Ит жылында іске асқан игілікті істердің бірі – Бөкей ордасы ауданының 100% табиғи газбен қамтылуы. Ауданның 12 ауылына, нақтырақ айтсақ, 6550 тұрғыны бар 1151 үй мен 35 әлеуметтік нысанға газ құбырын тарту үшін облыстық бюджеттен 213 млн. 511 мың теңге қарастырылды. Тәуелсіздік күні қарсаңында ұялылық ағайын таудай бейнеттен құтылды. Қыстың қабағын аңдып, қорадағы қидың мөлшерін есепке алып,  уайым қылмайтын болды.

Ұялы ауылында салтанатты жиын өтіп,  көгілдір отын қосылды. Шараға облыс әкімі Алтай Көлгінов арнайы келіп қатысып, ауыл тұрғындарының қуанышына ортақтасты.

– Кешегі өткен тұңғыш Президент күні, алдағы ұлттың ұлық мейрамы Тәуелсіздік күні құтты болсын! Кешелі бері ат үстінде жүрміз деуге болады. Тек жүрген жоқпыз, аудан, ауыл халқының қуанышына куә болып, жақсылығына жаршы боп жүрміз. Жалпақтал ауданында қос қабатты он екі пәтерлі тұрғын үй берілсе, Қазталовта саз мектебі ашылды, Жәнібек ауданында болып, бір ай бұрын қоныстойын тойлаған қырық үйдің қожайындарымен, аудан халқымен кездесіп, жол мәселесін пысықтадық. Елбасы халықтың әл-ауқатын көтеруді, тұрмыс сапасын арттыруды басты бағдар етіп отыр. Жыл сайынғы Жолдау, қолға алынып жатқан мемлекеттік бағдарламалардың қай-қайсысының да басты темірқазығы – халықтың әл-ауқаты, өмір сүру сапасы. Нәтижесін өздеріңіз көріп отырсыз, ауданымыз таза ауыз су, көгілдір отынмен 100%-ға қамтылып отыр. 2000 шақырым су құбыры тартылып, облыс бойынша 110 елді мекенге таза ауыз су жеткізілді. Бөкей ордасы ауданы бойынша төрт елді мекен қамтамасыз етілді. Жыл сайын облыс аумағындағы 500 шақырым жолды жөндеу көзделген. Облыс бойынша 44 елді мекенге газ тарту жоспарланған, бүгінгі таңда 25 елді мекенде көгілдір отын пайдалануға берілді. Қазталов – Жәнібек – Бөкей ордасы аралығындағы 336 шақырым жолды жөндеу қолға алынды. 2019 жылдың қаңтарынан бастап дәрігер, ұстаздар мен полиция қызметкерлерінің жалақысы өседі. Мұның бәрі де – Тәуелсіздігіміздің жемісі, Елбасының стратегиялық саясатының жетістігі, – деді  облыс  басшысы.

Еңбек ардагері, ауыл ақсақалы Бақтығали Уаепов ауылға тартылған көгілдір отын үшін Елбасыға, облыс және аудан басшыларына, осы істің басы-қасында жүрген барлық іскер азаматқа ауыл жұртшылығы атынан алғыс айтты.

Ауданымыздың 12 елді мекеніне газ құбырын тартып, өңірдің әлеуметтік дамуына үлес қосқан «Алия-Сервис» ЖШС директоры Әнуар Мардановқа, Ұялы ауылындағы ауылішілік газ құбырын тарту жұмыстарын жүргізген «БатысКотлоМонтаж» ЖШС директоры Дамир Балмолдинге алғысхат пен бағалы сыйлықтар табысталды.

Бұдан кейін облыс әкімі бастаған топ ауыл азаматы Талғат Оразғұловтың үйіне бас сұғып, алғашқылардың бірі боп көгілдір газ қызығын көріп отырған шаңыраққа  құтты  болсын  айтты.

Ұлпан   ӘНУАРҚЫЗЫ,

Бөкей   ордасы   ауданы

Жуырда Жалпақтал ауылында «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасымен салынған қос қабатты, 12 пәтерлі тұрғын үйдің құрылысы аяқталып, пайдалануға берілді.

Аталған мембағдарламамен 112,6 млн. теңге қаржы бөлінген тұрғын үй құрылысын «Эврика» ЖШС төрт айда толықтай атқарып шықты.

Ауданымызға жұмыс сапарымен келген облыс әкімі Алтай Көлгінов жаңа жыл қарсаңында жаңа қонысқа ие болған ауыл тұрғындарының қуаныштарымен  бөлісіп, пәтер иелерін құттықтады.

