2016 жылы Зеленов ауданының жас туристер стансасының педогогы Ольга Суботина мен «Жас геолог» үйірмесінің мүшелері ауданның Краснов округіне қарасты Щучкин ауылы маңынан осыдан 150-160 миллион жыл бұрын өмір сүрген ихтеозаврдың  сүйектерін  тапқан  болатын.

Жас туристердің күшімен ежелгі балықтың біраз бөлігі қазылып, зерттелген еді. Ұзындығы шамамен 5-6 метр болатын ихтеозаврдың жер астында қалған бөлігі жуырда қазылып алынды. Бес күн бойы геология және минерология ғылымдарының кандидаты В. Ефимов бастаған топ Щучкин ауылы маңында қазба жұмыстарын жүргізді. Экспедиция құрамында Қазақстан Республикасының құрметті геологы Г. Якименко, география ғылымдарының кандидаты С. Рамазанов, облыстық БЖТжЭО-ның бөлім меңгерушісі Н. Ғатауов, Зеленов аудандық жас туристер стансасының «Жас геолог» үйірмесінің оқушылары және қосымша білім беру педагогтары болды.

Жер астына жасырылған ежелгі балықтың қалдығын қазған геологтарға «Асан» шаруа қожалығының басшысы Бейбіт Асанов техникамен  көмек  көрсетті.

Бүгінгі таңда толығымен алынған ихтеозаврдың сүйектері Ресейдің Ульянов облысындағы Ундоры қаласына жөнелтілді. Ол жерде толық зерттелген соң елімізге  қайтарылатын  болады.

Түгелбай   БИСЕН,

Зеленов  ауданы

Ақсай мешітінің қызметкерлері өңірдегі көп балалы, табыс-кірісі аз және жалғызбасты қарияларға азық-түлік таратты. Барлығы 100 отбасы  діни  мекеменің  жанашырлығын  сезінді.

– Рамазан айында тұрғындардан жиналған  пітір садақа есебінен мүмкіндігі шектеулі, табысы аз отбасыларға көмек беріп отырмыз. Жыл сайын оздырылатын шараның  мақсаты – мұқтаж отбасыларға аз да болса көмек көрсету. Қайырымдылық ісі мұнымен тоқтамайды. Әлі де болса мұқтаж жандарға азық-түлікпен көмектескісі келетін жомарт жандардың қарасы көп болғандықтан, игі іс жалғаса береді, – дейді Ақсай мешітінің бас имамы  Қанат  Жәкенов.

Шынар Жұмалиева (суретте) – үш баланың анасы. Балаларының алды отау құрса, ортаншысы студент, кенжесі оқушы. Көмекке мұқтаж жан  жыл сайын мешіт қызметкерлерінің игі ісіне алғысын айтып келеді. «Отбасымның жағдайы төмен. Өзім қазір еңбек ете алмаймын. Осы жағдайымды біліп, маған жыл сайын азық-түлікпен көмектеседі. Барша жомарт жандарға алғысым шексіз», – дейді Шынар  Жұмалиева.

Қайырымдылық шарасы Ақсай мешітінің ауласында өтіп, оған 70-ке жуық отбасы келсе, қалған 30 отбасыға арналған көмекті мешіт қызметкерлері үйлеріне апарып берді.

Айым  НҰРҒАЛИЕВА,

Бөрлі  ауданы

23 маусым – Қазақстан полициясы күні

Зеленов ауданы Приурал полиция бөлімінің кәмелетке толмағандармен жұмыс жөніндегі инспекторы, полиция капитаны Нұргүл Биссалиеваның құқық қорғау саласында еңбек еткеніне біраз жыл болды.

– Өз кәсібіңді сүйсең, жұмыс барысында қызығына қуанып, қиындығына қалыпты жағдай деп қарайсың. Жасөспірімдердің ата-аналарымен, мектеп психологтарымен бірлесіп, тәрбиесі қиын балалармен жұмыстанамыз. Бастысы, әр қадамыңды ақылға салып, алған біліміңе арқа сүйеу керек, – дейді инспектор.

Ол балалардың қылмысқа баруының басты себебін отбасындағы тәрбие әсері мен жасөспірімнің тұлға ретінде сезінуге талпынысы және ата-анасының ықыласын өзіне аударуға ұмтылу деп түсінеді. Инспектор аудан аумағындағы мектептер мен колледждерде құқықтық және тәрбие тақырыбындағы кездесулер мен дөңгелек үстелдер ұйымдастырып тұрады.

– Қылмыс жасаған жастардың көбі айналасындағы теріс пиғылдағы топтардың ықпалына байқаусыздан ілесіп кетеді. Олардың соңғы кезде қатыгездікке жиі баратыны адам жанын ауыртады. Теледидардан бұзақылық пен қарақшылықты насихаттайтын шетелдік фильмдерді көріп, кейіпкерлеріне еліктейді, соларға ұқсауға тырысады. Олар жасаған қылмысы үшін заң алдында жауап беретінін ерте ойламайды, – дейді полиция капитаны.

Жасөспірімдер ісі жөніндегі бөлім жеткіншектер арасында қылмыс пен құқықбұзушылықтың алдын алумен шұғылданады. Полиция капитаны Нұргүл Биссалиева өз ісіне үлкен жауапкершілікпен қарап, әрдайым біліктілігін жетілдіріп отырады. Қызығынан қиындығы көп салада ұзақ жыл қызмет етіп келе жатқан инпектордың ақыл-кеңесіне әріптестері де жиі құлақ асады.

Гүлжан  АЯЗБАЕВА,

Зеленов  ауданы

Сенбі  күні облыс  әкімі  Алтай  Көлгінов  жұмыс  сапарымен  Теректі  ауданында  болды.  Ондағы  құрылыс  жұмыстарының  жай-жапсарымен  танысып,  тұрғындармен  де  жүздесті.

Облыс басшысы алдымен аудан орталығы – Федоровтағы үш қабатты 36 пәтерлік тұрғын үй құрылысының басында болды. Тұрғын үй кезегінде тұрған теректіліктерге жалға берілетін бұл үйді  «Альтаир» ЖШС-ы салып жатыр. Бүгінде іргетасын  құю жұмыстары басталған үйдің үш бөлмелі пәтердің аумағы 70 шаршы метр, екі бөлмелі пәтер 50 шаршы метр болмақ. Бұл нысанға жергілікті және республикалық бюджеттен 436 688,14 мың теңге бөлініп отыр.

– Үйдің алды, айналасы әдемі болу керек. Сондай-ақ ауыл тұрғындарын осы жерде жұмыспен қамту қажет. Ең бастысы, жұмыс сапалы болсын. Ал қаражат жағынан мемлекет қолдау көрсететін болады, – деген Алтай Сейдірұлы үй ауласының абаттандырылуына ерекше мән беру керектігін атап айтты. Маусым айында құрылысы басталған бұл үйді мердігер қараша айында  табыстауды көздеп отыр. Алты техника мен 15 адам жұмылдырылған құрылыста жұмыс көлемі ұлғайған жағдайда жұмысшы саны елу  адамға  дейін  көбеймекші.

Бұдан соң Алтай Сейдірұлы осы ауылдағы бір қабатты 16 арендалық тұрғын үймен де танысты. Мердігер «Өтеш» ЖШС-ның учаске бастығы Ақболат Ізболатовтың айтуынша,  бұл  үй  Астана күні қарсаңында тұрғын үй кезегінде тұрған жандарға берілмек. Әр үйдің жалпы көлемі 80,7 шаршы метрді  құрайды.

Ауыл тұрғындары мен облыс басшысы осы су жаңа үйлердің қасында  кездесті.

