алаңдағы Кремльді айтпай-ақ қояйық, Оралдағы 1901 жылы салынған Карев көпестің үйі әлі күнге міні құрамай тұр. Әуелі сол қызыл кірпіштен өзім құрылыс салып, байқап көрудемін.  Жаман емес, – деп түйіндеді сөзін ол. Жұмабек Қаһарұлына бәзбіреулер кірпіш зауыттары Оралда жеткілікті, өнімдеріңді кім алады дейтін көрінеді. Ол  мемлекеттік бағдарламалар арқылы өнім өткізуді жоспарлап отырған жоқ. Алайда кәсіпорынның қызыл кірпіші қарапайым халыққа қолжетімді болып, баспана тұрғызуға алып жатса, неге қуанбасқа?! Кәсіпкер кірпіш өндірісінен табысқа қарық болайын деп отырмаған сыңайлы. «Бір-екі тиын пайдасы болса болар. Өндіріс ашуға кедергі көп, қағазбастылық, сөзбұйда көп. Кейбір мемлекеттік орындар қандай көмек керек деп сұрайды. Мен ешқандай көмек керек емес, тек  кедергі болмасаңыздар болды деймін. Шыным сол», – дейді кәсіпкер ағынан жарылып.

Бүгінде кірпіш зауытында 20 адам жұмыс жасайды. Алдағы 2018 жылы кәсіпорын толықтай іске қосылған кезде, жұмысшылар саны 27 адамға жетпек.

Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА,

«Орал өңірі»