– Соңғы жылдары аудан-ауылдарға таза ауыз су мен көгілдір отынның тартылуы, жолдар салынып, тұрғын үйлердің бой көтеруі – еліміздегі халықтың әл-ауқаты мен өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған бағдарламалардың нәтижесі. Елбасы биылғы халыққа арнаған Жолдауында «Нұрлы жер» бағдарламасының 2025 жылға дейін ұзартылғанын мәлім етті. Аталған бағдарлама еліміздің көптеген тұрғынын баспанамен қамтуға зор септігін тигізуде. Бүгінгі пайдаланылуға берілгелі тұрған тұрғын үй «Нұрлы жер» бағдарламасымен салынған аудандардағы 104 үйдің біреуі. Ал облыста «Нұрлы жер», «7-20-25» бағдарламаларымен 3500 пәтерлі тұрғын үйлердің құрылысы жүргізілуде. Күні кеше ҚР тұңғыш Президенті күніне орай облыс орталығында 120 пәтерлі тұрғын үй пайдалануға берілді. Алдағы уақытта тоғыз қабатты екі үйді тапсыру жоспарлануда. Бүгін, міне, Жалпақтал ауылының орталығында керемет тұрғын үй са-лынды. Қазталов ауданында биылдың өзінде бірқатар жұмыстар атқарылды. Шалғай жатқан ауылдарға ауыз су тартылып, аудандағы 13 елді мекен көгілдір отынның игілігін көрмек. Алдағы уақытта да құрылысы аяқталған бірқатар нысандарды пайдалануға береміз. Келер жылға да жоспар көп. Бүгінгі пәтер иелерін қоныстойларымен құттықтаймын! – деді Алтай Сейдірұлы.

Бұдан соң жаңа қонысқа ие болғандарға пәтер кілттері табысталды. Ашылу салтанатына жиналғандар су жаңа  үйді аралап, қоныстой дастарқанынан  дәм  татты.

Тұрарбек   ҚАЙЫРҒАЛИҰЛЫ,

Жалпақтал   ауылы,

Қазталов   ауданы

Таяуда шыңғырлаулықтар тағы бір қуанышты сәттің куәсі болды. Ауданымыздың көркіне көрік қосқан Асан қайғы бабамыздың ескерткіші ашылды.

Таяуда шыңғырлаулықтар тағы бір қуанышты сәттің куәсі болды. Ауданымыздың көркіне көрік қосқан Асан қайғы бабамыздың ескерткіші ашылды.

Елбасының  жақында ғана жарияланған «Ұлы даланың жеті  қыры» мақаласындағы «Дала фольклорының антологиясы» және «Ұлы даланың ұлы есімдері» айдарында айтылғандай, атақты және тарихи тұлғаларға арналған ескерткіштер орнату бағытындағы шараларға орай аудан орталығында «Дала аңызы» атты Асан қайғы бабамыздың мүсіні бейнеленген шағын архитектуралық нысан бой көтерді.

Ескерткіштің ашылу салтанатында сөз алған аудан әкімі Альберт Есалиев Асан қайғы бабамыз туралы аңыздарға тоқталып, осынау архитектуралық нысанның мән-маңызын айтқан соң, жергілікті өнерпаз Азамат Қалиев «Жерұйық» күйін орындады. Одан кейін ауданымыздың зейнеткер ұстазы Кітәбия Абдуғазиева мен  облыстық «Эрудит»  байқауының жеңімпазы, 11-сынып оқушысы Темірлан Байғалиев ескерткіштің ашылу рәсімін жасады.

 Көлемі 6 шаршы метрді, биіктігі 2 метрді құрайтын ескерткіштің бой көтеруіне ауданнан шыққан меценат Юсуп Қазиев демеушілік жасады. Ал ескерткіштің авторы – ҚР Суретшілер одағының мүшесі, мүсінші Ибрагим Айгенов. Суретші-мүсіншілер Ахмет Ерғалиев пен Зәкижан Исламбеков автормен бірлесе отырып, ескерткішті оны екі ай уақыт ішінде аяқтады.

Айсұлу   АРЫСТАНОВА,

Шыңғырлау   ауданы

Таяуда қазталовтықтар Румыния астанасы Будапеште өткен самбодан әлем чемпионатының жеңімпазы Нұрбол Серіковті қарсы алды. Дүниежүзілік доданың жеңімпазына аудан халқының ықыласы ерекше болды.

Отанымыздың абыройын асқақтатқан азаматты аудан әкімі Абат Шыныбеков қабылдады.

– Бүгін – аудан үшін ерекше күн. Мереке қарсаңында чемпионымызды қабылдап отырмыз. Шағын ғана ауылдан түлеп ұшқан азаматтың мұндай жеңісі – біз үшін мәртебе. Осындай жеңісті күнде көк байрақты желбіреткен сізді  жас ұрпақ үлгі тұтады.  Өзіңізбен бірге бапкерлеріңіз де келіп отыр. Бұл кісілерге де өзімнің алғысымды айтқым келеді. Спортшының бабын келістіріп додаға салудың өзі өнер. Сіздердің еңбектеріңіздің арқасында Нұрболдың бағы жанды, – деді аудан басшысы. Чемпион мен оның бапкерлеріне аудан әкімінің атынан алғысхат пен сыйлықтар табысталды.

Гүлнұр   ҚАЗБЕК,

Қазталов   ауданы

Соналы ауылының мектебінде Елбасымен аттас оқушы бар дегенді естіп, аталған мектеп мұғалімдерімен хабарласқан болатынбыз. «Бізде оқушы қос Нұрсұлтан бар. Сізге керегі Нұрсұлтан Назарбаев па?» демесі бар ма?!  Қапелімде түсінбей қалғаныммен, мәселенің мән-жайы сәлден соң белгілі болды. Соналы ЖОББМ-да 8-сынып оқитын Нұрсұлтан есімді екі өрен бар екен. Соның біреуінің аты мен тегі Нұрсұлтан Назарбаев (суретте сол жақта) болып шықты.