– Теректі, біз апта ішінде аралап шыққан оныншы аудан болып отыр. Сапар барысында Президент ұсынған бағдарламалар бойынша атқарылып жатқан жұмыстармен танысып,  тұрғындармен кездесіп, ақылдасып жүрміз. «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша кезекте тұрған теректіліктер үшін екі үй салынып жатқанын көрдік. Осының өзі – аудан дамуының бір көрсеткіші. Ауылдық жерлерде де баспаналар бой көтеруде. Алайда құрылыс жұмыстарын жүргізгенде әркім өз қалауынша емес, заман талабына және  егжей-тегжей жоспарға сай салулары керек. Құрылыс сапалы, ыңғайлы болғаны жөн. Қарап отырсақ, үйлерді саламыз, ал аулада бір тал жоқ, алды тып-тықыр болып тұрады. Тал-теректі міндетті түрде әкім келіп егіп беруі керек емес шығар. Күзде, көктемде ауыл тұрғындары жұмылып, ағаш екендері жөн. Әсіресе, жастар атсалысуы қажет. Ал  Шалқар көліне келетін болсақ, ол – біздің байлығымыз. Біріншіден, көлді таза ұстауымыз, екіншіден, туристерді тартуымыз керек. Сапалы сервис болса, туризм де жанданады, – деді халықпен кездескен Алтай Сейдірұлы.

Ауыл тұрғындары алдында аудан әкімі Кәрім Жақыпов  Теректінің әлеуметтік-экономикалық дамуы жөнінде баяндады. Аудан  басшысы айтып өткендей, Жайық-Шалқар каналына су жіберетін шалқымалы-насосты бөгет құрылысы жүріп жатыр.  Мердігер «Real Story Invest» ЖШС салып жатқан құны 133,444 млн. теңге болатын бөгет іске қосылған жағдайда  19 мың гектар жер суландырылып,  40 шақырымнан астам жерге Жайықтың суы жеткізілетін болады. Ал ол жерлерде осы суды пайдаланатын  30-дан  астам шаруа қожалығы бар. Яғни бөгеттің  мал өсірген ағайынға пайдасы  шаш етектен болғалы тұр. Сарыөмір ауылында «АлатауАльданАгро» ЖШС аумағы 867, 36 м2 болатын 46 орындық сауықтыру лагерін салуда. Ол үшін жергілікті бюджеттен 101, 333 млн. теңге қаражат бөлінген.  Ақжайық елді мекенінде де үш қабатты көп пәтерлі тұрғын үй салынуда. Үй мен оның инженерлік инфрақұрылымына облыстық қазынадан 85,9 млн. теңге бөлінген. Аудан басшысы  мал және егін шаруашылықтарының  да  жай-күйіне  тоқталды.

Одан әрі Алтай Сейдірұлы «Подстепный-Федоров-РФ шекарасы» тасжолының күрделі жөндеу жұмыстарымен танысты. «ТүркістанЖолСервис» ЖШС салып жатқан жолға республикалық және жергілікті бюджеттен 2,597  млрд. теңге бөлінген. Жалпы  ұзындығы 19,363 шақырым болатын бұл тас жол 4-санатты жолға жатады. Аудандық маңызы бар бұл жол төсемінің кеңдігі 10,0 метр болмақ.

«Махорин» ЖШС-да болған әкім ондағы шаруашылық жайымен танысты. Негізінен мал және өсімдік шаруашылықтарымен айналысатын серіктестікте бүгінде жетпіс адам еңбек етуде. Өткен жылы 4,700 млн. теңге демеуқаржыға қол жеткізген. Шаруалардың айтуынша, 1200  га егілетін еркекшөп ауа райының қолайсыздығына байланысты жөнді өспеген. Сондай-ақ 600 га алқапқа судан шөбін  еккен. Жалпы, биыл мал азығын жеткілікті етіп даярлауға мүмкіндік бар. Қазір серіктестікте 1300 ірі қара бар болса, жыл соңына дейін олардың санын 1600-1700 жеткізу жоспарланып отыр.

– Жуырда өңірге келіп кеткен Президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев облыстағы жолдарға бөлінетін қосымша қаражатқа қодау білдірген болатын. Оралдан  Орынборға баратын 144 шақырым жол шекараға дейін жөнделмекші. Ол үшін Елбасы тапсырмасымен үкімет тарапынан қаражат бөлінеді. Биыл жолдың жобалау-сметалық құжаттары дайындалады. Келер жылы екінші санатты төрт жолақты жол құрылысы басталмақ. Ал бұл жолдың теректіліктер үшін маңызы зор болмақ. Жолдың сапасы адам өміріне де, экономикаға да әсер етеді. Сондықтан да қауіпсіздікке баса мән беріледі. Жол салу тұрғындарды  жұмыспен қамтуға  да оң ықпал етпек. Күні бүгін ауданда  450 шақырымнан астам жолды жөндеу басталды. Оларға  қажетті қаржының басым көпшілігі республикалық бюджеттен бөлінуде. Жасалып жатқан жұмыстардың барлығы бақылауды қажет етеді, сондықтан да жергілікті жерлерге арнайы барып танысудамыз. Тұрғындарды мазалайтын тағы бір мәселе – таза ауыз сумен қамту. Өткен жылы облыстағы 55 елді мекенге су берілсе, биыл 50 елді мекен қамтылмақ. Бұл жұмыстар сол ауылдардың тұрғындарының ертеңгі күнге деген сенімін нығайтады, су сапасын жақсарту арқылы тұрғындар денсаулығын да жақсартамыз. Жасыратыны жоқ, сумен қамтуда біздің облыс республика бойынша соңынан санағанда үшінші орында тұр. 2020 жылы сумен қамтуды 55 пайызға жеткізгіміз келеді. Жалпы, екі жыл ішінде өңірімізде 2000 шақырым  су құбыры жүргізілді. Ал Теректі ауданында  5 млрд. теңге қаражатқа үлкен жұмыстар атқарылуда. Олардың ішінде жеті  елді  мекенге газ жүргізу, 52 шақырым жол салу, екі ауылға ауыз су өткізу бар.

Ауданды аралаудағы мақсат – жергілікті жерлерде «Нұрлы жер», «Нұрлы жол» бағдарламаларының және «Президенттің бес әлеуметтік бастамасының» жүзеге асу барысын қарау. Бұл іс-шаралардың Теректі  ауданында  да жақсы жүріп  жатқанының куәсі болдық, – деді  Алтай Сейдірұлы сапар соңында  журналистерге  берген  сұхбатында.

Ясипа   РАБАЕВА,

«Орал   өңірі»

Cуреттерді  түсірген  Темірболат  ТОҚМАМБЕТОВ

Қазақстан – аграрлы ел. Жасаған ие қазаққа бұйыртқан жердің көлемі жағынан  еліміз дүние жүзінде 9-орынды алады. Соның ішінде жайылым алқаптарымен есептегенде бесінші орындамыз. Осынау табиғи  байлықты ел  экономикасының дамуына  бағыттап, нақты  нәтижемен жұмыс  жасау — ең  басты  мұрат. Үкімет ауыл шаруашылығын  дамытуға жыл  сайын республикалық  бюджеттен қомақты  қаржы бөледі. Мысалы, ағымдағы  2018 жылға  275  миллиард теңге  қарастырылып отыр. Бұл, әрине, аз қаржы емес. Ендігі мәселе,  осы  бөлінген  қаржыны  қалай тиімді игерудеміз және олар  қаншалықты  нәтиже  беруде  деген сұрақ туындайды. Олай дейтініміз, агроөнеркәсіп  өнімдерінің үлесі  жылдар  бойы  осы  бөлінген  қаражаттарға қарамастан, еліміздің  жалпы  ішкі өнімінде  тек  5  пайыздан  аспайды  екен. Ал, өндірілген өнімдердің 42 пайызын үкіметтен  бір  тиын  қаржы алмайтын үй жанындағы жекелердің шаруашылықтары құрап отырған көрінеді.