Аталған мектептегі Елбасымен аттас оқушының бірі Нұрсұлтан Батыржанұлы Қайырқұлов болса, екіншісі Нұрсұлтан Елтайұлы Назарбаев екенін білген соң, іле-шала оқушымен телефон арқылы тілдестік.

Әлемге танымал есім мен текті иемденген өрен Ақтөбе қаласындағы №36 мектептен ауыл мектебіне биылғы оқу жылы  ауысып, білім алуда. Нұрсұлтан дүниеге келгенде алты алаштың аяулы азаматы болсын, елге сыйлы Елбасындай тұлға болсын деген ниетпен есімін Назарбай атасы қойыпты.

Мектеп мұғалімдерінің айтуы бойынша Нұрсұлтанның сабақ үлгерімі жақсы көрінеді. Биология, физика пәндеріне қызығушылығы жоғары екен. Пәндік олимпиаданың аудандық кезеңіне биология пәнінен қатысуға дайындалып жүр.

Нұрсұлтанның өзін сөзге тартқанымызда, бос уақытында кітап оқығанды, Мұқағали Мақатаевтың өлеңдерін жаттағанды жақсы көретіндігін жеткізді. Өзінің өлең шығаратынын да жасырмады. Сабақтан тыс уақытта достарымен шахмат, футбол ойнағанды ұнатады екен.

– Есімім мен тегімнің Елбасымен бірдей болуы маған зор жауапкершілік жүктейді. Мектепте достарым, құрбыларым «Елбасы келе жатыр» деп әзілдейді. Осының өзі маған үлкен сенім, күш-қуат сыйлайды. Ата-анам, туыстарым, мұғалімдер менен болашақта үлкен үміт күтеді. Баршаның назарында болған соң үлгілі болуды міндетім деп білемін, теріс қылық көрсетуге хақым жоқ деп есептеймін, – дейді оқушы Нұрсұлтан.

Көңілі таза, ортасына сыйлы, көпшіл оқушының ойымен біз де келістік. Елі үшін қызмет қылар үлкен  азамат  болуын  тіледік.

Серікбай   ХАСАНОВ,

Қаратөбе  ауданы

Тұңғыш Президент күні қарсаңында Ақжайық ауданындағы Тайпақ ауылының халқы айтулы бір қуанышқа кенелді. Мұнда Орал – Атырау күре жолынан ауылға кіреберіс жолды жарықтандыру жобасы сәтті аяқталып, іске қосылды. Осыған орай алдымен мәдениет үйінде салтанатты жиын өтті.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласынан  туындаған «Туған жер» бағдарламасының негізінде демеушілердің көмегімен жүзеге асқан аталмыш жоба ата-жұртты қастерлеп, көркейту перзенттік қасиетті парыз екенін тағы бір  әйгіледі. Салтанатта аудандық мәслихат хатшысы Сәлімгерей Сиражев осы хақында ой-толғамдарын кеңінен ортаға салды.

– Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласы және жақында ғана жарық көрген «Ұлы даланың жеті қыры» атты бағдарламалық еңбегі сайып келгенде, рухани қазынамызды еселеуді, мемлекетшілдік пен отаншылдық идеясын алаулатуды көздейтін, қанша уақыт өтсе де еш құнын жоймайтын қастерлі құжаттар болып табылады. Міне, бүгінгі қуанышымыз еңселі елдіктің бір еспаты болып табылады. Елге қамқорлық жасау – шынайы патриотизмнің көрінісі, елжандылықтың дәлелі.

Тұңғыш Президент күні қарсаңындағы жағымды жаңалық ұзағынан болсын! – деді  ол.

Мәслихат хатшысы жарықтандыру жобасының жетекшісі Есенаман Жарылғасовқа аудан әкімінің естелік сыйлығын, осы істің жүзеге асуына қолдан келгенше жәрдемдескен Мәжит Оңдағанов, Төлеген Шманов, Алтай Қилышев сияқты тағы басқа азаматтарға  алғысхаттар  табыстады.

2017 жылы аудан бойынша «Туған жерге тағзым!» акциясы аясында 11 млн. 586 мың теңгенің 21 жобасы жүзеге асты. Ал биыл 52 млн. 160 мың теңгені құрайтын 39 жоба ойдағыдай мәреленді. Жалпы, жоспарланған 44 жобаның жетеуі Тайпақ ауылдық округінің еншісінде.

– Жыл басында өткен жерлестер форумының бір үлкен нәтижесі, міне, осы. «Көз қорқақ, қол батыр» дегендей, алғашында кібіртіктеп кіріскен жобалар ойдағыдай жүзеге асып, елжанды азаматтардың еңбегі жанған күн болып тұр. Ел жастарының басы қосылып, халықтың бірлігінің арқасында біткен іс игілікке жарасын, – деді Ақжайық ауданының құрметті азаматы, еңбек ардагері Әленғали Кереев. Сонымен қатар ол 2020 жылы ақиық ақын Жұбан Молдағалиевтың 100 жылдығы екенін еске салды. Азаматтарды осынау мерейтойға жан-жақты атсалысуға  шақырды.

Тайпақ ауылдық округінің әкімі Болат Шәленов бүкіл жақсылыққа жанашыр, ынтымақшыл жігіттерге шын көңілден алғысын арнады.

Осыдан кейін ауылдың кіреберісіндегі жарық шамдары іске қосылды. Тайпақ түлектері болып табылатын, бүгінде Оралдағы, «Б. Құрылыс» ЖШС-ның директоры Есенаман Жарылғасов пен кәсіпкер Жандос Айтмағанбетов жетекшілік еткен бұл жұмысқа 13 млн. 780 мың теңге жұмсалған.

Бұл қаржының көп бөлігі осы жомарт жандарға тиесілі. Тұрғындар да шама-шарықтарынша қаржылай көмектескен. Ұзындығы 3 километр 300 метрді құрайтын желіге 70 темірбетонды бағана орнатылды. Су жаңа трансформатор алынып, іске қосылды. Әрқайсысы 11 мың тұратын электр үнемдегіш шамдар Малайзиядан сатып алынған.

Бұл «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында Тайпақта жоспарланған 7 жобаның алтыншысы екенін айта кеткен жөн. Жоғарыда айтылғандай, сәуір айында ауылда өткен жерлестер форумында азаматтар осы жобаларды жүзеге асыруға уағдаласқан еді. Форумға облыс орталығынан, аудандарымыздан, Ақтөбеден, Атыраудан 130-дан астам тайпақтық түлектер келді. Осында елдегі жақсылықтарға елең ете жүретін белгілі спортшы, самбо күресінен әлемнің төрт дүркін чемпионы Ерболат Байбатыров 2002-2003 жылғы мектеп түлектерінің атынан ауыл қорына 1 млн. теңге аударғаны әлеуметтің қуанышын тіпті еселей түскен еді.

Жеке кәсіпкер Бекет Мұстафиев пен Қадыр Бақмановтың жетекшілігімен жүзеге асқан жоба құны 470 мың теңге тұратын «Тайпақ – менің жүрегімде!»  атты мемориалдық тақтаның орнатылуы, Тайпақ мектеп-гимназиясының дене тәрбиесі пәнінің мұғалімі Жасұлан Қауеновтың жетекшілігімен, 1983-1984 жылғы туған ауылдастардың қолдауымен 2 млн. 200 мың теңгеге екі көшедегі тал егілген алаңдардың қоршалуы, Талғат Мұхамедияров пен ауыл тұрғындарының бастамасымен Шабдаржап ауылында 3 млн. 200 мың теңгеге Жайық өзенінен аулаларға техникалық су құбырының тартылуы көріктендіруге, тұрмыс-тірлікті түлетуге молынан  септесті.

Биыл әйгілі ақын Сағат Әбдуғалиевты ұлықтау шаралары да мәдени-рухани тынысқа серпіліс әкелді. Ақын рухына арналып аймақтық жазба ақындар мүшәйрасы ұйымдастырылып, кеудетұғыры орнатылды. Марат Қуанышәлиевтің жетекшілігімен, халықтың қолдауымен салынған ескерткіштің құны 1 млн.  теңгені құрады.

Тайпақтағы пошта бөлімшесінің басшысы Әділғазы Жұмағазиевтың жетекшілігімен 1978 жылы туған құрдастар мәдениет үйі үшін 2 млн. теңгеге жазғы сахна орнатып берді.

Енді жыл соңына дейін Жанат Таскентовтың жетекшілігімен әр жылдардағы түлектер 4 млн. 500 мың теңгеге Тайпақтың кіреберісіне арка орнатпақ. Сондай-ақ Құрман Байсықов атындағы орта мектептің түлегі, бүгінде Базаршолан ауылдық округінің әкімі Ерлан Темірғалидың жетекшілігімен, 1966 жылғы туғандардың демеушілігімен 750 мың теңгеге Тайпақта балалар ойын алаңы салынады.

Серік Бектұрғановтың жетекшілігімен ауыл көшелеріне аялдамалар салу  да  көзделіп  отыр.

Бекболат   ҚАЛЕНОВ,

Тайпақ   ауылы,

Ақжайық   ауданы

Елбасының  «Қазақстандықтардың  әл-ауқатының өсуі:  табыс  пен  тұрмыс  сапасын  арттыру»  атты Жолдауында  ауылдық  жерлерде  медициналық  көмектің  қолжетімді  болу  қажеттігі  айтылды.

Ауыл халқын қалаға сабылтпай,  медициналық қызмет көрсететін нысандар пайдалануға берілуде. Жақында Сырым аудандық ауруханасында «Инвиво» («Invivo») зертханасының бөлімі ашылды. «Инвиво» елімізде жоғары сапалы технологиямен жабдықталған зертхана ретінде танымал. Өңірімізде бұл зертхананың бес бөлімі бар. Оның үшеуі Орал қаласында,  қалған екеуі Шыңғырлау  және Сырым аудандарында орналасқан. Сырымдағы «Инвивоға» көршілес Қаратөбе ауданының тұрғындары да қарала  алады. Кабинетте сынама алатын Бақытнұр Исқақова есімді зертханашы екі рет арнайы курстан өтіп келді.