Біздің бүгінгі әңгімемізге мұрындық болғалы отырғаны – мал, соның ішінде асыл тұқымды малды өсіріп, оның басын көбейтіп, өнімінің берекесін көру.

Асыл мал дегенде, өңіріміздің мақтанышына айналған қазақтың ақ бас асыл тұқымды ірі қарасы ауызға ең алдымен оралатыны даусыз. Осыдан 68 жыл бұрын Ақ Жайық өңірінде ғалымдарымыз бен малшыларымыздың тынымсыз еңбегінің арқасында будандастыру жолымен дүниеге келген бұл түліктің даңқы бүгінде мұқым дүниеге мәшһүр. Өңіріміздің табиғи жағдайына бейімделген немесе аса бір күтімді қажет етпейтін, ыстық-суыққа төзімді, өнім беру қабілеті жоғары, жемшөп талғамайтын қасиеттерімен ерекшеленеді. Ақ бас сиырдың осы артықшылықтарын өңірде тиімді пайдаланып, өзіндік құны арзан, сапасы жоғары, табиғи таза ет өнімін өндіріп, келешек күндерде қазақ елінің брендіне айналдыру жолға қойылған. Сөйтіп, сол арқылы Ақ Жайық өңірінде ірі қара мал етінің өндірісін жыл санап қарыштап дамыту мақсаты тұр. Бұл – алдан қол бұлғаған армандар. Оған жету үшін, әрине, үкіметтің қолдауы керек-ақ. Бірақ сол қолдаудың кейбір түрінің басына «қара бұлт» үйіріліп тұр.

Біз оның қандай қатер екеніне кейін кеңірек тоқталамыз. Әуелі, агроөнеркәсіп кешенін дамытуға арналған бірнеше бағдарламалар мен жоспарларға байланысты туындаған жағдайларға қысқаша тоқталсақ. Ол үшін лауазымды тұлғалар мен мамандардың пікірін суыртпақтамақшымыз.

Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты Жексенбай Дүйсебаев осы жылдың 28 мамырында өткен «Үкімет сағатында» сөйлеген сөзінде былай деген еді. «… Атырау облысында болып қайттым, шынымды айтайын, таң қалдым. Шөлді, шөлейтті аймақта орналасқан өңір жыл он екі ай бойы ауыл шаруашылық өнімдерімен өңірдің сұранысын толығымен қамтамасыз етіп отыр, тіпті экспортқа шығаруға кіріскен. Мысалы, былтыр 2 мың тонна 300 келі пияз экспортқа шығарылған. Заманауи талаптарға сай 1100 басқа арналған сүт фермасы жұмыс істеп тұр. Бір сиырдан жылына 6600 литр сүт сауады, биотыңайтқыш шығарады, гидропон өсіріп, мал басын каратины мол көк балаусамен тамақтандырып, өздерінде шықпайтын жемшөп түрлерінің орнын толтырып, толыққанды рационмен қамтамасыз етіп отыр. Одан қалды, құс фермасы, ешкі фермасы, жылыжайлар, көкөніс өсіретін шаруашылық өзінің қоймасымен жұмыс істеп тұр. Тіпті, апельсин өсіруді қолға алған. Осы аталған шаруашылықтар өзінің өнімдерін өздері делдалдарсыз тікелей Атырау қаласында орналасқан коммуналдық базарға шығарып, өндірілген өнімдерін саудалауға  жағдай  жасаған. Бұдан басқа, түйенің, қойдың жүндерін өңдейтін зауыт іске қосылған. Жүндерді аяғына дейін терең өңдеп, кілем, алаша шығаруда және ауыларалық жолдарға тас төселген, ауылдар толығымен газға қосылған. Аталған жобалардың барлығы 3-4 жылдың ішінде  жүзеге  асырылған.

Осындай үрдіс Батыс Қазақстан облысында да байқалады. Әсіресе, мал шаруашылығында дей келіп, Мәжіліс депутаты өңіріміздегі қазақтың ақ бас тұқымды сиырын көбейту және одан алынатын өнімді арттыруға бағытталған жұмыстардың қарқынды жүріп жатқандығына тоқталады.  – Дегенмен, – дейді депутат. – Осы отандық асыл тұқымды малды ауыл шаруашылығы министрлігі биыл субсидиядан тыс қалдырып отыр. Әрине, түсініксіз жағдай. Сөйте тұра, министрлік бұл жөнінде оң шешімін шығаратын шығар деп ойлаймын… Бұдан әрі депутат ауыл шаруашылығын дамытуға бағытталған бағдарламалар мен жоспарларға тоқталды. Айта кету керек, халық қалаулысы өз сөзінде шаруа баққан ағайынның қабырғасына батып жүрген мәселелерді бүкпей көтерді. Былай деді: – Елімізде агроөнеркәсіп кешенін дамыту бойынша көптеген бағдарламалар, жоспарлар баршылық. Мәселен, ауыл шаруашылығына бюджеттік қолдау көрсетудің жалпы стратегиясы арқылы агроөнеркәсіп кешенін дамыту бойынша 2013-2020 жылдарға арналған «Агробизнес – 2020» бағдарламасы, кейін оның орнын 2017-2021 жылдарға арналған аг-роөнеркәсіп кешенін дамытудың мемлекеттік бағдарламасы басты.

Оған қоса, «Ірі қара мал етінің экспорттық әлеуетін дамыту» жобасын іске асыру жөніндегі іс-шаралардың 2011-2015 жылдарға арналған кешенді жоспары да бар. Осы аталған жобалардың көпшілігі аяғына дейін жетпей жұмысын тоқтатқан. Неге десеңіз, жыл сайын өзгерістер мен толықтырулар енгізіп қабылдаймыз, содан кейін тағы да өзгертеміз, аяғында орта жолда қалдырамыз. Осындай тұрақсыздыққа байланысты, қарапайым ауыл тұрғындарының және ауыл шаруашылық тауар өндірушілерінің арасында бағдарламалардың, жобалардың жұмыс істеуіне, тиімділігіне сенімсіздік пайда болады. Мысалға, 2011-2015 жылдарға арналған жоба, 60 мың тонна етті экспортқа шығару аяғына дейін жеткізілмеді.

«Агробизнес – 2020» бағдарламасын алып қарасақ та, осындай жағдай орын алған. Қазіргі қаралып отырған тұжырымдамада өсімдік шаруашылығындағы қолданыстағы міндетті сақтандыру жүйесін еркін сақтандыру нысанына көшіру ұсынылып отыр. Тереңінек қарасақ, орысша айтқанда «добровольно принудительное страхование» болайын деп  тұр. Олай дейтінім, егер де сіз сақтандыруға қатыспасаңыз, сіз Үкіметтің  жеңілдігінен  айырыласыз.

Бағдарламалар іс-жүзінде, әрине, керек. Дегенмен, осындай келеңсіз жағдайларға неге жиі кездесеміз?

Оның басты себептері, бағдарламаларды немесе жобаларды әзірлеу барысында біздер көбінесе асығыстық жасаймыз, көп жағдайда теорияға басымдылық беріп, тәжірибені ескермейміз, аймақтардың ерекшеліктерімен байланыстырмаймыз, олардың нақты іске асыру жолдарын, схемаларын, механизмдерін анықтамаймыз, содан барып тығырыққа тірелеміз. Бүгінгі қаралып отырған бағдарлама да көбінесе теорияға бейімделген. Тіпті, Кеңес үкіметі кезіндегідей лозунгқа ұқсайтын бағыттарға да жол берілгенін көреміз.