Зертхана адамдардың ағзасынан алынатын биоматериал арқылы 600-ден астам талдау жасап, дәрігердің емделушіге дұрыс диагноз қойып, сапалы ем-дом жасауына көмектеседі. Жалпыклиникалық, гистологиялық, цитологиялық, биохимиялық талдау, гормондарды анықтау, паразиттерден жұғатын жұқпаларды анықтау, генетикалық, микробиологиялық зерттеулер,  антибиотиктерге деген сезімталдық, түрлі онкологиялық аурулардың алдын алу, вирустық гепатиттер, ДНҚ анықтайтын тест, басқа да түрлі зерттеулер ауданда жүргізіле бастады. Қызметі ақылы болғанымен, есесіне, науқастың қалаға бару жол шығыны үнемделеді. 18 жасқа дейінгілерге және зейнеткерлерге арнайы жеңілдіктер бар. Алынған қан сынамасы Орал қаласына екі күн сайын жіберіліп отырады. 1-2 күнде талдау қорытындысы электрондық поштамен келеді.

Ол қорытынды емдеуші дәрігер-дің қолына шығарылып беріледі.

Шынар   МОЛДАНИЯЗОВА,

Сырым   ауданы

БАҚ беттерінен көріп отырғанымыздай, еліміздің әр түкпірінде сонау қарақұрлықтан түйеқұс әкеліп, өсіру қолға алынуда. Айтушылардың сөзіне құлақ түрсең, бұл түйеқұстың етінен дәмді ештеңе жоқ екен. Қалалардағы қымбат мейрамханаларда түйеқұстың етінен  жасалған тағам жеңсік ас болып табылатын көрінеді. Ал осы түйеқұс бес жылда бір жұмыртқалайды екен. Енді сахара даламыздың кемесі атанған түйе жануары екі жылда бір боталайды. Халқымыз түйе жануарын қасиетті санап, оны сұлулықтың символына да айналдыра білген. Кішкентай балаларды ботам деп  еркелетсе, ботаның мөлдіреген қара көзін негізге алып, Ботакөз деген есімдер де баршылық. Біз бұл мақалада түйе жануары туралы аз-кем әңгімелеуді жөн көрдік.

Қазақ халқы еті мен сүті әрі тағам, әрі шипалы дәру, жүні – киім, өзі сенімді көлік болған қасиетті жануарды төрт түліктің төресі санаған. Түйе өсіру – мал шаруашылығының дәстүрлі салаларының бірі. Еліміздегі барлық жайылымдық жердің 64 пайызы шөл және шөлейт алқаптар болғандықтан, осы саланы өркендетуге де жол ашық деуге болады. Түйе түлігі негізінен жайылымда бағылып, күтімді, құнарлы азық пен құрылысы күрделі, жылы қора-жайды аса қажет етпейтіндіктен, басқа қой-ешкі, сиыр малы секілді түлік түрлерімен салыстырғанда тиімді сала болып табылады.

Енді төрт түліктің төресі түйе түлігінің ауданымызда даму барысы қалай? Ауданымыздың статистикалық мәліметіне сүйенсек, жалпы аудан бойынша 211 түйе бар екен. Бұл цифрды аз деп те, көп  деп  те  айтудан  аулақпыз.

Түйе сүтінен дайындалатын шұбаттың дәмдік, сусындық, шипалық қасиеттері ертеден-ақ белгілі болған. Оның адам ағзасына сіңімділігі 98 пайызды құрайтын көрінеді. Түйе сүті сиыр сүтіне қарағанда бактерицидтік қасиеті жоғары ыстықта 24 сағатқа да ашымайтын болғандықтан, ұзақ  мерзімге  сақталып,   бұзылып кетпейтіндігі дәлелденген. Белгілі академик Төрегелді Шарманов түйе сүтін спортшыларға көп пайдалануға кеңес берсе, Таяу Шығыс және Араб елдерінде түйенің сүті мен еті мектеп пен балабақшаның ас мәзіріне де енгізілген.

Бүгінде, шындығы керек, түйенің етін пайдаланушылар ұлтымызда азайып кетті. Тіпті некенсаяқ деуге болады. Түйе етінің желінбеуіне кешегі Кеңес үкіметінің қасаң саясаты да әсер етті. Ал бұл қайдан шыққаны белгісіз,  қисынсыз пікір болатын. Баяғы кезде күннің ыссылығынан тышқандардан оба ауруы шыққан көрінеді. Сол тышқандардан өсімдіктерге оба ауруы ауысып, оны  жеген түйелер жаппай қырылған. Содан ел ішінде, «түйенің етін жеуге болмайды» деген сөз тарап кеткен. Сондай-ақ аяғы ауыр әйелдерге де түйенің етін жеуге болмайды деген сыңаржақ пікір бар. Осының кесірінен түйенің  етін жеген әйел адам баланы 9 ай емес, 12 ай көтереді деген ешқан-дай қисынға сыймайтын әдет пайда болды. Ал дұрысында, табиғаттың  және биологиялық заңдылықтарға сүйенсек, жануарлардың етінің баланың дүниеге келуіне ешқандай қатысы жоқ. Әйтпеген күнде қой, ешкі малының етін күн сайын пайдаланған әйел адамдар дүниеге сәбиді бес айда бір  әкелмей ме? – деген күлкілі сұрақ та көлбеңдейді.

Түйенің жүні де пайдалы екенін ата-бабамыз жақсы білген.

Мәселен, түйенің шуда жүні буын ауруларына үлкен ем болса, ал жүні түрлі тері ауруларына да шипа болған. Міне, осының барлығын бүгінде ұмыттық. Түйенің жүнін ешкім пайдаланып жатқан жоқ. Сол түйе жүнінен тоқылған тоқыма киімдерін кәсіпкерлер тұтынуға шығарса және оны насихаттай білсе, көп нәрсені ұтар еді. Онсыз да ұлттық арналарда тегі белгісіз киім-кешекті, тағам мәзірлерін алтын уақыттарын жойып, насихаттап жатқан жоқ па?

Ауданымызға оралсақ, осы бір кәсіпті неге қолға алмасқа? Бұған үлкен бағдарламаның қажеті жоқ сияқты. Түйе өсіру үшін бюджеттен онсыз да ақша бөлініп жатқан  жоқ. Ал керісінше қателеспесек,  келер жылдан бастап талпақтанау (шошқа) өсіруге  арнайы демеуқаржы бөлінбекші. Түйе малын өсіруге болашақта арнайы бағдарламалар жасалатын болар. Бірақ белгілі бір бағдарламаларды күтіп отырмай, тек қасиетті жануарды өсіруге деген ынта-жігер қажет сияқты көрінеді де тұрады. Жаңа жоғарыда айтқанымыздай, со-о-о-нау «қара құрлықтан» түйеқұс әкеліп, өсіріп жатырмыз. Сол түйеқұс бес  жылда бір жұмыртқа шайқаса, ал ұлтымызбен бірге жасасып келе жатқан түйе малы екі  жылда бір боталайды. Сондықтан өзгенің «түйесіне» ынтық болғанша, өзіміздің нар түйеміздің жусанды  сары далада көбеюі үшін неге жұмыстанбаймыз?

Серік  ЖҰМАҒАЛИЕВ,

Қазталов  ауданы

Түйе  сүтінен  дайындалатын  шұбаттың дәмдік, сусындық, шипалық  қасиеттері ертеден-ақ  белгілі болған. Оның адам ағзасына  сіңімділігі 98  пайызды  құрайтын көрінеді. Түйе  сүті сиыр  сүтіне  қарағанда бактерицидтік  қасиеті жоғары   ыстықта  24  сағатқа  да  ашымайтын  болғандықтан, ұзақ  мерзімге сақталып,  бұзылып кетпейтіндігі  дәлелденген.

Коммуникацияның дамуы мен оптикалық-талшықты инфрақұрылымға жаппай қолжетімділікті де қамтамасыз ету керек. Цифрлық индустрияны дамыту басқа барлық салаларға серпін береді. Сондықтан Үкімет ІТ саласын дамыту  мәселесін  ерекше  бақылауда  ұстауы  тиіс.

Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н. Ә.  Назарбаевтың «Қазақстанның  үшінші  жаңғыруы:  жаһандық  бәсекеге  қабілеттілік»  атты  Жолдауынан

Жаһан бойынша жаппай жүріп жатқан цифрлану үрдісінен ауылдағы шаруалар да қалыс қалып жатқан жоқ екен. Алысқа бармай-ақ, бұл сөзімізге айғақ болатын нақты мысалдар Сырым ауданының өзінен табылуда. Әрине, күннің сәулесінен электр энергиясын өндіретін батареялар мен малдың бағытын ұялы телефонмен анықтауға мүмкіндік беретін GPS-трекерлер де жақсы мысал. Бірақ біз үшін «Жәдік» шаруа қожалығындағы  ұшатын «бақташы» кәдімгідей жаңалық болып көрінді.

2005 жылы құрылған «Жәдік» шаруа қожалығы о баста ірі қара мен ұсақ малдың басын көбейтумен айналысты. Марқұм Нәсіболла қарттың өзі бастаған еңбекті бүгінгі күні ұрпағы лайықты түрде жалғастыруда. Атакәсіпке адал Бисенғалиевтер кейінгі жылдары жылқыны асылдандыру мен көбейтуге ерекше ден қойды. Ол үшін қожалық өткен жылы «Құлан» бағдарламасы арқылы 19 миллион теңге несие алып, қазақы жабы тұқымды 50 жылқы сатып алды. Қыстақтың басына былтыр 600 шаршы метр қоражай мен 1200 шаршы метр аула салынды. Мал азығын дайындайтын техникалар мен агрегаттар жаңаланды.

— Жылқыға еркіндік керек қой. Еркін жүріп, еркін жайылғанды жақсы көреді. Жылқышы болудың да бір қиындығы – осы жерде. Үйірдің артынан таңнан кешке дейін ілесіп жүре алмайсың, ал малыңды бақылаусыз қалдыруға тағы болмайды. Үйірдің жайылып жүрген бағытын жиі біліп, уақтылы түгендеп отырғаның өзіңе жақсы. Көлігі мен уақыты бар адамға бұл қиын емес. Дегенмен, екі айдай болып қалды, жұмысқа ұшатын «бақташы» алдым! Жаңа «бақташы» келгелі, жылқышымның жұмысы әжептеуір жеңілдеді, – деді бізге қожалықтың жетекшісі Мақсот Бисенғалиев.