Қорыта айтқанда, ендігі мақсат, ауыл шаруашылығы министрлігі қолданыстағы заңнамалық актілерді дер кезінде игеріп, бағдарламалар мен жобаларды қағаз жүзінде ғана қарастырмай, іс-жүзінде іске асырып, ең бастысы, ел игілігіне жаратып, олардың орындалу барысын күн тәртібінен түсірмей, аяғына дейін жеткізуді жіті қадағалауы қажет деп ойлаймын…

Біз депутаттың осынау көтерген мәселелерінің ішінен анау жоғарыда айтқан отандық асыл тұқымды малды ауыл шаруашылығы министрлігі биыл субсидиясыз қалдырғалы отырғандығына өз алдына бөлек алып, тоқталайық. Сол субсидияға байланысты қазақтың ақ бас тұқымы республикалық палатасына біздің облыстан мүше болған шаруашылықтардың басшылары не дейді? Олар: М. Зейнуллин («Айсұлу» ШҚ),  Е. Құрманғалиев («Сәбит» ШҚ), С. Шонайбеков («Шонайбеков» ШҚ), Л. Гурсаев («Гурсаев» ШҚ), Г. Махорин («Махорин» ШҚ) және өздері де осы қазақтың ақ бас тұқымын өсірумен айналысатын шаруашылықтарды басқарып келе жатқан облыстық мәслихаттың депутаттары Қ. Ашығалиев, Е. Елемесов, Қ. Мұқанов.

Қазақтың асыл тұқымды ақ бас ірі қарасының басын көбейтуді қолға  алып, оның ыстық-суығын жылдар бойы көріп келе жатқан бұл азаматтар былай дейді: «Елімізде Елбасының қолдауымен мал шаруашылығын дамытуда көптеген оң өзгерістер қолға алынуда. Несие мен лизинг жүйесі жасақталып, етті бағыттағы асыл тұқымды мал өсіруші ірілі-ұсақты шаруашылықтар өз жұмыстарын бастап, сәтті дамытуда. Ол шаруаның әрі қарай өз жалғасын табуына кедергі болайын деп тұрған мәселе – асыл тұқымды отандық аналық мал сатып алуға бөлініп келген қолдау қаржының биылдан бастап мүлдем тоқтатылуы.

Мемлекеттік қолдаудың пайдасын түсінген шаруашылықтар үстеме пайыздың көптігіне қарамастан, асыл тұқымды ірі қара малының аналықтарын сатып алуда осыған дейін зор құлшыныс білдіріп келген болса, отандық етті бағыттағы аналық мал сатып  алуға субсидия төленбейтін болды деген хабарды естігеннен кейін, жаңа келісімшарт жасауды айтпағанда, бұрын алдын ала жасалып қойған шарттарды бұзуда. Асыл тұқымды малға деген сұраныс тоқтады. Субсидия төленбейтін болса, өнім өтпегендіктен, кейін алған несиесін өтеу үшін шаруашылықтар сатып алған асыл тұқымды аналық малдарын ішіндегі және сыртындағы төлдерімен бірге етке өткізуге мәжбүр болады. Бұл жағдай отандық бренд саналатын елімізде шығарылған мал тұқымдарының санының күрт кеміп, сөзсіз құлдырауына соқтырады. Турасын айтқанда, отандық мал шаруашылығының кері кету дәуірі басталады. Мұны тиісті органдар мен Ауыл шаруашылығы министрлігі малшылардың жанайқайы деп  түсініп, әлі де мәселенің оң шешілуіне барлық мүмкіндікті іске қоспаса, ертең мүлдем кеш болады…»

Облысымыздағы асыл мал өсіретін шаруа қожалықтарының басшылары осы тақілеттес уәждерін Ауыл шаруашылығы министрлігіне бұған дейін де жолдапты. Олардан келген жауап малшылардың жіңішкеріп бара жатқан үміттерін мүлдем үзіп жібергендей. Сенбесеңіз, оқып көріңізші: «Етті бағыттағы асыл тұқымды аналық мал басын сатып алу үшін берілетін субсидияны, асыл тұқымды шаруашылықтар арасында аналық мал басын бір-бірінен алып-сату бойынша тіркелген фактілерге байланысты, асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды, мал шаруашылығының өнімділігі мен өнім сапасын арттыруды субсидиялау қағидалар жобасынан алынып тасталды. Орташа есеппен республика бойынша 31 мың басқа жуық асыл тұқымды аналық мал сатылатын. Бұл ретте өткізілген мал басының 90%-ы бұрыннан бар асыл тұқымды шаруашылықтар арасында сатылды. Сонымен бірге жыл сайын осы мақсаттарға 3,5 млрд. теңгеге жуық қаржы жұмсалды. Демек, асыл тұқымды мал басы бар шаруашылықтардың өсуіне аталған субсидиялар қажетті деңгейде үлесін қоспады. Асыл тұқымды репродукторлардың саны импортталған мал басының есебінен ғана өсті. Асыл тұқымды аналық мал басы олардың субсидиялануына қарамастан сатылатын болады. Оған қоса, ол үшін 15 жылға 4%-бен жеңілдетілген несиелік бағдарлама қарастырылған. Қағидалар жобасында отандық шаруашылықтардан етті бағыттағы асыл тұқымды бұқаларды сатып алу үшін субсидиялау бағыты қарастырылған, нормативі бір басқа 150 мың теңге, себебі, асыл тұқымды бұқалар аналық мал табындарының өсіп-өнуіне және селекциялық жұмыстарды жүргізуге қажетті саналады. Сондай-ақ, қағидалар жобасында асыл аналық мал басы мен асыл тұқымдық және селекциялық жұмыс жүргізу үшін белгіленген 20 мың теңге субсидиялау нормативін жергілікті бюджеттен қосымша бюджеттік қаражат бөлінген кезде 50%-ға дейін ұлғайту қарастырылған. Осылайша мал репродукторлар санын арттыру тиімді болып табылады.»

Малшылардың үмітінің басына су құйған бұл жауапқа мал мамандары не дейді? Әңгімеге Мақсот Кенжеұлы Балқыбаевты тарттық. Айтпақшы, Мақсот ағамыз – өзінің 50 жылға жуық ғұмырын қазақтың осынау ақ бас тұқымына арнап келе жатқан ардагерлеріміздің бірі. Бүгінде ол – осы түліктің республикалық палатасының Батыс Қазақстан және Ақтөбе облыстары бойынша аймақтық өкілі. Қазақтың ақ бас тұқымының бес аталық желісінің (Вьюн 712, Ветеран 7880, Восток 632, Айкал 442, Копертон 150 J;) және екі зауыттық түрінің ( Шағатай тоқал түрінің, Батыс Қазақстан іріленген түрінің) авторы.

– Жауапта «Шаруашылықтар аналық мал басын бірінен-бірі алып-сату бойынша тіркелген фактілерге байланысты субсидия алынып тасталды»  делінген. Мұндай сату, сатып алуда заңбұзушылықтар кездессе, оны қадағалайтын, алдын алатын тиісті органдар бар емес пе? Олар қайда қараған? Мұндай жағдайлар текті мал шаруашылығын дамытуға кеселін келтірмеуі керек. Табындағы малдың өнімділігі мен тұқымдық қасиеттерін жақсарту мақсатында шаруашылықтар бір-бірінен сатып алу, сату үрдісін қолданулары селекциялық тәсілдердің түріне жатады. Орысшалағанда «обмен генефондами разных природно-климатических  зон» дейді. Жауапта: «…Асыл тұқымды мал басы бар шаруашылықтардың санының өсуіне аталған субсидиялар қажетті деңгейде үлесін қоспады…» делінген. Соңғы үш жылда тек біздің облысымызда ғана 140 асыл тұқымды ірі қара өсіретін шаруашылықтар (репродукторлар) өз жұмыстарын бастап кетті. Текті түліктің басы 20 мың 818-ге немесе  147,6%-ға өсті. Бұған ең алдымен субсидияның зор көмегі болғаны даусыз. Ресми жауап: «Асыл тұқымды малдардың саны импортталған мал басы есебінен өсті» дейді. Бұл да қате, өйткені 2014-2017 жылдар арасында біздің облысымызға әкелінген мал 1078 басты құрайды немесе 5,2%.