Бақташының кім екенін, оның немен айналысатынын жақсы білеміз ғой. Бақташылар малды көбіне атпен, кейде жаяу жүріп бағады. Ал  атқа да мінбейтін, жаяу да жүрмейтін, қызметін ұшып жүріп атқаратын бұл не деген «бақташы»?

Сөйтсек, ұшатын «бақташы» дегеніміз – әуе түсірілімдерін жасауға арналған квадрокоптер екен.

«Жәдік» шаруа қожалығы квадрокоптердің  DIJ  Mavic Pro компаниясынан өндірілген түрін таңдапты. Құны жарты миллион теңгені шамалайтын бұл құрылғы үлкен мүмкіндіктерге ие. Жиналғанда аядай қорапқа сиятын квадрокоптер қанаттарын жазғанда шағын тікұшақтан аумай қалады. Төбесіндегі төрт пропеллер оның ұшуына, ауада бір орында қалықтап тұруына мүмкіндік береді. Дронның бір жолғы қуаты әуеде 27 минут болуына жетеді, ол осы кезде сағатына 65 шақырым жылдамдықпен еркін биіктеп, радиусы 7 шақырым аумақты қамтып береді. Бұл аппаратқа 100-200 метр биіктік түк емес. Құрылғының маңдайына орнатылған 12 мегапиксельді камера бейнетүсірілім мен фототүсірілімді UltraHD сапада  жасайды.

Дрон жерден тұрып арнайы джойстикпен басқарылады. Камераның аясындағы көріністер сол джойстикке біріктірілген ұялы телефонның экранына шығады. Камерадағы ақпаратты алу үшін ғаламтордың керегі жоқ, құрылғы негізгі пультпен радиобелгі арқылы байланыс жасайды. Егер GPS байланыс болса тіпті жақсы, экранға мекеннің анықтамасы қоса шығады. Камера көзінің «өткірлігі» сондай, әуедегі оның назарынан 7 шақырымға дейінгі нысанның біреуі де «құтылмайды». Қалған ерік – басқарушыда. Керек нысанға ұшып жақындауға, төбесінен қарауға, оң немесе сол жағынан баруға болады.

Қожалықтың жетекшісі Мақсот Бисенғалиев квадрокоптер ұшыруды әбден меңгеріп алыпты. Ұшатын «бақташы» да өзінің міндетін жақсы түсініп алған. Әуеге көтеріледі, үйірдің жүрген жерін анықтайды, сол жерге барып, жақсылап суретке түсіреді. Сол сурет арқылы иелері үйірді түгендейді. Ал егер үйір бытырап бара жатқан болса, қожайын ұшатын «бақташыны» жылқы қайы-руға «жұмсап» жібереді. Дрон жылқылардың қақ төбесінен ұшқан кезде, 4 пропеллердің дызылдаған дауысы оларды еріксіз үркітеді. Сөйтіп, алыстап кеткен мал әп-сәтте үйірге қосыла қояды. Әсіресе, дрон өзеннің арғы бетіне өтіп кеткен малды түгендеуге өте ыңғайлы екен.

Мақсот Бисенғалиев жаңа технологияның жылқы түгендеуден басқа да пайдалы тұстарын айтты. Жақын жерлердегі елді мекендер мен далалық жолдардың бағытын анықтау, шабындықтың шөбі қою жерін анықтау, буылған шөптерді санау жұмыстарына квадрокоптердің көмегі көп көрінеді.

Квадрокоптерді робот деуге әбден болады. Ол өзінің бастапқы ұшқан жерін  жадына сақтап, сол жерге қайтадан қона алады. Желдің жылдамдығын, қуатының шамасын, барлығын есептеп, керек кездерде апатты қонуларды жүзеге асырады. Яғни, жел ұшырып әкетеді-ау, қуаты таусылып, құлап  қалады-ау деп уайымдамауға болады.

Негізі бар ғой, квадрокоптерден гөрі қожалықтың жетекшісі Мақсот Бисенғалиевтің өзі – көбірек айтуға тұратын азамат. Ол –  шаруаға ерте араласқан адам. Мақсоттың Өлеңті орта мектебінің 8-сыныбында оқып жүрген оқушы кезінде-ақ дербес комбайн басқарғанын ауыл әлі айтады. Оның кіші авиақұрам мектебін бітіріп, Мәскеу облысындағы Чкалов әскери аэродромында әскери қызметте болғаны, біраз жыл Жымпиты аудандық ішкі істер бөлімінде еңбек еткені де Мақсоттың ер-азамат ретіндегі бейнесін аша түсетіндей.