«Асыл мал басы олардың  субсидиялауына қарамастан сатылатын болады» делінген жауапта. Мұнымен де  келісуге болмайды. Субсидия төленбесе, отандық  асыл малдың аналығын сатып алушылар саны күрт кемиді. Себебі, субсидия төленбегендіктен, малды сатып алу құны  сатып алушыға қымбатқа түседі. Бұрыннан қалыптасқан шаруашылықтарды айтпағанда, осыдан 1-2 жыл бұрын мал сатып алған шаруашылықтар текті қашарларын ешкім сатып алмағандықтан, қарыздарынан құтылу үшін сол малдарын төмен бағамен етке өткізуге мәжбүр болады. Соңынан қарызынан құтыла алмаса, кепілдікке қойылған мүліктерінен айырылып, әбден құрдымға кетуі мүмкін. Мұндай келеңсіздік мал басының өз төлі есебінен өсуі тиіс табиғи заңдылыққа мүлдем қарсы келетін жағдай.

Енді не істеу керек? Мамандар да, шаруа қожалықтарының жетекшілері де жоғарыда айтылған мәселелерді мұқият, егжей-тегжей ескере отырып, отандық мал сатып алушыларға төленіп келген субсидияны сол күйінде қалдыруға болатын барлық мүмкіншіліктерді қарастыруды сұрайды. Бұл айтылғандар тіпті, мүмкін болмаған жағдайда, субсидия төлеуді алдағы 2-3 жылға сақтай отырып, 2020 жылдан бастап субсидия төлеу тоқталады деп күні бұрын ескертсе деген ұсыныстарын айтады. Өйткені, субсидиялау туралы ережелер жыл сайын өзгеріп отыратындықтан, мал өсіру бизнесімен айналысу болашақта мүлдем қиындап кетеді дейді тағы да сол мамандар.

Есенжол  ҚЫСТАУБАЕВ,

«Орал  өңірі»

Осыдан  бірер  күн  бұрын Бөкей  ордасы  ауданының орталығында  тұратын  он  отбасы  жаңа  баспаналы  болды.  Олар қоныс аударған  екі пәтерлі  бес  үй «Нұрлы  жер»  бағдарламасы  бойынша  бөлінген  107  миллион  теңгеге  салынды.

– Бұл үйлер  – Астана қаласының 20 жылдығына орай ауылдастарға тарту. Осы   су жаңа баспаналарға мемлекеттік қызметшілер мен әлеуметтік тұрғыдан  қолдауды қажетсінетін отбасылар, ата-ана қамқорлығынсыз  өскен жастар қоныстануда. Жақында ауданымызға келіп кеткен облыс әкімі Алтай Көлгінов баспананың көбеюіне қаржылай қолдау болатынын айтты. Биыл екі  пәтерлі 16 үйдің жобалық-сметалық құжаттамасы дайындалып, мемлекеттік сараптамадан өтті. Одан кейін екі пәтерлі 26 үйді салу жоспарлануда. Ауданда бұдан басқа елді мекендерді абаттандыру, су және газ құбырын тарту мәселелері шешімін табуда, – деген аудан әкімі Нұрлан Рахымжанов қуаныш құшағындағы тұрғындарға  жаңа үйлерінің  кілтін  табыс  етті.

Аудан орталығы Сайқын ауылындағы С. Сейфуллин көшесінің бойында құрылысы жүріп жатқан баспаналар тұсында жаңа футбол алаңы салынуда. Бұл нысан үшін «Өңірлерді дамыту – 2020» бағдарламасы аясында 7 млн. 800 мың теңгеден астам қаражат бөлінген. Алаңға жасанды көгал төселіп, сым тормен қоршалады. Ал «Рухани жаңғыру» бағдарламасы негізінде Нарын құмы ата-бабасына құтты қоныс болған, өзінің бал  дәурен балалық шағы Бөкей ордасы ауданында өткен, біраз жылдан бері Орал қаласында тұратын Қуаныш Бірманов ауылдастарына демеушілік жасауды ұйғарған екен. Ел-жұртқа танымал азамат Нұрлыбек Бірмановтың тұңғыш перзенті Қуаныш бауырымыз 1,5 млн. теңге жеке қаражатына балалардың ойын алаңын әр түрлі әткеншектерге қоса, турник, белтемір (брусья) сықылды спорттық керек-жарақпен жабдықтап  бермек.

– Ауылдық округті абаттандыру, шырша егіп, гүлзар жасақтау, көгалдандыру жұмысына бюджеттен биыл 1 миллион теңге бөлінді. Ауданның бас жоспарына сәйкес болашақта Сайқын ауылының жаңа баспаналар салынып жатқан бетінде сауда нысаны және көп қабатты үйлер бой көтермек, – деді Сайқын ауылының әкімі Мейрамбек Аққалиев.

Бөкей ордасы аудандық сәулет және құрылыс бөлімінің басшысы Қобылан Жанғалиевтің айтуынша, бүгінге дейін мемлекеттік бағдарламалар негізінде 23 пәтер пайдалануға берілген. Сондай-ақ жер кезегінде тұрғандар үшін биыл 34 учаскеге инженерлік-коммуникациялық  желілер  тартылмақ.

Нұртай   АЛТАЙҰЛЫ,

Бөкей  ордасы  ауданы

Айзада  ТІЛЕПОВА,

Бөкей  ордасы  аудандық  балалар  саз  мектебі   директорының  орынбасары:

– «Нұрлы жер» бағдарламасы ауқымында баспананың берілуі – біз үшін мереке. Жаңа қонысқа ие болғандардың шаңырағына шаттық, бақ-береке тілеймін. Осындай игі іске ұйытқы болған ат үстіндегі азаматтарға және қуанышымызды бөлісіп жатқан  ауылдастарға  алғыс  айтамын.

Берік  БИСЕНҒАЛИЕВ,

Сайқын  ауылының   тұрғыны:

– Осыдан он жыл бұрын ағам өмірден  озып,  сол  себепті  оның қызы Нұрбикені қамқорлығыма алып едім. Нұрбике – бүгінде М. Өтемісов атындағы университеттің 1-курс студенті. Ол мемлекеттік бағдарлама негізінде баспаналы болғанын естігенде, Оралда жүріп қатты қуанды. Бүгін үйдің  кілті менің қолыма тиді. Жазғы демалысқа шығып, ауылға келгенде енді  қарындасымды  жаңа қоныста қар сы аламыз.

Шыңғырлау ауданына сапары барысында Батыс Қазақстан облысының әкімі Алтай Көлгінов Ащысай ауылдық округіндегі «Ғай­ни» шаруа қожалығының да тыныс-тіршілігімен танысты. Бұл қо­жалықтың құс фермасында қа­зір 2500 қаз, 2000-дай үй­рек, 2000-дай брой­лер өсірілу­де. Қожа­­­лық басшысы Жасқайрат Айсиев бо­ла­шақ­­та құс санын 8 мыңға жет­кізуді жоспарлап отыр­ғанын ай­тады.

– Мың балапан сатып алуға 1 млн. теңге қаражат жұмсалды. Екі айдан астам уақыт бағып, саттық­қа шығарамын. Үйрек-қаздың ба­ла­панының бағасы 1000 теңге, үлкені 4-5 мың теңге. Жұмыртқа­ға да сұраныс бар. Таза суы, дәрумендермен байытылған жемі бол­­са, ветеринарлық талаптар қа­­таң сақталса, өсімі де жақсы болады. Құс өсіру аса көп шығын­ды қажет етпейді, – дейді кәсіп­кер.

Облыс әкімі кәсіпкердің жел және күн сәулесінен қуат алатын заманауи қондырғысын арнайы барып қарады. Қуаты 7 киловатт гибридтік қондырғы қыстақтағы үй-жай мен қораны электр жары­ғымен қуаттандырып отыр. «Тоңа­зытқыш пен теледидарды, күн­де­лікті тұрмысқа қажет электр құрылғының бәріне қуаты толық же­теді», – дейді Жасқайрат Ғайни­ұлы.

Шаруашылық басында облыс әкімі несібесін атакәсіптен тауып отырған бір топ жергілікті кәсіп­кермен кездесті. Аудан әкімі Аль­берт Есәлиев сөздің реті келген­де кәсіпкерлердің «Рухани жаң­ғыру» бағдарламасының «Туған жер» кіші бағдарламасын жүзеге асыруға жұмыла үн қосып, ме­це­наттықпен айналысып, ауыл-ел­ге жанашырлық танытып жүр­ген­дігін  айта  кетті.

– Шыңғырлау ауданының етті ірі қараны өсіруге әлеуеті өте жо­ғары. Жері құнарлы, суы балдай, шөбі бітік. Шаруашылықта жыл­­қы өсіріп, бордақылаймыз. 550 орындық бордақылау алаңы, үл­кен мұздатқышпен жабдықтал­ған мал сою бекеті бар. Біз үшін Ресейдің нарығы қызық емес, өйткені еттің бағасы бірдей. Біздің облысқа көршілес Атырау, Ақтө­бе, Маңғыстау облыстарының нарығы өте тиімді әрі қолайлы. Қы­мыз, шұбат өндірісін қолға алу­ды да көздеп отырмыз, – дейді «Ақан» шаруа қожалығының басшысы  Болат  Жүгінісов.

– Ең шалғай Ақсуат ауылында мал шаруашылығымен айналы­самын. 30 шақты үй бар ауылы­мызға табиғи газ кірді, су құбыры тартылды. Енді ауылдан тас жолға дейінгі аралыққа қатқыл табан­ды жол салынса деген тілегіміз бар. «ҚазАгроҚаржы» АҚ арқылы несие алып, ағайынның басын қо­сып, екі шаруа қожалығын құр­дық. Қазақтың ақ бас тұқымды ірі қарасын өсіреміз. Қазір 400 бас­қа жеткіздік. Аналық басқа бері­летін субсидияны алуға құжат тапсырып қойдық, – деген «Бауы­рым» шаруа қожалығының басшысы Әділбек Алмағанбетов жер­лесінің өз кәсібін дөңгелентіп отыр­ғанын көргеннен кейін құс өсіруге деген қызығушылық пай­да болғанын айтты. «Шыңғыр­лау­дың табиғаты бай, шөбі шүйгін, іргемізде бұлақ ағып жатыр. Құс өсіру көп шығынды қажет етпей­ді екен. Оның үстіне құс етіне сұ­раныс та мол екен», – дейді таңда­нысын  жасыра  алмаған  кәсіпкер.

Динара ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ,

«Орал өңірі»

Бейсенбі  күні  облыс  әкімі  Алтай  Көлгінов  Бөрлі  ауданында болып,  Ақсай қаласы,  Пугачев  және  Бөрлі  ауылдық  округтеріндегі  өндіріс  орындары  мен  шаруа  қожалықтарын, бірқатар  құрылыс  нысандарын  аралады.

Алдымен аудан орталығында орналасқан «RT Alliance»  ЖШС-ға барып,  сұйық азот өндіру зауытының құрылысымен танысты. Кәсіпорын басшысы Талғат Қазиевтің айтуынша,  болашақта сұйық және газ тәрізді азоттарды жеке өндірумен айналысатын аталмыш жоба аймақтық индустрияландыру картасына енгізілген. Құны 1 млн. АҚШ долларын құрайтын зауыттың қуаттылығы жылына 500 кг/сағ. Қазіргі таңда зауыттың құрылысы толық аяқталып, инженерлік желілер тартылуда. Таяу күндері іске қосылатын өндіріс ошағы еліміздегі  «ҚПО б. в.» сияқты кен өндіруші компанияларды таза азотпен қамтымақ.

Ақсай қаласындағы төртінші және бесінші шағынаудандардың жылу және ыстық-салқын су жүйелерін қайта құрылымдау жұмыстарын «Лидер» ЖШС жуырда ғана қолға алған екен. Жоба құны – 576, 0 млн. теңге. Жалпы, ұзындығы 32 418 метрді құрайтын су жүйелерінің  құрылысы биылғы қыркүйек айында аяқталмақ. Жер үстіндегі және астындағы жүйелер алмастырылып,  орталық жылу пункті мен сорғы стансасы ғимараты жөндеуден өткізілмек. Ыстық су резервуарлары ауыстырылып,  құбырлар оқшауланбақ. Жоба «Ақсайжылуқуат» МКК-ға тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту бағдарламасы шеңберінде берілген несие есебінен жүзеге  асуда. Қазір құрылыс  жұмыстарына 75 адам жұмылдырылған.

Шаһардағы кезекті құрылыс Ақсай техникалық колледжі жатақханасында жүргізілуде. Апатты жағдайда тұрған бұрынғы ескі жатақхана орнына бес қабатты 124 пәтерлік жаңа жатақхана бой көтеруде. «КАЕС Строй КО» ЖШС құрылыс жұмыстарын өткен жылдың тамыз айында бастаған екен. Жоба құны – 635 423,0 мың теңге. Бүгінгі таңда ішкі әрлеу жұмыстары ғана қалған жаңа ғимарат биылғы жылдың шілде айында пайдалануға беріліп, бұрынғы апатты үйдің 70 отбасына қоса, бюджеттік сала мамандары  да  баспаналы  болмақ.

Облыс әкімі Алтай Көлгіновке таныстырылған тағы бір құрылыс нысаны аудандық ішкі істер бөлімінің шұғыл басқару орталығы болды. «ҚПО б. в.» компаниясының әлеуметтік тапсырысы бойынша «КАЕС Строй КО» ЖШС құрылысын қолға алған жобаның  жалпы құны 132 371,0 мың теңге. Бөрлі ауданының әкімі Санжар Әлиевтің айтуынша, үш қабатты ғимараттың төменгі қабатында құқық қорғау қызметкерлеріне арналған жұмыс бөлмелері, жаттығу залдары мен тир алаңдары орын тепсе, екінші қабаты толығымен шұғыл басқару орталығына арналып, жабдықталған. Ғимараттың жоғары қабатында құқық қорғау қызметкерлеріне арналған қызметтік пәтерлер орналасқан. Жақын арада Ақсай қаласының көшелеріне «Қауіпсіз қала» бағдарламасы аясында 100-ден астам бейнекамера қойылып, шаһардың қауіпсіздігі осы аталған шұғыл басқару орталығы арқылы қадағаланып отырады. Бүгінде шаһар көшелерінде небәрі 20 бақылау камерасы орнатылған. Пәтер иелері кооперативтерінің жұмысын реттеу, жалпы қоғамдық қауіпсіздікті нығайту мақсатында «Қауіпсіз аула» жобасын да жаңа орталық арқылы  жүзеге  асыру  көзделіп  отыр.