Мақсотты былайғы жұрт «Қасқыр Мақсот» деп атайды. Меніңше, Мәкеңнің нағыз бейнесі осы жерде көрінеді. Оны «қасқыр» десе, дегендей. Ол кәсіби аңшылыққа өмірінің 35 жылын арнады. Мылтық асынып, моторлы шана мінген жылдарының бәрі қасқыр аулауға кетіпті. Апталап дала кезген, талай рет қауіп-қатермен бетпе-бет келген, талай жақсы жолдастармен сапарлас қылып, таныстырған аңшылық дәуренін ол дүниенің ешқандай қызығына айырбастай алмайды.

– Қасқырларды кезінде ұжымшардың арнайы тапсырысымен атып жүрдік. Оның ізін қуып бармаған жеріміз бертінде де аз болған жоқ. Күніне 8 көкжал алған күндер болды. Алған қасқырларымның нақты санын білмеймін, бірақ қасқырдың текті жаратылыс екенін өте жақсы білемін! –  дейді өзі.

Расымен де, қасқыр қуумен өткен 35 жыл адамды қасқыртанушыға айналдырмай қоймайды ғой.

Қасқырлар арасындағы тәртіпті, олардың бір-біріне деген адалдығын, оның қарудың тұмсығына  тіке қарай алатын айбарлы көзқарасын Мақсот талай рет сезінген. Ол аң мен құсқа өш болғаннан емес, табиғатқа деген махаббаттың арқасында аңшы болдым деп есептейді.

Табиғатқа деген махаббат болар, Мақсот Бисенғалиев 2013 жылы мал шаруашылығына қоса, балық шаруашылығын қолға алды. Сол жылы Атыраудың Индерінен алып келіп, Бұлдырты ауылдық округіндегі Жәдік тоғанына сазан мен сартұқының 3000 шабағын жіберді. Ол шабақтар көбейіп, «Жәдік» шаруа қожалығының тоғанынан ауланған балықтар бір жылдары ауданда өтетін ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесінің сөресін бермеді. Тоғанда қазір Өлеңті өзенінің шортандары көбейтілуде.

Бұдан бөлек, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан  аграрлық-техникалық университетінің балық шаруашылығымен айналысатын жас ғалымдары Жәдік тоғанына африкалық жайын тұқымдарын жіберіп, тәжірибе алаңы есебінде пайдаланып  жатыр.

Қожалық иесі алдағы уақытта тоғанның маңын демалыс орнына айналдыруды, басынан бие байлап, қымыз өндірісін қолға алуды жоспарлап отыр. Біз шаруа Мақсотқа еңбегінің берекесін,  аңшы Мақсотқа қанжығасының

майланғанын, ал Қатима апамызбен бірге немере-жиендерінің қызығына бөленген ата Мақсотқа амандықты  ғана  тіледік.

Бауыржан   ШИРМЕДИНҰЛЫ,

Сырым  ауданы

Табиғатқа деген  махаббат болар,  Мақсот Бисенғалиев 2013  жылы мал шаруашылығына қоса, балық шаруашылығын қолға алды.

Өткен аптаның соңында фейсбук және ватсап желілерінде Сырым ауданына қарасты Тоғанас ауылы маңынан өтетін Шолақ Аңқаты өзенінде мұздың табандап қатуы салдарынан бірнеше мыңдаған балық шабағының қырылып қалғандығы туралы хабарламалар тараған болатын.

Орын алған жағдайдың мән-жайын білмек оймен БҚО орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясына хабарластық.

– Әлеуметтік желілердегі шабақтардың қырылуы туралы ақпарат бізге 16 қараша күні түсті.

Жарияланған ақпараттың дұрыстығын тексеру мақсатында біздің инспекция, жергілікті атқарушы құрылым және табиғат қорғау полициясы мүшелерінен құрылған жедел топ жолға шықты. Оқиға орнына барған топ шын мәнінде Тоғанас ауылы маңындағы Шолақ Аңқаты өзенінде балық шабақтарының қырылуы орын алғандығын анықтады. Аталған өзен бойына орнатылған су өткізгіш қақпаны жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатырған болатын. Сол маңдағы ауыл тұрғындарының өзеннің екінші бетіне қатынауына арнап тың жерден уақытша топырақ бөгет салынған. Ескі қақпа мен уақытша бөгеттің арасында әжептәуір су қалған. Ауа райының күрт суытуы салдарынан өзен үзіндісінің жағалаулары табандап қатқан. Тайыз суда жүрген әртүрлі балық шабақтары да мұзбен бірге қатып қалған. Мұзға айналған өзен үзіндісінің аумағы 1800 шаршы метрді құрайды. Ал қырылған шабақтың саны шамамен 900 мыңнан асады деп есептелуде. Өзеннен алынған мұз сынықшаларынан анықталғандай, бұл жерде табан, қызылғанат, торта тұқымдас балық шабақтары қырылған. Бұл өзендегі шабақтардың жаппай қырылуы адами факторға байланысты екені анық. Қазіргі таңда орын алған жағдайдың нақты мән-жайын анықтау үшін арнайы комиссия құрылуда. Аталған комиссия кінәлі тарапты және келтірілген шығын көлемін анықтап, заң шеңберінде жауапқа тартылуын қадағалайтын болады, – деді аталған инспекцияның балық шаруашылығы бөлімінің басшысы Қайрат Ибраев.

Нұрбек    ОРАЗАЕВ,

«Орал  өңірі»