Ақсайдағы шешімін күткен өзекті мәселенің бірі  жолдың жайы екені белгілі. Әсіресе, Ақсайды облыс орталығына жалғайтын тасжолдың сапасы өте нашар. Ақсайлық ағайынмен кездесу барысында облыс әкімі Алтай Көлгінов жақында облысқа жұмыс сапарымен келген Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Ақсай бағытына қатынайтын “жол құрылысын салуға үлкен қолдау көрсеткені туралы қуанышты хабарды жеткізіп, қазір ҚР Инвестициялар және даму министрлігімен жобалық-сметалық құжаттар дайындалып  жатқанын, келер жылы Ақсай арқылы Оралдан Орынборға дейін төрт жолақты аутожол  салынатынын  айтты.

Өткен жылы облыстық маңызы бар Ақсай – Жымпиты тасжолын жөндеу жұмыстары басталған болатын. Бас мердігер – «Юнисерв» ЖШС. Жобаның бірінші кезеңінде 38-53 шақырымда (15 шақырым) жол жөндеу жұмыстарын «АқсайБизнесСтрой» ЖШС іске асыруда, жобаның сомасы 1 958,014 млн. теңге. Екінші кезеңде 53-68 шақырым (15 шақырым) жөндеу жұмыстарымен «Асфа» ЖШС айналысуда. Бұл жобаның жалпы құны 1 943,729 млн. теңге. Жөндеу жұмыстарының барысын пысықтап, қосалқы мердігерлермен тілдескен облыс әкімі жұмыстың сапалы әрі уақтылы жүргізілуін тапсырды. Құрылыс материалы мен жұмыс күшінің және техниканың жеткілікті екендігін айтқан қосалқы мердігерлер өздеріне тиесілі  учаскені тамыз айының соңына дейін аяқтауға уәде берді. Жалпы, Ақсай мен Жымпиты аралығын жалғайтын ұзындығы 90 шақырымдық  тасжолды жөндеу жұмыстары жоба бойынша келер  жылы  аяқталуы  тиіс.

Ауданға жұмыс сапары барысында облыс әкімі Алтай Көлгінов шаһардың солтүстік бөлігіндегі 240 орындық балабақша құрылысымен де танысты. «ҚПО б. в.» компаниясының әлеуметтік тапсырысына сәйкес бас мердігер «Наурыз» ЖШС қолға алған жобаның құны 639 112,0 мың теңге. Өткен жылдың тамыз айында құрылысы басталған балабақша шілде айында пайдалануға берілмек.

– Ауданда 2400 бүлдіршін балабақша кезегінде тұр. 3-6 жас аралығындағы балдырғандардың бөбекжаймен қамтылу көрсеткіші 99,9 пайыз. Жаңа балабақша қолданысқа берілген соң, бұл көрсеткіш 100 пайызды құрамақ.  Ж. Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледждің 10 түлегін қызметке аламыз. Барлығы 24 тәрбиеші мен 12 бала күтуші жұмысқа орналаспақ. Балабақша ақысы айына  11 мың теңге. Қазір кезекте тұрған балаларға хабарлап жатырмыз, – дейді аудандық білім бөлімінің басшысы Орынбасар Төлемісов.

Аудандағы ең ірі ауылдық округ болып табылатын Бөрліде төрт мыңнан астам адам қоныстанған.  Былтыр ауылға таза ауыз су кіргізілсе, биыл Достық көшесі жөндеуден өтуде. Тоғыз жолдың торабында орналасқан шағын ауылда ілкімді істер қолға алынуда. Халықтың әлеуметтік тұрмысы ілгерілеп, шағын кәсіпкерлік өрістеуде.

Кенді өңірдегі тағы бір әлеуметтік нысанның құрылысы да осы Бөрлі ауылында жүргізілуде. Бүгінде жалпы құны 318 522,0 мың теңгені құрайтын дене шынықтыру-сауықтыру кешенінің құрылысы аяқталуға жақын. Тапсырыс беруші – «ҚПО б. в.» компаниясы, бас мердігер – «КАЕС Строй Ко» ЖШС. Дене шынықтыру-сауықтыру кешенінде спорттың оннан астам түрі бойынша үйірмелер ашылады.

– Алдағы екі-үш жылда округтегі халық саны 1000 адамға артады деген болжамымыз бар. Қанай ауылы бағытында жеке тұрғын үй тұрғызуға және бизнес жүргізуге жер телімдері қазірден дайындалып жатыр. 300 орындық жаңа мектеп салу да жоспарда, – дейді ауылдық округтің әкімі Бақтығали  Макеев.

«Атқарылған істер ауқымды, атқарылатын шаруа одан да көп» екеніне тоқталып өткен облыс әкімі Алтай Көлгінов аудан басшысына игерілмеген жерлер есебінен егістік көлемін арттыру, мал басын асылдандыру, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу, кәсіп ашқысы келетін жастарды қолдау  бағытындағы  жұмыстарды  жетілдіруді  тапсырды.

Динара  ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ,

«Орал  өңірі»

Бейсенбі  күні  облыс  әкімі  Алтай  Көлгінов  Шыңғырлау  ауданында  болып,  мемлекеттік  бағдарламалар, «Елбасының  бес  әлеуметтік  бастамасы»  аясында  атқарылып  жатқан  жұмыстармен  танысты.

Облыс әкімі алдымен ат басын Ащысай ауылына бұрып, Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасының «Ақбұлақ» бағыты бойынша жүргізіліп жатқан су құбырының құрылысын көрді. Мердігер ұйым «Құрылыс сервис» ЖШС-ның бас инженері Мұратбек Шеңгелбаевтың айтуынша, республикалық бюджеттен 269 млн. 758 мың 376 теңге бөлініп, құбыр құрылысы жұмыстары сәуір айында басталған. Ауылішілік су құбырының ұзындығы 16 шақырым болса, қазірде 13 шақырым құбыр тартылып, 10 үйге су жеткізілген. Күзге дейін Ащысай ауылындағы 190 үйге қоса іргелес Мырзақара бөлімшесіндегі 10 үй таза ауыз сумен қамтылатын болады.

– Ауыз суды Шыңғырлаудан тасып ішетін едік. Өзге ауылдарға таза су келіп жатқанын көргенде, қызыға қарап отыратынбыз.

Бұл қуанышты күнге өзіміз де жеттік. Су – тіршілік нәрі, денсаулық кепілі дер болсақ, халықтың әлауқатының бұрынғыдан да жақсара түсеріне сенімім мол. Осы маңызды істің басы-қасында жүрген облыс және аудан басшыларының еңбектеріне жеміс тілеймін, – дейді Ащысай ауылының тұрғыны  Маржан  Шерер.

Облыс әкімі Алтай Көлгінов су сорғысы құрылысының алғашқы кірпішін қалап, сапалы ауыз судың ауыл тұрғындарына кідірмей жетуін мұқият тапсырды. Осы жерде ауыл ақсақалдарымен, шаруалармен дидарласып, облыста атқарылып жатқан жұмыстар жайлы әңгімелеп, қазір үлкен қалаларға қарағанда ауылда кәсіп бастауға, шаруашылықпен айналысуға жағдайдың мол екендігін айтты. Өмірлік тәлім-тәжірибесімен бөлісіп, жастарға ақылшы болып, ілкімді істердің ортасында жүретін ҰОС ардагерлері Сүйеу Ығылманов пен Андрей Рудь аудандағы оң өзгерістерге көңілдері толатынын жеткізіп, баталарын  берді.

Өткен жылы Шыңғырлау ауданында таза ауыз сумен қамту көрсеткіші 72 пайызды құраса, биыл Ақшат, Аманкелді, Ащысай және Ашықтоғай ауылдарына су құбырларын тарту нәтижесінде  86 пайызға жетпек. Ал келер жылы Алмаз, Ақтау, Шоқтыбай елді мекендеріне сапалы ауыз су жеткізу бағытында жобалық-сметалық  құжаттар  жасақталуда.

– Аудан бойынша 177 адам тұрғын үй кезегінде тұр, соның ішінде осал топтар 78, жетім балалар санатында 45, мемлекеттік қызметшілерден 52 адам бар. «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша үш қабатты 45 пәтерлік үй салу жоспарда, соның арқасында баспанаға мұқтаж адамдар саны 25 пайызға азаяды. Былтыр аталмыш бағдарлама аясында аудан орталығында жалпы алаңы 3 162,0 шаршы метр бір пәтерлі 39 үй салынып, қолдануға берілді. Жоба құны – 335,0 млн. теңге. Сегіз ауылішілік көше жолы күрделі жөндеуден өтсе, Шыңғырлау – Лубен – Лебедевка аутожолын күрделі жөндеуге республикалық бюджеттен қаржы бөлінді. Шыңғырлау ауылындағы С. Датов – Ғ. Мұратбаев айналмалы жолын, Л. Қылышев және Тәуелсіздік көшелеріндегі аутокөлік жолдарын күрделі жөндеу жоспардағы мәселе, – деді атқарылған шаруаларды баяндаған аудан әкімі Альберт  Есәлиев.

Бұдан соң Ашықтоғай ұңғымасынан Жаңакүш, Правда, Шыңғырлау, Ақсоғым ауылдарына дейін су құбырын тарту және Ақшат ауылындағы мемлекеттік-жеке меншік әріптестік бойынша салынып жатқан дәрігерлік амбулаторияның құрылыс жұмыстарының барысын қараған облыс басшысы Ащысай ауылдық округіндегі «Ғайни» шаруа қожалығына келді. Құс фермасында қазір 2500 қаз, 2000-дай үйрек, 2000-дай бройлер өсірілуде. Қожалық басшысы Жасқайрат Айсиев болашақта құс санын 8 мыңға жеткізуді жоспарлап отырғанын айтады.

– 1 мың балапан сатып алуға  1 млн. теңге қаражат жұмсалды. Екі айдан астам уақыт бағып, саттыққа шығарамын. Үйрек-қаздың балапанының бағасы 1000 теңге, үлкені 4-5 мың теңге. Жұмыртқаға да сұраныс бар. Таза суы, дәрумендермен байытылған жемі болса, ветеринарлық талаптар қатаң сақталса, өсімі де жақсы болады. Құс өсіру аса көп шығынды қажет етпейді, – дейді кәсіпкер.

Облыс әкімі кәсіпкердің жел және күн сәулесінен қуат алатын заманауи қондырғысын арнайы барып қарады. Қуаты 7 киловатт гибридтік қондырғы қыстақтағы үй-жай мен қораны электр жарығымен қуаттандырып отыр. «Тоңазытқыш пен теледидарды, күнделікті тұрмысқа қажет электр құрылғының бәріне қуаты толық жетеді», – дейді Жасқайрат Ғайниұлы.

Шаруашылық басында облыс әкімі несібесін атакәсіптен тауып отырған бір топ жергілікті кәсіпкермен кездесті. Аудан әкімі Альберт Есәлиев сөздің реті келгенде кәсіпкерлердің «Рухани жаңғыру» бағдарламасының «Туған жер» кіші бағдарламасын жүзеге асыруға жұмыла үн қосып, меценаттықпен айналысып, ауыл-елге жанашырлық танытып жүргендігін  айта  кетті.

– Шыңғырлау ауданының етті ірі қараны өсіруге әлеуеті өте жоғары. Жері құнарлы, суы балдай, шөбі бітік. Шаруашылықта жылқы өсіріп, бордақылаймыз. 550 орындық бордақылау алаңы, үлкен мұздатқышпен жабдықталған мал сою бекеті бар. Біз үшін Ресейдің нарығы қызық емес, өйткені еттің бағасы бірдей. Біздің облысқа көршілес Атырау, Ақтөбе, Маңғыстау облыстарының нарығы өте тиімді әрі қолайлы. Қымыз, шұбат өндірісін қолға алуды да көздеп отырмыз, – дейді «Ақан» шаруа қожалығының басшысы  Болат  Жүгінісов.

– Ең шалғай Ақсуат ауылында мал шаруашылығымен айналысамын. 30 шақты үй бар ауылымызға табиғи газ кірді, су құбыры тартылды. Енді ауылдан тасжолға дейінгі аралыққа қатқыл табанды жол салынса деген тілегіміз бар. «ҚазАгроҚаржы» АҚ арқылы несие алып, ағайынның басын қосып, екі шаруа қожалығын құрдық. Қазақтың ақ бас тұқымды ірі қарасын өсіреміз. Қазір 400 басқа жеткіздік. Аналық басқа берілетін субсидияны алуға құжат тапсырып қойдық, – деген «Бауырым» шаруа қожалығының басшысы Әділбек Алмағанбетов жерлесінің өз кәсібін дөңгелентіп отырғанын көргеннен кейін құс өсіруге деген қызығушылық пайда болғанын айтты. «Шыңғырлаудың табиғаты бай, шөбі шүйгін,  іргемізде бұлақ ағып жатыр. Құс өсіру көп шығынды қажет етпейді екен. Оның үстіне құс етіне сұраныс та мол екен», – дейді таңданысын  жасыра  алмаған  кәсіпкер.

Облыс әкімі сонымен қатар Шыңғырлау ауылының шығыс бөлігінде «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша салынып, пайдалануға берілген 30 тұрғын үйге қоныстанған тұрғындарымен кездесіп, ауылішілік абаттандыру жұмыстарымен танысты.

Аудандық мәдениет және демалыс саябағында шыңғырлаулық жастармен кездескен Алтай Көлгінов «Plogging – табиғат cross» акциясының облыста бастау алуына куә болды. Табиғатқа жанашырлық танытуға үндейтін акцияны алғашқы болып қолға алған шыңғырлаулықтар эстафетаны өзге аудан жастарына жолдады. Сапар соңында Шыңғырлау ауылындағы «Патриот» супермаркетінде болып, аудандық тарихи-өлкетану музейін аралап көрген облыс әкімі мемлекеттік бағдарламаларды жүйелі және нәтижелі жүзеге асыру бағытында аудан әкімі Альберт Есәлиевке нақты тапсырмалар  берді.

Динара  ЖҰМАБЕКҚЫЗЫ,

«Орал  өңірі»

Суреттерін  түсірген  Александр  КУПРИЕНКО

Ақжайық ауданының үш тұрғынына (Базаршолан, Сарытоғай және Тайпақ ауылдарынан) бруцеллезге шыққан ірі қараларын мезгілінде оқшаулап, арнайы сою орнына тапсырмағаны үшін 48 100 теңгеден айыппұл салынды.

ҚР АШМ Ветеринариялық қадағалау және бақылау комитеті Ақжайық аудандық аумақтық инспекциясының басшысы Азамат Алхамбетовтың айтуынша, жыл басынан бері осымен 11 тұрғынға аталған себептерге байланысты айыппұл салынған. «Кеселге шыққан түлікті уақытылы жоймау заңсыздық болып табылады. Сондықтан айыппұл салуға мәжбүрміз. Бәрінен бұрын бруцеллездің адамдарға жұғатынын біле тұра, мал иелері өздерінің және маңайындағы адамдардың денсаулығына салғырт қарайды», –  дейді А. Алхамбетов.

Бекем  БЕКҰЛЫ,

Ақжайық  ауданы